Akcja oklejania autobusów nalepkami połączona z konferencją prasową zainicjowana została 11 maja w Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej w So-snowcu. Przewodniczący Zarządu KZK GOP, Ro-man Urbańczyk oraz nadkom. Tomasz Michalczyk, naczelnik Wydziału Ruchu Drogowego KWP w Ka-towicach okleili pierwsze pojazdy. – Mamy nadzieję, że dzięki nim, każdy wychodząc na drogę, pomyśli o tym, jak się po niej poruszać bezpiecznie – mówi Roman Urbańczyk przewodniczący Zarządu KZK GOP. W najbliższym czasie oklejone zostaną kolej-ne pojazdy jeżdżące na zlecenia KZK GOP. q
n asze sprawy
n asze sprawy
Fot. www.sxc.hu
Untitled-1 1 2009-03-23 13:44:27
Nalepki umieszczone w pojazdach komunikacji miejskiej KZK GOP przypominają pasażerom o zachowaniu
bezpieczeństwa na jezdni
Droga
do sukcesu
58
WITOLD URBANOWICZ Autor wielu publikacji o komunikacji,
w tym w szczególności dotyczących metra,
pisze m.in. dla „Rynku Kolejowego”
Droga
do sukcesu
p re ze nt a cj e
Fot. x. Andrzej HoinkisDroga
do sukcesu
59p rezentacje
Droga
do sukcesu
60
System komunikacji publicznej, tak jak w wielu eu-ropejskich miastach, opiera się o transport szynowy – podstawę stanowi rozbudowana (i wciąż rozbu-dowywana) sieć metra, uzupełniania przez tram-waje, które również są atrakcyjnym sposobem po-dróżowania po mieście. Na trasach lokalnych oraz tam, gdzie nie dociera komunikacja szynowa, kur-sują zaś autobusy. Pasażerowie korzystać mogą też z zintegrowanej komunikacji regionalnej i szybkiej kolei miejskiej.
Za organizację komunikacji odpowiada przedsiębior-stwo Wiener Linien, należące do holdingu Wiener
Artykuł recenzowany
Streszczenie
Ocena funkcjonowania transportu zbiorowego jest jednym z mierników jakości życia w miastach – zapewnienie sprawnej komunikacji jest niezwykle ważne dla funkcjonowania każdej współczesnej metropolii, chcącej się szczycić mianem przyjaznej dla mieszkańców. Być może też dlatego stolica Austrii, chętnie odwiedzana przez turystów, zajęła w ubiegłym roku drugie miejsce (po Zurychu, ex aequo z Genewą) w rankingu oceniającym jakość życia. Wiedeń może się też poszczycić konsekwentnym budowaniem przyjaznego środowiska wokół komunikacji.
Summary
The valuation of functioning of public transport is the one of the quality of life in the cities measure – ensuring an efficient communication is very important for each modern metropolis, which wants to be tourists-friendly. Maybe that is why the capital of Austria, eagerly visited by tourists, last year reached the second place (after Zurich, ex aequo with Geneva) in the ranking assessing the quality of life. Vienna can be also proud of creating consistently a friendly environ-ment around communication.
liczba pasażerów: 803,6 mln
Metro 498,1 mln
Tramwaje 190,5 mln
Autobusy 115,0 mln
Długość linii: 933,8 km
Metro 68,9 km
Tramwaje 214,9 km
Autobusy 650,0 km
Pasażerokilometry: 16 934,2 mln
Metro 10 507,1 mln
Tramwaj 4 004,5 mln
Autobus 2 442,6 mln
Wozokilometry: 136,5 mln
Metro 72 mln
Tramwaj 35,1 mln
Autobus 29,4 mln
obrót: 416 mln €
Wynik finansowy: -98,0 mln € Inwestycje: 411 788 883 €
liczba pracowników: 8019
Tabela 1. Statystyki przewozowe – 2008 rok [1, 2]
Źródło: Materiały Winer Linien
Stadtwerker, będącego własnością miasta, w którym skupione są spółki odpowiadające za dostarczanie podstawowych usług niezbędnych dla funkcjono-wania miasta (oprócz transportu m.in. gaz, elek-tryczność i ogrzewanie). Wiener Linien należy też do Związku Komunikacyjnego Regionu Wschod-niego (Verkehrsverbund Ost-Region).
