Ogon K ici to chyba najpow ażniejsza z książek młodzieżowego cyklu Ewy No
w ak. P orusza ona p ro b le m uczciw ości i zdrady, pragnienia realizacji w łasnych
marzeń nawet kosztem rozbicia cudzego małżeństwa.
Ania, zwana przez rodziców Kicią, ma 18 lat i zakochuje się w kierowniku obo
zu survivalowego, przyjacielu swego ojca, dwadzieścia pięć lat od niej starszym, Da
widzie Kaliskim, zwanym „W odzem ”. Zna
jąc jego żonę, Elżbietę, i synka, Jaśka, od
czuwa wprawdzie wyrzuty sumienia, ale one nie pow strzym ują jej w niczym. Jest pew
na, że kocha „Kalisza” dojrzałym, pięknym, głębokim uczuciem. Sama pochodzi z takiej rodziny, która powstała na gruzach w cze
śniejszego małżeństwa jej ojca, uwiedzio
nego przez szesnastoletnią Justynę, teraz matkę Kici.
Fabuła niby prosta, ja k z literatury popu
larnej lub telewizyjnego serialu, ale jej roz
winięcie nie je st banalne. Klisza, schemat - te określenia padną w powieści kilkakrot
nie, ujawniając św iadom ość autorki,
któ-ra sięga po tem at wydawałoby się ju ż do
szczętnie wyeksploatowany. Także kpina z odbiorców w ychow anych na serialach świadczy o tym, że Ewa Nowak nie chce powielać łatwych rozwiązań i schlebiać gu
stom literackiej publiczki, tworząc kolejne romansidło. Pokaże więc dram at dziewczy
ny i niefrasobliwość męską, nie zawaha się zła - nazwać złem.
Kicia niszczy wszystko, co wcześniej było w artością w jej życiu - odrzuca harcer
stwo, będące dla niej ta k ważne i zawodzi kolegę, z którym miała organizować obóz.
Łam ie w ydaw ałoby się niew zruszoną zasadę, by na obozy nie brać ze sobą „ogo
nów”, tzn. osób, z którymi łączy jakieś uczu
cie. Kiedyś szczera i otwarta - teraz oszu
kuje przyjaciółkę, Nataszę, która wprost za uważa, że na tym obozie jest za dużo intryg, a psychologia „K alisza” je st pokrętna.
Zakochana, idealizuje Dawida, które
go narrator, zdystansow any lecz przyja
zny, oraz inni bohaterowie powieści, kon
sekw entnie kom prom itują, ukazując, ja k manipuluje ludźmi. Oto jeden z uczestni
ków kadry, Michał, o bardzo młodym w yglą
dzie udaje zwykłego uczestnika a w grun
cie rzeczy szpieguje innych członków obo
zu, o wszystkich ich zamierzeniach, czasem szalonych planach, donosząc komendan
towi, by ten mógł zawczasu odwrócić sy
tuacje. Pozornie je st to pożyteczne, bo np.
zapobiega planom nocnego opłynięcia je ziora przez Ernesta i Krzysia, ale przecież je st moralnie ohydne, a dla samego Micha
ła demoralizujące. Inne jego pomysły są jeszcze brzydsze i cała kadra je s t ju ż zde
prawowana. Początkowo ten sposób my
ślenia i działania zaskakuje Kicię i nawet oburza, a potem wprawia w podziw. Sama świadomie zaczyna kłamać. Dawid Kaliski cały swój autorytet buduje na sprytnym, na
wet inteligentnym kłamstwie i intrygach, gdy
uczestnicy, dzięki podsłuchanej rozmowie, zorientują się, ja k byli oszukiwani, zniena
w id zą „W odza”, ale zakochana dziewczy
na i tak będzie stała po jego stronie. Za
płaci za to w ysoką cenę, odtrącenia przez uczestników obozu, ale i to nie otworzy jej oczu. Przyjaciele i koledzy dziewczyny m ów ią o Dawidzie: „Stary dziad”, „Łysieją
drą, prawą kobietą, Ania jest tego świadoma i tym bardziej jej nie lubi. Pisarka nie skon
struowała typowej opozycji stara, zaniedba
na, nieczuła żona kontra śliczna, uczuciowa dziewczyna. Elżbieta je st atrakcyjną, bar
dzo sym patyczną osobą, odnoszącą się do Ani z prawie m acierzyńską czułością. I Ania początkowo nie chce jej zranić, ale potem staje się coraz bardziej bezwzględna.
