Model do naśladowania?
Stanisław H. Kaj Stanisław H. Kaj
Republika Federalna Niemiec, jak rzadko które inne państwo, wskazana może zostać jako przykład mo-delowego wdrożenia w życie założeń regionalizmu.
Oczywiście można polemizować z tym stwierdze-niem – przecież model szwajcarski czy amerykański też spełniają oczekiwania systemu federacyjnego.
Polska leży w sercu Europy, podobnie jak nasz za-chodni sąsiad. Dlatego też może warto zastanowić się nad dobrymi stronami systemu niemieckiego, które może mógłyby znaleźć zastosowanie również w Polsce.
Istotnym czynnikiem wpływającym na wdra-żanie efektywnej polityki regionalnej pozostaje ist-niejący w danym państwie podział administracyjny, sprzyjający lub, odwrotnie, przeszkadzający realiza-cji idei regionalizmu. Na wstępie zatem parę defi ni-cji encyklopedycznych pozwalających na zrozumie-nie istoty jego zjawiska.
Celem podziału administracyjnego (terytorialne-go) terytorium państwa lub innego wyodrębnione-go obszaru administracyjnewyodrębnione-go na mniejsze obszary jest m. in. usprawnienie realizacji zadań przez orga-ny administracji publicznej. Obszary te nazywane są jednostkami podziału terytorialnego kraju, nostkami podziału terytorialnego państwa lub jed-nostkami podziału administracyjnego.
Podział administracyjny jest rodzajem regio-nalizacji, tzn. podziału państwa na regiony (nazy-wane regionami administracyjnymi) uwzględnia-jącego pewne kryteria geografi czne, historyczne, gospodarcze, społeczne lub prawno-administracyj-ne. Wytyczenie jednostek podziału administracyjne-go musi uwzględniać wykształcone już powiązania przestrzenne oraz przemieszczenia ludności. Trud-ność takiego podziału polega na tym, że granice re-gionów geografi cznych tworzą strefy przejściowe, podczas gdy granice regionów administracyjnych muszą być jednoznaczne. Podział
administracyj-ny jest zatem wynikiem pewadministracyj-nych kompromisów.
Obecnie dużą wagę przywiązuje się do opinii spo-łeczności lokalnych.
Podziały administracyjne odznaczają się także ciągłością przestrzenną i kompletnością, tzn. że całe terytorium kraju jest pokryte jednostkami tego sa-mego poziomu, a żaden obszar nie jest pominięty.
Podziały administracyjne są wielostopniowe i mają charakter hierarchiczny. Oznacza to, że jednostki niższego rzędu zawierają się w jednostkach wyższe-go rzędu, którym są także podporządkowane.
Podział terytorialny Republiki Federalnej Niemiec ma długą tradycję sięgającą czasów tuż po zakończeniu II wojny światowej. Wtedy to pań-stwo niemieckie zostało podzielone na cztery stre-fy okupacyjne: amerykańską, brytyjską, francuską i radziecką. Z czasem w wyniku wielu istotnych zdarzeń historycznych zaszły znaczące zmiany w owym podziale. Ze stref okupacyjnych amery-kańskiej, brytyjskiej i francuskiej utworzono w 1949 r. Republikę Federalną Niemiec (Bundesre-publik Deutschland), a z kolei z radzieckiej strefy okupacyjnej powstała Niemiecka Republika De-mokratyczna (Deutsche Demokratische Republik).
Podział na dwa państwa niemieckie zakończył się 3 października 1990 roku, kiedy to nastąpiło zjed-noczenie Niemiec.
Obecnie podział administracyjny Niemiec wygląda zupełnie inaczej. Współczesne państwo niemieckie składa się z 16 krajów związkowych, z których trzy stanowią pojedyncze miasta. Każdy z krajów związkowych posiada własny rząd, na cze-le którego stoi premier, pierwszy burmistrz lub rzą-dzący burmistrz oraz parlament krajowy. Władze każdego z krajów związkowych posiadają szerokie uprawnienia wewnętrzne w dziedzinie prawa i or-dynacji podatkowej, wyłączność w zakresie polityki edukacyjnej oraz spraw wewnętrznych, takich jak np. gospodarka przestrzenna, policja,
obywatel-stwo itp. Każdy kraj związkowy posiada własną kon-stytucję regulującą bardzo precyzyjnie zasady jego funkcjonowania. Jest to o tyle istotne, że prawo-dawstwo w nich często znacznie różni się od siebie.
