Miêdzynarodowy Zwi¹zek Turystyki (International Touring Alliance – ITA)

Miêdzynarodowe Stowarzyszenie Turystyki – bo w

literatu-rze polskiej taka nazwa wystêpuje równie czêsto – to jedna z najstarszych orga-nizacji turystycznych na œwiecie. Zosta³a za³o¿ona 4 sierpnia 1898 roku w Luksemburgu, jako Miêdzynarodowa Liga Towarzystw Turystycznych. Obecn¹ nazwê organizacja przyjê³a w 1919 roku, kiedy to przesz³a powa¿n¹ reorganiza-cjê. ITA bardziej znana jest jednak pod francusk¹ nazw¹ Alliance Internationale du Tourisme i czêœciej kojarzona ze skrótem AIT – patrz logo Organizacji. Dla-tego w dalszej czêœci ksi¹¿ki pos³ugiwaæ siê bêdziemy tym w³aœnie skrótem. Po wspomnianej reorganizacji dzia³alnoœæ AIT zosta³a wyraŸnie skierowana w stro-nê turystyki samochodowej. Organizacja zajê³a siê przede wszystkim problema-tyk¹ ujednolicenia przepisów reguluj¹cych zasady przejazdu samochodem przez granice pañstwowe. Na przyk³ad, tak powszechne dzisiaj formy u³atwieñ, jak choæby miêdzynarodowe prawo jazdy oraz miêdzynarodowe dowody rejestra-cyjne, zosta³y wprowadzone w³aœnie przez AIT, co bez w¹tpienia stanowi ogromny dorobek tej organizacji. Trzeba jednak podkreœliæ, ¿e zbytnie zaabsorbowanie czynnoœciami administracyjnymi, na wiele lat nieco przys³oni³o inne formy

dzia-³alnoœci, znajduj¹ce siê tradycyjnie w krêgu zainteresowañ cz³onków tej organi-zacji. Dopiero kiedy w ruchu samochodowym nast¹pi³a pewna liberalizacja przepisów, w tym zw³aszcza wycofywanie obowi¹zku posiadania niektórych

spo-œród wielu wczeœniej absolutnie niezbêdnych dokumentów samochodowych, AIT ponownie zwiêkszy³o zainteresowanie innymi formami dzia³alnoœci. Organiza-cja powróci³a do jednego z podstawowych aspektów swojej dzia³alnoœci, jak¹ by³o popieranie ró¿nych form turystyki. W szczególny zaœ sposób popularyzo-wa³a turystykê kolarsk¹, która dziêki temu po drugiej wojnie œwiatowej

rozwija-³a siê bardzo dynamicznie niemal w ca³ej Europie. Miêdzynarodowy Zwi¹zek Turystyki ma statut konsultacyjny przy kilku wa¿nych organizacjach miêdzyna-rodowych, w tym miêdzy innymi: Radzie Gospodarczo-Spo³ecznej ONZ (ECO-SOC), Miêdzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO) oraz Radzie Europy. Ponadto stale wspó³pracuje ze Œwiatow¹ Organizacj¹ Turystyki (WTO).

Siedziba AIT znajduje siê w Genewie.

CELE

Pocz¹tkowo cele Miêdzynarodowego Zwi¹zku Turystyki (a zw³aszcza jego po-przedniczki, tj. Miêdzynarodowej Ligi Towarzystw Turystycznych) dotyczy³y przede wszystkim turystyki czynnej (kwalifikowanej). Jednak obecne cele organizacji znacz-nie wykraczaj¹ poza ten zakres. AIT z powodzeznacz-niem poszukuje praktycznych sposo-bów u³atwiania miêdzynarodowego ruchu turystycznego, w mo¿liwie najszerszym ujêciu tego zagadnienia. Tak te¿ okreœlony jest g³ówny cel dzia³alnoœci – popieranie rozwoju turystyki miêdzynarodowej wszelkimi dostêpnymi dla Zwi¹zku sposoba-mi. Zwi¹zek u³atwia i koordynuje wspó³pracê narodowych stowarzyszeñ turystycz-nych na forum miêdzynarodowym oraz d¹¿y do ochrony ich interesów. Na podkreœlenie zas³uguje fakt, ¿e AIT zawsze poszukiwa³o mo¿liwie najbardziej prak-tycznych sposobów u³atwiania rozwoju miêdzynarodowego ruchu turystycznego³¹⁶.

