działalności
3.1. Mierniki innowacyjności
Współczesne przedsiębiorstwo powinno być nieustannie uczącą się organi-zacją, która bazuje na wykorzystaniu wiedzy oraz zarządzaniu kompetencjami (Litwa 2017). Pojawia się pytanie o sposób dokonywania pomiaru stopnia in-nowacyjności przedsiębiorstwa i o to, co jest głównym wyznacznikiem poziomu innowacyjności firmy. Koncepcje zarządzania bazują bowiem w dużej mierze na wykorzystaniu różnego rodzaju mierników, aby umożliwić określenie spełniania założonych celów zgodnie z ogólną teorią, że zarządzać można tylko tym, co jest mierzalne, a także tylko to, co jest mierzalne, może zostać wykonane oraz z fak-tem, że struktura i zakres wskaźników wpływają na zachowanie pracowników (Klingebiel 1997). Sama innowacyjność jest procesem dynamicznym i ciągłym, a pomiar parametrów dynamicznych, zgodnie ze wskazaniami literaturowymi, jest zagadnieniem bardziej skomplikowanym, niż w przypadku procesów statycznych (Kerssens van Drongelen i Bilderbeek 1999). Uważa się, że poziom innowacyjno-ści staje się czynnikiem odpowiedzialnym za efektywność prowadzonej działalno-ści, a także warunkującym perspektywę dalszego rozwoju, zwłaszcza w kontek-ście zmieniającej się rzeczywistości oraz konieczności szybkiego dostosowywania się do zachodzących zmian. Mimo wzrostu w ostatnich latach zainteresowania problematyką innowacji, w przedsiębiorstwach indywidualnych oraz gospodar-ce krajowej i światowej, a także licznych doniesień literaturowych, widoczna jest
własne laboratorium badawcze w aspekcie podnoszenia innowacyjności przedsiębiorstwa
wyraźna trudność w precyzyjnym określeniu mierników i wskaźników poziomu innowacyjności.
Oceny innowacyjności można dokonywać na dwóch płaszczyznach, bazując na wskaźnikach bezpośrednich lub pośrednich. Z uwagi na trudności w jednoznacznym określeniu wskaźników w formie numerycznej, bardzo często stosuje się też techni-ki opisowe, służące do lepszego i bardziej precyzyjnego odzwierciedlenia meritum stosowanych wskaźników. Nie ma jednak jednoznacznego kryterium wskazującego na stopień innowacyjności przedsiębiorstwa. Wyznaczyć można pewne grupy indy-katorów, które będą determinantą innowacyjności firmy, np. takie wskaźniki, jak (IUS 2013; Bielski 2000; Pomykalski 2001):
• liczba patentów zgłoszonych przez daną firmę,
• liczba publikacji naukowych,
• liczba nowych produktów,
• wzrost przychodów lub udziału w rynku,
• zwiększona zyskowność wynikająca bezpośrednio lub pośrednio z działań o charakterze innowacyjnym.
Korzystając z danych literaturowych, które wskazują sposoby pomiaru i propozy-cje mierników innowacyjności przedsiębiorstw, wybrano do analizy 6 wskaźników – w oparciu o potencjał innowacyjny (zatrudnienie wyspecjalizowanego personelu, zakup wyspecjalizowanej aparatury badawczej oraz wzrost wydatków na szkolenia), innowacyjne procesy (liczba pracowników zaangażowanych w te procesy oraz liczba prowadzonych innowacyjnych projektów w ciągu roku), a także efekty innowacyj-nych procesów (wprowadzenie systemu zarządzania i zapewniania jakości oraz licz-ba publikacji pracowników). Na podstawie własnych danych dokonano analizy oraz obliczenia wartości wzrostu danego wskaźnika w stosunku do wartości pierwotnej, czyli przed powołaniem i uruchomieniem nowego laboratorium. Dzięki analizie za-obserwowano zdecydowany wzrost aktywności innowacyjnej (a tym samym innowa-cyjności przedsiębiorstwa), co przedstawiono w tabeli 1.
Dodatkowym aspektem, mającym wpływ na wzrost innowacyjności przedsiębior-stwa Unimetal Recycling, jest także udział wśród młodszego pokolenia promowania wiedzy, łącznie z możliwością udostępnienia (na określonych zasadach) laborato-rium do celów naukowo-poznawczych, a także szeroko zakrojonej współpracy ze szkołami średnimi o profilu chemicznym i laboratoryjnym oraz uczelniami wyższy-mi. Współpraca taka jest stosunkowo nowym pomysłem w działalności laboratorium
192
(chociaż pojawiała się poprzednio w działalności UMR, w obszarze produkcyjnym), ale również ten miernik w przyszłości może zostać wykorzystany do pomiaru oraz oceny aktywności innowacyjnej przedsiębiorstwa.
