• Nie Znaleziono Wyników

OGÓLNA OCENA STANU GOSPODARCZEGO OKRĘGU IZBY w ROKU 1935

Sprawozdanie o stanie gospodarczym okręgu Izby Przem ysłowo-H andlowej w Sosnowcu

IV. OGÓLNA OCENA STANU GOSPODARCZEGO OKRĘGU IZBY w ROKU 1935

Wyraźna poprawa stanu gospodarczego, jaka miała miejsce na terenie całej Polski w 1935 r., była udziałem również okręgu Izby, t.j. województwa kieleckiego. Poprawa ta zaznaczyła się najwyraźniej w kierunku wzrostu produkcji i obrotów we wszystkich prawie bez wyjątku gałęziach ciężkiego 1 wielkiego przemysłu, ponieważ zaś obniżenie obrotów miało miejsce tyl­

ko w niektórych gałęziach średniego przemysłu, przeto biorąc ogólnie, w roku sprawozdawczym nastąpiło dosyć znaczne zwiększenie produkcji w porównaniu z poprzednim 1934 r. Ożywienie to w przemyśle nie miało jednak prawie żadnego wpływu na stan konjunkturalny handlu, który w 1935 r.

nie odczuł zmniejszenia się depresji, w jakiej pozostaje od kilku lat. W każ­

dym razie należy stwierdzić, iż w roku sprawozdawczym zachodził dalszy proces przełamywania się kryzysu gospodarczego w Polsce wogóle, a na terenie województwa kieleckiego w szczególności, jakkolwiek w tempie bar­

dzo powolnem.

Przemysł. Stan konjunkturalny w przemyśle na terenie województwa kieleckiego ilustrują poniższe cyfry, podające dla poszczególnych gałęzi przemysłowych procentowo produkcję, względnie poszczególne obroty w la­

tach 1934 i 1935 w stosunku do produkcji względnie obrotów roku poprze­

dzającego.

1934 r. 1935

Kopalnie węgla kamiennego — wydobycie 97 100

„ „ „ — ogólny zbyt 95 102

„ „ — eksport 93 87

„ rud żelaznych — wydobycie 150 124

Huty żelazne — surówka — produkcja 116 124

„ „ stal i odlewy stalowe — produkcja 111 123

„ „ wyroby walcowane i kute yy 105 113

„ „ rury spawane i bez szwu yy 113 117

Przemysł metalowy obroty 100 106

„ włókienniczy — wełna yy 83 111

„ „ — bawełna yy 103 100

1934 r. 1935 r.

Przemysł włókienniczy — juta yy 101 111

yy „ — wyroby pończosznicze

i dziane obroty 105 152

yy chemiczny — nieorganiczny — yy 104 103

yy „ — mydło, świece yy 92 110

yy „ — oleje roślinne i tłuszcze

jadalne yy 102 68

yy „ — farby yy 104 85

yy „ — sztuczny jedwab yy 121 79

yy „ — wyroby gumowe yy 131 103

yy „ — celuloza yy 165 133

yy mineralny — wapienniki yy 51 130

yy „ — cement yy 70 127

yy „ — porcelana yy 118 111

yy „ — wyroby ogniotrwałe yy 132 116

yy „ — ceramiczno-sanitarne yy 124 103

yy „ — szkło okienne, stołowe

i galanteryjne yy 99 245

yy „ — szkło butelkowe yy 74 76

yy skórzany — wyroby garbarskie yy 92 136

yy papierniczy— papier yy 110 99

yy „ — obicia papierowe yy 216 65

yy » — gilzy i bibułki yy 128 84

yy „ — tektura yy 116 123

yy odzieżowy — kapelusze yy 150 90

yy „ — guziki yy 129 108

yy spożywczy — cukrownie yy 109 56

yy „ — browary yy 99 92

yy „ — młyny yy 77 100

yy „ — przetwory ziemniaczane yy 124 111

yy „ — przetwory mięsne yy 127 96

yy drzewny — tartaki yy 90 115

yy „ — meble gięte yy 166 95

Z powyższych, cyfr wynika, że w 1935 r. nastąpiło zwiększenie produkcji względnie obrotów w 22 gałęziach przemysłu, w 2 — obroty po­

zostały bez zmian i w 12 — obroty zmniejszyły się. Przytem, o ile w pier­

wszej grupie, dla której nastąpiło zwiększenie się obrotów, znalazły się wszystkie prawie gałęzie ciężkiego i wielkiego przemysłu, to grupy druga i trzecia obejmują, z wyjątkiem jednego tylko działu przemysłu papierniczego, przemysł średni.