CZ£ONKOSTWO

Cz³onkostwo w AIT jest otwarte dla narodowych stowarzyszeñ automobilo-wych, kolarskich, kempingowych i karawaningoautomobilo-wych, turystyki wodnej i pieszej oraz dla klubów turystycznych i motorowych. Do AIT nale¿y ponad 120 instytucji z prawie 100 pañstw, które zrzeszaj¹ w sumie oko³o 110 milionów cz³onków na ca³ym œwiecie. Polska aktywnie dzia³a na forum AIT, g³ównie przez dzia³alnoœæ Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego oraz Polskiego Zwi¹zku Motorowego, który nale¿y do AIT od 25 maja 1948 roku³¹⁷.

W£ADZE I STRUKTURA ORGANIZACYJNA

Naczelnym organem AIT jest Zgromadzenie Ogólne, zbieraj¹ce siê raz na rok. W jego sk³ad wchodz¹ wszyscy cz³onkowie Zwi¹zku. Zgromadzenie wy-biera Radê Administracyjn¹, z³o¿on¹ z przedstawicieli 40-60 organizacji cz³on-kowskich. Miêdzynarodowy Zwi¹zek Turystyki jest podzielony na cztery regiony, posiadaj¹ce autonomiê administracyjn¹. Region I obejmuje Europê, Bliski Wschód i Afrykê, region II to Azja i Pacyfik, Region III – Pó³nocna Ameryka i Region IV – Ameryka £aciñska. Sprawami bie¿¹cymi kieruje Komitet Zarz¹dzaj¹cy, sk³adaj¹cy siê z Prezesa, wiceprezesów, Sekretarza Generalnego i jego zastêpcy oraz 12-14 cz³onków wybieranych przez Radê Administracyjn¹. Dodatkowo powo³ane zosta³y liczne komisje specjalne: celna, ds. podró¿y, techniczna, pomocy drogowej, prawna, reklamy, marketingu i rozwoju, ochrony œrodowiska i rekreacji, stosunków publicz-nych i prasy, kart kredytowych, kempingu i karawaningu, dokumentacji turystycznej i hotelowej, turystyki rowerowej, turystyki pieszej, turystyki wodnej, turystyki socjal-nej oraz dzia³alnoœci m³odzie¿owej. Strukturê uzupe³nia Komisja Finansowa.

316www.aitgva.ch

317Warto jednak dodaæ, ¿e wczeœniej do organizacji tej, od 26 paŸdziernika 1925 roku, nale¿a³ Polski Klub Turystyczny, z którego PZMot siê wywodzi.

DZIA£ALNOŒÆ

Przedmiotem obecnej dzia³alnoœci AIT jest zarówno turystyka grupowa, jak i indywidualna. Dlatego kr¹g podstawowych zainteresowañ Zwi¹zku obejmuje takie sprawy, jak: formalnoœci graniczne, pomoc techniczna i drogowa, us³ugi prawne, karty kredytowe, dokumentacja turystyczna i drogowa, hotelarstwo. Dzia³alnoœæ ta doprowadzi³a do zawarcia konwencji wielostronnych miêdzy stowarzyszeniami tu-rystycznymi z ró¿nych krajów, które precyzuj¹ ich wzajemne prawa i obowi¹zki.

Tym sposobem zosta³a osi¹gniêta pewna unifikacja metod pomocy dla turystów in-dywidualnych. Wspomniane konwencje reguluj¹ funkcjonowanie kart przewozów celnych, kart kredytowych, sprawy pomocy prawnej udzielanej turystom zagranicz-nym oraz ubezpieczeñ grupowych. AIT utworzy³o równie¿ oœrodki informacyjne dla turystów, oœrodki dokumentacji hotelowej i kempingowej oraz punkty informacji o stanie dróg. Organizacja wydaje miêdzynarodowe karnety kempingowe, mapy dro-gowe oraz rozmówki obcojêzyczne.

Od 1966 roku, AIT organizuje cykliczne kongresy pod nazw¹ „Czas wolny i turystyka” (Leisure and Tourism). Zakres tematów omawianych na poszczególnych seminariach jest bardzo szeroki (od zagospodarowania przestrzennego i planowania czasu wolnego, po szczegó³owe kwestie zwi¹zane z obs³ug¹ ruchu turystycznego).

Inn¹ form¹ dzia³alnoœci s¹ tzw. Tygodnie Studiów (Study Weeks). Jest to forum wymia-ny doœwiadczeñ i opinii organizatorów turystyki oraz przedstawicieli sektorów odpo-wiedzialnych za poszczególne rodzaje us³ug turystycznych. Zwi¹zek publikuje kwartalnik Bulletin i rocznik Evolution of Tourism and the Automobile. Publikowane s¹ tak¿e sprawozdania z sesji Zgromadzenia Ogólnego i kongresów oraz ponadto opra-cowania specjalistyczne, poœwiêcone wybranym problemom turystyki.

Z okazji stulecia AIT, w 1998 roku zorganizowano du¿¹ miêdzynarodow¹ kon-ferencjê, w czasie której dyskutowano nie tylko o problemach Zwi¹zku, ale przede wszystkim o przysz³oœci i kierunkach rozwoju turystyki. W czasie obrad zaprezento-wano referat „Future Trends in Tourism”³¹⁸, zawieraj¹cy wyniki – specjalnie z tej okazji przeprowadzonych i szeroko zakrojonych – badañ na temat najistotniejszych trendów, uwidaczniaj¹cych siê we wspó³czesnej turystyce oraz kierunków jej roz-woju w XXI wieku. W badaniach tych wziê³o udzia³ 225 wybitnych miêdzynarodo-wych ekspertów z 65 krajów œwiata, którym zadano w sumie po kilkaset pytañ na temat ró¿nych aspektów wspó³czesnej i przysz³ej turystyki. Eksperci, reprezentuj¹-cy nie tylko œrodowisko naukowe, ale tak¿e specjaliœci z praktycznie wszystkich sektorów przemys³u turystycznego, w swych wypowiedziach zwracali uwagê na naj-wiêksze zagro¿enia oraz szanse rozwoju turystyki. Wskazywali przy tym tak¿e na podstawowe dylematy rozwoju turystyki oraz zadania, jakie w zwi¹zku z tym cze-kaj¹ Miêdzynarodowy Zwi¹zek Turystyki³¹⁹.

318Future Trends in Tourism – Executive Summary, Presentation Handout by Karl Obermair, AIT, Stockholm, June 1998.

319Wiêcej informacji na temat tego raportu Czytelnik znajdzie w ksi¹¿ce Alejziak W., Turystyka..., op. cit., rozdzia³ 6.4. – Przysz³e trendy w turystyce – Raport Miêdzynarodowego Zwi¹zku Turystyki, s. 266-276.

5.4. Œwiatowe Stowarzyszenie Wolnego Czasu i Rekreacji (World Leisure and Recreation Association – WLRA)

WLRA zosta³o za³o¿one 3 paŸdziernika 1956 roku w Filadelfii, jako Miê-dzynarodowe Stowarzyszenie Rekreacji (IRA). Jest ogólnoœwiatowym, pozarz¹-dowym stowarzyszeniem osób i organizacji, które zajmuj¹ siê problemami rekreacji oraz jej wp³ywem na rozwój spo³eczeñstw. WLRA posiada status kon-sultacyjny przy kilku wa¿nych organizacjach miêdzynarodowych, takich jak Rada Gospodarczo-Spo³eczna (ECOSOC), Fundusz ONZ do Spraw Pomocy Dzieciom (UNICEF), Miêdzynarodowa Organizacja Pracy oraz UNESCO. Œwiatowe Sto-warzyszenie Czasu Wolnego i Rekreacji posiada swoje sta³e biuro w Genewie, aczkolwiek – zgodnie z ostatnio przyjêt¹ praktyk¹ – faktyczna siedziba Stowa-rzyszenia jest zmienna i ka¿dorazowo znajduje siê w miejscu zamieszkania ak-tualnego Dyrektora Generalnego WLRA³²⁰.

CELE

G³ównym celem dzia³alnoœci WLRA jest szeroko pojêta promocja aktywnych form spêdzania wolnego czasu przez ludzi na ca³ym œwiecie. Dzia³aj¹c na rzecz rozwoju rekreacji i czasu wolnego, Organizacja skupia siê na realizacji trzech pod-stawowych celów:

§ prowadzenie badañ nad sposobami spêdzania wolnego czasu oraz prefero-wanymi formami wypoczynku,

§ pe³nienie roli oœrodka informacyjnego w zakresie wiedzy na temat rekreacji,

§ anga¿owanie siê w kampanie informacyjne i popieranie rozwi¹zañ pozy-tywnie wp³ywaj¹cych na sprawy rekreacji i czasu wolnego (np. przepisy prawne, infrastruktura, programowanie rozwoju)³²¹.

CZ£ONKOSTWO

Cz³onkowie Stowarzyszenia wywodz¹ siê z ró¿nych stron œwiata i s¹ to zarówno osoby prywatne, jak te¿ instytucje i agencje rz¹dowe. Cech¹ wspóln¹ jest orientacja na wszelkie aspekty rekreacji (parki turystyczne, us³ugi rekre-acyjne, kultura i sztuka, sport, centra rozrywki i zabawy dzieci). WLRA wyró¿-nia piêæ rodzajów cz³onków:

§ osoby zajmuj¹ce siê rekreacj¹ zawodowo, zarówno z sektora publicznego, jak prywatnego,

§ naukowcy prowadz¹cy badania nad problemami rekreacji i czasu wolnego,

320Doliwa-Klepacki Z. M., Encyklopedia organizacji miêdzynarodowych..., op. cit., s. 583.

321www.worldleisure.org

§ kadra kierownicza i osoby wp³ywaj¹ce na kszta³t polityki w zakresie wy-poczynku,

§ nauczyciele rekreacji,

§ inni zainteresowani dzia³alnoœci¹ Stowarzyszenia.

W£ADZE I STRUKTURA ORGANIZACYJNA

Ogólne ramy polityki i kierunki dzia³añ s¹ determinowane przez Radê Dy-rektorów, sk³adaj¹c¹ siê z 32 cz³onków, pochodz¹cych z szeœciu regionów œwia-ta oraz dodatkowych 9 cz³onków ex officio. Na czele Rady stoi Prezydent wraz z szeœcioma wiceprezydentami. Ponadto dzia³aj¹ komitety: Wykonawczy, Fi-nansowy, ds. Rozwoju oraz Miêdzynarodowy Zawodowy Komitet Doradczy (200 osób). Dodatkowo w strukturze Stowarzyszenia znajduj¹ siê Dyrektor Gene-ralny, stoj¹cy na czele ca³ego WLRA, Sekretarz GeneGene-ralny, kieruj¹cy dzia³al-noœci¹ codzienn¹ Organizacji oraz skarbnik, odpowiedzialny za sprawy finansowe.

Wa¿n¹ rolê w dzia³alnoœci WLRA odgrywaj¹ liczne komisje, które zajmuj¹ siê okreœlonymi sferami aktywnoœci Stowarzyszenia. Obecnie dzia³a dziesiêæ takich specjalistycznych komisji, w tym miêdzy innymi: do spraw dzieci i m³odzie¿y, edukacji, zarz¹dzania, prawa, badañ naukowych oraz turystyki.

DZIA£ALNOŒÆ

WLRA stanowi forum wymiany informacji i doœwiadczeñ z zakresu efek-tywnego wykorzystania wolnego czasu i wypoczynku. W tym celu organizuje

œwiatowe kongresy, konferencje i warsztaty. Podczas kongresu WLRA, który odby³ siê w Sâo Paulo w 1998 roku, uchwalono tzw. Deklaracjê Sâo Paulo, mó-wi¹c¹ o powszechnym prawie do wypoczynku w dowolnej formie oraz o roli rekreacji w globalnym spo³eczeñstwie. Dodatkowo WLRA oferuje programy obejmuj¹ce prowadzenie badañ naukowych; stypendia; edukacjê podyplomow¹;

szkolenia i konsulting; pomoc œwiadczon¹ przez komisje i grupy robocze.

Dostrzegaj¹c wzrastaj¹c¹ koniecznoœæ efektywnego i zrównowa¿onego pro-gramowania organizacji czasu wolnego, WLRA utworzy³o specjalny serwis WLPS (World Leisure Professional Services). Oferuje on us³ugi w zakresie:

§ planowania (np. strategiczne za³o¿enia, pozyskiwanie funduszy),

§ stosowania metod naukowych (np. badania rynku),

§ szkoleñ (kadry kierownicze, ochotnicy, strategie marketingowe),

§ oceny (analizy programów, efektów).

W 1988 roku Organizacja rozpoczê³a prace nad opracowaniem programu studiów podyplomowych z zakresu organizacji czasu wolnego. W zwi¹zku z tym utworzono World Leisure International Centres of Excellence (WLICE) – centra, w których studenci spotykaj¹ siê z profesjonalistami z dziedziny czasu wolnego na dwuletnich kursach, zakoñczonych zdobyciem stopnia naukowego.

Pierwsze studia odby³y siê w Holandii w 1992 roku, dziêki wsparciu

udzielone-mu przez holenderski rz¹d. Obecnie podpisana zosta³a umowa z Uniwersytetem Wageningen, który zajmuje siê kompleksowym przeprowadzaniem takich stu-diów. Oprócz studiów podyplomowych, WLRA oferuje równie¿ studentom sty-pendia na udzia³ w Œwiatowych Kongresach WLRA. Mog¹ oni dziêki temu poszerzyæ swoj¹ wiedzê na temat organizacji czasu wolnego, a najlepsi z nich maj¹ mo¿liwoœæ krótkiego wyst¹pienia na seminariach oraz udzia³u w innych towarzysz¹cych kongresom wydarzeniach.

Organizacja Œwiatowych Kongresów Czasu Wolnego i Rekreacji, które odby-waj¹ siê co dwa lata, jest bardzo wa¿nym elementem dzia³alnoœci WLRA. W kon-gresach tych uczestniczy zwykle ponad tysi¹c osób z kilkudziesiêciu krajów œwiata.

Ostatnie takie kongresy odby³y siê w Bilbao (3-7 lipca 2000 r.), który poœwiêcony problematyce roli czasu wolnego i wypoczynku w rozwoju ludzkoœci, oraz Kuola Lumpur (21-25 lipca 2002 r.), gdzie dyskutowano o sposobach osi¹gania harmonii pomiêdzy sferami czasu wolnego, turystyki, kultury i sportu, na poziomie global-nym i lokalglobal-nym. WLRA wydaje zawsze zbiór materia³ów konferencyjnych, który jest cenn¹ i czêsto cytowan¹ publikacj¹ prezentuj¹c¹ aktualny stan badañ nad cza-sem wolnym i rekreacj¹³²². Przewa¿nie jest to wydawnictwo kilkutomowe, gdy¿

w czasie kongresu wyg³aszanych jest kilkaset referatów na wielu sesjach tema-tycznych i grupach dyskusyjnych (np. w czasie Kongresu w Bilbao turystyka by³a przedmiotem obrad w jednej z 12 grup tematycznych).

Œwiatowe Stowarzyszenie Czasu Wolnego i Rekreacji anga¿uje siê tak¿e w ró¿norodne kampanie informacyjne. W zwi¹zku z tym opracowuje lub uczest-niczy w opracowywaniu specjalnych dokumentów, które maj¹ charakter Miê-dzynarodowych Deklaracji (np. Karta Czasu Wolnego – Charter for Leisure – 1983 r.). Dzia³alnoœæ publikacyjna Stowarzyszenia obejmuje natomiast kwartal-nik World Leisure Journal, zawieraj¹cy artyku³y naukowe oraz aktualnoœci do-tycz¹ce dzia³alnoœci WLRA. Oprócz tego wydawane s¹ materia³y z kongresów oraz miêdzynarodowy przewodnik po szko³ach, w których wyk³adane s¹ zagad-nienia rekreacji, czasu wolnego i innych powi¹zanych dziedzin („International Directory of Academic Institutions in Leisure, Recreation, and Related Fields”).

322W czasie Kongresu w Bilbao po raz pierwszy wydano Biuletyn Elektroniczny Kongresu, który mia³ postaæ specjalnego CD-ROM, a oprócz tego zosta³ opublikowany w Internecie. Por. Alejziak W., Tourism in the face of 21^st century’s challenges, „Virtual Congress – The 6^th World Leisure Congress

„Leisure and Human Development”, Bilbao 2000. Adres: http://www.ocio.deusto.es/formacion/

ocio21/sp/A266.htm lub http://www.ocio.deusto.es/formacion/ocio21/sp/autoresA.htm

MIÊDZYNARODOWE ORGANIZACJE