4. wnioski
O
konkurencyjnej pozycji przedsiębiorstwa w dużej mierze decyduje umiejęt-ność tworzenia i szybkiego wdrażania rozwiązań technologicznych oraz orga-nizacyjnych. Ta zdolność do szybkiego reagowania w warunkach zmienności otoczenia (VUCA) wiąże się z innowacyjnym myśleniem. Również aspekt wykorzy-stania nowych możliwości technologicznych może być powiązany z definicją innowa-cyjności, rozumianej jako zdolność do tworzenia i wdrażania, a także komercjalizacji rozwiązań, procesów technologicznych, a w przypadku laboratorium – nowoczesnych metodyk badawczych. Nie bez znaczenia jest również interdyscyplinarność zespołu analitycznego, umiejętnie łączącego wiedzę akademicką ze znajomością praktycznąTabela 1. Mierniki aktywności innowacyjnej
Cecha Opis (miernik ilościowy) Przyrost wartości (względem stanu początkowego – przed powołaniem
laboratorium)
Potencjał innowacyjny
zatrudnienie wyspecjalizowanego
personelu z tytułem magistra inżyniera: +4
ze stopniem doktora: +1
innowacyjnych w ciągu roku opracowanie nowych metodyk: +15
Efekty zgodnie z wytycznymi GMP oraz normy PN-EN ISO/IEC-17025:2018
liczba publikacji pracowników opublikowanych pozycji: +4
źródło: opracowanie własne na podstawie danych własnych przedsiębiorstwa.
własne laboratorium badawcze w aspekcie podnoszenia innowacyjności przedsiębiorstwa
specjalistycznych technik, wykorzystywanych w pracy laboratoryjnej, oraz umiejęt-nościami technologicznymi i znajomością procesów produkcyjnych. Takie połączenie umożliwia nie tylko skuteczne rozwiązywanie problemów analitycznych, ale niejed-nokrotnie umożliwia także wsparcie klientów w ich działalności oraz w prowadzo-nych przez nich procesach technologiczprowadzo-nych lub przetwórczych.
W odniesieniu do przedsiębiorstwa zajmującego się przetwórstwem odpadów, powołanie laboratorium badawczego wyposażonego w nowoczesne urządzenia po-miarowo-badawcze, z pewnością można mówić o znacznym podniesieniu wartości i innowacyjności przedsiębiorstwa. Ponieważ o sukcesie projektów innowacyjnych w dużej mierze mówić można w momencie pojawienia się sukcesów finansowych (Koch 2004), podkreślić należy, że laboratorium wykonując oznaczenia komercyjne, osiąga również przychody z działalności badawczej i wdrożeniowej nowych rozwią-zań analitycznych.
Aspekt wykorzystania nowych możliwości w przedsiębiorstwie Unimetal Recyc-ling Sp. z o.o. w Trzebini jest więc w jak największym stopniu powiązany z szeroką definicją innowacyjności, rozumianej jako zdolność do tworzenia i wdrażania, a tak-że komercjalizacji rozwiązań, w przypadku laboratorium – nowoczesnych metodyk badawczych.
literatura
BIELSKI I. 2000. Przebieg i uwarunkowania procesów innowacyjnych. Biblioteka Menedżera i Służby Pra-cowniczej, Bydgoszcz.
BLIZZARD J. red. 2018. Materials innovation for the global circular economy and sustainable society. Euro-pean Materials Research Society, Strasbourg.
DOBRZyńSKA E., SZEWCZyńSKA M., POŚNIAK M. i WOźNICA A. 2019. Ograniczanie emisji szkodliwych substancji chemicznych i cząstek stałych podczas pracy silników wysokoprężnych. Materiały informa-cyjne Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.
DRUCKER P. 1992. Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. Państwowe Wydawnictwo Ekonomicz-ne, Warszawa.
FORNALCZyK A. i SATERNUS M. 2011. Porównanie metod odzysku platyny ze zużytych katalizatorów samo-chodowych. Rudy i Metale Nieżelazne nr 5, t. 56, s. 259–265.
GRUSZECKI T. 2002. Współczesne teorie przedsiębiorstwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
[Online] https://educalingo.com/pl/dic-it/innovare [Dostęp: 10.05.2020].
IUS 2013. Innovation Union Scoreboard. European Commission, http://ec.europa.eu.
JASIEńSKI M. red. 2014. Innowatyka – nowy horyzont. Innowacyjność naukowców, przedsiębiorców, mene-dżerów i urzędników. Centrum Innowatyki Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University, Nowy Sącz.
KALISZCZAK L. 2011. Schumpeterowska teoria przedsiębiorczości i jej współczesne implikacje. Wydawnic-two Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
KERSSENS van DRONGELEN I.C. i BILDERBEEK J. 1999. R&D performance measurement: more than choos-ing a set of metrics. R&D Management 29(1), s. 35–46.
KLINGEBIEL N. 1997. Performance Measurement-Systeme. Das Wirtschaftsstudium 26(7), s. 655–663.
KOCH J. 2004. Innowacje siłą napędową rozwoju. Mat. Konf. Naukowo-Technicznej Jakość, innowacyjność i transfer technologii w rozwoju przedsiębiorstw, Kraków.
LITWA P. 2017. Pomiar stopnia innowacyjności przedsiębiorstwa przy wykorzystaniu balanced scorecard, Studia i Prace WNEIZ US nr 48/3, s. 3–13.
POMyKALSKI A. 2001. Zarządzanie innowacjami. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
SAATy T.L. 1990. How to make a decision: The Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research 48, s. 9–26.
TOMAKA A. i CyRAN K. 2010. Innowacyjność przedsiębiorstw jako kluczowy element konkurencyjności pol-skiej gospodarki. Finansowy Kwartalnik Internetowy „e-Finanse” 3(6), s. 26–46.
Weronika URBAŃSKA1, Agnieszka SOBIANOWSKA-TUREK1 Katarzyna GRUDNIEWSKA2