Mapy preferencji mieszkaniowych miast Polski Środkowej

Ujawniony rozkład preferencji mieszkaniowych jest w swym zasadniczym kształcie zbieżny we wszystkich badanych miastach. Wartościowanie przestrzeni miast, ukazane na mapach preferencji, posiada wspólne cechy. Strefa najniższych preferencji znajduje się każdorazowo w centralnej części miast, natomiast najbardziej preferowane są miejsca oddalone, położone na peryferiach.

Po drugie, wartość linii obojętności na mapach wszystkich miast (z wyjątkiem Konina) jest wyższa niż 50, co oznacza istnienie w nich miejsc ocenianych jednoznacznie negatywnie i „rozmywanie się” preferencji mieszkaniowych między wiele różnych miejsc. O ile łatwo wyjaśnić istnienie wielu miejsc preferowanych (przeważnie były to miejsca właśnie zamieszkiwane i osiedla domków jednorodzinnych), o tyle trudno zrozumieć tak jednoznaczne postrzeganie centrów miast, które jak ujawniono w poprzedniej części pracy są przecież „ładne” i ogólnie „atrakcyjne”. W Koninie linia obojętności przyjęła wartość 41,8, co można wyjaśnić istnieniem w tym mieście dwóch centrów: starego i nowego. W tym przypadku rangi ujemne respondenci podzielili więc między dwa miejsca, obniżając tym samym wartość linii.

W Kaliszu obszar nieatrakcyjny pod względem mieszkaniowym ma wydłużony kształt i rozciąga się od Śródmieścia przez Górnośląską, Dobrzec, Kaliniec i Manhattan po Wrocławską, wzdłuż głównej trasy dojazdowej respondentów do centrum (rys. 42). Śródmieście było ocenione negatywnie aż przez 65 respondentów, ale byli też tacy, którzy chcieliby tu zamieszkać (25 osób). Ci, którzy nie chcą mieszkać w Śródmieściu najczęściej wśród jego wad widzieli: mieszkający tu „margines społeczny”, „tłok”, „zanieczyszczenie” i „brud”, „hałas”, „wysoką przestępczość”, „ciasnotę” i „zniszczone budynki”. Zaletami natomiast jest fakt, że „wszędzie stąd blisko”, jest to „centrum kultury i rozrywki”. Atrakcyjność Śródmieścia, Dobrzeca i Majkowa wskazało więcej osób niż atrakcyjność Zagorzynka, jednakże w odniesieniu do tych pierwszych pojawiło się też wiele opinii negatywnych. W rezultacie pozycja

Zagorzynka jako najbardziej atrakcyjnego miejsca dla kaliszan pod względem mieszkaniowym nie jest zbyt silna, co potwierdza wartość linii obojętności (77,2). Najczęściej pojawiające się określenia w stosunku do Zagorzynka to: „oddalenie”, „wolna przestrzeń”, „dużo zieleni”, „cisza”, „ładny”, „domki jednorodzinne”.

miejsca preferowane

pod względem mieszkaniowym

linia obojętności o wartości 77,2 . 0 . 100 20 60 40 80

Rys. 42. Mapa preferencji mieszkaniowych w Kaliszu

W Koninie silne preferencje związane z wyborem miejsca zamieszkania dotyczą Chorzenia, Centrum, Starego Konina i Zatorza (rys. 43). Przy czym pożądany jest tylko Chorzeń, a pozostałe trzy podzieliły między siebie większość wskazań negatywnych. Wartości wskaźnika preferencji dla pozostałych miejsc oscylują blisko wartości linii obojętności. Spowodowane jest to albo istnieniem wielu przeciwnych skojarzeń z danym miejscem, które w rezultacie neutralizują się (V osiedle), albo, jak w przypadku Morzysławia, występowaniem niewielu skojarzeń z danym miejscem.

