Mandat instytucji nadzorujących rynek finansowy

Niezależ nie czy analizujemy zadania nałożone na instytucje nadzorujące rynek finansowy na poziomie krajowym, czy europejskim ich mandat sprowa-dza się do realizacji działań w trzech obszarach:

– ochrony uczestników rynku,

– zapewnienia stabilności finansowej rynku,

– analizy i komunikacji informacji o sytuacji na rynku.

W kontekście europejskim zadania nadzoru rynku realizowane są przez następujące podmioty składające się na utworzony 1 stycznia 2011 r. Europej-ski System Nadzoru Finansowego²:

– Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (European Systemic Risk Board, ESRB),

– Europejskie Urzędy Nadzoru (European Supervisory Authorities, ESA):

1) Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (European Banking Authority, EBA)³,

2) Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (European  Insurance and Occupational Pensions Authority, EIOPA)⁴,

2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie zmiany dyrektyw 1998/26/WE, 2002/87/WE, 2003/6/WE, 2003/41/WE, 2003/71/WE, 2004/39/WE, 2004/109/WE, 2005/60/WE, 2006/48/WE, 2006/49/WE i 2009/65/WE w odniesieniu do upraw-nień Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru Bankowego), Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru nad Ubezpieczeniami i Pracowniczymi Progra-mami Emerytalnymi) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru nad Rynkami i Papierami Wartościowymi).

3 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nad-zoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE.

4 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1094/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu

Nad-Katarzyna B. Wojtkiewicz, Efektywne zarządzanie informacją jako strategiczny czynnik sukcesu... 31

3) Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (European Securities and Markets Authority, ESMA)⁵,

– Wspólny Komitet Europejskich Urzędów Nadzoru (Joint Committee), – właściwe organy lub organy nadzoru państw członkowskich określone

w odpowiednich aktach unijnych.

Rozporządzenie ustanawiające europejskie instytucje nadzoru wymienia w art. 8 ich zadania, stanowiąc, że powinny one:

a) przyczyniać się do ustanowienia wspólnych standardów i praktyk regulacyj-nych i nadzorczych o wysokiej jakości;

b) przyczyniać się do spójnego stosowania prawnie wiążących aktów unijnych;

c) wspierać i ułatwiać delegowanie zadań i kompetencji pomiędzy właściwymi organami;

d) ściśle współpracować z ERRS;

e) organizować i przeprowadzać analizy wzajemnych ocen właściwych orga-nów;

f) monitorować i oceniać zmiany na rynku podlegającym kompetencjom Urzędu;

g) przeprowadzać analizy ekonomiczne rynków w celu informowania o wyko-nywaniu zadań przez Urząd;

h) wzmacniać ochronę uczestników rynku;

i) przyczyniać się do konsekwentnego i spójnego funkcjonowania kolegiów organów nadzoru, monitorowania, oceniania i mierzenia ryzyka systemo-wego, opracowywania i koordynowania planów naprawczych, zapewniania wysokiego poziomu ochrony uczestników rynku w całej Unii;

j) wypełniać wszelkie inne szczegółowe zadania określone w niniejszym rozpo-rządzeniu lub w innych aktach ustawodawczych;

k) publikować i regularnie aktualizować na stronie internetowej Urzędu infor-macje dotyczące obszaru jego działań, w szczególności w obrębie zakresu jego uprawnień, które to informacje odnoszą się do zarejestrowanych instytucji finansowych, aby zapewnić opinii publicznej łatwy dostęp do informacji.

zoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/79/WE.

5 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1095/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nad-zoru Giełd i Papierów Wartościowych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/77/WE.

Dla realizacji tych zadań nadano urzędom nadzoru następujące uprawnienia:

a) opracowywanie projektów regulacyjnych standardów technicznych i aktów wykonawczych;

b) wydawanie wytycznych i zaleceń;

c) podejmowanie indywidualnych decyzji skierowanych do właściwych orga-nów krajowych;

d) w przypadkach dotyczących prawa Unii mającego bezpośrednio zastoso-wanie – podejmozastoso-wanie indywidualnych decyzji skierowanych do instytucji finansowych;

e) wydawanie opinii dla Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji;

f) gromadzenie niezbędnych informacji dotyczących instytucji finansowych;

g) opracowywanie wspólnych metodologii oceny wpływu charakterystyki pro-duktu i procesu dystrybucji na sytuację finansową instytucji i na ochronę konsumentów;

h) stworzenie centralnej bazy danych zarejestrowanych instytucji finansowych w obszarze podlegającym jego kompetencji.

Dopełnieniem systemu nadzoru nad instytucjami rynku finansowego jest Single Supervisory Mechanism (SSM), który obejmuje nadzór systemu banko-wego w Europie, obejmując zasięgiem swojego działania kraje uczestniczą-ce, czyli wszystkie kraje strefy euro i kraje innych obszarów walutowych na zasadzie dobrowolności. System ten zbudowany jest na połączonym nadzorze sprawowanym przez Europejski Bank Centralny i krajowe instytucje nadzoru, a jego głównymi zadaniami są:

– zapewnienie bezpieczeństwa i rzetelności europejskiego systemu banko-wego,

– wzrost integracji i stabilności systemu, – zapewnienie spójnego nadzoru.

Z kolei artykuł 2 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym⁶ stanowi, że celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funk-cjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczest-ników tego rynku również poprzez rzetelną informację dotyczącą funkcjonowa-nia rynku.

6 Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U. 2006 Nr 157, poz. 1119).

Katarzyna B. Wojtkiewicz, Efektywne zarządzanie informacją jako strategiczny czynnik sukcesu... 33

Widać zatem, że bez względu na to czy analizujemy zadania nadzoru w kon-tekście europejskim, czy krajowym, a także bez różnicy czy zadania te reali-zowane są w sposób zintegrowany, czy przez odrębne urzędy można wyróżnić następujące wspólne cechy, jakie stawiane są przed organami sprawującymi nadzór:

– stabilność rynku finansowego rozumiana jest przez ustawodawcę w jego aspekcie całościowym i uwzględniać musi łączną analizę ryzyka obserwo-wanego we wszystkich sektorach (kapitałowym, bankowym, ubezpieczenio-wym), a także w wymiarze ponadgranicznym, niezależnie od tego, dla firm którego z sektorów bądź z której jurysdykcji analizowane są skutki wystąpie-nia analizowanych zdarzeń;

– ochrona uczestników rynku wymaga zapewnienia rzetelnej informacji obej-mującej wszystkie sektory i zdarzenia, które mogą mieć wpływ na podejmo-wane przez nich decyzje;

– sprawowanie funkcji nadzoru wymaga uprawnienia do wydawania indywi-dualnych decyzji administracyjnych, które powinny uwzględniać ulokowanie nadzorowanego podmiotu w ramach ponadgranicznych grup finansowych, konglomeratów, a także respektować normy ustanowione dla różnych sek-torów rynku.