Poza krajami związkowymi, Republika Fe-deralna Niemiec podzielona jest na mniejsze jed-nostki administracji zarówno rządowej, jak i sa-morządowej. Podział nie jest taki sam w każdym kraju związkowym, co wynika z uwarunkowań hi-storycznych i kulturowych. System jednostek ad-ministracyjnych przedstawia się następująco:
kraje związkowe (niem. Länder) – 16 krajów związkowych, na terytorium każdego ogra-niczona państwowość (izby parlamentarne, rządy, sądy krajowe, trybunały konstytucyj-ne), federalizm jest nienaruszalny, ale nie układ geografi czny krajów związku;
powiaty (niem. Kreise) – powiaty ziemskie (niem. Landkreise lub Kreise – w zależności od regionu) oraz miasta na parawch powiatu (niem. Stadtkreise lub Kreisfreie Städte) liczące sobie od 60 do 600 tys. mieszkańców, obecnie 439 powiatów (z czego ziemskich – 323). Po-wiaty mają charakter jednostek jednocześnie zarówno samorządowych, jak i rządowych.
Na czele każdego stoi starosta (niem. Lan-drat lub jeśli jest to kobieta Landrätin) będący także przedstawicielem zarówno władz rządo-wych, jak i organem samorządu terytorialnego;
gminy (niem. Gemeinde) – jednostki samo-rządu terytorialnego. Gminy mogą posiadać status gmin zwykłych (wiejskich), miast (Stadt) lub prawa targowe (Markt, Fle-cken) – poza nazwą nie wiążą się z tym jednak żadne przywileje. W gminach orga-nem legislacyjnym są rady (niem. Rat) pocho-dzące z wyborów powszechnych. Na czele rady w gminie stoi burmistrz (niem. Bürger-meister). W Niemczech północnych burmistrz jest jednocześnie przewodniczącym rady, wybieranym przez nią. Natomiast w Niem-czech południowych burmistrz wybierany jest przez obywateli, tam nie stoi on na czele rady. W przypadku gmin miejskich bywa kil-ku burmistrzów, najważniejszy z nich nosi tytuł nadburmistrza (niem. Oberbürgermeister) lub pierwszego burmistrza (niem. Erster Bürgermei-ster); w niektórych miastach pierwszy burmistrz jest zastępcą nadburmistrza. Istnieją terytoria nienależące do żadnej gminy (niem. Güter), podlegające bezpośrednio powiatom.
W niektórych kra-jach związkowych ponad powiatami znajdują się jeszcze rejencje (okręgi rządowe) (niem.
Regie-rungsbezirke), które są przedstawicielstwami ad-ministracji rządowej. Wyjątkiem jest Bawaria, gdzie równolegle do rejencji istnieją identyczne terytorialnie okręgi (niem. Bezirke) będące jed-nostkami samorządowymi.
Dwa kraje związku o charakterze miast wy-dzielonych (Berlin oraz Hamburg) nie dzielą się na powiaty ani gminy, zadania wszystkich jedno-stek do szczebla krajowego są zunifi kowane. Kraj związkowy Brema dzieli się natomiast na dwa mia-sta na prawach powiatu.
Zgodnie z danymi Eurostatu w pierwszej dziesiątce regionów Unii Europejskiej, które mogą wykazać się najniższym bezrobociem, aż osiem leży w Niemczech. We Freiburgu i Dolnej Bawarii stopa bezrobocia spadła do 2,5 proc. i jest najniższa w całej UE. Także pod względem poziomu edukacji czy np.
atrakcyjności dla inwestorów północne i wschodnie landy nie są w stanie sprostać południowym Niem-com. Północne i wschodnie landy, gdzie wskaźniki bezrobocia są na poziomie Polski wschodniej, tracą dystans do tradycyjnie katolickich części Niemiec, co sprawia, że dawne tezy Maxa Webera o przewa-dze protestanckiego etosu pracy nie są już aktualne.