Metro
Choć o budowie kolei podziemnej myślano stosunko-wo wcześnie (już w XIX wieku), Wiedeń długo mu-siał czekać na zrealizowanie tej idei. Metro jednak wyewoluowało z istniejących już środków transpor-tu. Wpierw powstała sieć kolei miejskiej (stadtbahn), której inauguracja miała miejsce w 1892 roku. Po II wojnie światowej istniejące linie tramwajowe, wobec wzrastającego ruchu ulicznego, na niektórych odcin-kach schowano pod ziemię. Do idei budowy klasycz-nego metra powrócono w połowie lat 60., co było spo-wodowane ciągłym zwiększaniem się zatłoczenia ulic i ogólną modą na metro w regionie. Wstępny projekt sieci metra, uwzględniający częściowe wykorzysta-nie istwykorzysta-niejących już odcinków kolei miejskiej i tune-li tramwajowych, został zatwierdzony w roku 1968.
Rok później rozpoczęła się budowa, a w 1978 roku otwarty został pierwszy odcinek linii U1 (Reumann-platz – Karls(Reumann-platz). Cztery lata później gotowy był już zręb sieci metra (linie U1, U2 i U4), liczącej 31,7 km.
Była ona w kolejnych latach sukcesywnie wydłużana, uzupełniono ją o nowe linie U6 (z wykorzystaniem wiaduktów po kolei miejskiej) i U3. Rok temu, tuż przed mistrzostwami Euro 2008, otwarto przedłuże-nie linii U2 do Happel Stadium (4 km, 5 stacji), zastę-pujące przebiegającą tam trasę tramwajową. W przy-szłym roku planowane jest oddanie sześciu kolejnych stacji na linii U2. Plany przewidują dalszą rozbudo-wę metra. Obecnie cała sieć liczy 68,9 km.
Na wszystkich liniach, z wyjątkiem U6, która ma
„tramwajowy” charakter, jeżdżą dwa typy pociągów – starsze, typ U (różne podtypy, produkcja Simme-ring-Graz-Pauker od 1972 roku), z – co ciekawe – ręcznie otwieranymi drzwiami i nowsze, typ V (produkcja konsorcjum Siemens, ELIN i Adtranz, prototyp w 2000 roku). Jeden skład, złożony z 6 wa-gonów serii U, zabiera 294 pasażerów na miejscach
61
p rezentacje
siedzących i 546 na stojących. Pociąg serii V zabiera z kolei odpowiednio 260 i 618 osób. Na linii U6 kur-sują wyłącznie wagony serii T i T1 (wagony serii E6 zakończyły eksploatację pod koniec 2008 roku i zo-stały m.in. sprzedane do Krakowa), przypominające bardziej tramwaj lub lekki pociąg. Wagony tej serii, produkowane przez firmę Bombardier Wien Schie-nenfahrzeuge, są w ruchu od czternastu lat. 3-wago-nowe składy mogą zabrać 232 pasażerów na miej-scach siedzących i 544 stojących.
Metro czynne jest od ok. godz. 5.00 do ok. godz. 0.30.
Pociągi kursują stosunkowo często – w godzinach szczytu co 2–4 minuty, w ciągu dnia oraz w soboty i niedziele co 5 minut, rano i wieczorami co 7–8 mi-nut. Stacje są dobrze oznakowane, na peronach znaj-dują się tablice informujące o czasie pozostającym do przyjazdu najbliższych pociągów (i kierunków ich jazdy). W pociągach nadawane są też komuni-katy z informacją o możliwościach przesiadek. Wy-strój stacji jest prosty i w dużej mierze zunifikowa-ny (większość stacji została przebudowana w wyniku przekształcenia, oryginalny wystrój zachowały w du-żej mierze jedynie przystanki linii U6) – przeważają białe panele. Przystanki na różnych liniach różnią się kolorem wykończeń (każda linia ma swój kolor).
Linie metra łączą najważniejsze obiekty i części mia-sta z centrum – jedna ze mia-stacji znajduje się pod głów-nym placem miasta – Stephansplatz. Dodatkowo, li-nie U2 i U4, biegnące równolegle do Ringstraße (ring wokół ścisłego centrum), otaczają dzielnicę central-ną. Metro odgrywa największą rolę w systemie ko-munikacji zarządzanym przez Wiener Linien – w ze-szłym roku udział metra w przewozach wyniósł około
62 procent. Metro przewiozło 498,1 mln pasażerów – o 4,5 procent więcej niż w 2007 roku [1]. Pod tym względem Wiedeń zajmuje 8. miejsce w Europie (po Moskwie, Paryżu, Londynie, Sankt Petersburgu, Ma-drycie, Kijowie i Pradze) i 21. miejsce na świecie.
Metro
Liczba linii 5
Liczba stacji 95
Średnia odległość pomiędzy stacjami 766 m
Średnia prędkość 31,6 km/h
Długość tras 69,5 km
Łączna długość toru 214,5 km
Liczba wagonów 834
w tym silnikowych 749
Liczba miejsc w posiadanym taborze 122 006 Uruchomienie w dni robocze 105 poc.
