Ocena klasycznego systemu zarządzania środowiskowego

Decydującym kryterium, przemawiającym za proekologicznym ukierunkowaniem przedsiębiorstw jest związana z tym efektywność, a mianowicie pozytywna różnica między uzyskanymi korzyściami a poniesionymi kosztami. Ocena efektywności wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego może być przeprowadzona wyłącznie na podstawie badań empirycznych. Wraz ze wzrastającą liczbą certyfikacji systemów zarządzania środowiskowego w praktyce kładzie się od połowy lat 90 XX wieku większy nacisk na badania empiryczne, dotyczące oceny celowości, efektów, problemów, kosztów i korzyści związanych z zastosowaniem systemu zarządzania środowiskowego (Brauweiler & Kramer, 2003, str. 184).

63 W sensie prakseologicznym przez pojęcie efektywności działań rozumie się jego skuteczność i sprawność. Działanie jest skuteczne, jeśli prowadzi do skutku zamierzonego jako cel, jest sprawne, gdy jest wykonywane z wprawą (Kotarbiński, 1975, str. 104).

W sensie technicznym przez pojęcie efektywności działań rozumiemy takie maksymalizowanie efektu produkcji, przy którym nakład czynników produkcji nie jest większy od wielkości koniecznej do osiągnięcia zamierzonego rezultatu. Działanie jest efektywne, jeśli wiąże się ze zużyciem niezbędnej (w sensie technicznym) ilości nakładów (Jabłoński, 2001, str. 204).

W sensie ekonomicznym przez pojęcie efektywności działania rozumie się takie wykorzystywanie nakładów czynników wytwórczych, przy którym koszt jednostkowy produktu jest minimalny. Działanie jest efektywne, jeśli jest oparte na zasadzie najmniejszego kosztu (Hoffman, 2002, str. 7).

Efektywność działania wiąże się również z pojęciem racjonalności instrumentalnej.

Działanie jest racjonalne instrumentalnie, o ile zmierza do celów możliwych w warunkach sytuacji i za pomocą środków, które, spośród dostępnych działającemu, są rzeczywiście najlepiej przystosowane do celu, z przyczyn zrozumiałych i weryfikowalnych przez naukę empiryczną (Jakubowski, 1998, strony 78-83).

Wszystkie wymienione pojęcia można uogólnić za pomocą znanej relacji „środki-cele”. Skoro cel jest dany i jest to cel możliwy do osiągnięcia w określonych, realnych warunkach, to problemem efektywności działania jest najbardziej wprawne dostosowanie do niego środków realizacji: działanie jest efektywne, skoro jest sprawne, jest sprawne, skoro pozwala na osiągnięcie zakładanego celu. W takiej sytuacji kryterium sprawności działania jest osiągalność zakładanego celu, charakter celu zaś jest wyznacznikiem sprawności. Jeżeli więc zakładany cel sprowadza się do osiągnięcia jakiejś określonej rzeczy, to działania, dzięki którym zostanie on osiągnięty, będą działaniami sprawnymi w sensie rzeczowym. Natomiast gdy celem jest nie tylko osiągnięcie określonej rzeczy, ale również osiągnięcie jej przy minimalnych nakładach, wówczas te działania, dzięki którym zostaną zrealizowane oba cele, będą działaniami sprawnymi w sensie ekonomicznym (Hoffman, 2002, str. 15).

Osiągane korzyści wynikające z wdrażania proekologicznych rozwiązań są zależne od takich czynników jak: wielkość przedsiębiorstwa, branża lub poziom konkurencyjności.

Oprócz efektów ekonomiczno-ekologicznych (np. redukcji kosztów wskutek wzrostu efektywności wykorzystania surowców), występuje również wiele innych (nie dających się wyrazić ilościowo) efektów (np. podwyższenie bezpieczeństwa prawnego i motywacja

pracowników, oszczędność surowców, uporządkowanie działań w obszarze ochrony środowiska, poprawa jakości dokumentacji i ogólnej efektywności organizacji) (Helling, 1998), które stanowią decydujące kryterium wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego (Jäger, 1998, str. 44). Te różnorodne efekty mogą być podzielone na efekty ekonomiczne, ekologiczne, społeczne i organizacyjne jak zostało to przedstawione poniżej.