W chwili zjednocze-nia Niemiec (1990 r.) Nad-renia Północna-Westfalia była bezapelacyjnie najsil-niejszym krajem związko-wym. Wytwarzano tam prawie ¼ niemieckiego PKB.
W tamtejszym Zagłębiu Ruhry rozwinęło się m.in.
niemieckie górnictwo, hutnictwo i przemysł che-miczny. Takie miasta jak Leverkusen, Kolonia czy Dortmund słyną nie tylko z klubów piłkarskich, ale i z wywodzących się z tego regionu wielkich kon-cernów jak Bayer, Henkel, Evonik i Metro. W ostat-nim ćwierćwieczu ten land należał jednak do tych, które rozwijały się najwolniej. Dziś jego udział w tworzeniu niemieckiego PKB spadł do 20 proc.
Jeśli trend się nie zmieni, to za dekadę straci na rzecz Bawarii tytuł najsilniejszego gospodarczo regionu Niemiec.
W stolicy Bawarii ma swoje główne siedziby 13 z największych niemieckich spółek giełdowych, których łączna wartość szacowana jest na ponad 330 mld euro. W żadnym innym niemieckim mie-ście nie ma takiej reprezentacji wielkiego kapitału.
Berlin mimo stołecznego statusu nie mieści się na-wet w pierwszej dwudziestce tej giełdowej ligi.
W opinii inwestorów zagranicznych działają-cych w Niemczech Bawaria pozostaje najbardziej atrakcyjnym regionem kraju (uważa tak 38 proc.
fi rm ankietowanych przez EY, podczas gdy na drugi w rankingu Berlin wskazuje zaledwie 13 proc.). Cho-ciaż więcej inwestycji realizowanych jest w Nadrenii Północnej-Westfalii, to właśnie Bawaria najlepiej wypada w tych rankingach.
Kraje związkowe Republiki Federalnej Niemiec
Badenia-Wirtembergia to jeden z większych kra-jów związkowych Niemiec. Stolica kraju znajduje się w Stuttgarcie. Do innych znanych miast tego landu należą Ulm, Mannheim, Karlsruhe, Fryburg, Heidel-berg oraz Heilbronn. Region zdominowany jest przez przemysły: samochodowy, maszynowy, elek-trotechniczny i elektroniczny, optyczny, chemiczny, włókienniczy, odzieżowy oraz precyzyjny (w szcze-gólności zegarmistrzowski). PKB w 2015 r. wyniosło 461,7 mld € (3. pozycja w RFN).
Administracyjnie Badenia-Wirtembergia dzieli się na 35 powiatów oraz dziewięć miast na prawach powiatu, które łącznie tworzą cztery okręgi regencyj-ne (rejencje) jako jednostki administracji terenowej.
Badenia-Wirtembergia jest też podzielona na
dwa-naście regionów odpowiedzialnych między innymi za planowanie przestrzenne i organizację systemu ubezpieczeń. Jeden region składa się z kilku powia-tów. Okręgi regencyjne (Regierungsbezirke): Fryburg, Karlsruhe, Stuttgart i Tybinga.
Bawaria to zdecydowanie największy obszarowo kraj związkowy Niemiec. Jest to region bogaty gospodarczo oraz kulturowo. Stolicą tego regio-nu jest Monachium, a do innych dużych miast na-leżą Augsburg, Norymberga, Ratyzbona, Ingolstadt, Erlangen oraz Würzburg. Jest to także jeden z naj-bogatszych rejonów Niemiec. Możemy znaleźć tam wiele znanych niemieckich fi rm, takich jak na przy-kład BMW (Bayerische Motoren Werke), Siemens, Audi, MAN (autobusy i samochody ciężarowe), EADS (europejski koncern militarny i lotniczy), o2 Germany (operator komórkowy) i wiele innych. Wysoko rozwi-nięty jest tam przemysł elektroniczny, maszynowy, lotniczy, włókienniczy oraz rafi neryjny. Poziom PKB w 2015 r. wyniósł 550,4 mld € (2. miejsce w całym RFN).
Bawaria podzielona jest na siedem rejencji (Regierungsbezirke):
Dolna Frankonia (siedziba władz administra-cyjnych Würzburg),
Górna Frankonia (Bayreuth),
Środkowa Frankonia (Ansbach),
Szwabia (Augsburg),
Górny Palatynat (Ratyzbona),
Górna Bawaria (Monachium),
Dolna Bawaria (Landshut).
