Ecodesign as an element of environmental education
5. wnioski z badań
P
rzeprowadzona analiza pokazała, że pomimo coraz lepszej edukacji, a przede wszystkim coraz szerszej oferty edukacyjnej, wciąż występuje problem wyko-rzystania specjalistycznej wiedzy przy wykonywaniu pracy związanej z eko-projektowaniem i nowymi technologiami. Wiedza i umiejętności absolwentów wyż-szych uczelni oraz pracowników wymagają uzupełnienia. Dotyczy to szczególnie tematyki związanej z: oceną cyklu życia (Life Cycle Assessment – LCA); zagospoda-rowaniem odpadów; projektowaniem; wytwarzaniem i analizą właściwości materia-łów funkcjonalnych o znaczeniu biologicznym i medycznym, ich zastosowaniem oraz metodami utylizacji.Zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy to troska o sprzyjający człowie-kowi klimat i środowisko. Aby ocenić wpływ działalności człowieka na otaczający go świat, niezbędne są narzędzia i metody do kompleksowej analizy tego wpływu.
Ocena cyklu życia to metoda, która pozwala na oszacowanie obciążenia środowiska powodowanego przez dany produkt, proces produkcyjny lub działalność, poprzez określenie zużycia energii i materiałów oraz zanieczyszczeń odprowadzonych do środowiska, ocenę skutków środowiskowych związanych ze zużyciem energii, mate-riałów i emisji zanieczyszczeń, a także ocenę możliwości poprawy oddziaływania na środowisko w całym cyklu życia (Bajdur i in. 2018).
Uczestnicy webinarium zwrócili uwagę, iż konieczna jest lepsza współpraca biznesu z sektorem naukowym, a nauka powinna być wsparciem dla biznesu w dwóch równoległych obszarach: poszukiwania nowych rozwiązań i dostarczania wiedzy na temat LCA i istniejących opakowań.
Dostępność analiz dotyczących materiałów pochodzenia biologicznego byłaby korzystna dla różnych podmiotów. Istotnym aspektem ekoprojektowania dla opako-wań w GOZ jest tworzenie zintegrowanych łańcuchów wartości i dostaw (surowiec–
–produkt–surowiec). Zauważono również, że świadomość konsumencka w zakresie materiałów pochodzenia biologicznego jest niewystarczająca, a konsumenci nie mają dostatecznej wiedzy na temat prawidłowej segregacji odpadów. Poza tym, nie zawsze na produktach oraz opakowaniach znajduje się wystarczająca informacja, w jaki spo-sób należy z nimi postąpić po zużyciu. Problematyczna też okazała się kwestia segre-gacji odpadów resztkowych. Dużym problemem są zmieniające się przepisy prawne dotyczące odpadów plastikowych.
Z przeprowadzonej analizy wynika, że edukacja w zakresie tworzyw sztucznych jest coraz lepsza, a studenci kierunków związanych z sektorem plastików zdoby-wają specjalistyczną wiedzę, lecz trudno jest im ją wykorzystać, gdy stają się pra-cownikami. Odpowiednie kursy i szkolenia przygotowujące do pracy w określonym sektorze byłyby pomocne, a zdobyta podczas studiów wiedza byłaby rozwijana i uzupełniana.
Ekoprojektowanie jako element edukacji ekologicznej
Podsumowanie
D
ziałania podejmowane przez sektor szkolnictwa wyższego są szczególnie waż-nym elementem edukacji w myśl zrównoważonego rozwoju. Uczelnie wyższe przygotowują i kształcą przyszłe pokolenia profesjonalistów, dzięki którym możliwa będzie zmiana i wprowadzanie zasad zrównoważonego rozwoju w różnych sferach życia społecznego (Adomssent 2016). Zarówno podejmowane ogólnoświato-we działania, jak i te przedsięwzięte przez uczelnie świadczą o tym, że szkolnictwo wyższe coraz lepiej stosuje zalecenia i wytyczne zawarte w Strategii Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju. Uczelnie poprzez realizowane projekty o zasięgu mię-dzynarodowym włączają się w realizację celów zrównoważonego rozwoju. Akademia Górniczo-Hutnicza, jak i wiele innych polskich uczelni, podejmuje działania mające kluczowe znaczenie dla realizacji edukacji w myśl idei zrównoważonego rozwoju, który jest uważany za priorytetowy kierunek rozwoju społeczno-gospodarczego. Na podstawie przeprowadzonej analizy potwierdzono jeden z ważnych celów Dekady edukacji dla zrównoważonego rozwoju: „konieczność ustawicznej edukacji nie tylko dzieci i młodzieży, ale także dorosłych (pracujących): kierownictwa i pracowników w handlu i przemyśle, aby umożliwić im przyjęcie praktyk i trybu pracy zgodnych z zasadami zrównoważonej produkcji i konsumpcji” (Kostecka 2009).literatura
ADOMSSENT M. 2016. Higher Education for Sustainability: Challenges and Obligations from a Global Per-spective. [W:] Adomssent M., Godemann M., Leicht A., Busch A. (red.): Higher Education for Sustain-ability. VAS, Frankfurt am Main 2006.
BAJDUR W., KULCZyCKA J. i ODZIMEK T. 2018. Zarządzanie i Finanse. Journal of Management and Finance t. 16, nr 4, część 2, s. 23–35.
