I. Cel nauki.
Gelem nauki je s t: 1) rozbudzanie i ksztatcenie zam itow ania do Spiewu; 2) uszlachetnienie um ystu a w szczegolnoSci ksztatcenie uczud religijnych i patryo- tyczny ch; 3) uzdolnienie dzieci do Spiewania w cho - rze i pojedynczo doborow ych pieSni religijnych (koSciel- nych wzgl^dnie cerkiewnych) i ludowych.
N auka Spiewu w szkole ludowej m a wysokie zna- czenie pedagogiczne, ksztatci bow iem fantazya, poczu- cie pi§kna, w ptyw a n a uszlachetnienie uczud zwtaszcza religijnych i patryotycznych, zagrzew a do rzeczy szla- chetnych i przez pi^kno prow adzi do dobrego. Dziecko wynosi ze szkoty, zapas pi^knych utw orow poetycznych, bo takie jako text do pieSni wybierad nalezy — i m e- lodyj, ktore tow arzysza mu w dalszem zyciu i przy- pom inaja pi§kne m tode lata szkolne. Spiew choralny, w ktorym wszystkie tony zlew aja si§ w pi§kna h ar- m onijna catoSd, rozb udza poczucie tacznoSci catej klasy i szkoty i w yrabia SwiadomoSd, ze wspolnymi sitami dokonad m ozna pi^knych i wielkich rzeczy, przyspo- sabia zatem podstaw ^ do ksztatcenia poczucia oby- watelskiego.
— 109 —
W y b o r p i e § n i . Dzieci tylko takie piesni Spie- wac pow inny, ktore m aja w artosd pedagogiczna i zga- dzaja si? z ogolnymi celami szkoty, a wi?c pie§ni za- stosow ane do wieku dzieci?cego, pie§ni ludow e o tre§ci powaznej lub w esolej, pieSni narodow e, rozbudzajace nczucia patryotyczne, wreszcie pie§ni religijne zw la- szcza takie, ktore lud caty spiew a albo Spiewac po- winien. Czerpad je nalezy ze Spiewnikow, zatw ierdzo- nych przez w tadze szkolne. N auka Spiewu pow inna by6 w lacznoSci z nauka j?zyka ojczystego — zuzytko- wac przeto nalezy piesni i utvvory poetyczne, nadajace do Spiewu, a znajdujace si? w ksi^zkach szkolnych. Bytoby jednakze wielkim bt?dem , ktory doSc cz?sto si? w y d a rz a , gdyby nauczyciel chcial dow olne w ier- sze ksiazki szkolnej podkiadac pod m elodye chodby najpi?kniejsze. Melodye pow inny odpow iadac rytm ow i i tresci wiersza. N adto piesni Swieckie stosow ac si? b?d^ do p or roku i zaj?d dzieci, a piesni religijne do roku koScielnego, do cz?sci mszy Sw. i uroczystoSci ko^cielnych. W ykluczone sa ze szkoly wszelkie piesni frywialne, §mieszne i dziecinne.
2. Ogolne zasady m etodyczne1).
1) To, co dzieci Spiewaja, pow inny popraw nie i czysto wygtaszad. Mozliwem to je st tylko wtedy, gdy w nauce j?zyka ojczystego w yrobiono u dzieci czysta 1 P opraw na wymow?.
2) Zanim dzieci zaczna pieSb jakaS Spiewad, mu-, sza wyuczyc si? nalezycie textu tej piesni i treSc jej zrozumied. Stad si? tez moze na nauce j?zyka
ojczy-0 Zasady te odnosz^ si? do nauki nietylko w klasie ’ iecz i na stopniach wyzszych.
Przyp. autora.
http://dlibra.ujk.edu.pl
— 110
-stego, zwlaszcza gdy pie§n wyj§ta z ksiqzki do czyta- nia. W innym razie m usz^ dzieci przepisad sobie z ta blicy tex t piesni, nauczyc si§ popravvnie jq. wygtaszad, w reszcie wyuczyc w dom u n a pam iec.
3) Spiew aja dzieci stojac. U klad d a ta pow inien bye n aturalny, sw obodny, niewym nszony, gtowa sw o- bodnie pionow o wzniesiona, wyraz tw arzy n atu raln y i mily, u sta w m iar§ rozw arte. Nie nalezy dozw alad grym asow 7 (wykrzywiania tw arzy i ust) ani porusza^ si£ (kiwania w tak t giowa itd.).
4) N ad czyst^ intonacy^, nad w ydobyw aniem to - now pelnych nauczyciel nieustannie b§dzie czuw al, niem niej n ad praw idtow em i we wta§ciwej porze o d - dychaniem (po ukonczeniu w yrazu, frazesu i p o d - czas przestanku) — od tego bow iem zalezy pi§kno§c spiew u.
5) P odczas spiew u istnied m usi w klasie lad , p o - rzadek i karnoSd w zorowa.
6) W szkolach o kilku nauczycielach nalezy u to - zyc n a konferencyi szereg i porzadek pieSni religijnych i Swieckich, ktore dzieci n a roznych stopniach Spie- w ac m aj^, przestrzegajac zasady nalezytego stop nio- w ania (od tatw iejszych i prosciejszych do coraz tru - dniejszych).
7) Nauki tak nalezy udzielac, aby dzieci na kazdym stopn iu um ialy pew na iloSd piesni zupetnie sam odzielnie i w dzi^cznie 6piew ad
8) W kazdej klasie nast^pnej, obok pieSni nowych, n a ten stopien wyznaczonych, p ow tarzac b§da dzieci piesni z klas poprzedzaj^cych, a to w tym celu, aby je doktadnie i n a zawsze sobie przyswoily.
9) IloSc piesni Spiewanych nie pow inna by6 zbyt w ielka i lepiej bedzie, jezeli dzieci mniej pieSni b§d%
— I l l
-Spiewaly, ale za to pi^knie i z wykonczeniem , anizeli wiele a bez wykonczenia.
10) Glos dzieci^cy tak sopranow y jak altowy ma swoj§ ograniczona skal§ (sopran od c’ do f ”, alt od o ’ do c”), dlatego czuwad b^dzie nauczyciel bacznie nad
aby dzieci Spiewaly tylko takie pieSnie, ktore od- pow iadaja skali glosu dzieci^cego, b^dzie tez glos dzieci szanow al i unikat tonow za wysokich i za niskich. Spiewad m oga dzieci bez przerw y zaledvvie 2 do 5 mi- nu t stosow nie do wieku, poczem nalezy dad im chwilk§ wypoczynku, podczas ktorego nauczyciel m oze rzecz °bjasniad, text odpytywad itd.
11) Nie powinny dzieci zgola Spiewac podczas chrypki lub bolu gardla, po zm^czeniu, n a wietrze, w kurzu, wreszcie podczas m utacyi glosu. P rzed go- dzina Spiewu nalezy izb§ szkoln^ przewietrzyd.
12) Gwiczenia sluchu i glosu odbywajq. si§ n a Wszystkich stopniach — z jednej strony nalezycie sto- pniow anym doborem pieSni — z drugiej strony Spie- wanieni uregulow anyin ze sluchu skali, sekund,
ter-cyj i t. d.
13) Spiew anie ze sluchu zajm uje w nauce Spie- Wu pierw sze miejsce i trw a przez wszystkie lata nauki Szkolnej niezaleznie od nauki 6piewu z n u t; jednakze
spiew anie ze sluchu jak spiew z n u t zdazad p o winny ostatecznie do osiagni^cia ogolnego celu nauki spiewu, u w st^pu okre§lonego.
3. Wskazowki szczegolowe.
W klasie I. (1. roku nauki) Spiewaja dzieci wy- acznie ze sluchu. Pie6ni pow inny bye krotkie, latw e, zastosow ane do obj^toSci glosu i zajm ujace, azeby roz- u zaly zam ilow anie Spiewu — b§da to wi§c pio- senki przew aznie wesole.
— 112 —
Nauczanie odbyw a sie w ten sposob, *ze nauczy ciel wyuczywszy dzieci textu pieSni przeSpiewa lub prze- gra (na skrzypcach, harm onium ) najpierw cala zwrotk§ piesni, aby dzieci uchwycity catoSd m elodyi — potem Spiewa ja cz^Sciami (frazesami, zdaniam i muzycznymi), w reszcie dzieci nuc^ pieSn za gtosem nauczyciela lub tonem instrum entu row niez cz^Sciami poki nie naucza si§ caloSci. Melody^ piesni dvviczy si§ tak dtugo, poki dzieci nie potrafia jej sam e zaSpiew ad; w tedy tez nauczyciel przestaje Spiewad z nimi lub grad.
Dla urozm aicenia nauki i dla w yrobienia biegto- sci i samodzielnoSci kaze nauczyciel Spiewad wyuczon^ piosenk§ naprzem ian to w chorze, to oddziatam i, to taw kam i, to w reszcie pojedynczo.
Gdy dzieci m aja Spiewad pieSn znan^, pow inien nauczyciel podad im tonacya, wedle potrzeby kilka taktow zanucid, albo wreszcie poleci ktorem u z uczniow, m ajacem u siuch i pam i^c dob ra — pieSn rozpoczad, poczem n a dany znak wszyscy razem Spiewajq.
Dzieci, nie posiadajacych m uzykalnego stuchu nie wolno od Spiewu usuw ac — tylko nalezy je umieScic obok dzieci dobrze Spiewajacych, kazad im przyslu- chiwad si§ uw aznie Spiewowi, lekko nucic i slow a w takt wymawiad, — a bardzo cz^sto z czasem takie dzieci w yrabiaj^ sobie stuch i gtos i wcale dobrze Spiewaja. Uwaga ta dotyczy wszystkich stopni nauki.
Na tym jak i na wyzszych stopniach przestrze- gad nalezy tego, aby dzieci Spiewaty czysto i nie zbyt silnie — nadew szystko zaS nie nalezy znosid Spiewa- nia wrzaskliwego.
- 113