Mieszkańcy każdego z tych regionów posia-dają nieco odrębną kulturę i rozpoznawalny akcent językowy. Niższym szczeblem podziału administra-cyjnego jest podział na 71 powiatów i 25 miast na prawach powiatu. Najbardziej rozpoznawalnym politykiem wywodzącym się z Bawarii pozostaje bezsprzecznie Franz Josef Strauss, premier tego kra-ju związkowego w latach 1978–1988, długoletni przewodniczący CSU (1961–1988), jak również fe-deralny minister obrony RFN (1956–1962).
Berlin to od 1999 r. stolica Republiki Federalnej Niemiec. Jednak oprócz tej roli miasto pełni rów-nież funkcję kraju związkowego. Stanowi bardzo atrakcyjną destynację turystyczną, targową i kon-gresową. PKB w 2015 r. wyniosło 124,4 mld €.
Administracyjnie Berlin podzielony jest na 12 okręgów administracyjnych (niem. Bezirk), które dzielą się następnie na 96 dzielnic (niem. Ortsteil).
Podział ten wszedł w życie 1 stycznia 2001, kiedy to w wyniku przeprowadzonej reformy administracyjnej zmniejszono liczbę okręgów administracyjnych z 23 do 12 w celu obniżenia kosztów. Każdy okręg ma od-dzielny samorząd i prawa zbliżone dopraw miejskich.
Z historią miasta związany jest m.in. Willy Brandt, dłu-goletni lider SPD, minister spraw zagranicznych oraz kanclerz federalny RFN. W latach 1957–1966 pełnił funkcję burmistrza zarządzającego miasta i równo-cześnie szefa rządu kraju związkowego Berlin.
Brema – najmniejszy pod względem powierzchni i ludności kraj związkowy RFN. Stolicą kraju związ-kowego jest miasto Brema. Leży nad dolnym bie-giem i ujściem Wezery i obejmuje oddalone od sie-bie o około 53 km miasta (Stadtgemeinde): Brema (ok. 325 km² i ok. 546 tys. mieszkańców) i Bremer-haven (ok. 94 km² i ok. 108 tys. mieszkańców). Oba miasta stanowią enklawy na terytorium kraju związ-kowego Dolna Saksonia. Port Brema-Bremerhaven stanowi z kolei enklawę tego miasta, graniczącą z miastem Bremerhaven. PKB (2015) na poziomie 31,6 mld € (ostatnie miejsce w RFN).
Kraj związkowy Brema dzieli się na dwie gminy miejskie (Stadtgemeinde), które dzielą się na okręgi administracyjne (Stadtbezirk), okręgi dzie-lą się na dzielnice (Stadtteil) a dzielnice dziedzie-lą się również na własne dzielnice (Ortsteil).
Brema składa się z pięciu okręgów admini-stracyjnych podzielonych na 23 dzielnice,
Bremerhaven dzieli się natomiast na dwa okręgi administracyjne, które podzielone sąna dziewięć dzielnic.
Hamburg – miasto w północnej części Niemiec na prawach kraju związkowego niedaleko ujścia Łaby do Morza Północnego, największy port morski RFN (ok. 140 mln ton przeładunku w 2015 r.), wiel-ki ośrodek przemysłowy (statwiel-ki, elektrotechnika, przetwórstwo ropy, przemysł spożywczy) i fi nanso-wy. PKB w 2015 r. na poziomie 109,5 mld €. Miasto gościło uczestników szczytu G-20 (7–8 lipca 2017 r.).
Dzieli się administracyjnie na siedem okręgów (Bez-irk). Z Hamburgiem związany był nieżyjący kanclerz federalny RFN (1974–1982) Helmut Schmidt, jak również inny prominentny polityk SPD Klaus von Dohnanyi, piastujący m. in. urząd Prezydenta Sena-tu i pierwszego burmistrza Hamburga (1981–1988).