Należy zaznaczyć, że w końcu 1935 r. na skutek akcji rządowej zo­

stały obniżone ceny całego szeregu produktów przemysłowych, a między nie­

mi ceny węgla i żelaza. Jednak kopalnie węgla, choć w 1935 r. miały zbyt ogólny ilościowo tylko o 2% większy niż w 1934 r., nie mogły mieć mniejsze­

go utargu w 1935 r. z dwuch względów, po pierwsze: obniżkę cen zastosowano dopiero w grudniu 1935 r., po drugie: w 1935 r. zbyt węgla w kraju —

bardziej korzystny niż eksport — zwiększył się o 10%, a eksport zmniejszył się o 13% w stosunku do 1934 r. Co się tyczy obrotów hut żelaznych, to wobec tego, iż produkcja ich — jak widać z wyżej przytoczonych cyfr

— zwiększyła się dosyć znacznie, obniżka cen w końcu grudnia 1935 r. nie mogła zredukować obrotów wartościowych za cały 1935 r. do poziomu niż­

szego niż w 1934 r.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że rok 1935 wykazał poprawę konjunkturalną w dziedzinie przemysłu na terenie województwa kieleckiego.

Handel wewnętrzny. Sytuacja handlu wewnętrznego nie kształowała się w roku sprawozdawczym jednolicie. Gdy bowiem w I półroczu obroty handlowe utrzymały się na poziomie roku poprzedniego, to w drugim okresie, obejmującym czasokres lipiec—październik, w związku z ożywieniem działal­

ności inwestycyjnej oraz poprawą konjunkturalną wsi, następuje zwiększenie zbytu, aby skolei w ostatnich dwóch miesiącach, pod wpływem nowych ob­

ciążeń podatkowych, i przeprowadzonej przez rząd akcji obniżki cen, wy­

wołać poważny spadek obrotów. W konsekwencji tego stanu rzeczy, ogólny zbyt ilościowy nie przekroczył poziomu z 1934 r., pod względem zaś war­

tościowym uległ nawet pewnemu, choć niewielkiemu zmniejszeniu. W związku jednak z dokonywaniem inwestycyj publicznych dało się zauważyć w pew- nych gałęziach handlu, jak np. w dziale budowlanym i elektrotechnicznym

— pomimo udzielania zamówień częstokroć wprost producentom, z pominię­

ciem pośrednictwa handlowego — zwiększenie zbytu.

Do charakterystycznych objawów, jakie dały się w roku sprawoz­

dawczym zaobserwować w handlu wewnętrznym, zaliczyć należy pewien spadek tranzakcyj ratalnych, co spowodowane zostało ostrożnością sfer ku­

pieckich w związku z pogłoskami, o mającem jakoby nastąpić oddłużeniu świata urzędniczego, oraz wstrzymywanie się kupiectwa w ciągu I półrocza od czynienia zapasów. Zapasy te zwiększyły się — w handlu hurtowym — dopiero w drugiej połowie roku; począwszy jednak od października uległy, w związku z niepewną tendencją cen, poważnym redukcjom.

Ceny poszczególnych artykułów, miały w tym czasie tendencję zniż­

kową. Gdy bowiem ogólny wskaźnik cen hurtowych, obliczony przez G. U.S.

przy przyjęciu za podstawę obliczeń roku 1928, jako równego 100, wynosił w grudniu 1932 r. — 59.7, 1933 — 57.6, 1934 — 53.4, zaś w 1935 r. obni­

żył się 0.7 punktu, spadając do 52.7. Wskaźnik cen artykułów rolnych wy­

nosił w analogicznym czasie w 1932 r. — 49.4, w 1933 — 49.2, w 1934—44.0, 1935-—43.7. Artykuły natomiast przemysłowe kształtowały się na poziomie:

w 1932 r.—64.2, w 1933—60.9, w 1934—57.3, a w 1935 r.—56.2.

Ilość świadectw przemysłowych, wykupionych w omawianym roku dla przedsiębiorstw handlowych wzrosła w okręgu Izby w stosunku do 1934 roku o 1,2% (z 34.732 w 1934 r. do 35.137 w 1935 r.). Świadczy to je­

dnak nie o poprawie konjuktury w tej gałęzi życia gospodarczego, lecz prze­

ciwnie o pogorszeniu się sytuacji, mianowicie o rozdrabnianiu się handlu, wy- rażającem się w spadku ilości wykupionych świadectw przemysłowych wyższych kategoryj, natomiast znaczniejszem, niż ten spadek wynosił, zwiększeniu się ilości świadectw niższych kategoryj.

Obok trudności natury przejściowej, konjunkturałnej, wypływającej ze spadku spożycia wewnętrznego w związku z ogólnem zubożeniem szerokich mas społeczeństwa, oraz trudności finansowych, kredytowych, jak również przeciążenia kupiectwa świadczeniami publicznemi w formie podatków, czy opłat socjalnych, do kształtowania się obrotów handlowych na niskim pozio­

mie przyczyniły się również trudności o charakterze zasadniczym, struktu­

ralnym. Te ostatnie trudności przeszkadzające normalnemu rozwojowi wymiany handlowej, spowodowane zostały powstawaniem coraz to większej ilości sklepów fabrycznych, spółdzielni, domów towarowych, centralnych biur sprzedaży oraz nawiązywaniem przez wytwórców bezpośredniego kontaktu z konsumentami z całkowitem pominięciem właściwego aparatu pośredniczącego. Je st to objaw tembardziej niepożądany, że konkurencja ze strony handlu jest trudna, a czę­

sto nawet wręcz niemożliwa. Kupiec bowiem jednostkowy, operując prze­

ważnie mniejszym kapitałem oraz mając mniejsze obroty i częstokroć lepszy towar, nie jest w stanie konkurować z przedsiębiorstwami, nabywającemi nie­

raz towar na licytacjach, bądź też sprzedającemi artykuły standaryzowane, czy nawet wybrakowane. Pozatem warunki pracy np. spółdzielni są lepsze, aniżeli to ma miejsce w handlu prywatnym, mają one bowiem i większą ła­

twość w zdobyciu na dogodnych warunkach kredytu i nie ponoszą tak wy­

górowanych obciążeń publicznych.

Jeśli chodzi o handel detaliczny, natrafiał on, z jednej strony na olbrzymią konkurencję sklepów współzawodniczączących, z drugiej zaś, na poważne utrudnienia ze strony dużych przedsiębiorstw hurtowych, których ilość znacznie zmalała. Skutkiem tego detalista stał się bardziej jeszcze uza­

leżniony od hurtownika, będąc zmuszonym przy zawieraniu tranzakcyj do przyjmowania często ciężkich i wygórowanych warunków.

E ksport. Stan eksportu z terenu województwa kieleckiego w 1935 r.

obrazują niżej zamieszczone wskaźniki obrotów wartościowych różnych gałęzi przemysłu (dla kopalń węgla — obrotów ilościowych) oraz niektórych poszcze­

gólnych artykułów w stosunku do 1934 r., dla którego przyjęto wskaźnik 100.

Wskaźniki obrotów eksportowych poszczególnych gałęzi przemysłu i artykułów na terenie województwa kieleckiego w 1935 r.

