Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym1. W ustawie tej zapisano:
1. W art. 7: Rada Ministrów sprawuje zarządzanie kryzysowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadkach niecierpiących zwłoki zarządzanie kryzysowe sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, zawiadamiając niezwłocznie o swoich działaniach Prezesa Rady Ministrów […] Prezes Rady Ministrów, z zachowaniem przepisów o ochro-nie informacji ochro-niejawnych, określa, w drodze zarządzenia, wykaz przedsięwzięć i proce-dur systemu zarządzania kryzysowego oraz organy odpowiedzialne za ich uruchamianie z uwzględnieniem zobowiązań wynikających z członkostwa w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (w stosunku do dokumentu są stosowane przepisy o ochronie in-formacji niejawnych).
2. Na podstawie ustawy zostało utworzone Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB), które jest państwową jednostką budżetową podległą prezesowi Rady Ministrów. Zgodnie z art. 11 Centrum zapewnia obsługę Rady Ministrów, prezesa Rady Ministrów i rządowe-go zespołu w sprawach zarządzania kryzysowerządowe-go. Wykonuje również zadania związane z przeciwdziałaniem, zapobieganiem i likwidowaniem skutków zdarzeń o charakterze ter-rorystycznym.
3. W art. 14 ust. 1 i 2, art. 17 ust. 1 i 2 i art. 19 ust. 1 i 2 wskazano, że organami właści-wymi w sprawach zarządzania kryzysowego są: na terenie województwa – wojewoda, na obszarze powiatu – starosta, jako przewodniczący zarządu powiatu, oraz na terenie gmi-ny – wójt, burmistrz, prezydent miasta. Do wojewodów w sprawach zarządzania kryzyso-wego należy między innymi zapobieganie, przeciwdziałanie i usuwanie skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym, natomiast do zadań starosty, wójta, burmistrza, prezyden-ta miasprezyden-ta należy przeciwdziałanie skutkom zdarzeń o charakterze terrorystycznym.
4. W art. 23 dano prezesowi Rady Ministrów, który działa z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego, wojewody, uprawnienie do wprowadzenia2: pierwszego stopnia alarmowego – w przypadku uzyskania informacji o możliwości wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym lub innego zdarzenia, których rodzaj i zakres jest trudny do przewidzenia; drugiego stopnia alarmowego – w przy-padku uzyskania informacji o możliwości wystąpienia zdarzenia o charakterze terrory-stycznym lub innego zdarzenia, powodujących zagrożenie bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej; trzeciego stopnia alarmowego – w przypadku uzyskania informacji o osobach lub organizacjach przygotowujących działania terrorystyczne godzące w bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej lub wystąpienia aktów terroru godzących w bezpieczeństwo in-nych państw albo w przypadku uzyskania informacji o możliwości wystąpienia innego zdarzenia godzącego w bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej lub innych państw;
czwartego stopnia alarmowego – w przypadku wystąpienia zdarzenia o charakterze
terro-1 DzU z 2007 r. nr 89, poz. 590 ze zm.
2 na całym terytorium rzeczypospolitej Polskiej albo jego części. Prezes rM wprowadza stopnie alarmowe w drodze zarządzenia.
Doświadczenia
rystycznym lub innego zdarzenia, powodujących zagrożenie bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej lub innych państw.
5. Poszczególni ministrowie kierujący działami administracji rządowej (DAR) w wyda-wanych przez siebie aktach kierowania wewnętrznego (np. decyzjach) określają szczegó-łowy podział zadań w zakresie systemu zarządzania kryzysowego resortu. Dla przykładu, minister obrony narodowej 15 lutego 2007 roku wydał decyzję co do systemu zarządza-nia kryzysowego resortu obrony narodowej (w stosunku do dokumentu są stosowane prze-pisy o ochronie informacji niejawnych).