Brandenburgia ze stolicą w Poczdamie to kraj związkowy we wschodniej części kraju, powstały
po zjednoczeniu Niemiec w 1990 roku. Jest to region dość mocno rozwinięty tu-rystycznie. Posiada wiele cennych zabytków, które
co roku odwiedzają setki turystów. PKB regionu wy-niosło (2015) 65,4 mld €. Podział administracyjny Brandenburgii uwzględnia 14 powiatów ziemskich oraz 4 miasta na prawach powiatu (Brandenburg, Cottbus, Frankfurt nad Odrą oraz Poczdam). Pierw-szym premierem kraju związkowego po zjednocze-niu był Manfred Stolpe (1990–2002). Należał do zwolenników i inicjatorów zjednoczenia krajów związkowych Berlin i Brandenburgia, które osta-tecznie nie doszło do skutku.
Dolna Saksonia to drugi co do wielkości, zaraz po Bawarii, kraj związkowy. Do najważniejszych miast tego regionu zalicza się Hanower (stolica), Wolfs-burg, Getyngę, Oldenburg oraz Brunszwik. W stycz-niu 1975 mieszkańcy Oldenburga (873 tys. osób) i Schaumburg-Lippe (87 tys. osób) opowiedzieli się za przekształceniem ich okręgów w landy RFN, czego jednak Bundestag nie zaakceptował, skłaniając się raczej ku redukcji liczby krajów z 10 do 5–6.
Do dnia 01.01.2005 r. Dolna Saksonia dzieliła się na rejencje, które następnie zniesiono i kraj związkowy składa się bezpośrednio z powiatów – miast na prawach powiatu oraz 38 powiatów ziem-skich. Miasto Hannover wraz z przyległymi 4 gmina-mi oraz 17 4 gmina-miasta4 gmina-mi tworzy Związek Komunalny.
W 2015 r. PKB regionu kształtował się na poziomie 259,1 mld € (5. miejsce w RFN). Premierem Dolnej Saksonii w latach 1990–1998 był Gerhard Schröder, późniejszy (1998–2005) kanclerz federalny RFN oraz przewodniczący SPD (1999–2004).
Hesja to region w zachodniej części Niemiec. Stolicą tego kraju związkowego jest Wiesbaden, a do waż-niejszych miast należą Frankfurt nad Menem, Darm-stadt, Kassel oraz Off enbach am Main. Południowa część tego landu jest jednym z najbardziej uprze-mysłowionych regionów w Niemczech – znajduje się tam wiele wiodących zakładów przemysłów chemicznego, farmaceutycznego, jak również sa-mochodowego. PKB regionu na poziomie 264 mld
€ (2015) – czwarte miejsce w RFN. Hesja to także region o największym skupisku banków i instytucji fi nansowych. We Frankfurcie nad Menem znajduje się siedziba niemieckiego banku centralnego Deu-tsche Bank.
W latach 1985–1987 oraz 1991–1994 funkcję krajowego ministra śro-dowiska i energetyki spra-wował Joseph (Joschka) Fischer, pierwszy w historii RFN polityk z partii Zielo-nych pełniący funkcję ministerialną. Warto dodać, że Joschka Fischer był później (1998–2005) wicekancle-rzem i ministrem spraw zagranicznych RFN.
Meklemburgia-Pomorze Przednie to jeden z najsłabiej uprzemysłowionych krajów związko-wych RFN. Jednakże doskonałe walory i atrakcje turystyczne spowodowały, że wśród 30 wiodących regionów turystycznych w Europie kraj ten znalazł się na 22 miejscu, skutecznie wyprzedzając Madryt czy Kretę. Jest to drugi pod względem wysokości poziomu bezrobocia kraj związkowy. PKB regionu oscylował w 2015 r. na poziomie 39,9 mld €.
Meklemburgia-Pomorze Przednie dzieli się na 6 powiatów (niem. Landkreis) i 2 miasta na pra-wach powiatu (kreisfreie Stadt). Podział ten obo-wiązuje od 4 września 2011 r. (ustawa z dnia 12 lip-ca 2010 r.). Wcześniej (1994–2011) podzielony był na 6 powiatów oraz 6 miast na prawach powiatu.
Stolicą kraju związkowego jest miasto Schwerin.
