Osoby

a. Asysta świątynna

W Starym Testamencie osobą szczególnie poświęconą służbie Bożej był Arcykapłan, który posiadał pełnię władzy kapłańskiej i był pośrednikiem całego narodu przed Bogiem. Tylko on mógł składać ofiary w Dniu Pojednania i wchodzić z krwią w tym dniu do miejsca Najświętszego. On wydawał ostateczną decyzję w sprawach religii. Jego wysokiej godności musiała odpowiadać świętość osobista¹⁰¹. Również kapłani pełnili swoje funkcje w świątyni. Jedynie Arcykapłan i kapłani mieli możliwość wchodzenia do Przybytku. Również lewici przeznaczeni byli do służby Bożej. Lewici pomagali kapłanom podczas ich czynności kultycznych¹⁰².

Asysta świątynna w Apokalipsie to ci, którzy gromadzą się wokół tronu i Baranka. W Księgach Starego Testamentu Arka nazywana była tronem Boga i znajdowała się w Przybytku, do którego mógł wejść jedynie Arcykapłan i kapłani w wyznaczonym czasie. W rozdziale czwartym Apokalipsy św. Jan opisuje zgromadzonych wokół tronu¹⁰³.

Dokoła tronu gromadzi się dwudziestu czterech starszych - to prezbiterzy niebiańskiego kościoła. Ubrani są w białe szaty i na głowach mają złote wieńce. Kolor biały jest kolorem chwały i triumfu¹⁰⁴, a złote wieńce oznaczają zwycięstwo.

Wśród zgromadzonych przy tronie (pośrodku tronu i dokoła tronu) znajdują się również cztery istoty żywe. Możemy w nich widzieć reminiscencję cherubinów Ezechiela¹⁰⁵ oraz sześcioskrzydłych serafinów u Izajasza, ale przede wszystkim nawiązanie do cherubinów ze świątyni Salomona. Apokaliptyczne „istoty żywe” są bytami duchowymi, podobnie jak serafini i cherubini¹⁰⁶.

Cała świątynia jerozolimska i wszystko, co się w niej znajdowało było wyobrażeniem i naśladowaniem wszechświata. Natomiast liczba cztery symbolizuje wszechświat.

101 E. Zawiszewski, Instytucje biblijne, dz. cyt., s. 107n.

102 Tamże, s. 105n.

103 A. Lancellotti, Apocalisse, dz. cyt., s. 76-79.

104 W. Popielewski, Alleluja! Liturgia godów Baranka eschatologicznym zwycięstwem Boga, dz. cyt., s. 114.

105 A. Lancellotti, Apocalisse, dz. cyt., s. 77.

106 Kiedy Bóg wygnał człowieka z raju, „umieścił na wschód od Edenu cherubów i miecz z połyskującym ostrzem, aby strzec drogi do drzewa życia” (Rdz 3,24).

Możemy uważać, za najtrafniejsze odniesienie czterech „istot żywych” do czterech cherubów, które znajdowały się w świątyni Salomona. W Świątyni Salomona w przybytku znajdowały się cztery cheruby, dwa małe umieszczone na arce ze złota i dwa wielkości 10 łokci zrobione z drzewa oliwkowego:

„W sanktuarium sporządził dwa cheruby dziesięciołokciowej wysokości z drzewa oliwkowego. Jedno skrzydło cheruba miało pięć łokci i drugie skrzydło cheruba miało też pięć łokci. Więc od końca do końca jego skrzydeł było dziesięć łokci. Drugi cherub miał ten sam rozmiar dziesięciu łokci, i obydwa cheruby miały takie same kształty. Wysokość jednego i drugiego cheruba wynosiła dziesięć łokci. Gdy umieścił te cheruby w głębi wnętrza świątyni, to rozpościerały swe skrzydła tak, że skrzydło jednego dotykało jednej ściany, a skrzydło drugiego cheruba dotykało drugiej ściany. Skrzydła zaś ich skierowane do środka świątyni dotykały się wzajemnie. Cheruby te pokrył złotem. Ponadto na wszystkichścianach świątyni wokoło wyrył jako płaskorzeźby podobizny cherubów” (1 Krl 6, 23-29).