Efekty ekonomiczne są osiągane np. dzięki redukcji ilości wytwarzanych odpadów produkcyjnych. Dzięki wdrożeniu zasad ochrony środowiska, przedsiębiorstwa unikają płacenia kar za nadmierne korzystanie ze środowiska naturalnego, co również wpływa na zmniejszenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Efekty ekologiczne to głównie zmniejszenie wpływu przedsiębiorstwa na jego otoczenie oraz tym samym również polepszenie warunków pracy pracowników. Wpływa to również na podniesienie ogólnego poziomu bezpieczeństwa szczególnie w obszarach produkcyjnych. Efekty społeczne należy rozpatrywać w dwóch obszarach: wewnętrznym i zewnętrznym. Wewnętrznie, poprzez szkolenia i odpowiednie przekazywanie informacji podnosi się świadomość załogi.

Zewnętrznie, dzięki prowadzonej polityce informacyjnej można rozwiać pojawiające się wątpliwości dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstwa w obszarze ochrony środowiska.

Efekty organizacyjne to przede wszystkim wskazanie jednoznacznych odpowiedzialności oraz zagwarantowanie przełożenia przepisów dotyczących ochrony środowiska do wewnętrznych procedur i instrukcji.

Rysunek nr 6 pokazuje korzyści wynikające z zastosowania w przedsiębiorstwie systemu zarządzania środowiskowego (SZŚ). Korzyści ekonomiczne wynikają przede wszystkich z wdrożenia ciągłego doskonalenia procesów. Pozwala to między innymi na identyfikowanie miejsc potencjalnych oszczędności (np. energii). Daje to również szansę na lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów. Korzyści ekologiczne to przede wszystkich poprawa poziomu ochrony środowiska dzięki opracowywaniu celów środowiskowych.

Właściwe identyfikowanie oraz utylizowanie powstałych odpadów produkcyjnych przynosi również pozytywne korzyść dla środowiska naturalnego. Do korzyści społecznych należy zaliczyć poprawę wizerunku przedsiębiorstwa. Z kolei korzyści organizacyjne przejawiają się w doskonaleniu procedur i instrukcji oraz przypisaniu odpowiedzialności konkretnym jednostkom organizacyjnym.

65

Rysunek 6: Pozytywne efekty lub korzyści związane z zastosowaniem SZŚ

Źródło: (Brauweiler & Kramer, 2003, str. 185)

Pokazane na Rysunku nr 6 pozytywne efekty/korzyści wynikające z wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego to nie tylko korzyści ekonomiczne, ekologiczne i organizacyjne, ale też społeczne. Niezadowolona społeczność lokalna, przy obecnie obowiązującym prawodawstwie, jest w stanie skutecznie zablokować inwestycje danego przedsiębiorstwa.

Dlatego dobrze działający system zarządzania środowiskowego, może stanowić argument dowodzący, iż dane przedsiębiorstwo potrafi redukować swój negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Koszty towarzyszące wdrożeniu systemu zarządzania środowiskowego mogą zostać sklasyfikowane w następujący sposób: koszty związane z konsultingiem zewnętrznym,

Ekonomiczne

Identyfikacja potencjalnych oszczędności – metody redukcji ilości wytwarzanych odpadów i ścieków, oszczędność energii.

Poprawa pozycji konkurencyjnej poprzez ciągłe doskonalenie, tzn. dostosowywanie się do zmieniających się warunków rynkowych, ale również poprzez osiąganie przewagi konkurencyjnej dzięki stosowaniu ofensywnej strategii ochrony środowiska i zarządzania środowiskiem.

Zmniejszenie ryzyka sankcji prawnych poprzez kontrolę zgodności z wymogami prawnymi.