Nadrenia Północna-Westfalia to jeden z najbar-dziej rozwiniętych i uprzemysłowionych regionów na terenie Niemiec. Podstawą rozwoju są tamtejsze bogate źródła węgla kamiennego znajdujące się tzw. Zagłębiu Ruhry oraz węgla brunatnego w Za-głębiu Dolnoreńskim. Poza tym na wysokim pozio-mie rozwinięty jest przemysł maszynowy, metalur-giczny, chemiczny, elektrotechniczny, spożywczy, odzieżowy, włókienniczy i metalowy. Do najważ-niejszych miast tego regionu zaliczane są Düssel-dorf (stolica), Essen, Dortmund, Kolonia, Bochum, Bonn, Wuppertal, Bielefeld oraz Duisburg. Admini-stracyjnie Nadrenia Północna-Westfalia składa się z pięciu rejencji: Arnsberg, Detmold, Düsseldorf, Ko-lonia i Münster, 31 powiatów ziemskich, 22 miast na prawach powiatu oraz 396 gmin. PKB w 2015 r. wy-niosło 647 mld € (najwyższe w całym RFN). W latach 1978–1998 premierem kraju był Johannes Rau, póź-niejszy prezydent federalny RFN (1999–2004) oraz długoletni wiceprzewodniczący SPD. Z kolei w okre-sie 2010–2017 urząd premiera kraju pełniła Hanne-lore Kraft (SPD) uznana przez amerykańskie media opiniotwórcze za drugą „silną” kobietę w historii Niemiec (po Angeli Merkel – SHK).
Nadrenia-Palatynat to kraj związkowy leżący w za-chodniej części RFN. Kraj związkowy został sformo-wany 30 sierpnia 1946 r. zarządzeniem francuskiego rządu wojskowego z krainy Palatynat i części Nadre-nii. Powstanie nowego kraju związkowego zostało potwierdzone następnie w referendum z dnia 18.05.1947 r. Moguncja jest jego stolicą, a do waż-niejszych miast w tym regionie należą Trewir, Spira, Koblencja, Wormacja oraz Oppenheim. Podział ad-ministracyjny Nadrenii-Palatynatu obejmuje 24 po-wiaty ziemskie, 12 miast wydzielonych na prawach powiatu, 163 gmin związkowych oraz 2258 gmin wiejskich. W 2015 r. w kraju związkowym odnoto-wany został poziom PKB w wysokości 132,2 mld €.
Długoletnim premierem tego kraju związko-wego był w latach 1969–1976 Helmut Kohl, później-szy kanclerz federalny Niemiec (1982–1998) oraz federalny przewodniczący CDU (1973–1998). Waż-nymi decyzjami podjętymi w czasie urzędowania Kohla jako premiera Nadrenii-Palatynatu były refor-ma terytorialna oraz powołanie do życia Uniwersy-tetu Trier-Keiserslautern.
Kraj Saary to mały region leżący w południowo-zachodniej części Niemiec. Stolicą jest miasto Saar-brucken, a pozostałe większe miasta Neunkirchen, Homburg, Sarrlouis oraz Sankt Ingbert. Po zakoń-czeniu II wojny światowej pod okupacją francuską.
W wyniku referendum z 23 października 1955 r. stał się krajem związkowym Niemiec. Zgoda Francji sta-ła się w tym wypadku kamieniem milowym na dro-dze niemiecko-francuskiego porozumienia. Formal-ne włączenie Kraju Saary do RFN nastąpiło 1 stycznia 1957 r. Kraj dzieli się na 5 powiatów ziemskich oraz związek regionalny Saarbrücken. PKB regionu wy-niosło w 2015 r. 35,1 mld €. Premierem Kraju Saary był m.in. Oskar Lafontaine (1985–1988), późniejszy przewodniczący federalny SPD (1995–1999) oraz współtwórca partii Die Linke.
Saksonia ze stolicą w historycznym Dreźnie. Wśród krajów związkowych utworzonych pozjednoczeniu Niemiec jest on zdecydowanie najbardziej zamoż-ny. Do większych miast w rejonie nalezą także Lipsk, Zwickau, Chemnitz oraz Görlitz. Zgodnie z reformą administracji terenowej Saksonii, która weszła w ży-cie dnia 01.08.2008 r., region składa się z 10 powia-tów ziemskich oraz 3 miast na prawach powiatu.