Reprezentowana w nich całość stworzenia bierze udział w liturgii niebieskiej¹⁰⁷. Patrząc na sceny z Ap 4 i Ap 19 odnosimy wrażenie jakbyśmy stali w Starotestamentalnym Przybytku, z tą zasadniczą różnicą, że wokół tronu gromadzą się wszyscy razem. Ten przybytek jest otwarty.

Synoptycy przekazują, że kiedy Jezus umierał na krzyżu, zasłona Przybytku rozdarła się na dwie części. Ta zasłona oddzielała miejsce święte od najświętszego, do którego wcześniej mógł wchodzić tylko arcykapłan. Oto relacje synoptyków odnośnie rozdarcia zasłony przybytku:

A oto zasłona przybytku rozdarła się na dwoje z góry na dół; ziemia zadrżała i skały zaczęły pękać. Groby się otworzyły i wiele ciał Świętych, którzy umarli, powstało. I wyszedłszy z grobów po Jego zmartwychwstaniu, weszli oni do Miasta Świętego i ukazali się wielu” (Mt 27,51).

„A zasłona przybytku rozdarła się na dwoje, z góry na dół. Setnik zaś, który stał naprzeciw, widząc, że w ten sposób oddał ducha, rzekł: Prawdziwie, ten człowiek był Synem Bożym”

(Mk 15,38)

„Było już około godziny szóstej i mrok ogarnął całą ziemię aż do godziny dziewiątej. Słońce się zaćmiło i zasłona przybytku rozdarła się przez środek. Wtedy Jezus zawołał donośnym

głosem: Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego. Po tych słowach wyzionął ducha”

(Łk 23,44).

W czasach Starego Testamentu zasłona została zrobiona na polecenie Boga. Pan Bóg wydał polecenie Mojżeszowi dotyczące oddzielenia miejsca świętego od najświętszego:

„Zrobisz też zasłonę z fioletowej i czerwonej purpury, z karmazynu i z kręconego bisioru, z cherubami wyhaftowanymi przez biegłego tkacza. Powiesisz zaś zasłonę na kółkach i umieścisz wewnątrz poza zasłoną Arkę Świadectwa, i będzie oddzielała zasłona [Miejsce] Święte od Najświętszego” (Wj 26, 31.33).

Zasłona została rozdarta w momencie śmierci Chrystusa na krzyżu. Warto podkreślić, że ta zasłona została rozdarta z „z góry na dół”- rozdarł ją Bóg! W rozdarciu zasłony tradycja chrześcijańska widziała zniesienie kultu Mojżeszowego i otwarcie przez Jezusa wstępu do przybytku. Autor Listu do Hebrajczyków bardzo konkretnie opisuje nową rzeczywistość:

„Mamy więc, bracia, pewność, iż wejdziemy do Miejsca Świętego dzięki krwi Jezusa. On otworzył dla nas nową i życiodajną drogę, przez zasłonę, jaką jest Jego ciało swoje”

(Hbr 10,19).

Zatem Śmierć Chrystusa - Arcykapłana zerwała zasłonę nie tylko Świątyni Jerozolimskiej, ale i świątyni niebieskiej, dając jednocześnie nam dostęp do samego Boga.

Apokaliptyczna liturgia, jeśli chcielibyśmy ją odnieść do świątyni jerozolimskiej, sprawowana jest w miejscu najświętszym. Wskazuje na to obecność tronu i zasiadającego na nim oraz obecność czterech istot żywych.

Bóg powiedział do Mojżesza, żeby na krańcach przebłagalni umieścił dwa cheruby, jednego na jednym krańcu a drugiego na drugim. Cheruby skrzydłami miały zakrywać przebłagalnię, a twarze miały zwrócone jeden, ku drugiemu. Bóg przemawiał do Mojżesza sponad przebłagalni. (zob. Wj 25,10-22).

Czytając opis świątyni Salomona dowiadujemy się, że oprócz cherubów na arce były jeszcze dwa, których skrzydła sięgały ścian przybytku (1 Krn 3, 10-13). W świątyni jerozolimskiej cheruby razem z Arką reprezentowały tron Jahwe.

W czterech cherubach ze świątyni Salomona możemy widzieć figurę czterech istot żyjących z Apokalipsy¹⁰⁸.

Kiedy wpatrujemy się w Janowy opis, czujemy się tak, jak byśmy byli w przybytku świątyni jerozolimskiej. W apokaliptycznej świątyni widzimy tron i zasiadającego na nim (zob. Ap 4, 2-3). A w Ap 5,1 zobaczymy „między tronem z czterema istotami żywymi, a kręgiem prezbiterów Kościoła niebiańskiego, stojącego Baranka jakby zabitego, a ma siedem rogów i siedmioro oczu”. W tym Baranku Arka znalazła swoje „wypełnienie”. W Arce znajdowały się dwie tablice Prawa - Dekalog czyli Słowo Boże. Tym słowem jest Chrystus: „a Słowo stało się ciałem zamieszkało wśród nas” (J 1,14)¹⁰⁹.

W czasie niebiańskiej liturgii, zgromadzeni wokół Bożego tronu, a później wokół Baranka trwają w akcie wielbienia. Ci przy tronie, w których widzimy kapłanów ze Starego Testamentu nie składają już ofiar, ponieważ ofiara została już złożona przez Arcykapłana - „stojącego Baranka jakby zabitego” (Ap 5,6).

Najbliżej tronu znajdują się prezbiterzy, którzy reprezentują dwanaście pokoleń Izraela i dwunastu Apostołów Baranka (zob. Ap 21, 12-14).

Zasiadają oni na dwudziestu czterech tronach. Natomiast pośrodku tronu i dookoła znajdują się istoty żywe. Widoczni są również aniołowie¹¹⁰, którzy wypełniają rozkazy Boga.

Zatem asystę świątynną tworzą istoty żywe, które nawiązują do czterech cherubów ze świątyni Salomona, a także dwudziestu czterech prezbiterów-starszych, oraz aniołowie, którzy stanowią nawiązanie do starotestamentalnych kapłanów i lewitów.

b. Aniołowie kapłani

W Starym Testamencie kapłani pełnili służbę Bożą, prowadzili nauczanie religijne ludu, sprawowali sądy przy Przybytku. Przed kultem cielca kapłanami byli patriarchowie. Potem ofiary składali najstarsi synowie, po kulcie cielca, lewici. Kapłani byli wybierani do obsługi konkretnego sanktuarium.

Na czele kolegium kapłanów stał arcykapłan (najwyższy kapłan), sprawujący nadzór nad świątynią i kultem. Poszczególne grupy zmieniały się w szabat,

108Przybytek, w: Słownik wiedzy biblijnej, dz. cyt., s. 817-821.

109 Arka przymierza, w: Słownik Teologii Biblijnej, dz. cyt., s. 59-60.

obejmując na cały tydzień służbę w świątyni. Kolejność funkcji kapłańskich wyznaczano losem. Podczas służby w przybytku kapłani ubierali się w specjalne szaty, których nie wolno im było używać poza tą służbą: spodnie lniane do kolan, suknia z białego lnu do kostek, czterokolorowy pas (biało-niebiesko-purpurowo-karmazynowy), zawój na głowę¹¹¹.

W Apokalipsie aniołowie kapłani ubrani są w czysty, błyszczący len i przepasani na piersiach złotymi pasami (Ap 15,6).

Kapłan Starego Testamentu nie mógł zabijać ofiary, ale to zadanie pozostawało zawsze sprawą drugorzędną i nigdy nie było jego wyłącznym przywilejem. Prawo ofiarnicze wyraźnie mówiło: „Potem zabije młodego cielca przed Panem, a kapłani, synowie Aarona, ofiarują krew, to jest pokropią nią dokoła ołtarz stojący przed wejściem do Namiotu Spotkania” (Wj 29, 10-12).

Kapłan był „sługą ołtarza” w bardzo ścisłym znaczeniu tego słowa112. Dlatego też, kiedy w Apokalipsie pojawia się obraz ołtarza, zawsze są z nim nierozłącznie związani aniołowie kapłani (zob. Ap 8, 2-5).

Arcykapłan posiadał pełnię władzy kapłańskiej i był pośrednikiem całego narodu przed Bogiem. Tylko on mógł składać ofiary w Dniu Pojednania i wchodzić z krwią ofiarną w tym dniu do miejsca najświętszego. Kapłani w Starym Testamencie: „zamieniali w dym ofiary na ołtarzu całopalenia i na ołtarzu kadzenia, zgodnie z cała posługą w Miejscu Najświętszym, aby dokonywać przebłagania za Izraela, według tego wszystkiego, co nakazał sługa Boży Mojżesz” (1 Krn 6,34).

Różne funkcje kapłańskie mają jeden wspólny fundament: kiedy kapłan udziela wyroczni czy też przekazuje ludziom odpowiedź daną przez Boga, wypowiada jakąś instrukcje, wyjaśnia Prawo, Torę, przekazuje interpretuje naukę, która pochodzi od Boga, zanosi na ołtarz krew i mięso ofiarne, spala na ołtarzu kadzidło, przedstawia Bogu modlitwy i sprawy wiernych - zawsze jest pośrednikiem miedzy Bogiem a ludźmi¹¹³. W Apokalipsie aniołowie-kapłani zgromadzeni są wokół tronu Ap 4,4. Mają na sobie białe szaty. Zawsze zawiązani są z ołtarzem lub z tronem. W rozdziale siódmym Apokalipsy aniołowie kapłani stoją wokół tronu i starszych, i czterech istot żywych (Ap 7,11).

111 E. Zawiszewski, Instytucje biblijne, dz. cyt., s. 106n.

112 R. Vaux, Instytucje Starego Testamentu, dz. cyt., s. 371.

W Starym Testamencie do zadań kapłanów należała również gra na trąbach. Głos trąb mógł zapowiadać niebezpieczeństwo, wyruszenie na wojnę (Lb 10, 1-9), na dźwięk trąby również się gromadzono: „Na miejscu, gdzie usłyszycie głos trąby, tam się przy nas zgromadźcie! Bóg nasz będzie za nas walczył” (Ne 4,14). Dźwięk trąb towarzyszył ludowi w czasie świąt, w czasie składania ofiar, one przypominały o Panu Bogu, o Jego obecności (zob. Lb 29,10), „Na Syjonie dmijcie w róg, zarządźcie święty post, ogłoście uroczyste zgromadzenie” (Jl 2, 15).

W Apokalipsie aniołowie-kapłani, grają na trąbach, zapowiadając w ten sposób nadejście plagi (zob. Ap 8, 6-7.8.10.12;2,1.13). Kapłani starotestamentalni stanowią figurę aniołów-kapłanów w niebiańskiej świątyni. Czynności, które wykonują w czasie liturgii niebiańskiej nawiązują do kultu Starego Testamentu. Również w liturgii uczestniczą aniołowie-lewici mający swój odpowiednik w starotestamentalnych lewitach, którzy również byli obecni w świątyni Jerozolimskiej.

W Starożytnym Izraelu wierni udawali się do sanktuarium, „aby poradzić się Jahwe”, wtedy kapłani byli pośrednikami w udzielaniu wyroczni. W Pwt 33, 8-10 zadanie udzielania wyroczni przez synów Lewiego jest wyliczone przed funkcją nauczania Tory a nawet przed służbą ołtarza¹¹⁴:

„Do Lewiego powiedział: Twoje tummim i urim są dla oddanego ci męża, wypróbowałeś go w Massa, spierałeś się z nim u wód Meriba. O ojcu swym on mówi i o matce: Ja ich nie widziałem, nie zna już swoich braci, nie chce rozpoznać swych dzieci. Tak słowa Twego strzegli, przymierze Twoje zachowali. Niech nakazów Twych uczą Jakuba, a Prawa Twego - Izraela, przed Tobą palą kadzidło, na Twoim ołtarzu - całopalenia”

Urim i tummim to były święte losy. Losy te były powierzone według powyższego

tekstu pokoleniu Lewiego , natomiast według Lb 27,21 kapłanowi Eleazarowi: „Winien się jednak stawić przed kapłanem Eleazarem, a ten będzie za niego pytał Pana przez losy urim. Tylko na jego rozkaz winni wyruszać i na jego rozkaz wracać, zarówno on, jak i wszyscy Izraelici i cała społeczność”¹¹⁵. W błogosławieństwie nad Lewim w Pwt 33,10: „Niech nakazów Twych uczą Jakuba, a Prawa Twego - Izraela, przed Tobą palą kadzidło, na Twoim ołtarzu - całopalenia” - zlecono lewitom podwójną funkcję: posługiwanie się urim i tummim oraz nauczanie ludu.

114 R. Vaux, Instytucje Starego Testamentu, dz. cyt., s. 365.

W czasie wędrówki po pustyni Izraelici, kiedy chcieli „poradzić się Boga”, zwracali się do Mojżesza: „Mojżesz odpowiedział swemu teściowi: Lud przychodzi do mnie, aby się poradzić Boga” (Wj 18,15).

Należy podkreślić, że począwszy od wygnania nauczanie Tory przestało być wyłączną domeną kapłanów. Lewici stali się kaznodziejami ludu¹¹⁶. Określenie lewita czy kapłan używane są również jako synonimy. W Pwt 31,9 kapłani noszą Arkę, i w Pwt 31,25 czynią to lewici. Pwt 18, 6-7 postanawia, że jakiś lewita, który przyjdzie do centralnego sanktuarium, będzie tu mógł spełniać funkcje kapłańskie razem ze wszystkimi braćmi lewitami.

Czytając Apokalipsę widzimy aniołów, którzy są typami starotestamentowych kapłanów i lewitów. Aniołowie stoją przed tronem Baranka i oddają Mu cześć mówiąc głosem donośnym: „Baranek zabity jest godzien wziąć potęgę i bogactwo, i mądrość, i moc, i cześć, i chwałę, i błogosławieństwo” (Ap 5,12).

Głos aniołów w Apokalipsie jest zawsze donośny, to znaczy, że każdy go słyszy i głos ten ma w sobie moc Boga (zob. Ap 5,2; 7,2; 10,3). Aniołowie grają na trąbach: „I ujrzałem siedmiu aniołów stojących przed Bogiem, którym dano im siedem trąb” (Ap 8,2). Aniołowie składają ofiary kadzielne (zob. Ap 8, 2-4) na wzór kapłanów w Świątyni Jerozolimskiej. Jeden z aniołów podaje księgę do czytania (zob. Ap 10, 2.8-9). Aniołowie walczą ze Smokiem (zob. Ap 12,7). Aniołowie obwieszczają Dobrą Nowinę: „Zobaczyłem też innego anioła lecącego środkiem nieba. Miał on ogłosić wieczną Ewangelię przebywającym na ziemi: wszystkim narodom, szczepom, językom i ludom” (Ap 14,6). Aniołowie również wzywają do oddania chwały Bogu: „Bójcie się Boga i oddajcie Mu chwałę, bo nadeszła godzina Jego sądu! Pokłońcie się Stwórcy nieba, ziemi, i morza i źródeł wody!” (Ap 14,7). Są wykonawcami Bożej woli, Jego rozkazów: „Usłyszałem jak potężny głos ze świątyni mówił do siedmiu aniołów. Idźcie, i wylejcie na ziemię siedem czasz gniewu Boga” (Ap 16,1). Anioł zaprasza na ucztę: „Zobaczyłem też anioła, który stał w słońcu i wołał potężnym głosem do wszystkich ptaków latających po niebie: Chodźcie! Zgromadźcie się na wielką ucztę Boga!” (Ap 19,17).