(1934 r. — 100)

Kopalnie węgla kam iennego... 87

Huty ż e la z n e ... 138

w tem — wyroby walcowane i kute . . . 159

rury spawane i bez s z w u ... 109

Przemysł m e t a lo w y ... 136

w tem — wyroby la n o - k u t e ... 426

blacha cynkowa i o c y n k o w a n a ... 52

drut ciągniony, gwoździe, ś r u b y ... 107

naczynia em aljow ane... 136

Przemysł w łókienniczy... 115

w tem — przędza wełny cz esan k o w ej... 113

wyroby bawełniane... 91 ^

wyroby jutowe, konopne i lniane . . . . 132

Przemysł ch em iczn y... 151

w tem — produkty nieorganiczne... 100

produkty o rg a n ic z n e ... 100

biel c y n k o w a ... 170

Przemysł m in e r a ln y ... 72

w tem — cement ... 109

dolomit p a l o n y ... ... 105

wyroby hut s z k la n y c h ... 80

wyroby ceramiczne ... 70

papier i płótno szm erglo w e ... 21

Przemysł p a p ie r n ic z y ... 56

w tem — tektura suro w a... 176

p a p i e r ... 41

Przemysł konfekcyjny — g u z ik i... 129

„ spożywczy — b ek o n y... 115

„ drzewny . ... 92

w tem — t a r t a k i ... 32

meble g i ę t e ... 104

forniery i d y k t y ... 90

wyroby drzewne r ó ż n e ... 74

Ziemiopłody ... 9

Pierze i p u c h ... 86 W s k a ź n i k o g ó l n y ... .... . . 100.4 Wyprowadzony powyżej wskaźnik ogólny 100.4 dla całości eksportu z terenu woj. kieleckiego w roku sprawozdawczym, stwierdzający zwyżkę wartości tego eksportu o 0.4°/0 w porównaniu z 1934 r., podczas gdy war­

tość wywozu z całej Polski dała zniżkę 5.2% (975.342 tys. zł. w 1934 r., 925.040 tys. zł. w 1935 r.), dowodzi o dużej prężności przemysłów ekspor­

towych województwa kieleckiego, a zachowanie nietylko status quo stanu eksportu z roku 1934, lecz nawet osiągnięcie pewnej jego zwyżki, stanowi

— na tle obecnych trudnych warunków wymiany międzynarodowej — po­

ważny sukces.

Analizując dokładniej powyższą tablicę wskaźników eksportowych, trzeba najpierw zdać sobie sprawę z przyczyn zmniejszenia się eksportu w tych kilku najważniejszych działach, jak węgiel, przemysł mineralny, pa­

pierniczy i drzewny. Najdotkliwiej odbija się na całokształcie eksportu wo­

jewództwa kieleckiego, niepomyślna sytuacja wywozu węgla kamiennego. Stan ten, ma dwie zasadnicze przyczyny: pierwsza, to unormowanie w drodze umowy polsko-angielskiej wywozu na rynki skandynawskie, które aczkolwiek przyczyniło się do ustabilizowania cen, temniemniej zahamowało poważnie naszą ekspansję pod kątem widzenia ilościowym; druga, nie mniej poważna przyczyna, to niedociągnięcia zachodzące przy rozdziale kontyngentów wy­

wozowych pomiędzy Zagłębie Dąbrowskie i Śląsk.

Spadek wywozu obserwowany w przemyśle mineralnym, jest w głów­

nej mierze wynikiem znacznego zahamowania eksportu wyrobów ceramicznych (ceramika sanitarna) i szmerglowych, wskutek utraty najpoważniejszego od­

biorcy, jakim był rynek rumuński, a to wobec rygorystycznych obostrzeń

kontyngentowo-dewizowych wprowadzonych w Rumunji w okresie sprawoz­

dawczym. Podobnie przedstawia się ta kwestja w odniesieniu do przemysłu papierniczego, gdzie niedostateczne kontyngenty przyznawane Polsce na papier w Holandji, będącej głównym naszym odbiorcą, uniemożliwiają nor­

malny rozwój wywozu tego artykułu.

Eksport wyrobów tartacznych, najsilniej spadkujący, już w roku 1934 wykazywał znaczne pogorszenie wypływające z nader trudnej sytuacji prze­

mysłu tartacznego wewnątrz kraju. Przedsiębiorstwa tej branży, wobec nie­

pomyślnej konjunktury i wielkiej konkurencji ze strony tartaków państwowych, są obecnie zbyt słabe na prowadzenie eksportu, będącego ryzykownem, a w wielu wypadkach i deficytowem, przedsięwzięciem.

Kończąc ten przegląd niepomyślnych objawów eksportu okręgu Izby należy również nadmienić, że obniżka wywozu ziemiopłodów oraz pierza i puchu, była wynikiem trudności, jakie w roku 1935 istniały w wymianie towarowej z Niemcami. Obecnie obowiązująca umowa gospodarcza polsko- niemiecka niewątpliwie przyczyni się do poważnej poprawy wywozu w tych branżach.

Przechodząc do pozycyj dodatnich, trzeba przedewszystkiem pod­

kreślić wspaniały rozwój wywozu wyrobów lano-kutych, dokładniej mówiąc łączników lano-kutych do rur, ponieważ ten tylko artykuł jest wywożony z okręgu Izby. Wprowadzenie nowych metod produkcji i ulepszonych urzą­

dzeń, pozwoliło eksportującej fabryce osiągnąć nietylko doskonałą jakość swych wyrobów, ale równocześnie obniżyć ceny tak dalece, że nawet kon­

kurencja japońska nie jest obecnie groźną.

Drugim poważnym sukcesem, jest wzrost eksportu hutniczego. W ro­

ku 1935 hutnictwo polskie zreorganizowało aparat eksportowy oraz przystą­

piło do międzynarodowych karteli, efektem czego jest nietylko wzrost ilościo­

wy eksportu, ale i pewna poprawa osiąganych cen, jaka zarysowała się w końcu okresu sprawozdawczego.

Trzeba wreszcie podkreślić dalszy stały rozwój wywozu bieli cyn­

kowej i naczyń emaljowanych. Oba te artykuły docierają do wszystkich nie­

omal krajów świata, a wzrost eksportu niedwuznacznie świadczyć musi o ja­

kości ich i doskonałej organizacji handlowej w tych branżach.

Niesposób na tem miejscu przeprowadzić dokładnej analizy eksportu wszystkich artykułów wywożonych z okręgu Izby. To też ograniczając się do podkreślenia najbardziej charakterystycznych objawów zaobserwowanych w wywozie poszczególnych branż, raz jeszcze skonstantować należy, że prze­

mysły eksportowe województwa kieleckiego osiągnęły w okresie sprawozdaw­

czym poważny sukces, świadczący przedewszystkiem o ich zdolności przy­

stosowywania się do obecnych, nadwyraz trudnych, warunków międzynarodowej wymiany towarowej.

Stam bezrobocia. Jakkolwiek w 1935 r. na terenie województwa kieleckiego zaszła wyraźna poprawa konjunkturalna przemysłu w kierunku zwiększenia produkcji, to jednak stan bezrobocia raczej nieco zwiększył się.

Mianowicie, gdy w styczniu i grudniu 1934 r. ilość bezrobotnych, zarejestro­

wanych przez P.U.P.P. na terenie województwa kieleckiego, wynosiła 36.963 i 45.719 osób, to w 1935 r. w tymże czasie, odnośne cyfry wykazały 51.626 i 51.314 osób. Dopiero poczynając od lipca do listopada włącznie skut­

kiem uruchomienia większych robót publicznych, ilość bezrobotnych była mniejsza niż w 1934 r. Objaw ten tłumaczy się tem, że zakłady przemy­

słowe pod naciskiem kryzysu prowadzą reorganizację pracy w tym kie­

runku, by powiększyć wydajność robotnika i przez to uzyskać obniżkę kosztów własnych produkcji. Pozatem ostry kryzys w rolnictwie powoduje w dalszym ciągu napływ mas robotniczych do ośrodków przemysłowych i miejskich.

Jednocześnie poprawa konjunktury w przemyśle zachodzi o tyle powoli, że przemysł nie jest w stanie dać pracy wszystkim nowym zastępom pracowni­

ków z przyrostu naturalnego ludności.