W wyniku reformy zlikwidowano dotychczasowe trzy rejencje, na ich miejsce powołano okręgi admi-nistracyjne (Chemnitz, Drezno i Lipsk).
Okręg administracyjny Drezno pokrywa się dokładnie z byłą rejencją, zmiana zachodzi z okrę-giem Lipsk. Jest on zmniejszony o 424,3 km² w po-równaniu z dawną rejencją, obszar ten znalazł się w okręgu Chemnitz dzięki przyłączeniu się powiatu Döbeln do nowego powiatu Mittelsachsen. PKB re-gionu na poziomie 112,9 mld € (8. miejsce w RFN).
Premierem Saksonii jest polityk chadecki pochodze-nia serbołużyckiego Stanislaw Tillich, który mówi bie-gle po czesku i bardzo dobrze po polsku.
Saksonia-Anhalt to kraj związkowy leżący w środko-wej części Niemiec. Stolicą jest Magdeburg. Region ten jest przeciętnie rozwinięty gospodarczo. W 2015 r.
PKB regionu wynosiło 56,3 mld €. W okresie NRD ob-szar dzisiejszego kraju związkowego obejmował dwa okręgi – Halle oraz Magdeburg. Podział administracyj-ny Saksonii-Anhalt obejmuje 11 powiatów ziemskich oraz 3 miasta na prawach powiatu.
Szlezwik-Holsztyn to region Niemiec najbardziej wysunięty na północ kraju. Stolicą tego landu jest miasto Kilonia. Jeżeli chodzi o gospodarkę, to prym wiedzie w tym rejonie przemysł stoczniowy, che-miczny, maszynowy, włókienniczy oraz spożywczy.
Wysoko rozwinięta turystyka pozwoliła na zajęcie 25. miejsca w grupie 30 wiodących regionów tury-stycznych Europy. PKB w 2015 r. wyniósł 85,8 mld €.
Zgodnie z obowiązującym od dnia 31.12.2002 r. po-działem administracyjnym kraj dzieli się na 11 powia-tów ziemskich oraz 1130 gmin. Ponadto wydzielono 4 miasta na prawach powiatu.
Turyngia to średniej wielkości kraj związkowy ze stolicą w Erfurcie. Jest to typowy region przemy-słowo-rolniczy. Wysoko rozwinięty jest tam prze-mysł maszynowy, elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny, włókienniczy, środków transportu, pre-cyzyjny, poligrafi czny, szklarski oraz spożywczy. Ide-alne warunki do uprawiania m. in. turystyki pieszej.
Kraj związkowy Obszar w km kw. Ludność PKB na głowę mieszkańca (2015 r.) w €
Badenia-Wirtembergia 35 751,33 10 879 618 42 800
Bawaria 70 550,07 12 843 514 43 100
Berlin 891,68 3520031 35 600
Brandenburgia 29 654,36 2484826 26 500
Brema 419,84 671489 47 500
Dolna Saksonia 47 615,85 7926599 32 900
Hamburg 755,3 1787408 61 700
Hesja 21 114,90 6176172 43 000
Meklemburgia-Pomo-rze PMeklemburgia-Pomo-rzednie 23 213,74 1612362 24 900
Nadrenia-Palatynat 19 854,46 4052803 32 800
Nadrenia
Północna-Westfalia 34 112,52 17 865 516 36 500
Kraj Saary 2568,69 995597 35 400
Saksonia 18 449,39 4084851 27 700
Saksonia-Anhalt 20 451,74 2245470 25 100
Szlezwik-Holsztyn 15 802,49 2858714 30 200
Turyngia 16 202,38 2170714 26 300
RFN 357 408,74 82175684 37 100
Źródła: „Eurostat Newsrelease” 52/2017 z dnia 30.03.2017 r., Zahlen und Fakten. Statistische Bundesamt Berlin 2017.
Tabela 1. Kraje związkowe Republik Federalnej Niemiec – podstawowe dane statystyczne
Varia
PKB w 2015 r. na poziomie 56,9 mld €. Podział admi-nistracyjny – 17 powiatów ziemskich oraz 6 miast
PKB w 2015 r. na poziomie 56,9 mld €. Podział admi-nistracyjny – 17 powiatów ziemskich oraz 6 miast