terra incognita . 0 . 100 20 40 60 80 20 ⁴⁰ 40 miejsca preferowane pod względem mieszkaniowym

linia obojętności o wartości 41.8

Rys. 43. Mapa preferencji mieszkaniowych w Koninie

W odniesieniu do Chorzenia respondenci najczęściej wskazywali na: „nowoczesność”, „nowe budynki”, „ciekawą architekturę”, „czystość i porządek”, „dobre zagospodarowanie osiedli”, ich walory estetyczne. Cechy te przesądziły o tym, że miejsce to jest zdecydowanie najbardziej preferowane w Koninie pod względem mieszkaniowym. Sześć osób, które odniosły się negatywnie do tego miejsca uzasadniały to jego „nieznajomością” i faktem, że mieszkają tu „same snoby”. Centrum, Stary Konin i Zatorze negatywnie postrzega po około 60 osób. Ponieważ Zatorze było jednak preferowane przez niektórych swoich mieszkańców, to wskaźnik preferencji mieszkaniowych wyniósł 16,7. W pozostałych dwóch miejscach chciałoby mieszkać łącznie 12 osób, którym podoba się dobra „dostępność” tych miejsc, ich „znajomość”, „mieszkanie” tutaj oraz „mnogość sklepów”. Jednak dla większości osób Centrum kojarzone jest z „tłokiem”, „hałasem”, „dużym ruchem ulicznym”, „brzydotą” i „szarością” domów. Stary Konin, wartość (wskaźnika preferencji wynosi 3,6), ponadto jest utożsamiany z „brakiem poczucia bezpieczeństwa”, mieszkającymi tu „osobami z marginesu społecznego” i „złym standardem budynków i mieszkań”.

W porównaniu z wcześniej przeprowadzonymi w podobny sposób badaniami (Mordwa 1993), zasadniczy obraz preferencji mieszkaniowych w Łodzi nie uległ zmianie. Tak jak wówczas, obecnie najbardziej preferowana jest północna część miasta, a najmniej miejsca w centrum. Obecnie więcej osób optowało za walorami Arturówka – Łagiewnik, dzięki czemu wartość linii obojętności zmniejszyła się z około 80 do 58,6. Więcej pochlebnych ocen skierowano przede wszystkim w stosunku do Chojen, a także Złotna, Stoków i Olechowa. Miejsca te z niepożądanych zaczęły być postrzegane jako atrakcyjne. Odwrotnie odbierany był Zarzew i Nowosolna, które więcej osób teraz oceniało negatywnie. Według ostatnio przeprowadzonych badań obszar preferowany pod wzglądem mieszkaniowym rozciąga się od Arturówka – Łagiewnik na północy, przez Radogoszcz, Julianów, Teofilów, Złotno i Zdrowie, aż po Lublinek w południowo-zachodniej części Łodzi. Atrakcyjne są jeszcze dwie „wyspy”: Chojny i Ustronna na południu oraz Olechów i Stoki we wschodniej części miasta (rys. 44). Natomiast przeprowadzone wcześniej przez Kaczmarek (1996, 1997) badania ujawniły, że jedynym powszechnie preferowanym obszarem był Julianów.

linia obojętności o wartości 58.6

miejsca preferowane

pod względem mieszkaniowym

40 60 . 100 20 80 60 60 60 60 60 . 0 60

Głównymi walorami Arturówka i Łagiewnik w opinii ankietowanych były pobliski „las”, a także „przestrzeń”, „czyste powietrze”, „cisza” i „mniejsze zaludnienie” obszaru. Jednocześnie nie wskazano żadnej ujemnej cechy tego miejsca. Natomiast w odniesieniu do Śródmieścia zebrano wiele, czasem sprzecznych opinii. Niektórzy miejsce to utożsamiali z „centrum życia kulturalnego i rozrywkowego” („wszystko co się dzieje w mieście – tu się dzieje”) oraz z „bliskością wszystkiego”. Jednak większość osób wyrażała niechęć do zamieszkania w Śródmieściu, co tłumaczono panującym tu „brudem”, „hałasem” i „zgiełkiem”. Mimo wielu „zabytków”, zdaniem badanych, są one w „złym stanie”. Ponadto mieszkają tu „nieciekawe typy ze Wschodniej”, przez co przeciętny człowiek „nie czuje się tu bezpiecznie” i narażony jest na liczne „rozboje”. Przez pryzmat podobnych negatywnych cech postrzegane były w Łodzi jeszcze Bałuty – Stare Miasto i Stary Widzew.

Centrum w Piotrkowie Trybunalskim miejscowi respondenci przypisali takie same wady i zalety jak Śródmieściu Łodzi, w związku z czym również ono jest najgorszym miejscem do zamieszkania (rys. 45). Respondenci z Piotrkowa w większości wiedzieli, gdzie nie chcieliby mieszkać, trudniej było im wybrać miejsca pożądane. Świadczy o tym również wartość linii obojętności – 80,5 – najwyższa na mapach preferencji wszystkich miast.

miejsca preferowane pod względem mieszkaniowym

linia obojętności o wartości 80,5 20 40 80 60 80 . 100 ^{. 0}

Najwięcej osób chciałoby mieszkać w Wierzejach, Krakowskim Przedmieściu, a przede wszystkim na osiedlu XXXV-lecia. Osiedle to, oceniane jako „nowe”, „dobrze zagospodarowane”, o „wysokim standardzie mieszkań”, tylko przez niektórych kojarzone było z „szarością” i „betonem”.

Stare Miasto w Płocku jest oceniane podobnie jak centra pozostałych miast. Zdecydowanie najwięcej respondentów wolałoby tu nie mieszkać, ale są też tacy, dla których nie istnieją lepsze miejsca. Okazało się jednak, że wśród płocczan ta druga postawa jest również bardzo popularna. W rezultacie płockie Stare Miasto uzyskało najwięcej rang ujemnych, ale także najwięcej rang dodatnich. Suma rang okazała się wyższa niż w przypadku Skarpy. Ostatecznie, wobec powyższego, najmniej preferowane okazało się miejsce o mniejszej liczbie wskazań negatywnych, lecz pozbawione wskazań pozytywnych (rys. 46). Najczęściej przywoływanymi cechami Skarpy są: „brud”, „poczucie zagrożenia”, „złe towarzystwo” i ogólnie „nieprzyjemny charakter” tego miejsca. Wszystkie trzy osoby, które chciałyby tu mieszkać powoływały się na walory widokowe („roztacza się stąd wspaniały widok na Wisłę”) oraz „dobre połączenia komunikacyjne” ze Starym Miastem.

80 80 60 40 20 40 60 100 . . 0 miejsca preferowane

pod względem mieszkaniowym linia obojętności

o wartości 68.4

Wskaźniki preferencji mieszkaniowych są najwyższe dla miejsc położonych na wschód od centrum Płocka: Międzytorza, Wyszogrodzkiej, Podolszyc, Zielonego Jaru i Imielnicy. Najwięcej wskazań pozytywnych przypisano Staremu Miastu i Podolszycom, jednakże miejsca te postrzegane są także negatywnie przez wielu respondentów. Wobec tego najwyższy współczynnik preferencji mieszkaniowych otrzymano dla Zielonego Jaru, którego nikt nie umieścił wśród niepożądanych. „Cisza”, „czystość”, „oddalenie”, „zieleń” i „wysoki standard mieszkań” to najczęściej pojawiające się określenia w stosunku do tego miejsca.