Zwiększenie zadowolenia klientów.

Ekologiczne

Identyfikacja możliwości efektywniejszego wykorzystania surowców, przede wszystkim w obszarze wytwarzania odpadów i ścieków oraz zużycia energii i wody.

Poprawa poziomu ochrony środowiska za pomocą systematycznej analizy mocnych i słabych stron, opracowanie celów i programów środowiskowych.

Minimalizacja ryzyka (wypadków) poprzez opracowanie jasnych ustaleń procesowych i strukturalnych.

Społeczne

Poprawa przepływu informacji, procesu szkoleń, systemu odpowiedzialności i motywacji pracowników poprzez odpowiednią komunikację wewnętrzną.

Poprawa zewnętrznej komunikacji poprzez otwarty dialog ze społeczeństwem.

Poprawa wizerunku przedsiębiorstwa.

Organizacyjne

Doskonalenie i optymalizacja przedsiębiorstwa poprzez opracowanie instrukcji dla zakładu, procesów i stanowisk pracy oraz ogólne ustalenia w zakresie odpowiedzialności.

Zapewnienie bezpieczeństwa prawnego.

Pozytywne efekty/

korzyści:

wydatki organizacyjne i nakład czasowy oraz koszty związane z przeprowadzeniem wewnętrznych i zewnętrznych audytów (Umweltbundesamt, 1999, str. 68). Klasyfikację tych kosztów pokazuje Tabela nr 7.

Tabela 7: Koszty związane z Systemem Zarządzania Środowiskowego.

Źródło: (Brauweiler & Kramer, 2003, str. 186)

Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na podane w Tabeli nr 7 koszty związane z konsultingiem zewnętrznym. Jeżeli dane przedsiębiorstwo zatrudnia osoby z wymaganymi kompetencjami w zakresie ochrony środowiska, to koszty te można zminimalizować lub całkowicie wyeliminować. Należy pamiętać o tym, iż wynajęcie firmy konsultingowej będzie wiązało się z wykonaniem przez tę firmę projektu (jakim może być wdrożenie zasad zarządzania środowiskowego w organizacji). Po tym etapie, gdy firma zrealizuje projekt, przedsiębiorstwo będzie musiało dysponować odpowiednio wykwalifikowaną kadrą, aby utrzymać osiągnięte już efekty. Samo wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie to dopiero początek całego procesu i nie kończy się uzyskaniem certyfikatu ISO 14 001.

Klasyczny system zarządzania środowiskowego dobrze realizuje zadanie jakim jest utylizacja powstałych w procesie produkcji odpadów. Jego cechą charakterystyczną jest to, że podchodzi do zagadnień ochrony środowiska „od końca rury”. Dopiero gdy odpad powstanie fizycznie, rozpoczyna się proces jego utylizacji. Działania polegające na neutralizacji negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne, skupiają się głównie na wprowadzaniu instalacji filtracyjnych czy sedymentacyjnych. Jeżeli te instalacje nie spełniają swojego zadania (nie likwidują lub likwidują tylko część zanieczyszczeń), pozostałości poprodukcyjne przekazywane są do wyspecjalizowanych jednostek zajmujących się ich neutralizacją. Dzięki klasycznemu systemowi wiadomo dokładnie ile zanieczyszczeń powstało podczas danego procesu. Wiadomo również, co się z nimi stało (w jaki sposób zostały zutylizowane).

Niemniej jednak jest to podejście reaktywne.