Niżej zamieszczona tablica ilustruje stan bezrobocia w 1935 r. na terenie całej Polski i województwa kieleckiego.

Ilość bezrobotnych, zarejestrowanych przez P. U. P. P. w 1935 r.

w całej Polsce i na terenie woj. kieleckiego.

Miesiąc Ilość bezrobotnych w 1935 r.

% -w y stosunek ilości bezrobot­

nych woj. kieleckiego do ogól­

nej ilości bezrobotnych w Polsce w Polsce w woj. kieleckiem w 1934 r. w 1935 r.

s t y c z e ń ... 498.806 51.626 9.3 10.4

l u t y ... 515.555 54.547 9.8 10.6

m a r z e c ... 506.241 54.626 10.2 10.8

kwiecień . . . . . 473.249 58.306 10.0 12.3

m a j ... 419.151 48.829 9.4 11.6

c z e rw ie c ... 364.856 39.145 9.5 10.7 l i p i e c ... 305.560 31.222 11.3 10.2

sierpień ... 270.158 27.683 10.7 10.2

w rz e s ie ń ... 254.704 28.417 11.2 11.1

październik . . . . 263.211 34.075 11.8 12.9

li s t o p a d ... 308.916 41.252 12.8 13.3 g ru d z ie ń ... 402.814 51.314 11.1 12.4

Jak z powyższej tablicy wynika, bezrobocie na terenie całej Polski zaczęło spadać już w marcu, podczas gdy w województwie kieleckiem spadek ten zaznaczył się dopiero w maju; również wzrost bezrobocia na terenie woje­

wództwa kieleckiego rozpoczął się już we wrześniu, gdy na terenie całej Polski ilość bezrobotnych powiększyła się dopiero w październiku. Procentowy sto­

sunek zarejestrowanych w 1934 i 1935 r. bezrobotnych województwa kie­

leckiego do ogólnej ilości bezrobotnych w Polsce wskazuje w 1935 r., w

po-równaniu z poprzednim 1934 r., dosyć poważne zwiększenie ńa niekorzyść wojew. kieleckiego przez 9 miesięcy, mianowicie, od stycznia do czerwca i od października do grudnia. Dopiero 3 miesiące — lipiec, sierpień i wrze­

sień, wykazały nieznaczną poprawę. Dowodzi to, że akcja zwalczania bez­

robocia na terenie województwa kieleckiego była prowadzona słabiej niż w pozostałych województwach Polski. Należy zaznaczyć, że w 1934 r. sytua­

cja w tej mierze przedstawiała się zupełnie odwrotnie.

Rynek pieniężny. Wskutek długotrwałego przesilenia, które nabrało już cech o tyle stałych, że poprawa konjunktury zachodzi bardzo powoli, sytuacja na rynku pieniężnym w roku sprawozdawczym nie uległa żadnym zasadniczym zmianom w stosunku do roku poprzedniego.

Stan wkładów kształtował się odmiennie w poszczególnych ośrodkach województwa kieleckiego, w ogólnym jednak bilansie uległ wyraźnemu zwiększeniu.

Instytucje finansowe, mając przez rozszerzenie działu lokat zwiększone fundusze dyspozycyjne, chętnie poszukiwały dobrego materjału dyskontowego.

Skutkiem jednak niewielkiej ilości portfelu wekslowego u pierwszorzędnych firm, które przerzuciły się w dużej mierze na sprzedaż gotówkową, uzyski­

wanie solidnego materjału wekslowego sprawiało pewne trudności.

P ro testy wekslowe. Duża ostrożność w udzielaniu kredytów wekslo­

wych, stosowana w życiu gospodarczem już w końcu 1931 r., była w roku sprawozdawczym nadal praktykowaną. Wobec tego sumy protestowanych weksli, jak wskazuje poniższa tablica, były za wszystkie miesiące 1935 r., czerwiec . 9.050 100 9.082 100 5.500 61 2.000 22 1.300 15 1.300 14 lipiec . . . . 8.956 100 8.957 100 4.900 55 2.100 24 1.300 15 1.300 15

V. GÓRNICTWO i HUTNICTWO.

I. K o p a l n i e w ę g l a k a m i e n n e g o .

A. S y t u a c j a p r z e m y s ł u w ę g l o w e g o n a t e r e n i e c a ł e j P o l s k i . W ęgiel kamienny w okresie powojennym wykazuje w skali świato­

wej stałe tendencje ku zmiejszeniu wydobycia. Składa się na to wiele przy­

czyn, jak np. rozbudowa zastępczych źródeł energji (ropy naftowej, siły wo­

dnej), postępy techniczne umożliwiające oszczędności paliwa, forsowna roz­

budowa kopalń węgla brunatnego i t. d. Do tych warunków ogólnych do­

łączył się jeszcze od 1930 r., kryzys gospodarczy, co wytworzyło dla prze­

mysłu węglowego w Polsce bardzo ciężkie warunki.

W wyniku tych okoliczności wydobycie węgla w Polsce, które w roku 1929 osiągnęło rekordową cyfrę przeszło 46 milj. tonn, wykazuje stały spa­

dek i wynosi w 1935 r., pomimo znacznego wzrostu wskaźnika ogólnego pro­

dukcji przemysłowej, tylko 29 milj. tonn t. j. 62% wydobycia z 1929 r.

Ten sam spadek dotyczy oczywiście ogólnego zbytu węgla, przy­

czem jednak podkreślić trzeba, że pomimo wszystkich stawianych eksportowi naszego węgla przeszkód, udział eksportu w zbycie ogólnym w porównaniu z 1929 r., nawet jeszcze wzrósł, a mianowicie z 34.63% na 35.20% w 1935 r.

Ten wysoki udział eksportu w zbycie ogólnym, który przemysł sta­

rał się wszelkiemi siłami utrzymać, zarówno w celu lepszego wykorzystania zdolności produkcyjnej kopalń i związanego z tem zmniejszenia kosztów wydo­

bycia, jak i zatrudnienia większej liczby robotników, jak też wreszcie ze wzglę­

du na znaczenie eksportu węgla dla utrzymania aktywności naszego bilansu handlowego, stawia przemysł węglowy, z uwagi na niskie ceny osiągane na większości rynków eksportowych, w bardzo trudnej sytuacji. Mimo to jednak ceny węgla w kraju zostały w okresie kryzysu trzykrotnie obniżone: w roku 1933 przeciętnie o 17.6%, w 1934 r., dla gatunków grubych o 12% i dla gatunków przemysłowych o 15%, wreszcie w grudniu 1935 r., o 13% dla węgla grubego i o 7% dla węgla przemysłowego.

W tym samym czasie spadły jeszcze bardziej utargi eksportowe, wo­

bec konieczności dostosowania polskich cen eksportowych do cen angielskich, obniżonych skutkiem załamania się funta szterlinga o ok. 40%. W rezulta­

cie utarg netto zmiejszył się w tym samym stopniu w porównaniu z 1929 r.

W roku sprawozdawczym, wbrew nadziejom i oczekiwaniom, nie na­

stąpiła poprawa w przemyśle węglowym. W porównaniu z 1934 r. zbyt ogól­

ny węgla zmniejszył się o 122.000 t. czyli o 0.5%, zaś wydobycie — o 726 tys. tonn. czyli o 2.5%. Wprawdzie po dłuższym okresie depresji zaznaczyło się pewne ożywienie zbytu krajowego — o 1.109.000 t. czyli o 7% , jednak to zwiększenie zbytu krajowego (7% ) było mniejsze niż zwiększenie wytwór­

czości hutnictwa i przemysłów przetwórczych w 1935 r. Równocześnie, wsku­

tek niekorzystnych dla nas posunięć w dziedzinie polityki handlowej szeregu państw europejskich, załamał się eksport, dając w 1935 r. spadek o 1.231.000 t.

czyli o 11.8%. J est to dotkliwa strata, tem bardziej, że eksport naszego wę­

gla zrezygnował przez to ze swego udziału na rynkach zagranicznych, zdo­

bytego w okresie szeregu lat za cenę dużych ofiar ze strony przemysłu.

