Uczciwe życie i praca zawodowa są w pierwszej piątce najważniejszych wartości Polaków (rysunek 2). Warunki materialne zależą od pracy zawodowej, a one z kolei mają wpływ na to, co można nazwać uczciwym życiem. Warto zwrócić uwagę na opinię Polaków o stanie materialnym gospodarstwa domowego; CBOS prowadzi takie badania od 1987 roku (rysunek 9). Od tego czasu 40–50% obywateli uważa, że warunki mate-rialne są umiarkowane, tj. ani dobre, ani złe. Zastanawiające jest, do jakiej grupy społecznej mogą oni należeć. Najwięcej Polaków miało złą opinię o warunkach materialnych na przełomie 1991 i 1992 roku – prawie 60%, od tego czasu występuje tendencja spadkowa, z wyjąt-kiem lat 1998–2003, kiedy nastąpił wzrost niezadowolonych z ok. 24% do ok. 38%. Od 2004 r., wejścia Polski do UE, odsetek obywateli źle oceniających swoje finanse systematycznie spada i w 2004 r. wynosił ok. 15%. W 1992 r. ok. 8% obywateli oceniło dobrze swoje warunki ma-terialne, w 1998 już 20%. Z kolei w latach 1998–2004 następuje spadek zadowolenia, by w końcu od 2004 nastąpił systematyczny wzrost do poziomu 40% w 2014 r. oceniających warunki materialne jako dobre.
Sytuacja finansowa, którą Polacy w 2012 r. uważają za dobrą, za-czyna się od dochodu 1500 zł na osobę w rodzinie (tabela 5). Już od 751 zł zaczyna się jednak granica, przy której wyraźnie więcej obywateli
uważa, że są to dobre warunki finansowe (32%). Poniżej granicy 1500 zł przeważa grupa umiarkowanych w opinii.
Rysunek 9. Ocena warunków materialnych Polaków od 1987 roku
Źródło: CBOS, Jak się nam żyje? Materialny wymiar życia rodzin, Katarzyna Ko-walczuk (oprac.), nr 44/2014.
Tabela 5. Ocena warunków życia wobec dochodów na osobę w rodzinie
Dochody na jedną osobę w rodzinie
Jak pan(i) ocenia obecne warunki materialne swojego gospodarstwa domowego? czy są one:
złe ani dobre, ani złe dobre w procentach Do 500 zł 35 49 16 501–750 24 49 28 751–1000 17 51 32 1001–1500 10 53 37 Powyżej 1500 zł 4 29 67
Źródło: CBOS, Kto uważa, że jest biedny – zróżnicowania społeczne w ocenie własnych
warunków materialnych, Krzysztof Panowski (oprac.), BS/66/2012.
Jak pan(i) ocenia obecne warunki materialne swojego gospodarstwa domowego?
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
ani dobre, ani złe
dobre złe
Tabela 6. Ocena przyszłych warunków materialnych
A jak pan(i) sądzi, czy za rok panu(i) i pana(i) rodzinie będzie się żyło:
Jak pan(i) ocenia obecne warunki materialne swojego gospodarstwa domowego? czy są one:
złe ani dobre, ani złe dobre w procentach
lepiej 8 11 23
tak samo 40 50 58
gorzej 39 26 14
Trudno powiedzieć 13 13 5
Źródło: CBOS, Kto uważa, że jest biedny – zróżnicowania społeczne w ocenie własnych
warunków materialnych, Krzysztof Pankowski (oprac.), BS/66/2012.
* Są to połączone odpowiedzi „bardzo dobra” i „dobra”. Pominięto odpowiedzi „trudno powiedzieć”.
Rysunek 10. Ocena sytuacji na rynku pracy w latach 2001–2014
Źródło: CBOS, Oceny sytuacji na rynku pracy i poczucie zagrożenia bezrobociem, Rafał Boguszewski (oprac.), nr 43/2014.
Obywatele, którzy oceniają swoje warunki materialne jako złe, spo-dziewają się, że będzie gorzej (39%) albo nic się nie zmieni (40%). Tylko 8% ma nadzieję na poprawę (tabela 6). Raport wskazuje, że tą grupą ludzi są w większości posiadacze prywatnego gospodarstwa rolnego, zwłaszcza mieszkańcy podlaskiego, lubelskiego, zachodniopomorskiego
Jak pan(i) ogólnie ocenia obecną sytuację na rynku pracy w polsce?
dobra* ani dobra, ani zła
zła bardzo zła 100% 80% 60% 40% 20% 0%
i lubuskiego (CBOS, Kto uważa, że jest biedny...). Umiarkowani w oce-nie warunków materialnych najczęściej oce-nie spodziewają się zmian (50%). Spośród oceniających dobrze swoje warunki najwięcej jest opty-mistów – 23%, umiarkowanych – 58%, a spodziewających się pogor-szenia – tylko 14%.
Od 2009 r. 50% ankietowanych przez CBOS ocenia sytuację na rynku pracy jako złą, a 20–30% jako bardzo złą. Największy optymizm panował w 2008 r. – aż 30% uważało rynek pracy za dobry (rysunek 10). W Polsce dominuje opinia, że rynek pracy jest trudny dla pracownika i jest to koherentne ze wskaźnikami bezrobocia monitorowanymi przez GUS.