Koszty:

Wdrożenie i utrzymanie:

Koszty personalne Koszty inwestycyjne Koszty konsultingu

Audyt wewnętrzny:

Koszty personalne Koszty konsultingu

Audyt zewnętrzny:

Koszty pracy audytora

Certyfikacja :

Koszty uczestnictwa i/lub koszty certyfikacji

Public relations

67 Oparty na normie ISO 14 001 klasyczny system zarządzania środowiskowego, aby funkcjonować generuje zapotrzebowanie w zasoby. W głównej mierze wiąże się to z koniecznością oddelegowania poszczególnych osób do realizacji jego celów. W zależności od wielkości danego przedsiębiorstwa produkcyjnego, ilość personelu wykonująca zadania związane z ochroną środowiska wynosi od jednej do nawet kilkunastu osób. W dużych organizacjach wydziela się osobne działy i piony, których zadaniem jest realizowanie zagadnień związanych z ochroną środowiska. Jeżeli celem wprowadzenia klasycznego systemu zarządzani środowiskowego, jest dążenie do wdrożenia idei zrównoważonego rozwoju w danym przedsiębiorstwie produkcyjnym, to system ten jest dobrym rozwiązaniem.

Jeżeli jednak kadra zarządzająca chce nie tylko działać zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, ale i podnieść efektywność przedsiębiorstwa produkcyjnego (poprzez minimalizację kosztów działania), to należy się zastanowić czy nie warto wdrożyć innych podejść do ochrony środowiska.

Pomimo powyższego, od początku 2000 roku obserwuje się duże zainteresowanie wdrażaniem proekologicznych systemów zarządzania w przedsiębiorstwach produkcyjnych.

Przodują w tym duże przedsiębiorstwa, takie jak na przykład: Walmart, General Electric i DuPont. W okresie od 2007 do 2009 roku liczba nowych, przyjaznych dla środowiska produktów wypuszczonych na rynek wzrosła o 500% (European Parliament, Council of the European Union, 2010). Przeprowadzona w tym okresie przez IBM ankieta wykazała, że ⅔ menadżerów: „uważa zrównoważony rozwój za siłę napędową w procesie wypracowywania przychodów, a ½ z nich spodziewa się, że tzw.: zielone inicjatywy przyniosą im przewagę konkurencyjną.” (Nowosielski, 2010)

W pierwszym 10-leciu XXI wieku nastąpiła radykalna zmiana w podejściu korporacji do problemów ochrony środowiska. Uznano, iż dbałość o naturę to nie tylko koszt, ale to przede wszystkim pozytywny wyróżnik na rynku, który może pozytywnie wpływać na dalszy rozwój firmy (Unruh & Ettenson, 2013, str. 106). Wyrazem tego jest opublikowana w roku 2010 norma ISO 26 000 dotycząca społecznej odpowiedzialności biznesu (ISO, 2010). Określa ona szczegółowo zasady jakie należy spełnić aby dane przedsiębiorstwo było postrzegane jako społecznie odpowiedzialna organizacja³⁰.

30 Zgodnie z ISO 26 000:2010 aby organizacja została uznana za odpowiedzialną społecznie, jej postępowanie musi charakteryzować: przyczynianie się do zrównoważonego rozwoju, w tym zdrowia i dobrobytu społeczeństwa; uwzględnianie oczekiwań interesariuszy; przestrzeganie obowiązującego prawa i zgodność z międzynarodowymi normami postępowania (ISO, 2010).

Podejście do ochrony środowiska w przedsiębiorstwach produkcyjnych ewoluowało z czasem. Na początku było ono często wymuszane przez zmieniające się przepisy prawa.

W celu uniknięcia płacenia kar za niestosowanie się do nich, przedsiębiorstwa wdrażały odpowiednie modyfikacje w swoje systemy zarządcze. Było to jednak podejście reaktywne na zmieniające się otoczenie prawne przedsiębiorstw. Pod koniec XX wieku można zauważyć zmianę w podejściu do ochrony środowiska. Przedsiębiorstwa zaczęły zauważać korzyści, jakie można osiągnąć dzięki stosowaniu zasad zarządzania ochroną środowiska.