Spadek ten powstał głównie skutkiem skurczenia się o 11.5$ wywozu do

krajów skandynawskich, w konsekwencji układu zawartego z Wielką Brytanją w końcu 1934 r., pozatem w pewnym stopniu nastąpiła również utrata ryn­

ków środkowo-europejskich.

B. S y t u a c j a p r z e m y s ł u w ę g l o w e g o na t e r e n i e w o j e w ó d z t w a k i e l e c k i e g o .

Na tle trudnego' położenia przemysłu węglowego w Polsce w 1935 r.

nieco korzystniej kształtowała się sytuacja tego przemysłu w Zagłębiu Dąbrow­

skiem, gdyż osiągnął on wyniki nieco lepsze, niż w poprzednim 1934 r. Jednak poprawa ta była bardzo słaba, tak, że uzyskane rezultaty kampanji 1935 r.

różniły się bardzo mało od poprzednich 3 lat 1932 — 1934. W ten sposób przemysł węglowy w Zagłębiu Dąbrowskiem już od 4 lat nie odczuwa poważniej­

szych zmian, pozostając mniejwięcej w jednakowo trudnym położeniu, a przytem poprawy sytuacji przemysł ten w obecnej chwili nie może się spodziewać.

Poniżej zamieszczone tabl. 1 i 2 poglądowo i cyfrowo ilustrują stan konjunkturalny przemysłu węglowego w Zagłębiu Dąbrowskiem, pierwsza w latach 1928 — 1935, druga — w latach 1930 — 1935.

Tabl. 1. W ykresy wydobycia, ogólnego zbytu, zbytu w kraju i wywozu węgla.

Tabl. 2. Stan kopalnictwa węgla kamiennego.

W y szczególnienie Rok 1930 Rok 1931 Rok 1932 Rok 1933 Rok 1934 Rok 1935

Ogólne wydobycie — tonn 6.923.591 7.207.009 5.500.149 5.577.134 5.404.723 5.427.610

— wskaźniki x) 100 104 79 81 78 78

Zbyt w kraju — tonn . . 3.980.981 3.978.100 3.272.388 3.354.681 3.202.814 3.512.840

— wskaźniki *) 100 100 82 84 80 88

W ywóz — tonn . . . . 1.995.835 2.111.686 1.635.784 1.664.267 1.544.042 1.346.905

— wskaźniki x) 100 106 82 83 77 67

Ogólny zbyt — tonn . . 5.976.816 6.089.786 4.908.172 5.018.948 4.746.856 4.859.745

-— wskaźniki x) 100 102 82 84 79 81

W ywóz stanowił ogólnego

zbytu % °/o- • • • „• 33.4 34.7 33.3 33.2 32.5 27.7

Zapasy na zwałach w koń­

cu okresu — tonn . . 456.321 735.384 518.821 422.898 434.092 337.931 Liczba robotników w koń­

cu okresu ... 27.660 26.217 24.647 20.953 19.763 18.089 x) Dla ilości wydobytych, względnie wysłanych w 1930 r. tonn węgla przyjęto

wskaźnik 100, a dla ilości wydobytych, względnie wysłanych tonn węgla po­

szczególnie w latach 1931, 1932, 1933, 1934 i 1935 obliczono wskaźniki.

Jak widać z powyższych tablic, w roku sprawozdawczym zwiększył się wybitnie zbyt węgla w kraju, co jest pocieszającym objawem, gdyż świad­

czy o ożywieniu w przemyśle, oraz powiększeniu się spożycia przez innych odbiorców. Osiągnięta w 1935 r. cyfra zbytu węgla w kraju jest zarazem

czy o ożywieniu w przemyśle, oraz powiększeniu się spożycia przez innych odbiorców. Osiągnięta w 1935 r. cyfra zbytu węgla w kraju jest zarazem

Powiązane dokumenty