Tabela 2. Metro [2]
Źródło: Materiały Winer Linien
Tramwaje
Wiedeń posiada rozbudowaną sieć tramwajów, jed-ną z największych na świecie. Pierwszy tramwaj kon-ny kursował już w połowie XIX wieku, w 1883 roku zaczęła funkcjonować trakcja parowa, a czternaście lat później tramwaj elektryczny. W 1959 roku uru-chomiono pierwszy podziemny odcinek tramwaju
Fot. x. Andrzej Hoinkis
Wiedeń posiada rozbudowaną sieć tramwajów, jedną z największych na świecie. Obecnie przewożą one 23,7 procent pasażerów komunikacji miejskiej
62
– wkrótce zaczęły powstawać kolejne. Część z nich przekształcono na metro, do dziś użytkowany przez tramwaje jest jednak spory podziemny odcinek w po-łudniowej części miasta, z sześcioma przystankami i podziemnymi węzłami. Pod powierzchnią znajdu-ją się też dwa przystanki w innych częściach miasta.
W tym roku powinny się rozpocząć prace na budo-wie dwóch nowych linii tramwajowych.
Oprócz linii dowożących do ścisłego centrum (tram-waje kursują wokół Ringstraße), istnieją połączenia dowożące do najbliższych stacji metra czy też trasy obwodowe, omijające centrum. Bezpośredni tram-waj, przebiegający częściowo pod ziemią, jest też naj-dogodniejszym środkiem transportu w przejazdach pomiędzy dwoma głównymi dworcami – Südbahn-hof i WestbahnSüdbahn-hof. Rok temu wprowadzono zmianę w funkcjonowaniu okrężnych linii 1, 2, jeżdżących wokół Ringstraße – zostały one przekształcone w li-nie tranzytowe (zapewli-nieli-nie bezprzesiadkowych re-lacji). Zmiana ta jest jednym z szeregu działań ma-jących na celu zwiększenie udziału komunikacji miejskiej w podróżach po mieście [3] – spotkała się jednak ona z oporem społecznym. Tramwaje prze-wożą w chwili obecnej 23,7 procent pasażerów ko-munikacji miejskiej [1].
Najbardziej oblegane linie kursują nawet co 3–5 mi-nut. Rano, wieczorem i w weekendy na tramwaj nie trzeba czekać dłużej niż 10 minut. Najważniejsze przystanki wyposażone są w elektroniczne tablice odliczające czas do przyjazdu. Na przystankach znaj-dują się też dokładne rozpiski z trasą, brakuje jednak schematów sieci. Trasa, z podanymi przesiadkami, znajduje się też wewnątrz tramwajów.
Wciąż jeżdżą jeszcze stare austriackie wagony sil-nikowe serii E1 (produkowane od 1966 roku) i E2 (od 1979 roku), z doczepami różnych serii (C3, C4 i C5). Od 1997 roku w ruchu są tramwaje ULF (Ul-tra Low Floor), wyprodukowane przez Siemen-sa. Udział niskopodłogowych tramwajów pod ko-niec ubiegłego roku wynosił 36,2 procent. W 2009 roku planowana jest dostawa 14 tramwajów typu B1 ULF, potem dostawy mają być utrzymane na pozio-mie 15–20 wozów rocznie, aż do roku 2015 – wte-dy Wiedeń posiadać będzie już trzysta niskopodło-gowych tramwajów [3].
tramwaje
Liczba linii 28
Liczba przystanków 1033
Średnia odległość między
przystankami 392,5 m
Średnia prędkość (szczyt) 14,9 km/h
Długość tras 173,4 km
Łączna długość toru 421,9 km
Liczba wagonów 799
w tym silnikowych 528
Liczba miejsc
w posiadanym taborze 87 953 Uruchomienie w dni
robocze 405 poc.
Tabela 3. Tramwaje [2]
Źródło: Materiały Winer Linien
p rezentacje
Fot. x. Andrzej Hoinkis
Komunikacja autobusowa pełni funkcję uzupełniającą – dowozi do węzłów przesiadkowych, bądź obsługuje rejony pozbawione komunikacji szynowej
63
p rezentacje
Autobusy
Komunikacja autobusowa, uruchomiona w 1907 roku, pełni funkcję uzupełniającą – dowozi do wę-złów przesiadkowych bądź obsługuje rejony pozba-wione komunikacji szynowej. Przykładem mogą być linie obsługiwane przez krótkie wozy, penetrujące ob-szar starego miasta. Autobusy są jedynym środkiem komunikacji publicznej, obsługującym ten rejon, nie licząc metra, które w swojej naturze przeznaczone jest do dalszych podróży. Autobusy przewożą obecnie 14,3 procent pasażerów Wiener Linien [1].