Najpopularniejszym wdrażanym systemem zarządzania środowiskowego stał się system oparty na normie ISO 14 001. Zmieniające się uwarunkowania społeczne doprowadziły w pierwszej dekadzie XXI wieku do sytuacji, w której żadna duża organizacja produkcyjna nie może już funkcjonować bez poszanowania środowiska naturalnego. Już sama informacja o potencjalnym zagrożeniu dla środowiska naturalnego, które wywołane miało być przez dane przedsiębiorstwo, powoduje wymierne straty poprzez zmniejszenie sprzedaży. W dobie wszechobecnych mediów społecznościowych, ukrycie informacji o negatywnym wpływie na środowisko naturalne jest mało możliwe. Również państwa narodowe, realizując inwestycje publiczne, często wymagają od firm w nich startujących wykazania się aktualnym certyfikowanym systemem zarządzania środowiskowego. Stąd można zaobserwować dużą popularność³¹ wdrażania normy ISO 14 001 w przedsiębiorstwach produkcyjnych.

W rozdziale 3 autor przedstawił podejścia do ochrony środowiska w przedsiębiorstwach produkcyjnych: podejście funkcjonalne (w oparciu o normę ISO 14 001) orz podejście procesowe (bazuje na współczesnych koncepcjach zarządzania przedsiębiorstwem produkcyjnym, takich jak: Lean Management, koncepcja przedsiębiorstwa zwinnego i organizacje wirtualne).

31 Zgodnie z (ISO, 2018) na świecie zostało wydanych 362 610 certyfikatów na zgodność z ISO 14 001. Stan na:

31.12.2017.

69 3. PODEJŚCIA DO SYSTEMU ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO

Obecnie wyróżnia się dwa podejścia do systemu zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie produkcyjnym: funkcjonalny i procesowy. Oba wykształciły się w praktyce funkcjonowania przedsiębiorstw i są obecnie stosowane przez przedsiębiorstwa z różnych branż. Podejścia te w znaczący sposób różnią się od siebie i pomimo tego, że odnoszą się do tego samego zagadnienia, inaczej realizują zadanie, jakim jest ochrona środowiska w przedsiębiorstwie produkcyjnym.

Podejście funkcjonalne powstało jako pierwsze. Opiera się na normie środowiskowej ISO 14 001. Sama norma powstała na podstawie doświadczeń przedsiębiorstw, które starały się wprowadzać usprawnienia do swojego procesu produkcji polegające na eliminowaniu powstałych odpadów poprodukcyjnych. Ze względu na zmiany prawne i coraz bardziej krytyczne podejście konsumentów do problematyki ochrony środowiska, postanowiono stworzyć ogólną normę środowiskową. Sposób funkcjonalny bazuje na podstawowych funkcjach zarządzania przedsiębiorstwem. Powoduje to sformalizowanie działań ochrony środowiska i zbudowanie oddzielnej struktury w przedsiębiorstwie, której zadaniem jest ochrona środowiska.

Podejście procesowe jest dalszym etapem rozwoju zarządzania środowiskowego. Bazuje na dotychczasowych doświadczeniach przedsiębiorstw wynikających z wdrażania norm środowiskowych zgodnych z normą ISO 14 001. Jest to podejście odformalizowane. Ochrona środowiska w podejściu procesowym rozumiana jest szerzej. Przedsiębiorstwo nie tworzy oddzielnego systemu zarządzania środowiskowego (z wszystkimi jego funkcjami). Każde działanie w przedsiębiorstwie jest ukierunkowane na ochronę środowiska. Co więcej, w podejściu procesowym eliminuje się przyczyny powstawania zanieczyszczenia środowiska, a nie skutki. Oznacza to, iż już na etapie projektowania procesu produkcyjnego dba się o to, aby proces ten spełniał wymogi ochrony środowiska. Tworząc tak proces produkcyjny, zapewnia się eliminację przyczyn zanieczyszczenia środowiska naturalnego bez tworzenia dodatkowej struktury w przedsiębiorstwie. Dzięki temu ochrona środowiska staje się mniej zasobochłonna.

W kolejnych podrozdziałach niniejszego rozdziału przedstawiono oba podejścia do zarządzania środowiskowego, przedstawiając ich główne różnice, zalety oraz wady.