Ponadto w resorcie obrony narodowej jest opracowywany plan udziału Sił Zbrojnych RP w działaniach antyterrorystycznych, który stanowi załącznik do planu użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP w wypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych (w sto-sunku do dokumentu są stosowane przepisy o ochronie informacji niejawnych).
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej3. W dokumencie tym do zagadnień terroryzmu odniesiono się w art. 3 ust. 2, stwierdzono w nim bowiem, że Siły Zbrojne RP, oprócz wykonywania innych zadań, mo-gą brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidowaniu ich skutków, w działa-niach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia, w akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w wykonywaniu zadań z zakresu zarządzania kryzysowego. W ust. 2 określono także dodatkowe zadania sił zbrojnych, ich zadania ustanowione w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku i powtórzone w ust. 1 omawianego artykułu, takie jak stanie na straży suwerenności i niepodległości Narodu Polskiego oraz jego bezpieczeń-stwa i pokoju.
Zapisy odnoszące się do problematyki terroryzmu zostały zawarte również w rozporzą-dzeniach wykonawczych do ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Warto przywołać niektóre rozporządzenia wydane na podstawie upoważnień usta-wowych zamieszczonych w art. 6 ust. 2. W ust. 1 tego artykułu zostały określone zadania Rady Ministrów wynikające z konstytucyjnej kompetencji rządu w zakresie zapewnienia zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzi-nie obronności kraju. Art. 6 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz wydane do niego rozporządzenia zakresem regulacji odnoszą się więc do przygotowań obronnych państwa prowadzonych przez elementy systemu obronnego pań-stwa, zwłaszcza przez administrację publiczną, przedsiębiorców oraz inne podmioty, na które nałożono zadania obronne. W przywołanych aktach prawnych uregulowano szcze-gólnego rodzaju działania administracji publicznej, przedsiębiorców, a także innych pod-miotów podejmowane w czasie pokoju i mające na celu zapewnienie sprawnego funkcjo-nowania struktur państwa w sytuacji zewnętrznego zagrożenia i w czasie wojny.
W wydanym na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r.
3 DzU z 2004 r. nr 241, poz. 2416.
Kompendium krajowych...
w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym4 w par. 4 ust. 1 określono, że przygotowanie systemu kierowania obejmuje planowanie, organizowanie i realizowanie przedsięwzięć zapewniających organom wykonywanie zadań związanych z kierowaniem bezpieczeństwem narodowym w czasie pokoju w razie wewnętrznego lub zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa narodowego, w tym w razie wystąpienia dzia-łań terrorystycznych lub innych szczególnych zdarzeń, a także w czasie wojny. Przywołany zapis rozporządzenia wskazuje, że system kierowania bezpieczeństwem narodowym jest przygotowywany do kierowania państwem nie tylko w czasie wojny, lecz także w sytuacji wystąpienia innych zagrożeń bezpieczeństwa państwa, w tym zagrożeń terroryzmem.
Na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 5 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej wydano Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości orga-nów w tych sprawach5. W zawartym w par. 2 słowniczku, w pkt 1 przez pojęcie „alarm”
prawodawca rozumie sygnał z dowolnego źródła, informujący, że zostało wykryte skaże-nie lub że wystąpiła sytuacja kryzysowa, które zaistniały na skutek katastrofy naturalnej lub awarii technicznej, działań terrorystycznych lub na skutek zagrożenia wojennego lub wojny. Natomiast w pkt 13 jako systemy obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania skażeń i powiadamiania o skażeniach zdefiniowano systemy funkcjonujące lub urucha-miane i rozwijane w sytuacjach wystąpienia skażeń powstałych na skutek katastrofy natu-ralnej lub awarii technicznej, działań terrorystycznych lub na skutek zagrożenia wojenne-go lub wojny.
Prawodawca w par. 3 ust. 1 tego rozporządzenia postanawia, że w przypadku wprowa-dzenia stanu nadzwyczajnego, w celu zapobieżenia skutkom katastrofy naturalnej, awarii technicznej lub działań terrorystycznych, mogących spowodować wystąpienie skażeń che-micznych, biologicznych lub promieniotwórczych, a także w przypadku przeprowadzania treningów i ćwiczeń […] systemy funkcjonują lub są uruchamiane i rozwijane w ramach jednolitego krajowego systemu wykrywania skażeń i alarmowania.
W kolejnym akcie wykonawczym do art. 6 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej – Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r.
w sprawie przygotowania i wykorzystania systemów łączności na potrzeby obronne pań-stwa6 określono, że obronne systemy łączności są wykorzystywane głównie na potrzeby systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym i zapewnienia funkcjonowania państwa w razie zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny, niemniej jednak w par. 10 ust. 2 do-puszcza się, że obronne systemy łączności mogą być wykorzystywane także w czasie po-koju, w tym w razie wystąpienia działań terrorystycznych lub innych szczególnych zda-rzeń. Podobnie jak w przypadku rozporządzenia w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, tworzone struktury i procedury postępowania na potrzeby obronne państwa są wykorzystywane również w sytuacji wystąpienia zagro-żeń bezpieczeństwa państwa innych niż militarne. Taka sytuacja jest możliwa, ponieważ
4 DzU nr 98, poz. 978.
5 DzU z 2013 r., poz. 96.
6 DzU nr 180, poz. 1855.
Doświadczenia
rozwiązania tworzone na potrzeby zarządzania kryzysowego są wykorzystywane także w sytuacji podwyższania gotowości obronnej państwa i w czasie wojny.
W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 lutego 2004 r. w sprawie warunków i spo-sobu przygotowania i wykorzystania transportu na potrzeby obronne państwa, a także je-go ochrony w czasie wojny, oraz właściwości organów w tych sprawach7 w par. 30 ust. 1 zapisano, że przygotowanie ochrony transportu na potrzeby obronne państwa obejmuje w szczególności ochronę i obronę obiektów infrastruktury transportowej, tworzenie pod-oddziałów ochronnych, ochronę punktów załadowczych, stacji, przewożonych towarów i osób przed oddziaływaniem przeciwnika oraz obronę przeciwdywersyjną i antyterrory-styczną, a także obronę i ochronę przed środkami masowego rażenia.
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa8. W słowniczku zawartym w art. 2 tej ustawy zdefiniowano określenie „użycie Sił Zbrojnych RP poza granicami państwa”. Jest ono rozumiane jako obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udzia-łu w konflikcie zbrojnym lub wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej i akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom.
Ustawy z 2002 roku regulujące problematykę stanów nadzwyczajnych. Są to trzy usta-wy uchwalone na podstawie, rzec można, quasi-upoważnienia konstytucyjnego zawarte-go w art. 236 ust. 1 w zw. z art. 228 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku9. Problematyka stanów nadzwyczajnych została uregulowana w kon-stytucji z 1997 roku w rozdziale XI, w całości poświęconym problematyce stanów nad-zwyczajnych. W artykułach merytorycznych dotyczących stanów nadzwyczajnych ustro-jodawca określił między innymi właściwość organów państwa, tryb oraz przesłanki uzasadniające wprowadzenie stanu kwalifikowanego.
Stan wojenny – w świetle art. 229 konstytucji z 1997 roku może wprowadzić prezydent na wniosek Rady Ministrów na części albo na całym terytorium państwa w sytuacji wystąpienia jednej z przesłanek określonych w ustawie zasadniczej. Przesłankami tymi są: zewnętrzne za-grożenie państwa, zbrojna napaść na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wynikające z umowy międzynarodowej zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.
Stan wyjątkowy (art. 230) może wprowadzić prezydent w tym samym trybie co stan wo-jenny, tj. na wniosek Rady Ministrów, w sytuacji zaistnienia jednej z przesłanek: zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.
Stan klęski żywiołowej – trzeci stan kwalifikowany przewidziany w ustawie zasadni-czej – może być wprowadzony przez Radę Ministrów w celu zapobieżenia skutkom kata-strof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia.
W 2002 roku, zgodnie z postanowieniem art. 236 ust. 1 w zw. z art. 228 ust. 2 i 3 konsty-tucji z 1997 roku, ustawodawca uchwalił ustawy o stanach nadzwyczajnych, rozwijające i uszczegółowiające do poziomu regulacji ustawowej zakres omawianej problematyki.
7 DzU nr 34, poz. 294.
8 DzU z 1998 r. nr 162, poz. 1117 ze zm.
9 DzU z 1997 r. nr 78, poz. 483.
Kompendium krajowych...
W Ustawie z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym orga-nom Rzeczypospolitej Polskiej10, w zakresie dotyczącym przesłanek uzasadniających wpro-wadzenie tego stanu, ustawodawca powtórzył dwie przesłanki określone w ustawie zasad-niczej (zbrojna napaść na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wynikające z umowy międzynarodowej zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji), natomiast prze-słankę zewnętrznego zagrożenia państwa powtórzył dosłownie i jednocześnie dokonał jej swoistego „otwarcia”11, wprowadzając do jej zakresu zwrot w tym spowodowanego dzia-łaniami terrorystycznymi.
W stosunku do dwóch pozostałych stanów nadzwyczajnych – wyjątkowego i klęski ży-wiołowej – również przyjęto możliwość ich wprowadzenia ze względu na wystąpienie za-grożeń terrorystycznych. W Ustawie z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym12 w art. 2 postanowiono, że w sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, które nie może być usunięte przy użyciu zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.
Zapis ten wskazuje, że w czasie prac nad konstytucją nie dostrzegano potrzeby wymie-nienia w niej działań terrorystycznych jako przesłanki uzasadniającej wprowadzenie jed-nego ze stanów nadzwyczajnych. Dopiero w trakcie prac nad projektami ustaw o stanach nadzwyczajnych, między innymi ustawy o stanie wojennym, dokonano swoistego otwar-cia konstytucyjnej przesłanki zewnętrznego zagrożenia państwa i zapoczątkowano, w jej ramach, tworzenie katalogu szczegółowych zagrożeń (z określeniem ich nazw), uzasad-niających wprowadzenie stanu kwalifikowanego. Zapewne wpłynęły na to tragiczne wy-darzenia w Stanach Zjednoczonych z 2001 roku (ataki terrorystyczne na WTC i Pentagon).
Ustawodawca, mając w pamięci wówczas nieodległe wydarzenia w Stanach Zjednoczonych, zdecydował się w ramach przeniesionej z ustawy zasadniczej przesłanki wymienić kon-kretne zagrożenie (działania terrorystyczne) uzasadniające wprowadzenie stanu kwalifi-kowanego. Innymi słowy, dokonano ustawowego rozwinięcia przesłanek, określonych już w konstytucji z 1997 roku, uzasadniających wprowadzenie stanu nadzwyczajnego.
Analogicznie ustawodawca postąpił w odniesieniu do dwóch pozostałych regulacji usta-wowych, dotyczących problematyki stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej.
Na określeniu działań terrorystycznych jako konkretnego typu zagrożenia mieszczące-go się w zakresie konstytucyjnej przesłanki zewnętrznemieszczące-go zagrożenia państwa jednak nie poprzestano. W Ustawie z dnia 30 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw do szczegółowego zagrożenia wskazanego w 2002 roku jako przesłankę zewnętrznego zagro-żenia państwa dołączono następne zagrożenie – działania w cyberprzestrzeni.
10 DzU z 2002 r. nr 156, poz. 1301 ze zm.
11 tym samym zapoczątkowano uzupełnianie jej o szczegółowe rodzaje zagrożeń.
12 DzU z 2002 r. nr 113, poz. 985 ze zm.
Doświadczenia
Autorzy projektu ustawy zmieniającej ustawę o stanie wojennym wprowadzone zmiany uzasadnili w następujący sposób: Zasadniczym celem zmian ujętych w projektowanej usta-wie jest uwzględnienie zagrożeń wynikających z działań i zdarzeń w cyberprzestrzeni ja-ko oja-koliczności spełniającej normatywną treść przesłanek wprowadzenia jednego ze sta-nów nadzwyczajnych, o których mowa w art. 229, 230 i 232 Konstytucji RP.
Obowiązujące przepisy ustaw regulujących stany nadzwyczajne wskazują przyczyny wprowadzenia tych stanów, niemniej zostały one określone w sposób ogólnikowy. Może to więc rodzić wątpliwości co do charakteru i źródła owych przyczyn.
Oczywiste wydaje się, że niezbędną przesłanką (o ogólnym charakterze) wprowadzenia stanu nadzwyczajnego powinno być zagrożenie określonego przez konstytucję dobra (ze-wnętrznego zagrożenia państwa, zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeń-stwa obywateli lub porządku publicznego). Ze względu jednak na zagrożenia związane z informatyzacją administracji publicznej i gospodarki narodowej należy jednoznacznie wskazać, że jedną z przyczyn wprowadzenia stanu nadzwyczajnego (o szczególnym cha-rakterze) mogą być działania i zdarzenia w cyberprzestrzeni.
Istota zmian ujętych w projektowanej ustawie polega na rozwinięciu niektórych pojęć, potraktowanych w konstytucji jako przesłanki wprowadzenia stanu wojennego, stanu wy-jątkowego i stanu klęski żywiołowej, odpowiednio do zagrożeń pojawiających się w ob-szarze cyberprzestrzeni, mogących mieć bezpośrednie odniesienie do sfery bezpieczeń-stwa narodowego. […] Ustawowe wyeksponowanie cyberprzestrzeni jako obszaru stwarzającego potencjalne zagrożenia, mogące skutkować koniecznością wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych, nie ma charakteru precedensowego. Powiela ono bo-wiem rozwiązania przyjęte w toku prac parlamentarnych nad ustawami o stanach nad-zwyczajnych, uznające – pod wpływem wydarzeń z dnia 11 września 2001 r. na teryto-rium USA – działania terrorystyczne za przyczynę powstania zagrożeń. Przedstawiony projekt pozostawia wskazaną przyczynę, dostosowując jedynie brzmienie formułujących ją zapisów do definicji przestępstwa o charakterze terrorystycznym, ujętej w art. 115 par. 20 Kodeksu karnego13.
Na mocy ustawy z 30 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o stanie wojennym zmienio-no także Ustawę z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym i Ustawę z dnia 18 kwiet-nia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej w zakresie odnoszącym się do zagrożeń w cyber-przestrzeni mogących stanowić podstawę do wprowadzenia jednego z wymienionych sta-nów nadzwyczajnych. W art. 2 ust. 1 ustawy o stanie wyjątkowym zapisano, że w sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do prezy-denta RP wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego. Natomiast w świetle art. 2 w zw.
z art. 3 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 ustawy z 18 kwietnia 2002 roku o stanie klęski
żywio-13 Vide: Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw.
http://www.bbn.gov.pl/pl/publikacje-i-dokumenty/dokumenty [dostęp: 11.07.2011].
Kompendium krajowych...
łowej14 stan klęski żywiołowej może być wprowadzony w celu zapobieżenia skutkom ka-tastrof naturalnych lub awarii technicznych noszącym znamiona klęski żywiołowej, wy-wołanych również zdarzeniami w cyberprzestrzeni oraz działaniami o charakterze terro-rystycznym.
Z przedstawionego znaczenia klęski żywiołowej jednoznacznie wynika, że wprowadze-nie stanu klęski żywiołowej mogą uzasadnić jedywprowadze-nie zdarzenia w postaci katastrofy natu-ralnej i awarii technicznej, którym przeciwdziałać można tylko przy zastosowaniu środ-ków nadzwyczajnych. Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej będą uzasadniać zdarzenia jednorazowe lub występujące wielokrotnie, ale niebędące zjawiskami stałymi, którym prze-ciwdziałać można w sposób ciągły za pomocą ogólnie dostępnych sił i środków. Ustawodawca, definiując pojęcia katastrofy naturalnej, awarii technicznej oraz klęski żywiołowej, posłu-guje się pojęciami nieostrymi, których interpretację pozostawia organowi uprawnionemu do wprowadzenia stanu klęski żywiołowej15.
Próbując odnieść się do zasadności i zakresu dokonanych w 2011 roku zmian w ustawach o stanach nadzwyczajnych (wprowadzających działania w cyberprzestrzeni), należy uznać je za niepełne i niecałkowicie uzasadnione. Wydaje się, że będzie trudne całościowe wypeł-nienie katalogu zdarzeń (zagrożeń) mogących stanowić w ramach przesłanki zewnętrznego zagrożenia państwa podstawę do wprowadzenia stanu wojennego. Ponadto nasuwa się pyta-nie, czy będzie ono uzasadnione. Jeśli przyjąć, że dokonane zmiany są celowe, to należy uznać ich zakres za niewystarczający. Ustawodawca rozszerzył bowiem katalog zdarzeń, któ-rych wystąpienie będzie mogło skutkować wprowadzeniem stanu nadzwyczajnego (dodał zagrożenia wynikające z działań w cyberprzestrzeni), nie dokonał jednak zmian w rozdzia-le drugim ustawy, dotyczącym zasad działania organów władzy publicznej w czasie stanu wojennego, oraz nie uzupełnił zakresu ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela o ograniczenia wynikające z działań w cyberprzestrzeni. Wprowadzając po działaniach ter-rorystycznych następne szczegółowe zdarzenie uzasadniające wprowadzenie stanu wojenne-go (działania w cyberprzestrzeni), należało jednocześnie wyposażyć organy władzy publicz-nej w dodatkowe (nowe) prawne narzędzia/środki do podejmowania skutecznych działań w czasie wprowadzonego stanu nadzwyczajnego ze względu na nowego rodzaju zagrożenie.
Obowiązujące w rozdziale drugim zapisy ustawy ustalają zasady działania organów władzy publicznej, w tym zadania i kompetencje prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Rady Ministrów, ministra obrony narodowej i wojewody, odnoszące się głównie do zdarzeń o cha-rakterze militarnym spełniających normatywną treść przesłanek wprowadzenia stanu wojen-nego, natomiast nie stanowią podstawy do podejmowania skutecznych działań w przypadku wprowadzenia tego stanu po zaistnieniu zagrożeń nowo ujętych w ustawie. Zatem przyjęcie zagrożeń wynikających z działań w cyberprzestrzeni jako uzasadniających wprowadzenie stanu nadzwyczajnego wymagało również wprowadzenia mechanizmów/środków umożli-wiających organom państwowym reagowanie na tego typu zagrożenia. Tego ustawodawca nie uczynił. Zmiana ustawy, oprócz dodania kolejnego zdarzenia uzasadniającego wprowa-dzenie stanu nadzwyczajnego, nie wnosi niczego nowego. Co więcej, rozszerzanie o nowe
14 DzU z 2002 r. nr 62, poz. 558 ze zm.
15 P. ruczkowski: Komentarz do art. 3 ustawy o stanie klęski żywiołowej. LEX/el. 2002.
Doświadczenia
zdarzenia (zagrożenia) katalogu, który ze swej istoty nigdy nie będzie zupełny, może rodzić podświadome, realne niebezpieczeństwo zawężania przesłanki zewnętrznego zagrożenia państwa tylko do już wymienionych zagrożeń 16.