Najlepsze podejścia do zarządzania ryzykiem

Najlepsze podejścia do zarządzania ryzykiem w przypadku wyboru/charakterystyki lokalizacji i projektowania/budowy obiektów to:

 Wprowadzenie organizacyjnego systemu zarządzania BHPiOŚ (lub równoważnego), który stymuluje zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy oraz środowiskiem na szczeblu korporacyjnym i operacyjnym i który uwzględnia procesy i procedury wyboru/charakterystyki lokalizacji, projektowania/budowy, w tym procesy zarządzania zmianą w zakresie wypłynięcia na etapie budowy nowych informacji wskazujących, że jakiekolwiek warunki pola wydobywczego nie są zgodne z wynikami pierwotnych prac w zakresie charakterystyki/projektu (sekcja 3.4.2).

 Zapewnienie, aby zaproponowany projekt został objęty oceną ryzyka dla środowiska, np.

OOŚ/ENVID (sekcje 3.5.4 i 3.5.7), która uwzględnia wpływ na środowisko oraz zrównoważone środki zarządzania tym wpływem (np. w zakresie ekosystemów, różnorodności biologicznej, powietrza i innych obiektów środowiskowych) [5]. Może to obejmować następujące elementy, w zależności od tego, czy działalność prowadzona jest na etapach poszukiwania czy wydobycia:

 przeprowadzenie środowiskowego badania podstawowego [6] (sekcja 3.5.3), które uwzględnia wstępną ocenę ryzyka i opracowanie koncepcyjnego modelu terenu. Dzięki temu będzie można uzasadnić opinię na temat znaczenia wszelkiego ryzyka oraz wspierać opracowanie odpowiedniego podstawowego programu monitorowania w przyszłości;

 w przypadku, gdy na danym terenie wymagany będzie intensywny transport drogowy, opracowanie planu zarządzania ruchem i harmonogramu częstotliwości ruchu pojazdów. W planie należy określić maksymalne dozwolone prędkości oraz trasy, w tym, gdy to możliwe, trasy alternatywne;

 ocenę potencjału osiadania terenu i sejsmiczności indukowanej, szczególnie w przypadku tych rodzajów wydobywania węglowodorów, w odniesieniu do których ocena ryzyka wskazuje, że zjawiska te są możliwe [7]:

o dokonanie wstępnej oceny ryzyka w celu zidentyfikowania wariantów złagodzenia zagrożeń i ryzyka oraz przyjęcia protokołów reagowania, które zostaną wdrożone w przypadku doświadczenia nietypowej sejsmiczności;

o przeprowadzenie oceny czynników ryzyka⁸ w związku z potencjalną sejsmicznością na poziomie pola wydobywczego w odniesieniu do prac w zakresie

rozpoznawania/wydobywania oraz szczelinowania w przypadku odwiertów gazu łupkowego. Ocena ta powinna stanowić podstawę do określenia właściwego systemu monitorowania.

 rozważenie potencjalnego całkowitego, krótko-, średnio- i długoterminowego wpływu działań na środowisko w kontekście czasu trwania projektu, bliskiego położenia w stosunku do wszelkich istniejących pobliskich pól wydobywczych itp.;

 przeprowadzenie oceny ryzyka hydrogeologicznego, obejmującej przegląd potencjalnego wpływu prac na wody gruntowe i wody powierzchniowe, w tym warstwę wodonośną;

odwierty do poboru wody (publiczne i prywatne); wody powierzchniowe zasilane przez wody gruntowe lub ekosystemy lądowe zależne od wód gruntowych (m.in. tereny podmokłe lub wydmy piaszczyste); warstwy wodonośne na poziomie głębszym niż warstwy

wodonośne, szczególnie ważne w przypadku zasobów niekonwencjonalnych; oraz przebicia hydrauliczne między warstwami wodonośnymi;

 stworzenie planu gromadzenia danych na temat podpowierzchniowych warstw

geologicznych, obejmującego ocenę ryzyka wpływu szczelinowania na struktury geologiczne oraz informacje geograficzne wskazujące na jakiekolwiek awarie w pobliżu odwiertów i na kierunku wiercenia przed rozpoczęciem prac w zakresie szczelinowania hydraulicznego.

Sporządzając plan, należy wykorzystać modele geomechaniczne oraz przedstawić informacje przestrzenne dotyczące prawdopodobnego składowania odpadów płynnych

wygenerowanych w toku działania. Wykorzystanie modeli geomechanicznych do pomiaru wielkości szczelin można uznać za nową technikę, w przypadku której wyniki uzyskiwane w oparciu o oprogramowanie zamknięte w dalszym ciągu są bardzo rozbieżne. Należy

wykorzystać dane pochodzące z monitorowania (zob. poniżej) do kalibrowania i poprawiania modeli terenu oraz w celu walidacji naprężeń, ciśnienia porowego formacji oraz właściwości mechanicznych skał. Przykłady modeli geomechanicznych obejmują Metodę Elementów Skończonych (MES), modele oparte na danych pomiarowych geofizyki wiertniczej, analizę petrofizyczną i dane dotyczące niszczenia otworów wiertniczych skalibrowane przy pomocy testu typu „mini-frac”. Kalibracja parametrów wejściowych, mająca na celu dopasowanie modelu do wyników monitoringu szczelinowania hydraulicznego na terenie obiektu, jest stosowana w celu optymalizacji szczelinowania hydraulicznego. Ma to szczególne

zastosowanie w nowych sytuacjach, w odniesieniu do których brakuje lub dostępnych jest niewiele opracowanych modeli i danych z monitorowania;

 opracowanie planu dotyczącego zasobów wodnych, określającego szczegółowo proponowane źródła wody z uwzględnieniem wpływu na inne lokalne sposoby

wykorzystania wody i ogólnych wymagań ekosystemu. W planie należy zawrzeć informacje na temat proponowanych ostatecznych lokalizacji źródeł wykorzystanej wody (np. wody wydobytej). Zob. również: Działania prowadzone na lądzie 10 (sekcja 13), 11 (sekcja 14) i 12 (sekcja 15).

8 Zob. np. podejście do sygnalizacji świetlnej zaprezentowane przez UKOOG w [7].

 dokonanie oceny różnorodności biologicznej i ekosystemów w celu oszacowania

potencjalnych obszarów oddziaływania projektu, w tym prowadzenia badań dotyczących ustalenia zakresu, gromadzenia podstawowych danych oraz przeprowadzenia badania różnorodności biologicznej i ekosystemu przy uwzględnieniu znaczenia pobliskich obszarów chronionych, obecności gatunków zagrożonych, krytycznych siedlisk i kluczowych usług ekosystemowych [8]. Rozważając zarządzanie ekosystemami i różnorodnością biologiczną w rozumieniu CSBI, należy stosować hierarchię łagodzenia (tj. unikać, minimalizować,

przywracać i równoważyć) [9] (sekcja 3.5.4);

 dokonanie oceny jakości powietrza na terenie w celu określenia podstawowych poziomów zanieczyszczenia tam, gdzie nie ma takich podstawowych danych;

 dokonanie oceny skutków hałasu w celu ocenienia hałasu i wibracji na terenie wraz z opisem kroków podjętych na rzecz łagodzenia ich oddziaływania, w tym monitorowania.

 W przypadku nowych obiektów i zmian istniejących obiektów – zapewnienie techniki na potrzeby projektu procesów technologicznych, sprawozdań z budowy i eksploatacji służących zachowaniu właściwego bezpieczeństwa oraz minimalizacji możliwości wpływu na środowisko (sekcja 3.5.5) (zob. BAT poniżej).

 Opracowanie opartego na analizie ryzyka planu monitorowania i pobierania próbek [6], w którym szczegółowo przedstawione zostaną wskaźniki monitorowania oraz techniki dotyczące projektu. Powinien on obejmować zapisy dotyczące monitorowania/pobierania próbek w zakresie:

 osiadania terenu [10], a w stosownych przypadkach sejsmiczności indukowanej. Przykłady systemów monitorowania wykorzystywanych w przemyśle obejmują system monitorowania konkretnej lokalizacji [6] i podejście do obszaru zainteresowania [7];

 pobierania próbek gleby zarówno gleb powierzchniowych, jak i głębszych warstw gleby z płytkich wierconych otworów;

 pobierania próbek i analizy wód powierzchniowych oraz gruntowych;

 pobierania próbek emisji do powietrza przy użyciu takich podejść, jak techniki

ogólnokierunkowe, kierunkowe, otwarte i pobierania próbek z partii statycznych. Tam, gdzie to możliwe, należy stosować metody pobierania próbek oraz instrumenty zgodne ze

standardowymi metodami;

 oceny nuklidu promieniotwórczego pod kątem naturalnie występującego materiału promieniotwórczego w zależności od tego, czy uważa się, że występują nuklidy promieniotwórcze [11,12];

 monitorowania hałasu i wibracji podczas prowadzenia prac w obszarach, w przypadku których wcześniejsza ocena wskazuje na potencjalne zakłócenia dla miejscowej ludności lub wrażliwych ekosystemów;

 monitorowania ekologicznego w celu określenia zmian w ekologicznym poziomie bazowym oraz powodzenia środków zmniejszających ryzyko.

 W przypadku, gdy nie można dokładnie oszacować potencjalnych emisji i zrzutów, zamiast tego należy uwzględnić prognozy wysokiego szczebla, zwracając uwagę na czynniki, które mogą mieć na nie wpływ (np. natężenie przepływu, cechy zbiornika). Funkcja rozkładu

prawdopodobieństwa konkretnych rodzajów emisji i zrzutów w całym sektorze może się przyczynić do podjęcia decyzji o monitorowaniu emisji lub zrzutów.

 Rozważenie wszystkich wariantów barier izolacyjnych dla terenu obiektu, w tym:

 pierwszoliniowych środków izolujących – dla jednostek pływających, zbiorników i innych obiektów zawierających substancje;

 drugoliniowych środków izolujących – wanien wychwytowych, mis ściekowych i innych barier izolujących zaprojektowanych tak, aby zbierały ciecze i substancje uwolnione z pierwszoliniowych środków izolujących;

 trzecioliniowych środków izolujących – konstrukcji zapobiegających wydostaniu się cieczy i substancji z terenu lub skażeniu otoczenia, m.in. barier technicznych, organizacyjnych i operacyjnych.

 Dokonanie oceny zamknięcia terenu na koniec zagospodarowywania pola wydobywczego, podobnej do badania poziomu bazowego przeprowadzonego na etapie charakterystyki terenu w celu poddawania przeglądowi i porównywania wpływu prac przez cały okres eksploatacji pola wydobywczego i zidentyfikowania koniecznych środków zaradczych.