3.1. Funkcjonalne zarządzanie środowiskowe – podejście według normy ISO 14 001 W funkcjonalnym podejściu do zarządzania środowiskowego, bazującym na normie ISO 14 001, można wyróżnić pewne stałe funkcje zarządzania. Bazują one na klasycznych funkcjach zarządzania, które sformułował Henri Fayol (tzw.: pięć funkcji kierowniczych):

 planowanie,

 organizowanie,

 rozkazywanie (delegowanie),

 koordynowanie,

 kontrolowanie.

Pomimo tego, iż Henri Fayol zmarł w 1925 roku, większość sformowanych przez niego zasad nadal jest aktualnych, a ich nieprzestrzeganie prowadzi do sytuacji kryzysowych i ogranicza sprawność funkcjonowania współczesnych organizacji (Zakrzewska-Bielawska, 2017, str.

98).

Działanie funkcjonalne systemu zarządzani środowiskiem opartego na normie ISO 14 001 można określić również jako:

 zbiór reguł i metod planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania procesu ekologizacji,

 jest to proces informacyjno-decyzyjny realizowany w ramach funkcjonującego systemu,

 zarządzanie przez cele procesu ekologizacji jest podstawową metodą działania,

 cele ekologizacji są odrębne w stosunku do pozostałych celów funkcjonowania organizacji, często nie są zintegrowane,

 szczegóły technologiczne i techniczne nie warunkują metod planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania procesu ekologizacji.

Realizacja procesu ekologizacji w podejściu funkcjonalnym wymaga przejścia wszystkich etapów krok po kroku. Każda zmiana wymaga akceptacji i zejścia do początku procesu podejmowania decyzji. Skutkuje to wydłużenie zarówno obiegu informacji jak i procesu podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie (Jabłoński, 2001, str. 55).

Ze względu na zmiany zachodzące przez wiele lat w przedsiębiorstwach i w zarządzaniu nimi, obecnie przyjmuje się cztery główne funkcje zarządzania. Są nimi:

71

 Planowanie (głównie polega na: opracowaniu strategii zarządzania systemem produkcyjnym; prognozowaniu zapotrzebowań odbiorców, kosztów, cen, warunków otoczenia i warunków działania systemu produkcyjnego; projektowaniu produktu i procesu wytwórczego; projektowaniu i wyborze zdolności produkcyjnych;

planowaniu lokalizacji produkcji; projektowaniu struktur produkcyjnych oraz rozplanowaniu maszyn i urządzeń) (Durlik, 2007, str. 259),

 Organizowanie (dotyczy w głównej mierze: projektowania operacji i projektowania pracy; pomiarów i normowania pracy; zarządzania projektami rozwoju produktu, procesu i zdolności produkcyjnych oraz restrukturyzacji systemów) (Jemielniak &

Latusek, 2005, str. 23),

 Motywowanie (rozumiane jako sterowanie to głównie: harmonogramowanie pracy systemu produkcyjnego; synchronizowanie dostaw czynników produkcji oraz poszczególnych operacji; proces przetwarzania; harmonogramowanie pracy poszczególnych operacji; wybór optymalnego przebiegu produkcji) (Lorek, 2010, str.

37),

 Kontrola (obejmująca inspekcję całego systemu przetwarzania wektora wejścia w wektor wyjścia, a w szczególności: kontrolę zapasów materiałów, półwyrobów i wyrobów gotowych; kontrolę jakości wyrobów; kontrolę finansów firmy) (Durlik, 2007, str. 260).

W odniesieniu do działających systemów zarządzania środowiskowego według normy ISO 14 001 funkcje te działają w następujący sposób:

Planowanie. Działający system zarządzania środowiskowego planuje swoje działania z wyprzedzeniem. Tworzone są plany pracy na dany rok, wyznacza się terminy realizacji i odpowiednie zasoby potrzebne do wykonania zaplanowanych zadań. Planowanie polega również na przewidywaniu zbierania potrzebnych informacji zgodnych z wymaganiami np.:

przepisów prawa dotyczących ochrony środowiska (Rysunek nr 7). Czynność ta pochłania sporą część czasu osób zajmujących się systemem zarządzania środowiskowego. Generuje ona również czynności dodatkowe takie jak korygowanie wcześniej przyjętych planów pracy i zadań. Ponieważ klasyczny system zarządzania środowiskowego jest systemem formalnym, każda zmiana planów wymaga ponownej akceptacji kierownictwa przedsiębiorstwa.

