Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ)

OOŚ jest procesem oceny wpływu na środowisko wynikającego z proponowanej inwestycji i określenia środków zarządzania mających na celu uniknięcie lub zminimalizowanie tego wpływu. OOŚ stanowi źródło informacji dla decydentów i okazję do zidentyfikowania kluczowych kwestii i zainteresowanych stron na wczesnym etapie wdrażania proponowanej inwestycji, tak aby można było zaradzić potencjalnemu negatywnemu wpływowi przed zatwierdzeniem projektu.

Zastosowanie OOŚ jako globalnej metodyki zostało sformalizowane poprzez stopniowe wprowadzanie krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych. W niektórych przypadkach jest to wspierane na szczeblu politycznym, na którym ustanawia się systemy zinstytucjonalizowanych procedur w celu zapewnienia, aby wszystkie proponowane zmiany fizyczne, potencjalnie szkodliwe dla środowiska, były oceniane przed wydaniem zezwolenia i ewentualnym wdrożeniem. Dyrektywa w sprawie OOŚ [35] stanowi główny czynnik zapewniający przeprowadzanie OOŚ w UE, zgodnie z którym (art. 3) określa się, opisuje i ocenia bezpośrednie i pośrednie skutki przedsięwzięcia dla następujących elementów:

a) ludność i zdrowie ludzkie;

b) różnorodność biologiczna, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków i siedlisk chronionych na mocy dyrektywy siedliskowej 92/43/EWG [36] i dyrektywy ptasiej 2009/147/WE [37];

c) grunty, gleby, wody, powietrze i klimat;

d) dobra materialne, dziedzictwo kulturowe i krajobraz oraz e) oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a)–d).

W ramach OOŚ w sektorze poszukiwania i wydobywania węglowodorów wykorzystuje się zorganizowany proces uzyskiwania i oceny informacji o środowisku, który obejmuje następujące etapy:

 przedstawienie przeglądu odpowiednich uwarunkowań prawnych i regulacyjnych;

 opisanie proponowanych zmian i rozważanych rozwiązań alternatywnych, w tym szacunków dotyczących emisji i zrzutów;

 opisanie kontekstu środowiskowego (np. środowiskowego badania podstawowego – zob.

powyżej);

 porównanie kontekstu środowiskowego z proponowanymi działaniami w celu określenia potencjalnych oddziaływań środowiskowych (i społecznych), przy użyciu narzędzi (np.

modelowanie środowiskowe) w zależności od potrzeb oraz

 opracowanie planu zarządzania środowiskiem i jego monitorowania, w którym określono i opracowano środki zarządzania czynnikami ryzyka środowiskowego i monitorowania tych czynników.

Z tego spisu treści wynika, że w procesie OOŚ występują podobne etapy, jak w ramach zarządzania ryzykiem, w których ustala się kontekst, identyfikuje zagrożenia, analizuje i ocenia ryzyko oraz wdraża się i poddaje przeglądowi środki zaradcze. Z jednej strony OOŚ jest kluczowym podejściem do zarządzania ryzykiem stosowanym w celu ustalenia kontekstu dla proponowanej zmiany, ale OOŚ jest również ważna z punktu widzenia oferowanej przez nią analizy ryzyka i określonych w niej środków zarządzania ryzykiem.

W tabeli 3.1 przedstawiono przykładowe stwierdzenia, które mogą pojawić się w planie gospodarki odpadami w ramach OOŚ.

Tabela 3.1 Przykładowe stwierdzenia z „Filozofii inżynieryjnej” lub „Planu zarządzania OOŚ” dotyczące morskich jednostek pływających

Gospodarowanie odpadami

Dane ogólne

Cała gospodarka odpadami musi spełniać wymagania odpowiednich przepisów i regulacji dotyczących odpadów niebezpiecznych oraz lokalnych regulacyjnych wytycznych dotyczących unieszkodliwiania odpadów.

Odpady gnijące

Zrzuty odpadów ograniczają się do pozostałości żywności i ścieków.

Odprowadzanie ścieków i usuwanie pozostałości żywności będzie zgodne z wymogiem zawartym w załączniku IV do konwencji MARPOL;

przed usunięciem zostaną one zmacerowane do średnicy mniejszej niż 25 mm.

Żadne ścieki ani odpady gnijące nie będą odprowadzane w promieniu 12 mil morskich od jakiegokolwiek lądu.

Ścieki są macerowane do małych rozmiarów cząsteczek i poddawane obróbce w celu zneutralizowania bakterii.

Odpady stałe

Wszystkie inne odpady należy przechowywać na terenie obiektu w celu ich odpowiedniego trwałego składowania na lądzie (tj. wszystkie odpady komunalne, odpady stałe, z tworzyw sztucznych i z prac konserwacyjnych).