Podsumowanie
Najważniejsze wartości dla Polaków to rodzina, zdrowie, praca i spokój. W każdej z tych dziedzin państwo ma wiele do zaproponowania. Polacy uważają, że państwo powinno znacznie poprawić politykę prorodzinną, koncentrując się na licznych ulgach dla rodzin mających dzieci. W dru-giej kolejności elita rządząca powinna skoncentrować się na poprawie jakości ochrony zdrowia, zwłaszcza na znacznym poprawieniu kontaktu z lekarzami specjalistami. Polakom najbardziej doskwiera sytuacja zagrożenia życia, kiedy mają poważny problem zdrowotny i nie mogą doczekać się konsultacji oraz leczenia. Należy także dostosować prze-pisy prawa w taki sposób, by zwiększyć liczbę miejsc pracy, zwłaszcza oferujących umowy na czas nieokreślony. Większość Polaków uważa, że dochód na osobę w rodzinie powyżej 1500 zł jest zadowalający. Nie są to wygórowane oczekiwania, zwłaszcza że płaca minimalna w 2012 r. wyniosła 1500 zł brutto (Internetowy system aktów prawnych..., http). Dzięki wieloletnim badaniom opinii publicznej wiemy, że Polacy mają bardzo jasno i konkretnie określone potrzeby. Dlatego dość łatwo można sformułować ich oczekiwania. W innym opracowaniu warto przedstawić merytoryczny i możliwy do zrealizowania program poprawy jakości ich życia, choćby w dwóch najważniejszych dla Polaków dzie-dzinach: polityki prorodzinnej i w ochronie zdrowia.
THE DESIrABILITy OF PUBLIC EXPENDITUrE.
WHAT DO POLES EXPECT FrOm THE STATE?
Abstract
The subject of this article is to present the opinion of Poles on benefits from the state The starting point is indicated in the study of public opinion The result of the analysis is to identify the necessary political action aimed at improving the quality of life of the citizens Keywords: social expectations, public opinion, health care, family policy, labor marketBibliografia
CBOS, Bezpieczeństwo publiczne, Natalia Hiszp (oprac.), BS/63/2013, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_063_13.PDF.
CBOS, Jak się nam żyje? Materialny wymiar życia rodzin, Katarzyna Kowal-czuk (oprac.), nr 44/2014, http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K _044_14.PDF. CBOS, Kto uważa, że jest biedny – zróżnicowania społeczne w ocenie własnych
warunków materialnych, Krzysztof Panowski (oprac.), BS/66/2012, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_066_12.PDF.
CBOS, Oceny instytucji publicznych, Michał Feliksiak (oprac.), nr 36/2014, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_036_14.PDF.
CBOS, Oceny sytuacji na rynku pracy i poczucie zagrożenia bezrobociem, Rafał Boguszewski (oprac.), nr 43/2014, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/ 2014/K_043_14.PDF.
CBOS, Opinie o funkcjonowaniu systemu opieki zdrowotnej a.d. 2014, Natalia Hipsz (oprac.), nr 107/2014, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K _107_14.PDF.
CBOS, Polacy wobec własnej starości, Małgorzata Omyła-Rudzka (oprac.), BS/94/2012, cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_094_12.PDF.
CBOS, Polityka państwa wobec rodziny, Katarzyna Kowalczuk (oprac.), BS/67/2012, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_067_12.PDF. CBOS, Polityka prorodzinna – oceny i postulaty, Małgorzata
Omyła--Rudzka (oprac.), BS/110/2013, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_1 10_13.PDF.
CBOS, Wartości i normy, Rafał Boguszewski (oprac.), BS/111/2013, www. cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_111_13.PDF.
GUS (2014). Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku, www.stat.gov.pl.
GUS (2013). Prognoza ludności Polski na lata 2008–2035, www.stat.gov.pl. Maslow, A. (2009). Motywacja i osobowość. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Przestępczość spada. Polska wśród najbardziej bezpiecznych państw Unii, wiadomosci.dziennik.pl (13.05.2014).
efeKtyWność SySteMU ocHrony zdroWiA
W WArUnKAcH SpoWolnieniA
GoSpodArczeGo
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest problematyce efektywności ekonomicznej w ochronie zdrowia i opiece zdrowotnej Punkt wyjścia stanowi pojęcie i rodzaje efektywności oraz jej specyficzne miary w omawianym sektorze Następnie autorka przedstawia główne obszary wzrostu efektywności, a wśród nich: gospodarkę lekową, jakość i skoordynowanie świadczeń zdrowotnych, lepsze wykorzystanie infrastruktury oraz zasobów ludzkich, generowanie środków finansowych Problematyka ta nabiera szczególnej wagi w warunkach spowolnienia wzrostu gospodarczego Na tle sytuacji w UE i w Polsce omówiono doświadczenia Portugalii, gdzie w sytuacji głębokiego kryzysu opracowano i zrealizowano program naprawczy dla systemu ochrony zdrowia, usiłując skoordynować krótkookresowe cele przywrócenia równowagi finansowej w systemie z długofalowymi reformami Przedstawiono wyzwania dla Polski, wskazując na główne zagrożenia i kierunki zmian: tworzenie map potrzeb zdrowotnych i sieci szpitali, nacisk na zarządzanie jakością świadczeń, planowanie rozwoju zasobów w sytuacji niskich wskaźników kadr medycznych, 1 E-mail: alicjateresa@gmail.comzłej sytuacji finansowej publicznych szpitali oraz znacznego spowolnienia dynamiki wydatków publicznych na ochronę zdrowia
Słowa kluczowe: ochrona zdrowia, efektywność, wskaźniki, gospodarka,
reforma, Portugalia