ORGANIZACJA TRANSPORTU MIEJSKIEGO

Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym, jako podstawowy akt prawny regulujący zasady organizacji i funkcjonowania trans-portu miejskiego, wprowadziła hierarchizację ważności jednostek samorządu terytorialnego jako organizatorów publicznego trans-portu zbiorowego. Jest to istotne w sytuacji, w której bardzo często kompetencje jednostek samorządu terytorialnego różnego szczebla w dziedzinie transportu zbiorowego przenikają się. W rezultacie w roli regulatora, w zależności od rodzaju przewozów, występować może jednocześnie gmina, powiat i samorządowe województwo, przy czym na danym obszarze w roli regulatora może występować więcej niż jedna gmina lub powiat. Gmina jako regulator przewozów może swoje zadanie związane z transportem zbiorowym realizować samodzielnie albo w drodze porozumienia międzygminnego prze-kazać je do realizacji innej gminie. Alternatywnym rozwiązaniem jest powołanie przez gminy związku międzygminnego do wspólnej realizacji zadania polegającego na zaspokojeniu potrzeb mieszkań-ców w zakresie przemieszczania. Analogiczne możliwości dotyczące sposobu realizacji swoich zadań występują w przypadku powiatów.

Ponadto, na mocy ustawy o związku metropolitalnym w wojewódz-twie śląskim, w latach 2018–2019 rozpoczęto wdrażanie nowator-skiego w Polsce rozwiązania, w wyniku którego utworzono jednego organizatora transportu w całej Górnośląsko-Zagłębiowskiej

Metro-6 H. Kołodziejski, O. Wyszomirski, Ekonomiczne aspekty integracji transportu zbiorowego na przykładzie Metropolii Zatoki Gdańskiej, „Ekonomika Transportu i Lo-gistyka”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego 2013, nr 48, Problemy funk-cjonowania transportu i rynku transportowego, s. 131.

polii⁷. Istotnym aspektem wsparcia państwa na rzecz tego obszaru jest przeznaczenie dodatkowych, znaczących środków finansowych z budżetu państwa na realizację zadań związku metropolitalnego.

Ocena tego rozwiązania może w przyszłości wyznaczyć nową dro-gę rozwoju i zasad funkcjonowania polskich metropolii.

Zgodnie z zapisami ustawy, organizatorem publicznego trans-portu zbiorowego jest właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjo-nowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze, przy czym organizator publicznego transportu zbiorowego jest wła-ściwym organem, o którym mowa w przepisach Rozporządzenia 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady. Oznacza to, że

organi-zatorem publicznego transportu zbiorowego może być:

4–    

4 gmina – na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, lub której powierzono za-danie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy po-rozumienia między gminami – na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obsza-rze gmin, które zawarły porozumienie;

4–    

4 związek międzygminny – na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obsza-rze gmin tworzących związek międzygminny;

4–    

4 powiat – na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich lub któremu powierzo-no zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami – na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów, które zawarły porozumienie;

4–    

4 związek powiatów – na linii komunikacyjnej albo sieci komu-nikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów tworzących związek powiatów;

4–    

4 województwo – na linii komunikacyjnej albo sieci komuni-kacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich oraz w trans-porcie morskim lub właściwe ze względu na najdłuższy odcinek

7 Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim, Dz.Ust. z 6.04.2017 poz. 730.

planowanego przebiegu linii komunikacyjnej, w uzgodnieniu z wo-jewództwami właściwymi ze względu na przebieg tej linii komu-nikacyjnej albo sieci komukomu-nikacyjnej – na linii komukomu-nikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich przewozach pasa-żerskich lub któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między wojewódz-twami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komu-nikacyjnej albo sieci komukomu-nikacyjnej – na linii komukomu-nikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, na obszarze województw, które zawarły porozumienie;

4–    

4 minister właściwy do spraw transportu – na linii komunika-cyjnej albo sieci komunikakomunika-cyjnej w międzywojewódzkich i między-narodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym.

Ustawa przyznaje wyższą rangę organizatorom, których obszar działania (właściwość miejscowa) obejmuje powierzchnię rozciąga-jącą się na obszar więcej niż jednego organizatora danego szczebla samorządowego, jako rezultat zawarcia porozumienia lub powołania związku. W przypadku nakładania się właściwości organizatorów publicznego transportu zbiorowego, ze względu na obszar działania i ze względu na zasięg przewozów, właściwym organizatorem jest nie pojedyncza jednostka samorządu terytorialnego, lecz jednostka, której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbio-rowego na mocy porozumienia lub w wyniku powołania związku tych jednostek. Określone w ustawie zadania organizatora wykonuje, w przypadku:

4–    

4 gminy – wójt, burmistrz albo prezydent miasta,

4–    

4 związku jednostek samorządu terytorialnego – zarząd tego związku,

4–    

4 miasta na prawach powiatu – prezydent miasta na prawach powiatu,

4–    

4 powiatu – starosta,

4–    

4 województwa – marszałek województwa.

Swoje zadania ww. organy wykonawcze mogą realizować w ra-mach struktury urzędu lub za pośrednictwem wyodrębnionego z tej struktury organizatora.

W sferze realizacji przewozów mogą występować operatorzy i przewoźnicy. Operator wykonuje przewozy na zlecenie organi-zatora przewozów, w oparciu o przekazywane przez niego środki

finansowe. Operatorem publicznego transportu zbiorowego może być samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca upraw-niony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie prze-wozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego