Ocena wybranych przepisów specustawy drogowej na tle konstytucyjnej zasady proporcjonalności zasady proporcjonalności

Zgodnie z wcześniejszymi uwagami, rozstrzygnięcia podejmowane przez organy administracji w toku procedury wydawania decyzji ZRiD wywołują różnego rodzaju skutki prawne powodujące ingerencje w interesy indywidualne jednostek. Doniosłość prawa

508 Por. wyrok TK z 9.11.1999r., K. 28/98, OTK 1999, nr 7, poz. 156.

509 Tak B. Banaszkiewicz, Konstytucyjne prawo…, s. 38.

510 W. Jakimowicz, Wolność…, s. 178.

172 przysługuje tym kategoriom interesów, które znajdują ochronę w konkretnych przepisach prawa. Ochroną, o której mowa w zdaniu poprzednim objęte są przede wszystkim interesy tych podmiotów, którym przysługują prawa majątkowe do nieruchomości położonych w granicach pasa drogowego (w liniach rozgraniczających obszar drogi publicznej objętej decyzją ZRiD), jak również w ograniczonym stopniu osobom, których nieruchomości

znajdują się poza granicami pasa drogowego. Można postawić tezę, zgodnie z którą w zależności od kategorii prawa majątkowego przysługującego osobie uprawnionej do

nieruchomości, jak również położenia nieruchomości różny będzie zakres oddziaływania decyzji ZRiD na dane prawo. W zaistniałej sytuacji będziemy mieli do czynienia z różnymi standardami, jak również instrumentami ochrony danych praw.

Odnosząc się do standardów ochrony interesu indywidualnego w postępowaniu w przedmiocie ZRiD należałoby przeprowadzić ocenę przepisów specustawy drogowej z punktu widzenia wcześniejszych uwag dotyczących konstytucyjnej zasady proporcjonalności. Punktem odniesienia powinny być poszczególne prawa majątkowe przysługujące podmiotom dotkniętym skutkami decyzji ZRiD. Biorąc pod uwagę zakres oddziaływania powyższej decyzji najdalej idącym skutkiem spowodowanym w następstwie jej wydania jest pozbawienie prawa własności nieruchomości położonych w granicach pasa drogowego drogi publicznej. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 12 ust. 4 specustawy drogowej nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

1) własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,

2) własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

– z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Jednocześnie zgodnie z art. 12 ust. 4c specustawy drogowej jeżeli na nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomości zostały ustanowione ograniczone prawa rzeczowe z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna, prawa te wygasają. Nadto zgodnie z art. 12 ust. 4d jeżeli przeznaczona na pasy drogowe nieruchomość gruntowa stanowiąca własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego została oddana w użytkowanie wieczyste, użytkowanie to wygasa z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

173 Analiza wskazanych przepisów prowadzi do jednoznacznego wniosku, że o ile dana nieruchomość znajdzie się w granicach pasa drogowego wyznaczonego w procedurze ZRiD wszystkie prawa rzeczowe na danej nieruchomości wygasają, a dotychczasowe osoby uprawnione tracą w całości przysługujące im prawa majątkowe. W zaistniałej sytuacji mamy więc do czynienia z wywłaszczeniem praw majątkowych w rozumieniu art. 21 ust. 2 Konstytucji RP. Jednocześnie zakres i głębokość ingerencji powoduje, że w następstwie wydania decyzji ZRiD nie dochodzi wyłącznie do ograniczeń, o których mowa w art. 31 ust. 3 oraz 64 ust. 3 Konstytucji RP. W konsekwencji wypełnienia dyspozycji wskazanych przepisów specustawy drogowej osoby uprawnione pozostają w całości pozbawione swoich tytułów prawnych, a tym samym nie możemy mówić nawet o pozostawieniu osobom uprawnionym pozoru danego prawa. Odziaływanie decyzji ZRiD jest więc na tyle daleko idące, że prowadząc do zniweczenia praw majątkowych do nieruchomości narusza istotę danego prawa. Zasadnym jest więc pytanie, czy w przypadku ingerencji w powyższe prawa zasada proporcjonalności powinna mieć w ogóle zastosowanie, czy też co do zasady wyłączną podstawą oceny standardu ochrony praw majątkowych powinien być art. 21 ust. 2 Konstytucji RP. Problemem wzajemnych relacji pomiędzy art. 64 ust. 3 Konstytucji RP, a art. 21 ust. 2 zajmował się Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. akt. P. 5/99, w której zauważył: „W myśl utrwalonego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego stanowiska, rozróżnienia wymaga problem konstytucyjnej oceny przepisów wprowadzających ograniczenia prawa własności, od sytuacji, w której, poprzez odjęcie własności, dochodzi do ingerencji w samą istotę tego prawa. Skoro więc, art. 64 ust. 3 konstytucji formułuje granice dopuszczalnej ingerencji w treść prawa własności, to tym samym nie jest on adekwatny dla oceny konstytucyjnej dopuszczalności instytucji wywłaszczenia, w której immanentnie mieści się element naruszenia istoty własności.

Uwzględnienie unormowania problematyki wywłaszczenia zawartego w art. 21 ust. 2 konstytucji, prowadzić musi do wniosku, iż nie jest zasadna taka interpretacja przepisów formułujących przesłanki dopuszczalnego ograniczenia prawa własności (przede wszystkim art. 64 ust. 3), której celem byłoby rozszerzenie ich zastosowania (np. poprzez argumentację a minori ad maius) także na zagadnienie całkowitego odjęcia własności”.⁵¹¹ Analiza treści powyższego wyroku TK prowadzi do wniosku, że zasada proporcjonalności znajduje zastosowania w sprawach, w których dochodzi do naruszenia istoty prawa własności.

Powyższe zagadnienie jest o tyle istotne, że przyjmując powyższą tezę za zasadną organy

511 Wyrok TK z 14.03.2000 r., P. 5/99, OTK 2000, nr 2, poz. 60.

174 stosujące prawo będą uprawnione do wywłaszczenia danej nieruchomości (ilekroć zezwala na to przepis szczególny) i to niezależnie od tego, czy pozbawienie prawa własności jest w danym przypadku nadmierne. Jednocześnie oznaczałoby to, że jedynymi warunkami wywłaszczenia są przesłanki celu publicznego oraz słusznego odszkodowania.

Wywłaszczenie byłoby więc dopuszczalne także wówczas, gdyby cel publiczny można było osiągnąć w inny sposób.

Analizując orzecznictwo sądów administracyjnych wydawane na tle przepisów specustawy drogowej można zauważyć, że w pojedynczych sprawach sądy posługują się zasadą proporcjonalności dla oceny zasadności pozbawienia praw majątkowych na skutek wydania decyzji ZRiD. Przykładowo w wyroku z dnia 11.01.2011 r. WSA w Gdańsku wskazuje, że:

„Należy mieć na uwadze, że wyjątkowość ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 193 z 2008 r., poz. 1194 ze zm.) nie wyłącza konstytucyjnej zasady proporcjonalności, zgodnie z którą ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne (podkreślenie Sądu) w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Szczególnie o tej zasadzie należy pamiętać, gdy przedmiotem ograniczeń ma być konstytucyjnie chronione prawo własności. W stanie prawnym obowiązującym w rozpoznawanej sprawie (ustawa z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych w brzmieniu opublikowanym w Dz. U. Nr 80 z 2003 r., poz. 721 ze zm.) decyzja o lokalizacji drogi powodowała wywłaszczenie nieruchomości w granicach linii rozgraniczających teren (art. 12 ust. 4 tej ustawy). Decydując zatem o podziale nieruchomości i o ustaleniu linii rozgraniczających inwestycję należało rozważyć, czy wynikające z tego pozbawienie prawa własności jest konieczne. Z tego zaś wypływa nakaz rozważenia czy nie można drogi zlokalizować z mniejszym ograniczeniem prawa własności”.⁵¹² Jednocześnie wydaje się, że zasada proporcjonalności została w powyższej sprawie zastosowana przez sąd bez głębszej refleksji na temat wzajemnej relacji pomiędzy art. 31 ust. 3, a art. 21 ust. 2 Konstytucji RP.

Wyjaśniając powyższe rozbieżności w poglądach poglądów można zauważyć, że zarówno art. 31 ust. 2, jak również art. 64 ust. 3 Konstytucji RP w sposób literalny

odnoszą się wyłącznie do tych przypadków ograniczeń prawa własności, w których mamy do

512 Wyrok WSA w Gdańsku z 11.01.2011 r., II SA/Gd 389/10, System LEX nr 752484.

175 czynienia z zachowaniem istoty danego prawa. Tym samym językowa wykładnia wskazanych przepisów prowadziłaby do wniosku, że zasada proporcjonalności nie ma zastosowania, o ile ingerencja w prawo jest tak głęboka, że prawo to przestaje istnieć lub przechodzi na inny podmiot. Z drugiej strony przyjęcie tezy, zgodnie z którą organy władzy publicznej mogą bezrefleksyjnie pozbawić jednostkę prawa własności, o ile wymaga tego cel publiczny i to niezależnie od tego, że cel może zostać zrealizowany z zastosowaniem środków mniej dotkliwych (lub w inny sposób) wydaje się nie do pogodzenia z zasadą demokratycznego

państwa prawnego, jak również z zasadami sprawiedliwości społecznej. W wyroku z 9.12.2008 r. TK zauważył, że „Wywłaszczenie powinno być stosowane tylko w sytuacjach

koniecznych uzasadnionych celami publicznymi, których nie można zrealizować za pomocą

innych środków prawnych”.⁵¹³ Na konieczność zastosowania zasady proporcjonalności w sytuacjach, w których dochodzi do pozbawienia prawa własności także za słusznym

odszkodowaniem zwrócił uwagę TK w wyroku z 20.11.2009 r.⁵¹⁴ Również w literaturze tematu można spotkać pogląd, zgodnie z którym pojęcie wywłaszczenia, jako pewien kwalifikowany typ ograniczenia w korzystaniu prawa do własności mieści się w zakresie regulacji konstytucyjnych dotyczących zasady proporcjonalności.⁵¹⁵ Biorąc pod uwagę powyższe orzecznictwo oraz wypowiedzi doktryny można dojść do wniosku, że problem zastosowania przesłanek zasady proporcjonalności do sytuacji objętych art. 21 ust. 2 Konstytucji RP nie został do tej pory rozstrzygnięty w sposób jednoznaczny. Wydaje się, że zasada proporcjonalności nie może znaleźć bezpośredniego zastosowania w sytuacji, w której dochodzi pozbawienia prawa własności za słusznym odszkodowaniem. Świadczy o tym wykładnia językowa art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, z której wynika, że przepis ten odnosi się wyłącznie do ograniczeń nie powodujących naruszenia istoty danego prawa, jak również okoliczność, że ustawodawca konstytucyjny w żaden sposób nie powiązał przesłanek wywłaszczenia, z przesłankami zastosowania zasady proporcjonalności. Natomiast wydaje się, że zasada proporcjonalności sensu stricto mogłaby znaleźć pomocnicze zastosowanie w procesie stanowienia przepisów o charakterze wywłaszczeniowym. Ustawodawca powinien dopuszczać do wywłaszczenia wyłącznie w tych sytuacjach, w których pozbawienie prawa własności lub jego istotne ograniczenie jest niezbędne, a celu publicznego nie można osiągnąć

w inny sposób. Źródłem tak rozumianej zasady proporcjonalności nie jest jednakże art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, a inne zasady konstytucyjne w tym zasada demokratycznego

513 Wyrok TK z 09.12.2008 r., K 61/07, OTK-A 2008, nr 10, poz. 174.

514 Wyrok TK z 20.11.2009 r., K 20/09, OTK-A 2011, nr 4, poz. 35.

515 Por. B. Banaszkiewicz, Konstytucyjne prawo…, s. 39.

176 państwa prawnego. Przedmiotowa zasada wiąże również organy stosujące prawo procedurze wydawania decyzji ZRiD. Na właściwych organach ciąży więc każdorazowy obowiązek ustalania, czy wydanie decyzji ZRiD nie będzie działaniem nadmiernym z punktu widzenia ochrony prawa własności. Za koniecznością zastosowania zasady proporcjonalności sensu stricto w procedurze wywłaszczenia przemawia również orzecznictwo ETPC.⁵¹⁶ Zgodnie z wcześniejszymi uwagami zasada ta nie wynika wprost z art. 1 Protokołu, jednakże można ją wyprowadzić z całokształtu treści powyższego przepisu.

W dalszej kolejności podkreślenia wymaga, że uprawnienia właściciela nieruchomości położonej w granicach pasa drogowego nie ograniczają się wyłącznie do samego prawa majątkowego do rzeczy. Z przedmiotowym prawem najczęściej sprzężone są inne uprawnienia, których celem jest należyta ochrona prawa majątkowego. Do takich praw należy przykładowo prawo do sądu, które jako prawo człowieka zostało objęte osobną ochroną konstytucyjną w art. 45 Konstytucji RP, jak również prawo do zaskarżania rozstrzygnięć administracyjnych, o którym mowa w art. 78 Konstytucji RP. Przyjęcie tezy, zgodnie z którą ocena skutków pozbawienia prawa majątkowego powinna być przeprowadzona z punktu widzenia art. 21 ust. 2 Konstytucji RP nie wyłącza możliwości oceny prawidłowości ochrony innych uprawnień danego podmiotu z zastosowaniem art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Powyższy

wniosek znajduje odzwierciedlenie w treści cytowanego wcześniej orzeczenia TK w postępowaniu o sygn. akt K 14/10,⁵¹⁷ w którym TK dopuścił możliwość badania art. 31 specustawy drogowej pod względem zgodności z art. 45 Konstytucji RP oraz

zgodności z zasadą proporcjonalności. Pozostając przy analizie powyższego orzeczenia należałoby w pierwszej kolejności ustalić, czy treść art. 31 specustawy drogowej stanowi naruszenie prawa do sądu lub prawa do zaskarżania decyzji administracyjnych. Tylko bowiem, jeżeli dane prawo zostaje faktycznie ograniczone możemy mówić o zastosowaniu pozostałych przesłanek związanych z zastosowaniem zasady proporcjonalności, o których mowa w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Można wskazać, że TK uznał istnienie przedmiotowego ograniczenia za oczywiste, jednakże swojego stanowiska szczegółowo nie uzasadnił. Powyższy problem ma dużą doniosłość prawną albowiem analiza treści art. 31 ust.

1 i 2 specustawy drogowej prowadzi do wniosku, że wskazany przepis nie wyklucza możliwości korzystania z środków zaskarżenia wobec decyzji ZRiD, w tym również wniesienia skargi na taką decyzję do sądu administracyjnego. Art. 31 specustawy drogowej

516 Por. wyrok ETPC z 21.02.1986 r. w sprawie James i in. Przeciwko Wielkiej Brytanii (8793/79) oraz wyrok ETPC z 09.12.1994 r. w sprawie Holy Monasteries przeciwko Grecja (13984/88) i wyrok ETPC z 08.07.1986 r.

w sprawie Lithgow i in. Przeciwko Wielka Brytania (9006/80).

517 Wyrok TK z 16.10.2012 r., K 4/10, LexPolonica nr 3979387.

177 wprowadza wyłącznie ograniczenie możliwości stwierdzenia nieważności oraz uchylenia decyzji administracyjnej. Wystąpienie bowiem przesłanek wskazanych w powyższym przepisie powoduje, że pomimo wad decyzji ZRiD, decyzja ta pozostaje w mocy, a strona postępowania administracyjnego nie ma możliwości żądania jej usunięcia z porządku prawnego. Jednocześnie osobie uprawnionej pozostaje natomiast możliwość uzyskania rozstrzygnięcia potwierdzającego, że dana decyzja została wydana z naruszeniem prawa, a w dalszej kolejności możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na drodze postępowania cywilnego (art. 417 § 2 KC). Na tle analizowanego przepisu mamy więc do czynienia ze szczególną sytuacją prawną, w której osoba uprawniona dysponuje możliwością skorzystania z drogi odwoławczej oraz sądowej, jednakże ograniczona zostaje możliwość uzyskania rozstrzygnięcia najbardziej interesującego taką osobę (a więc uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji ZRiD, co prowadziłoby do odzyskania praw majątkowych do nieruchomości i przywrócenia dotychczasowego stanu prawnego). Niezależnie od powyższych okoliczności należałoby stanąć na stanowisku, że art. 31 specustawy drogowej stanowi ograniczenie prawa jednostki do sądu oraz prawa do zaskarżenia rozstrzygnięcia administracyjnego. Wskazane prawa istnieją wówczas, jeżeli jednostka może ich pomocą w sposób efektywny ubiegać się o ochronę innych prawa jej przysługujących. Korzystanie z prawa do sądu lub prawa do zaskarżenia nie jest bowiem celem samym w sobie, lecz przykładowo ma zapewnić osobie uprawnionej ochronę jej sytuacji majątkowej (prawa własności). O ile określona norma prawna ogranicza możliwość uzyskania rozstrzygnięcia zapewniającego utrzymanie dotychczasowych uprawnień (nawet, jeżeli w zamian za utracone uprawnienia strona może uzyskać inne dobra np. odszkodowanie), wówczas możemy mówić o naruszeniu art. 45 lub art. 78 Konstytucji RP. Dochodzi bowiem do sytuacji, w której dana osoba nie może uzyskać orzeczenia spełniającego jej oczekiwania, a więc zapewniającego odzyskanie nieruchomości.

Zgodnie z wcześniejszymi uwagami dotyczącymi ochrony praw człowieka, ingerencja w takie prawa nie jest wykluczona, o ile spełnia przesłanki wynikające z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Możliwość zastosowania zasady proporcjonalności dla oceny ograniczeń konstytucyjnego prawa do sądu była wielokrotnie potwierdzana w orzecznictwie TK.

Przykładowo w wyroku z dnia 10.05.2000 r. TK stwierdził, że: „samo ukształtowanie postępowania przed sądem w sposób respektujący określone procedury (co do zasad inicjowania postępowania, terminów procesowych i materialnych, opłat, reprezentacji stron przed sądem, rygorów postępowania dowodowego etc.) stanowi istotne i rzeczywiste ograniczenie prawa do sądu, konieczne jednak ze względu na inne wartości powszechnie

178 szanowane w państwie prawnym, jak w szczególności bezpieczeństwo prawne, zasada legalizmu czy zaufanie do prawa. (…) Zasadność wprowadzenia pewnych ograniczeń prawa do sądu, przejawiająca się w ukształtowaniu postępowania sądowego (np. w zakresie terminów czy zakresu postępowania dowodowego) odmiennie niż przyjęto w ramach powszechnych, ogólnych reguł, powinna podlegać także ocenie z punktu widzenia przesłanek zawartych w art. 31 ust. 3 Konstytucji”.⁵¹⁸

Badając zachowanie poszczególnych przesłanek zasady proporcjonalności należy w pierwszej kolejności wskazać, że art. 31 specustawy drogowej spełnia warunek formalny

ograniczenia praw człowieka, a mianowicie ograniczenie wynikające z powyższego przepisu jest ograniczeniem znajdującym podstawę w akcie rangi ustawowej. W tym zakresie analizowany przepis stanowi samoistną przesłankę ograniczeń i nie odsyła do innych aktów o charakterze wykonawczym. Jednocześnie wyłączne odesłania do innych przepisów, którymi posłużył się ustawodawca w treści art. 31 specustawy drogowej odnoszą się do kodeksu postępowania administracyjnego, a więc również aktu prawnego rangi ustawowej. W dalszej kolejności należałoby ustalić, czy przedmiotowe ograniczenie narusza istotę danego prawa.

Zgodnie z wcześniejszymi uwagami wymaga to wskazania podstawowych składników (rdzenia) prawa do sądu oraz prawa do zaskarżania rozstrzygnięć administracyjnych.

Dotychczasowe poglądy TK w tej materii prowadzą do wniosku, że na treść prawa do sądu składają się następujące składniki: prawo dostępu do sądu, tj. prawo uruchomienia procedury przed sądem, prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności, prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd.⁵¹⁹ Z naruszeniem istoty prawa do sądu będziemy mieli do czynienia, jeżeli wszystkie lub co najmniej jedno z powyższych uprawnień zostanie w całości wyłączone. W takiej bowiem sytuacji prawo do sądu staje się wyłącznie pozorem prawa, a osoba uprawniona zostaje pozbawiona efektywnej możliwości dochodzenia ochrony prawnej na drodze sądowej.

Powyższe uwagi powinny również znaleźć odpowiednie zastosowanie w odniesieniu do prawa do zaskarżenia rozstrzygnięć, o którym mowa w art. 78 Konstytucji RP Odnosząc powyższe do treści art. 31 ust. 1 i 2 specustawy drogowej należy uznać, że wskazany przepis po pierwsze nie wyklucza możliwości złożenia środka zaskarżenia, a więc uruchomienia procedury sądowej oraz odwoławczej. Po drugie nie wprowadza żadnych odstępstw od

518 Wyrok TK z 10.5.2000 r., K 21/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 109. Por. także wyrok TK z 26.02.2008 r., SK 89/06, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 7 oraz wyrok z 27.5.2008r., SK 57/06, OTK ZU nr 4/A/2008.

519 Por. m.in. wyrok TK z 9.06.1998r., K 28/97, OTK ZU 1998, nr 4, poz. 50, oraz wyrok TK z 24.10.2007 r., SK 7/06, OTK ZU 2007, nr 9A, poz. 108.

179

kształtu ogólnej procedury administracyjnej lub sądowo-administracyjnej,⁵²⁰ a w dalszej kolejności nie pozbawia również strony możliwości uzyskania wyroku oraz

rozstrzygnięcia administracyjnego. Przepis art. 31 specustawy drogowej stanowi osłabienie praw do sądu oraz prawa do wnoszenia środków zaskarżenia, nie stanowiące jednakże całkowitego pozbawienia tych praw. Zgodnie z wcześniejszymi uwagami, wpływ powyższego przepisu odnosi się wyłącznie do treści rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowo-administracyjnym lub odwoławczym, co należy uznać za ograniczenie prawa do sądu oraz prawa do zaskarżenia nie stanowiące jednakże naruszenia ich istoty. Organ odwoławczy lub sąd administracyjny ma bowiem obowiązek merytorycznego rozpoznania środka zaskarżenia, o ile oczywiście spełnione zostały warunki formalne związane z jego prawidłowym wniesieniem. Przyjmując, że w analizowanym przypadku zasada proporcjonalności powinna znaleźć zastosowanie zasadnym wydawałoby się dokonanie oceny, czy TK w sprawie K 4/10 w sposób właściwy przeprowadził test proporcjonalności. Zgodnie z wcześniejszymi uwagami dotyczącymi stosowania zasady proporcjonalności test ten sprowadza się do wskazania, czy ograniczenie prawa do sądu lub prawa do zaskarżenia rozstrzygnięć administracyjnych wprowadzone w art. 31 specustawy drogowej było przydatne i konieczne do osiągnięcia celu założonego przez ustawodawcę, czy też założony cel można zrealizować za pomocą innych środków, a także czy ingerencja w prawo do sądu nie jest nadmierna.

Stosując wzorzec „przydatności” TK wskazał, że obecna sytuacja społeczna wymaga rozwoju infrastruktury drogowej oraz przyspieszenia tempa budowy dróg. Przepisy ogólne nie są w stanie zapewnić spełnienia powyższych celów oraz mogą prowadzić do paraliżu inwestycji drogowych, a co za tym idzie utraty środków finansowych z Unii Europejskich

przeznaczonych na potrzeby drogowe w naszym kraju. W tym zakresie może okazać się, że koniecznym jest wyłączenie lub ograniczenie stosowania niektórych przepisów ogólnych

Jak zauważył TK „W opinii Trybunału Konstytucyjnego, ograniczenie praw właściciela, którego źródłem jest art. 31 ust. 2 ustawy o inwestycjach drogowych, można ocenić jako przydatne z punktu widzenia celów postępowania inwestycyjnego. Niewątpliwie przyczynia się ono do szybszego zakończenia tego postępowania i definitywnego uregulowania stosunków własnościowych w odniesieniu do nieruchomości przejmowanej pod budowę drogi”.

Oceniając konieczność wprowadzenia ograniczeń prawa do sądu TK wskazał, że nie widzi możliwości efektywnego przyspieszenia postępowania dotyczącego budowy dróg

520 Opisanej w szczególności w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami

520 Opisanej w szczególności w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami