Organizacje i instytucje

Pierwsze organizacje zajmujące się pomocą matkom karmiącym były organizacjami charytatywnymi.

We Francji, w Paryżu w 1784 roku Anne-Francoise Doutremont de Fougeret założyła Société de charité maternelle (wg 155). Stowarzyszenie to miało na celu powstrzymanie matek od porzucania noworodków urodzonych w małżeństwie, asystowanie kobietom z klas niższych przy porodach w domach oraz pomoc im w opiece nad noworodkiem po urodzeniu. W 1788 roku jego przewodniczącą została królowa Maria Antonina. Początkowo stowarzyszenie to pomagało tylko ubogim kobietom zamężnym o nieskazitelnej moralności i karmiącym swoje dzieci piersią. Po rewolucji francuskiej pomagało ono wszystkim potrzebującym matkom niezależnie od ich postaw moralnych. Istniało ono do końca XIX wieku i wspomagało finansowo wiele tysięcy kobiet rocznie.

W 1865 roku w Paryżu powstało Société protectrice de l’enfance organizacja zajmująca się ochroną dzieci. Podobne organizacje powstały w innych miastach Francji, jak np. w Lyonie (1866), Rouen (1873) i Marsylii (1873). Zajmowały się one szeroko pojętą pomocą finansową i organizacyjną dzieciom celem polepszenia ich warunków życia w tym odżywienia. Pomagały finansowo także rodzinom wielodzietnym (podobnie jak Société de la Charité Maternelle) oraz propagowały karmienie piersią.

14 lutego 1876 roku Marie Léon Béquet de Vienne założyła Société pour propagation de l’allaitement maternel, czyli stowarzyszenie do upowszechniania karmienia piersią przez

matkę, którego była fundatorką (30). W statucie stowarzyszenia napisano, że jest ono laickie i nie zważa na wiarę kobiet, którym świadczy pomoc. Aby otrzymać pomoc, matka musiała karmić dziecko piersią czyli [...] wypełniać obowiązek matki, musiała także akceptować badanie dziecka, jego ważenie i wizyty lekarskie. W ramach pomocy materialnej nie otrzymywała pieniędzy tylko chleb, mięso i mleko. Stowarzyszenie miało także dom, w którym przyjmowano ciężarne kobiety, często nieletnie. Połowę z nich stanowiły służące wyrzucone ze służby po odkryciu, że są w ciąży.

W 1891 roku w Paryżu powstało stowarzyszenie La Mutualité Maternelle de Paris (30). Stowarzyszenie działało na zasadzie wzajemnej pomocy. Jego członkinie miały wypłacany zasiłek przy urodzeniu dziecka, dostawały też stały zasiłek gdy karmiły piersią. W całym okresie karmienia dziecko było pod stałą pieczą stacji opieki nad niemowlętami (Consultations de nourrissons). Procent kobiet karmiących piersią w stowarzyszeniu był znacznie większy niż w społeczeństwie i wynosił 85-90 co według francuskiego pediatry Lereboullet'a (30) było ogromnym osiągnięciem i wymagało propagowania. Podawał on, że w 1926 roku stowarzyszenie liczyło 21 837 uczestniczek a w 1928 roku już 104 289 i miało 449 filii oraz blisko 30 000 dzieci pod opieką. Podobne organizacje istniały też w innych dużych miastach Francji np. w Lyonie: Natalité Lyonnaise.

Kolejną inicjatywą mającą pomóc matkom pracującym były Crèches czyli żłobki. Ich celem była całodzienna opieka nad niemowlęciem w czasie pracy matki. W ten sposób dzieci nie musiały zostawać w domu same, albo pod opieką starszego rodzeństwa lub innych członków rodziny nie umiejących się nimi zająć. Pierwszy żłobek założył Jean Firmin Marbeau (wg 30), francuski prawnik, filantrop, w 1844 roku w Paryżu. Swoje doświadczenia i sposób organizacji żłobka opisał w wydanej w 1845 roku książce „Des crèches”. W 1928 roku było we Francji już 500 żłobków. Generalnie starano się, aby kobiety karmiące piersią robiły to nadal przynajmniej częściowo gdy dziecko przebywało w żłobku, np. przychodząc w czasie przerwy w pracy. Było to trudne, gdyż matki często pracowały daleko od żłobka. W 1926 roku profesor Pierre Nobecourt (wg 30) nadzorujący sieć żłobków ocenił, że około 50% przebywających tam dzieci jest karmionych piersią, co biorąc pod uwagę fakt, że dzieci pochodziły z klasy robotniczej, ocenił jako dobry wynik. Organizowane były również przedszkola dla dzieci powyżej pierwszego roku życia.

Przy szpitalu w Tours eksperymentalnie zorganizowano w latach 1918-1919 rodzaj oddziału Crèche de l’hopital de Tours, w którym kobiety zostawały w szpitalu ze swoimi noworodkami po porodzie i otrzymywały ekwiwalent finansowy za ich karmienie. Dzięki

temu nie porzucały ich po porodzie – umieralność spadła z 50% do 2,7%. Niejednokrotnie okazywało się, że po skończonym pobycie matki rezygnowały z pierwotnego zamiaru porzucenia swoich dzieci (156).

Aby umożliwić kobietom karmienie piersią także w czasie pracy stworzono Chambre d’allaitement. Były to pomieszczenia, w których matki rano zostawiały swoje dzieci w łóżeczkach i co trzy godziny przychodziły je przewijać i karmić. Były one proste i tanie i propagowały karmienie piersią. Próba organizacji bardziej nowoczesnych pomieszczeń z kuchnią, izolowanymi boksami dla chorych dzieci okazała się zbyt droga. Ich organizacja była we Francji dla pracodawcy fakultatywna (stan na rok 1926), natomiast np. w Hiszpanii, Portugalii, Argentynie i we Włoszech ich organizacja przy fabrykach była obowiązkowa (30). Krytycy powyższych form opieki nad dziećmi twierdzili, że nagromadzenie dzieci umożliwia rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych i że mimo starań zachęcają one do przejścia na żywienie sztuczne, szczególnie jeśli matki zostawiały dzieci na cały dzień.

W latach dwudziestych XX wieku pojawiły się głosy, że lepszym rozwiązaniem niż żłobki dla niemowlęcia i dla matki może być zapewnienie jej finansowego wsparcia, które pozwoliłoby jej końcowe tygodnie ciąży i pierwsze po narodzinach dziecka spędzić w domu i karmić je piersią. Z tej koncepcji wyrosły kasy zapomogowe, wypłacające zasiłek połogowy oraz zasiłek dla matki karmiącej piersią przez kilka pierwszych miesięcy życia dziecka. Zarówno wysokość tego zasiłku jak i czas jego wypłacania był różny zależnie od miasta jak i kasy. We Francji istniały zarówno kasy tworzone przez miasto czy gminę jak i tworzone przez zakłady pracy. Niektóre z kas tworzyły także własne stacje opieki nad dziećmi, inne korzystały z już istniejących (30).

W 1924 roku Marfan (80) w debacie o ochronie dziecka w pierwszym roku życia podkreślał ważność karmienia piersią i ogólnie mlekiem kobiecym dla zdrowia i przeżycia popierając swoją tezę przeżywalnością w nadzorowanych przez siebie domach dziecka: w jednym ośrodku gdzie było 7-8 mamek umieralność wynosiła 18% a w drugim gdzie było ich 1-2 – 33%. Stwierdzał, że prawo Roussel'a jest wystarczające o ile byłoby rygorystycznie przestrzegane: Prawo Roussel'a może zostać ulepszone ale dla większości jego artykułów, zanim zacznie się je poprawiać, należałoby poszukać środków do jego wdrożenia. [s.131]. Za najlepsze rozwiązanie w opiece nad dziećmi porzuconymi uważał umieszczenie dzieci u mamek, na wsi, pod opieką ośrodka zapewniającego nadzór i opiekę lekarską (Centre rural de placement familial). Pierwszy taki ośrodek powstał w Mainville i prowadzony był przez doktora Francois. Marfan (80) oceniał efekty jego działania jako dobre i ubolewał, że takich

ośrodków jest za mało w stosunku do potrzeb. Natomiast za przyczyny złych wyników wychowania dzieci i dużej ich umieralności w zakładach opieki uważał żywienie sztuczne (brak matczynego mleka) oraz przede wszystkim brak wystarczającej opieki jednej oddanej dziecku osoby. Podkreślał, że niemowlę potrzebuje matki lub kogoś kto ją zastąpi na stałe. Aby mogło się dobrze rozwijać, potrzebuje stałej uwagi i dbania o jego potrzeby fizyczne i psychiczne. Niezabezpieczenie tych potrzeb według jego opinii prowadziło do niedożywienia i opóźnienia rozwoju dziecka, mimo wystarczającego odżywiania sztucznego (80). Jako najlepszy środek w celu zmniejszenia umieralności niemowląt uważał zasiłki dla matek karmiących piersią swoje dzieci. W swoim eseju Marfan (80) konstatował: Na wprowadzanie w życie praw chroniących dzieci w pierwszym roku życia, na dzieła charytatywne mające ten sam cel wydajemy duże sumy. Czy te pieniądze nie byłyby lepiej wydane gdyby były przeznaczone na potrzeby matek karmiących piersią swoje dzieci? [s.136]