c. Aniołowie lewici

Lewici zastąpili pierworodnych z całego Izraela przeznaczonych do Służby Bożej na podstawie cudownego ocalenia pierworodnych izraeliskich w Egipcie:

„Oto Ja wziąłem lewitów spośród synów Izraela na miejsce wszystkich pierworodnych, którzy się narodzili z łona matek, dlatego lewici są moją własnością. Do Mnie bowiem należy wszystko, co jest pierworodne. W dniu, kiedy zabijałem wszystko, co było pierworodne w ziemi egipskiej, poświęciłem dla siebie wszystko pierworodne w Izraelu, począwszy od człowieka aż do bydlęcia. Do mnie należą; Ja jestem Pan” (Lb 3, 12-13). Podstawowym ich obowiązkiem była opieka nad Namiotem Świętym, później nad świątynią oraz pomoc kapłanom podczas ich czynności kultycznych¹¹⁷.

W Starym Testamencie lewitom powierzono ofiary kadzenia i całopalenia, przekazywanie Izraelitom woli Boga. Byli strażnikami Sanktuarium. Od czasów Dawida byli śpiewakami świątynnymi118. Lewici troszczyli się o chleby pokładne119. Mieli stawać każdego rana, by dziękować i wychwalać Pana, i tak samo wieczorem; aby ofiarować wszystkie całopalenia Panu w Szabat, przy nowiu księżyca i w święta w ilości ustalonej przepisem na stałe - przed obliczem Pana mieli pieczę nad namiotem spotkania, piecze nad miejscem świętym (zob. 1 Krn 23, 29-31). Lewici dbali o Przybytek Świadectwa, o wszystkie sprzęty (zob. Lb 1, 50-53; 1 Krn 5, 27-37; 2 Krn 29, 1-36)

„Synowie moi, nie bądźcie teraz niedbali, bo wybrał was Pan, abyście stali w Jego obecności, abyście byli dla Niego sługami do Jego rozporządzenia i składali Mu ofiary kadzielne”

(zob. 2 Krn 29, 11-14).

Odwołując się do ksiąg Starego Testamentu, możemy widzieć w apokaliptycznych aniołach niebiańskich lewitów. Stoją dokoła tronu (zob. Ap 4,4), uwielbiają Boga

117 E. Zawiszewski, Instytucje biblijne, dz. cyt., s. 105n.

118 Lewici, w: Słownik, Biblia Tysiąclecia, Poznań 2000.

119 Chleby były wypiekane dzień przed Szabatem. Rankiem w dzień Szabatu były wnoszone do Przybytku i układane na stole w dwóch przeciwległych rzędach, po sześć w każdym. Na nich stawiane były złote półmiski zwane też pucharami pełne kadzidła. Wszystko to pozostawało do następnego Szabatu. Gdy nadchodził nowy szabat, przynoszono nowe bochenki, a poprzednie przeznaczano na pokarm dla kapłanów, kadzidło natomiast spalano na ołtarzu całopalenia, a nowe kadzidło składane było na bochenkach. Zob., J. Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, t. 1, Warszawa 2001, Księga trzecia, IX, s. 196.

(zob. Ap 5,11), składają ofiary kadzielne (zob. Ap 8,3), grają na harfach i śpiewają „nową pieśń” (zob. Ap 5,9n.)¹²⁰.

d. Lud wierny

Liturgia ukazana w Apokalipsie jest sprawowana przez aniołów i świętych. Izrael był narodem wybranym przez Jahwe. Pan Bóg złożył Abrahamowi obietnicę:

„Jam jest Bóg Wszechmogący. Służ Mi i bądź nieskazitelny, chcę bowiem zawrzeć moje przymierze pomiędzy Mną a tobą i dać ci niezmiernie liczne potomstwo” (Rdz 17, 1-2). „Przymierze moje, które zawieram pomiędzy Mną a tobą oraz twoim potomstwem, będzie trwało z pokolenia w pokolenie jako przymierze wieczne, abym był Bogiem twoim, a potem twego potomstwa” (Rdz 17,7).

„Będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie i jak ziarnka piasku na wybrzeżu morza; potomkowie twoi zdobędą warownie swych nieprzyjaciół”

(Rdz 22,17).

Potomstwo Abrahama będzie tak liczne, że nikt nie będzie mógł policzyć, tak jak nikt nie może policzyć gwiazd na niebie i piasku na pustyni czy na brzegu morza. I oto w Apokalipsie widzimy wielki tłum (zob. Ap 19,1), którego nie nikt nie może policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków¹²¹. Wszyscy odziani są w białe szaty i w rękach trzymają palmy (zob. Ap 7,9). Te szaty stały się białe dzięki krwi Baranka (zob. Ap 7,14). Wierni oczyszczają swe szaty dwustopniowo: najpierw piorą je, a potem wybielają. Pranie szat oznacza usunięcie i darowanie grzechów: Bóg przebacza człowiekowi zabrudzenie szaty i usuwa z niej wszelkie zanieczyszczenia. Bielenie szat przywraca im pierwotną biel. Oznacza napełnienie człowieka łaską. Bóg przywraca człowiekowi pierwotną świętość¹²².

Rzesze ludzi stoją przed tronem i przed Barankiem (zob. Ap 7,9). Lud wierny ukazany w Ap 14,1-5 to sto czterdzieści cztery tysiące mających wypisane na czołach imię Baranka i jego Ojca¹²³.

W Starym Testamencie imię Boga miał wypisane na nakryciu głowy Aaron: „poświęcony dla Pana”:

120 T. M. Dąbek, Aniołowie opiekunami Kościoła w Apokalipsie św. Jana, w: RBL 4(1984), s. 305-313.

121 K. Lijka, Dzień Pański według Apokalipsy, w: LitSac 3(1997), s. 34.

122 P. Ostański, Objawienie Jezusa Chrystusa, dz. cyt., s. 176.

123 A. Lancellotti, Apocalisse, dz. cyt., s. 126n. Zob., Introduzione al Nuovo Testamento, dz. cyt., s. 17n. Zob., Pseudo-Orygenes, Uwagi do Apokalipsy, Kraków 2005, s. 56-57.

„I zrobisz też diadem ze szczerego złota i wyryjesz na nim, jak się ryje na pieczęci: Poświęcony dla Pana. I zwiążesz go sznurem z fioletowej purpury, tak żeby był na tiarze i żeby na przedniej stronie tiary był umieszczony. I będzie on na czole Aarona, ponieważ Aaron poniesie uchybienia popełnione przy ofiarach, które będą składać Izraelici, i przy wszystkich świętych darach. A będzie na jego czole ciągle dla zjednania mu łaski w oczach Pana” (Wj 28, 36-38).

W Księdze Ezechiela ci, którzy ocaleją na czołach mają znak TAW: „Pan rzekł do niego: Przejdź przez środek miasta, przez środek Jerozolimy i nakreśl ten znak TAW na czołach mężów, którzy wzdychają i biadają nad wszystkimi obrzydliwościami w niej popełnianymi” Ez 9,4. to znak zbawienia - krzyż jest pieczęcią i nowym imieniem Boga.

Wśród wykupionych są dziewice, męczennicy: „ci spośród ludzi zostali wykupieni na pierwociny dla Boga i dla Baranka” (Ap 14,4) „dusze ściętych dla świadectwa Jezusa i dla Słowa Bożego” (Ap 20,4). Ci wszyscy, to lud kapłański Starego i Nowego Testamentu (Wj 19,6)¹²⁴.

Pierwociny wiążą się z ideą ofiar Starego Testamentu. Nie pociągają jednak konieczności męczeństwa w sensie ścisłym. Zgodnie z użyciem w Nowym Testamencie terminu „pierwociny” wystarczy tu widzieć pierwszy plon łaski,