0 ile żonę Kicia bez problemów wykreśliła z ich życia, dziecko zawsze będzie dzieckiem. No, trudno. Zniesie 1 to, że raz w miesiącu będzie musiał
ny tylko gra, nigdy Ani nie traktow ał poważ
nie i teraz żonę prosi o pomoc w wybrnię
ciu z tej sytuacji. Lecz ona powie do męża
„Jesteś podły” i przypomni mu, że na po
przednim obozie była jakaś Dagmara, któ
rą potraktował podobnie, ja k Anię. Jednak w oczach zakochanej osiemnastolatki, choć przez chwilę poczuje pustkę, Kalisz dalej będzie niezwykłym mężczyzną.
Pomysłem Dawida je st też zabranie na obóz przyrodniego brata Kici, Tomka Ludwi
ka, starszego o kilkanaście miesięcy, któ
rego wcześniej nie znała. Zamienna jest jej rozmowa z ojcem:
Tato, musisz mi opowiedzieć dokładnie, pierwszy raz w życiu szczerze, ja k to było z tobą i mamą, z Tobą i Tomkiem, a raczej Ludwikiem.. .Nawet nie wiesz, że twój syn używa drugiego imienia, ale teraz to n ie is to tn e .J a k to było z jego mamą, Weroniką? Jest taka ładna...
Dlaczego ich zostawiłeś?
Ten w ątek je st bardzo pięknie zaryso
wany: brat i siostra będą odkrywać niezna
ne dotąd uczucia i stwierdzą, że s ą sobie bardzo potrzebni. Ludwik powie Ani praw
dę w oczy, bo to on został odrzucony przez ojca: Rozwalanie cudzych rodzin to wasza [Kici i jej matki] specjalność, co? (s. 218). siły swego uczucia. Ania/Kicia nie je s t sen
tym entalną, g łu p iu tk ą nastolatką. Przed m iło ścią i przed so b ą w końcu ucieknie z obozu.
Może jej sytuacja rodzinna i infantylna matka spowodowały, że jest głębsza, dojrzal
sza i wrażliwsza od swych rówieśniczek.
Po wyjeździe z obozu pisze w notatni
ku: Moje szczęście nie je s t więcej warte niż szczęście Jasia - syna Dawida i określa sie
bie jako skończoną egoistkę. Ale uczucie do „W odza” to prawdziwe zakochanie, sil
niejsze od wszystkich postanowień i prze
myśleń. Więc, gdy Dawid przyśle sms-a, że czeka na nią w Coffe Paradise odezw ą się w niej wszystkie głosy: rozmowy z przyja
ciółmi i własne sumienie.
Nie wolno ci z nim rozmawiać! Nie reaguj na jego telefony! Wykasuj go z pamięci telefonu! On ma żonę i dziecko! Mógłby być twoim ojcem!
Chcesz zmarnować sobie życie!
To takie typowe: młoda dziewczyna i starszy mężczyzna! Schemat! Matryca!
Nie możesz być ja k wodorost! Zupełnie ci odbiło.
ka nie ma jednoznacznego zakończenia.
C zytelnik ma otwarte pole do domysłów, ale i w łasnych przemyśleń.
W tej powieści je st jeszcze kilka zw iąz
ków uczuciowych młodych ludzi, które prze
chodzą kryzys świadczący o ich niedojrza
łości. Z postaci poznanych z poprzedniej książki w tym cyklu występuje tylko Hadrian Chabros (bohater Drugiego), piękny mię
dzynarodowy model, stanowiący teraz już parę z Nataszą, lecz i ta para rozpada się na oczach czytelników, bo Natasza jednak tylko chciała sprawdzić, czy ona „taka sza
ra m ysz” będzie mogła być z tak w spania
łym chłopcem.
A zakochany w Ani Wojtek, jej rówieśnik, je st dziecinnym nieznośnym gadułą, obno
szącym przed całym światem swe nieszczę
ście i obgadującym i Anię, i Dawida, nawet posuwającym się do szantażu.
Na tle takich osób Ania i jej uczucie w y
dają się bardziej autentyczne, ja k i dram a
tyczne.
W iele ważnych pytań wpisała Ewa No
w ak w tę książkę. Nie dała w niej prostych odpowiedzi ani łatwych rozwiązań, ale bar
dzo wiele spraw do przemyślenia.
Akcja biegnie tu wolniej niż w poprzed
nich utworach pisarki, jest mniej zaskaku
jących wydarzeń, ale postaci są psycholo
gicznie bardziej pogłębione, a refleksyjny nastrój pogłębiają rozsnute - ja k zwykle - wiersze Jacka Kaczmarskiego. Bardzo bra
kuje jednak rodziny Gwidoszów i pogodne
go humoru wcześniejszych książek.
E. Nowak, Ogon Kici, Egmont, Warszawa 2006.
Jan Kwaśniewicz