(Jabłoński, 2001, str. 56). Planowanie w systemie zarządzania środowiskowego prowadzić powinno do właściwego rozpoznania problemów środowiskowych. W efekcie czego, w wyniku planowania, powinny zostać opracowane plany działań korygujących,

zapobiegawczych lub naprawczych. Określenie niezbędnych zasobów, związanych z realizacją powierzonych zadań, jest kluczowym elementem funkcji planowania (Misiołek, 2013, str. 120).

Rysunek 7: Przykład funkcji planowania w klasycznym SZŚ³²

Źródło: (Jackson, 1996, str. 79)

Pokazany na Rysunku nr 7 przykład funkcji planowania klasycznego systemu zarządzania środowiskowego jest teoretyczny i zdarza się w praktyce funkcjonowania przedsiębiorstw jego upraszczanie.

Organizowanie. Podobnie jak planowanie, funkcja ta w systemie zarządzania środowiskowego związana jest z odpowiednim wykorzystaniem posiadanych przez przedsiębiorstwo zasobów. Przykład funkcji organizowania pokazany jest na Rysunku nr 8.

O ile w planowaniu uwzględnia się tylko to co ma zostać zrobione, w organizowaniu wykonuje się zaplanowane wcześniej czynności i zadania. (Jabłoński, 2001, str. 57). System zarządzania środowiskowego wymaga również opracowania adekwatnej struktury organizacyjnej, która wiąże poszczególne komórki organizacyjne w celu umożliwienia realizacji zadań jakie postawiono przed systemem zarządzania środowiskowego (Kuc, 2010, str. 50). Organizowanie rozumiane jako porządkowanie zadań wykonywanych w procesie produkcji, podnosi efektywność systemu zarządzania środowiskowego, rozumianą jako utylizację powstałych w nim odpadów produkcyjnych (Misiołek, 2013, str. 121).

32 SZŚ – System Zarządzania Środowiskowego

Polityka środowiskowa

Cele środowiskowe

Kierunki środowiskowe

Programy środowiskowe, plany działań środowiskowych Znaczące zmiany

otoczenia

Zmiany w prawne

73

Rysunek 8: Przykład funkcji organizowania w klasycznym SZŚ

Źródło: (Jackson, 1996, str. 56)

Realizacja funkcji organizowania pokazana na Rysunku nr 8 związana jest zazwyczaj z wyznaczeniem w przedsiębiorstwie jednostki, której zadaniem jest zorganizowanie pracy i osiągnięcie zamierzonych celów związanych z realizacją zadań systemu zarządzania środowiskowego. Jeżeli popełniono błędy w planowaniu, na etapie organizowania należy skorygować te działania. Wiąże się to z potrzebą ponownego planowania tej samej czynności (oraz ponowną koniecznością akceptacji przez kierownictwo zmian) i ze stratą wynikającą z organizowania zadań, które nie mogą zostać zrealizowane (Jabłoński, 2001, str. 57).

Wdrażanie działań korygujących i naprawczych w odniesieniu do funkcji organizowania w systemie zarządzania środowiskowego jest istotnym jego elementem (Sterna &

Niewiadomski, 2009, str. 145)

Motywowanie. Rozumiane jest tu jako wykonywanie procesu produkcyjnego zgodnie z założeniami klasycznego systemu zarządzania środowiskowego. Przykład funkcji

Motywowanie. Rozumiane jest tu jako wykonywanie procesu produkcyjnego zgodnie z założeniami klasycznego systemu zarządzania środowiskowego. Przykład funkcji