W Sieradzu najbardziej preferowane pod względem mieszkaniowym jest osiedle Hetmańskie (rys. 47). Główne zalety mieszkania tam to: „zabudowa jednorodzinna”, „zieleń”, „oddalenie” od centrum, „cisza”. Podobnie wiele rang dodatnich zanotowano w stosunku do osiedla Jaworowego i Polnej. Zdecydowanie najbardziej odrzucaną lokalizacją w Sieradzu jest Stare Miasto, gdyż kojarzone jest najczęściej z „dzielnicą biedoty”, „gwarem”, „zaniedbaniem” i „złymi warunkami mieszkaniowymi” w „starych budynkach”.

terra incognita

miejsca preferowane

pod względem mieszkaniowym linia obojętności o wartości 73.3 80 40 60 40 20 100 . . 0 20 60 60

W Skierniewicach najwięcej rang zarówno dodatnich jak ujemnych, przypisano Widokowi (rys. 48). Znamienne, że to miejsce przeważnie preferowali obecni mieszkańcy, natomiast pozostali woleli Północne, Zadębie i Centrum. Osiedle Północne preferowano przede wszystkim ze względu na pobliski „las’ i „zabudowę jednorodzinną”. Jedyną wadą tego miejsca jest „zbyt duże oddalenie”, szczególnie ze względu na „słabo zorganizowaną komunikację”. Mimo wielu zalet wymienianych w odniesieniu do Zadębia („zieleń”, „czysto”, „cisza”, „zadbane”), postrzegane jest ono jako miejsce najmniej atrakcyjne w Skierniewicach. Głosy krytyczne w tym przypadku zgłaszali przede wszystkim mieszkańcy Widoka oraz osoby nie znające Zadębia. Dla nich to „daleko” położona i „brudna” „wieś”, gdzie „można się zgubić”. 80 . 100 . 0 60 40 40 60 60 20 20 60 miejsca preferowane

pod względem mieszkaniowym

linia obojętności o wartości 58.3

Rys. 48. Mapa preferencji mieszkaniowych w Skierniewicach

We Włocławku respondenci byli zgodni: zdecydowanie preferują Michelin, natomiast nie chcieliby mieszkać w Śródmieściu. Michelin kojarzony jest z „zielenią”, „ciszą”, „zabudową jednorodzinną”, „czystością”, „spokojem” i pobliskim „lasem”, ale także z wadami, takimi jak „zbytnie oddalenie” i „nic się tu nie dzieje”. Podobne cechy przypisywane są Zawiślu. Natomiast

Śródmieście to „brak zieleni”, „hałas”, „chaos”, „stare zniszczone domy” i mieszkający tu ludzie z „marginesu społecznego”, przez których jest „niebezpiecznie” ze względu na zagrożenie „przestępczością”. Mieszkańcy lub osoby zamiejscowe (13 osób), które chciałyby mieszkać w Śródmieściu uzasadniali to „dużymi mieszkaniami” i skupieniem istotnych dla nich obiektów. 20 . 0 80 40 60 . 100 80 miejsca preferowane

pod względem mieszkaniowym linia obojętności

o wartości 65.1

Rys. 49. Mapa preferencji mieszkaniowych we Włocławku

Na podstawie zaobserwowanych preferencji mieszkaniowych we wszystkich badanych miastach Polski Środkowej można wysnuć następujący wniosek: układ preferencji mieszkaniowych o dwóch biegunach: niepożądane śródmieścia miast i preferowane peryferia, wynika z faktu, że badane grupy respondentów w podobny sposób stosują podobne kryteria ocen. Centra miast, pomimo niewątpliwych zalet, jak: walory historyczne, istnienie wielu zabytków, a także innych pożądanych obiektów, są powszechnie odrzucane jako miejsca zamieszkania. W ich wartościowaniu główną rolę odgrywają posiadane przez nie negatywne cechy ekologiczne i społeczne. Tylko nieliczni chcieliby tu mieszkać. Są to głównie osoby już tu mieszkające lub z osoby pochodzące ze wsi. Dla nich najbardziej istotne są walory estetyczne

i użytkowe miejsca, jego funkcjonalność i związana z tym wygoda życia. W ocenie respondentów cechami urbanistyczno-architektonicznymi, ekolo-gicznymi i estetycznymi, dysponują niektóre miejsca położone na peryferiach miast, szczególnie te, które są nowe i nowoczesne.