Wszystkie pojemniki na odpady powinny być zamknięte (tzn. z pokrywą lub siatką), aby zapobiec ich wpadaniu do morza.

Zużyte oleje i smary należy bezpiecznie składować w pojemnikach i odesłać na ląd po zakończeniu kampanii zbrojenia.

Odpady niebezpieczne

Wszystkie odpady niebezpieczne są dokumentowane, śledzone i oddzielane od innych strumieni odpadów operacyjnych.

Prowadzony będzie kompletny spis wszystkich chemikaliów, aby w przypadku wycieku na terenie obiektu znajdowała się wystarczająca ilość odpowiednich materiałów odzyskanych (tj. karty charakterystyki, procedury etykietowania i przemieszczenia).

Inne

Wszelkie ścieki z pokładów i obszarów prac są zbierane w zamkniętym systemie kanalizacyjnym i przetwarzane przez system oddzielania oleju od wody.

Żadne ścieki ani odpady gnijące nie będą odprowadzane w promieniu 12 mil morskich od jakiegokolwiek lądu.

System oczyszczania ścieków na jednostce pływającej zapewnia rozdrobnienie cząstek zawartych w ściekach do małych rozmiarów cząsteczek i poddanie oczyszczaniu w celu neutralizacji bakterii.

Odpady komunalne, takie jak puszki, szkło, tworzywo sztuczne i papier nie będą zrzucane do morza.

Obiekt będzie oddalony od wszelkich obiektów wrażliwych, takich jak zaludnione ośrodki.

Aby określić środki potencjalnego zapobiegania oddziaływaniu na środowisko i łagodzenia jego skutków w różnych sytuacjach, można zastosować „hierarchię łagodzenia”. Hierarchia łagodzenia, stworzona pierwotnie w ramach Międzysektorowej Inicjatywy na rzecz Różnorodności Biologicznej (CSBI) w celu zarządzania różnorodnością biologiczną, jest dostosowana do wielu sytuacji, w których mogą wystąpić potencjalnie negatywne skutki. Hierarchia łagodzenia obejmuje [34]:

1. eliminowanie – wyeliminowanie lub zmodyfikowanie całości lub części projektu, aby całkowicie uniknąć negatywnego wpływu projektu na środowisko. Wprowadzenie kontroli mających na celu zapobieganie niezamierzonym zdarzeniom;

2. zapobieganie – stosowanie środków lub technik mających na celu zapobieganie negatywnemu wpływowi projektu na środowisko;

3. minimalizowanie – ograniczenie rozmiaru tych negatywnych skutków, których nie można uniknąć zmieniając harmonogram, lokalizację lub układ fizyczny projektu, wprowadzając kontrole w celu zminimalizowania emisji, modyfikując wykorzystanie infrastruktury projektu, budując infrastrukturę lokalną, przepustowość, itp. Zdolność do reagowania w sytuacjach awaryjnych w przypadku niezamierzonych zdarzeń;

4. rekultywację – zastosowanie środków rekultywacyjnych w odniesieniu do zasobów naturalnych, społecznych i kulturowych, które zostały zniszczone przez nieuniknione skutki projektu. Plany odbudowy w przypadku niezamierzonych zdarzeń;

5. kompensację – w przypadku gdy żadne z powyższych podejść nie jest wykonalne, kompensowanie skutków projektu poprzez, np., rekompensowanie strat/szkód w innej lokalizacji, zapewnienie środków finansowych, usług lub innych form rekompensaty.

W odniesieniu do każdego aspektu środowiskowego badanego w ramach procesu OOŚ należy ocenić wszystkie opcje zarządzania w celu określenia najbardziej odpowiednich działań. Przykłady aspektów środowiskowych istotnych dla działalności związanej z poszukiwaniem i wydobyciem węglowodorów to:

 źródła punktowe i emisje niezorganizowane do powietrza;

 zrzuty do wód powierzchniowych i gruntowych;

 produkowane odpady, w tym odpadowe płuczki wiertnicze, zwierciny, płyn zwrotny, kamień radioaktywny i osady oraz gazy odlotowe;

 woda wydobyta;

 hałas; oraz

 niezamierzone uwolnienie węglowodorów lub chemikaliów.

Ponadto kluczową kwestią przy przeprowadzaniu OOŚ jest jak najszybsze zaangażowanie zainteresowanych stron w wymianę informacji na temat proponowanych działań oraz zrozumienie i uwzględnienie kontekstu społecznego jako części procesu. Zainteresowane strony mogą być zaangażowane również w trakcie i po zakończeniu prac, w zależności od charakteru proponowanych rodzajów działań. W skład zainteresowanych stron mogą wchodzić inni użytkownicy środowiska, agencje rządowe, w tym organy odpowiedzialne za planowanie lokalne, organ regulacyjny, grupy szczególnych interesów i opinia publiczna.