COM(2014) 397 final, Directive of the European Parliament and of the Council, amending Directives 2008/98/EC on waste, 94/62/EC on packaging and packaging waste,1999/31/EC on the landfill of waste, 2000/53/EC on end-of-life vehicles, 2006/66/ECon batteries and ac-cumulators and waste batteries and accumulators, and 2012/19/-EU on waste electrical and electronic equipment, Euro-pean Commission, Brussels.
COM(2014) 398 final, „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program ‘zero odpadów’ dla Europy”
Załącznik do Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Eko-nomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Bruksela.
COPERNICUS Alliance; [Online] http://www.copernicus-alliance.org [Dostęp: 28.08.2020].
Deloitte 2013. Pierwsze kroki na rynku pracy Międzynarodowe badanie studentów i absolwentów. [Onli-ne] https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/pl/Documents/Reports/pl_Deloitte_Pierw-szeKrokiNaRynkuPracy_2013_1.pdf [Dostęp: 28.08.2020].
DOSTATNI E. i KARWASZ A. 2009. Systemy informatyczne wspomagające proekologiczne projektowanie. Za-rządzanie Przedsiębiorstwem Nr 2, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Pro-dukcją, Opole.
DOSTATNI E. i KOWALEWSKA A. 2016. Analiza prośrodowiskowa wyrobu i propozycja jego udoskonalenia z wykorzystaniem narzędzia informatycznego. Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji T. 2, s. 701–712.
DOSTATNI E., DIAKUN J., GRAJEWSKI D., KARWASZ A. i WICHNIAREK R. 2014. Proekologiczne projektowa-nie wyrobów w środowisku CAD 3D z zastosowaprojektowa-niem technologii agentowej. Wydawnictwo Politech-niki Poznańskiej, Poznań.
DOSTATNI E. 2004. Zarządzanie procesem projektowania z wykorzystaniem metod rozproszonej sztucznej inteligencji. Rozprawa doktorska, Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania, Politechnika Poznańska.
Europejska Komisja Gospodarcza ONZ. Strategia Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2008.
GEMBALSKA-KWIECIEń A. red. 2016. Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji. No 4(16), s. 81–89.
KALINOWSKA A. i BATORCZAK A. 2015. Universities for sustainability – new challenges from the perspective of the University of Warsaw. “Environ. Environmental and Socio-economic Studies” t. 3, z. 1, s. 26–34.
KOSTECKA J. 2009. Dekada edukacji dla zrównoważonego rozwoju – wizja, cel, strategia. [W:] Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development t. 4, z. 2, s. 101–106.
KOZŁOWSKI S. 2007. Przyszłość ekorozwoju. Wydanie II. Wydawnictwo KUL, Lublin, ss. 622.
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2022 UCHWAŁA NR 88RADy MINISTRóW z dnia 1 lipca 2016 w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2022, s. 11.
KURCZEWSKI P. i LEWANDOWSKA A. red. 2008. Zasady prośrodowiskowego projektowania obiektów tech-nicznych dla potrzeb zarządzania ich cyklem. Poznań.
LEWANDOWSKA A. i FOLTyNOWICZ Z. 2006. Prośrodowiskowe działania źródłem innowacji w przedsię-biorstwie. [W:] Materiały z konferencji Rozwój przedsiębiorstw w aspekcie projakościowego doskona-lenia i innowacyjności (red. Z. Kłos), 10–12 maja, Boszkowo, wyd. Politechniki Poznańskiej.
Mapa drogowa transformacji w kierunku GOZ; [Online] https://www.gov.pl/web/rozwoj/rada-minis-trow-przyjela-projekt-mapy-drogowej-goz [Dostęp: 28.08.2020].
MICHALSKI K. i SITKO J. 2016. Wybrane problemy minimalizacji wytwarzania odpadów. Systemy Wspoma-gania w Inżynierii Produkcji z. 4(16), s. 80–89.
PARKER C.C. i TURyLE R.V. 1986. Information sources in science and technology: a practicalguide to tradi-tional and online use. 2nd ed. Butterworths, London, s. 336.
PKN-ISO/TR 14062:2004, Zarządzanie środowiskowe. Włączanie aspektów środowiskowych do projek-towania i rozwoju wyrobu, PKN, Warszawa 2004.
Przez edukację do zrównoważonego rozwoju, Narodowa strategia edukacji ekologicznej, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2001.
Roadmap for Implementing the Global Action Programme on Education for Sustainable Development, the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 2014; [Online] http://unesdoc.un-esco.org/images/ 0023/002305/230514e.pdf [Dostęp: 28.08.2020].
SERAFIN K. 2011. Identyfikacja potrzeb szkoleniowych jako istotny obszar działań w zarządzaniu per-sonelem. Problemy Zarządzania t. 9, z. 4(34), s. 191–203, Wydział Zarządzania UW.
Strategia Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju. Europejska Komisja Gospodarcza ONZ. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2008.
University Educators for Sustainable Development – EU4SD; [Online] http://www.ue4sd [Dostęp:
28.08.2020
ZARęBSKA J. i JOACHIMIAK-LECHMAN K. 2016. Circular economy – the role of the Environmental Life Cycle Assessment, opportunities, barriers and challenges. Logistyka Odzysku = Journal of Reverse Logistics t 1, s. 5–9.