Linie autobusowe są oznaczone za pomocą liczb i li-ter. Linie z literą A obsługiwane są przez Wiener Li-nien albo przez inne podmioty, jeżdżące na zlecenie miejskiej spółki. Natomiast litera B odnosi się do linii zupełnie prywatnych, które jednak są zintegrowane taryfowo z wiedeńską komunikacją. Funkcjonuje też sieć „tele-busów” (Astax), czyli połączeń obsługują-cych dany obszar (a niekoniecznie konkretną trasę) i kursujących na wcześniejsze wezwanie pasażerów.
Codziennie uruchamianych jest też 25 linii nocnych (w weekendy – 28), niektóre funkcjonują też w sys-temie Astax. Tabor autobusowy jest w 100 procen-tach niskopodłogowy.
Autobusy
Liczba linii 84
Liczba przystanków 3276
Średnia odległość między
przystankami 396,8 m
Średnia prędkość (szczyt) 16,8 km/h
Liczba pojazdów 473
przegubowe 182
krótkie 12
Tabela 4. Autobusy [2]
Źródło: Materiały Winer Linien
Kolej
Do systemu komunikacji należy też szybka kolej miejska (Schnellbahn lub S-Bahn), uruchamiana przez austriackie koleje (ÖBB). Jej kursowanie zain-augurowano w 1962 roku. Sieć liczy 382 km (z czego 106 km znajduje się w obrębie Wiednia), 137 stacji
(51 w Wiedniu) i 10 linii. Dziennie z usług S-Bahn korzysta 280 tysięcy osób i uruchamianych jest 960 kursów, wykonujących łącznie 30 300 km [5]. Po-szczególne linie kursują w cyklu 30- bądź 60-minu-towym. Większość połączeń obsługuje linię średni-cową (Stammstrecke), przecinającą miasto na osi południowy zachód – północny wschód.
Oprócz tego funkcjonuje też linia lokalna do Baden, wykorzystująca we Wiedniu tory tramwajowe. Ob-sługuje ją spółka Wiener Lokalbahnen, należąca do holdingu Wiener Stadtwerker. Dziennie z trasy ko-rzysta 30 tysięcy osób.
Taryfa
Bilety nabywać można w kioskach, kasach oraz licz-nych automatach, znajdujących się na stacjach metra czy przy kluczowych przystankach. Bilety upoważ-niają do podróżowania po całym Wiedniu nie tylko środkami komunikacji, za które odpowiada Wiener Linien, ale także zintegrowanymi – funkcjonujący-mi w ramach Związku Komunikacyjnego Regionu Wschodniego (Verkehrsverbund Ost-Region), tj.
S-Bahn, autobusy regionalne itp.
Dzieci do lat 6 mogą podróżować komunikacją za darmo, dodatkowo młodzież do lat 15 może jeździć bezpłatnie w niedziele, święta i wakacje. Dla studen-tów przygotowano bilety semestralne – różniące się ceną w zależności od miejsca zamieszkania i tego, czy studentowi przysługuje zasiłek rodzinny. Ciekawie rozwiązana jest też kwestia biletu rocznego –
moż-Wiedeń, będący oddzielnym krajem związkowym, obszarowo i ludnościowo jest tylko nieco mniejszy od Warszawy. Miasto zamieszkiwane jest przez 1,68 mln osób i zajmuje powierzchnię 414,9 km2. Stolica Austrii słynie przede wszystkim z licznych zabytków – historyczne centrum zostało w 2001 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Miasto odwiedzane jest co roku przez rzesze turystów
(4,5 mln przyjazdów i 10,2 mln noclegów w 2008 roku).
Wiedeń jest
najważniejszym węzłem komunikacyjnym w kraju. Tutaj swoją siedzibę mają też instytucje ONZ.
Rodzaj biletu Cena (€)
Jednorazowy 1,70
Jednorazowy kupowany w pojazdach 2,20
4-przejazdowy 6,80
Tabela 5. Wybrane pozycje taryfy biletowej (stan na 28.05.2009 rok)
Źródło: Materiały Winer Linien
64
p rezentacje
na za niego płacić w dziesięciu miesięcznych ratach, choć będzie on wtedy nieznacznie droższy od pod-stawowej ceny biletu.
W 2007 roku wprowadzono możliwość zakupu bile-tu przez komórkę (m-ticketing). Można też nabywać bilet za pośrednictwem internetu. Obie formy cieszą się rosnącą popularnością pasażerów [3].
Wiener Linien wdraża też program lojalnościowy dla stałych pasażerów komunikacji, zachęcający do ku-powania biletów rocznych.