Ze względu na różnorodność badanych miast, budowa jednego modelu opisującego wpływ poszczególnych determinant na cenę pokoi hotelowych jest bezzasadna. Dla-tego też oszacowano 28 modeli dla każdego miasta z osobna. W tabeli 2 zamieszczo-no istotne w sensie statystycznym wartości parametrów strukturalnych modelu oraz wartości współczynnika determinacji liniowej R2.
Wybrane determinanty najpełniej opisały zmienność cen pokoi hotelowych w Tal-linie (69,25%), Helsinkach (67,44%), Wilnie (66,56%), Warnie (65,07%) i Oslo (64,38%). Najgorsze dopasowanie modeli zaobserwowano w Splicie (18,23%), Florencji (24,14%), Atenach (27,07%), Budapeszcie (29,15%) i Andorze (29,95%). Kategoria hotelu jest istotną zmienną objaśniającą we wszystkich miastach z wyjątkiem Brukseli. Naj-większy wzrost ceny pokoju hotelowego, spowodowany wzrostem kategorii o jedną gwiazdkę, widoczny jest w Splicie (700,57 euro), najmniejszy zaś w Kolonii (90,01 euro). Tabela 2. Parametry strukturalne modeli oszacowanych MNK dla poszczególnych miast
Miasto LG OC OK SN BO R2 Amsterdam -90,35 0,03 X 46.57% Andora X X X 29,95% Ateny 8,72 X X X 27,07% Belgrad -14,63 87,92 X X 46,45% Berno X X X 54,75% Bratysława X 62,25 X X 59,53% Brno X X X X 40,57% Bruksela X X X X 30,33% Budapeszt X X X 29,15% Bukareszt X X 55,03 56,90 42,09% Florencja X X -77,54 24,14% Helsinki X X 67,44% Kolonia 90,01 -13,06 95,28 52,70% Kopenhaga X X X 39,52% Kraków -24,33 X 47,80 X 50,13% Lizbona X X 33,53% Lublana X 32,71 X X 50,81%
Luksemburg -49,04 X X X 58,32% Malaga -13,11 X X 55,95% Marsylia X X X X 45,08% Oslo -78,72 X 64,38% Ryga X X 54,48% Salzburg X X X 45,11% Split X X X X 18,23% Sztokholm -28,99 X 50,80% Tallin X X X 69,25% Warna 95,78 X 53,20 X X 65,07% Wilno X X X 66,56%
Źródło: opracowanie własne.
W dziesięciu miastach odległość od centrum okazuje się istotną zmienną obja-śniającą. Wraz z każdym kilometrem oddalającym hotel od centrum, cena pokoju hotelowego maleje w Helsinkach o 222,47 euro, zaś w Kolonii o 13,06 euro. W Ate-nach znak parametru stojącego przy tej zmiennej jest niezgodny z oczekiwania-mi, gdyż wraz z każdym kilometrem dalej od centrum cena pokoju rośnie o 8,72 euro. Ocena konsumenta okazuje się istotną zmienną objaśniającą w szesnastu miastach. Największy wzrost ceny pokoju spowodowany wzrostem oceny konsu-mentów o jednostkę zaobserwowano w Oslo (446,23 euro), a najmniejszy w Lub-lanie (32,71 euro). Znaki parametrów regresji stojących przy zmiennych SN i BO we Florencji są niezgodne z oczekiwaniami, gdyż wliczenie śniadania w cenę pokoju hotelowego w tym mieście obniża cenę pokoju o 201,46 euro, zaś zaoferowanie możliwości bezpłatnego odwołania rezerwacji obniża cenę pokoju o 77,54 euro. Wliczenie śniadania w cenę pokoju okazuje się istotną zmienną objaśniającą jedynie dla dziewięciu miast. W Amsterdamie podnosi cenę pokoju o 0,03 euro, zaś w Ber-nie o 355,14 euro. Możliwość bezpłatnego odwołania rezerwacji jest zmienną staty-stycznie istotną dla siedmiu miast. W Bukareszcie cenę hotelu podnosi o 56,90 euro, a w Kopenhadze o 406,48 euro.
Wnioski
Przeprowadzone badanie pozwala na stwierdzenie, iż ceny pokoi hotelowych w wy-branych miastach europejskich są silnie zróżnicowane. Jest to zmienność nie tylko pomiędzy analizowanymi miastami, ale również w ich obrębie. Amsterdam okazał
się miastem, w którym tygodniowy wypoczynek w hotelu, w pokoju dwuosobowym, w terminie od 2 do 9 lutego 2019 roku kosztowałby średnio najwięcej (1356 euro). Warna natomiast jest miastem, w którym kosztowałby najmniej (298 euro). Dyspro-porcja okazuje się bardzo duża, średnia cena pokoju hotelowego w Amsterdamie jest ponad 4,5-krotnością ceny pokoju w Warnie. Jednak nawet w obrębie tych miast możemy znaleźć hotele, których ceny będą się bardzo różnić. Za najdroższy hotel w Amsterdamie turysta musiałby zapłacić 5567 euro, zaś za najtańszy dwunastokrot-nie mdwunastokrot-niej, bo jedydwunastokrot-nie 463 euro. W Wardwunastokrot-nie ceny pokoju hotelowego wahają się od 126 euro do 599 euro. Na dysproporcje cenowe pomiędzy miastami wpływ mają oczy-wiście czynniki makroekonomiczne i koszty życia w danym mieście. Zbadanie tych współzależności będzie tematem następnego artykułu.
Na zróżnicowanie cen pokoi hotelowych w obrębie jednego miasta wpływ mają atrybuty hotelu, takie jak: jego kategoria, odległość od centrum miasta, ocena kon-sumentów oraz dodatkowe usługi oferowane przez obiekt. W wyniku oszacowania metodą najmniejszych kwadratów 28 modeli opisujących zależność cen pokoi hote-lowych w wybranym terminie od analizowanych determinant, stwierdzić można, iż kategoria hotelu to czynnik najsilniej oddziałujący na wysokość ceny. Zmienną istot-ną w sensie statystycznym w szesnastu miastach okazuje się również ocena konsu-menta. Odległość od centrum, wliczenie śniadania w cenę pokoju hotelowego oraz możliwość bezpłatnego odwołania rezerwacji to zmienne, które rzadziej oddziału-ją na cenę pokoju. Współczynnik determinacji obliczony dla oszacowanych modeli waha się od 18,23% w Splicie do 69,25% w Tallinie. A zatem o ile dla Tallina można uznać model za satysfakcjonujący, o tyle dla Splitu należałoby się zastanowić nad dodatkowymi zmiennymi egzogenicznymi.
Podsumowując, można stwierdzić, iż analizowane zmienne objaśniające nie są do końca wystarczające, aby w pełni wyjaśnić zmienność cen pokoi hotelowych. Na pewno wyniki uległyby poprawie, gdyby włączyć do modeli takie zmienne, jak odle-głość od środków transportu, lotniska, atrakcji turystycznych oraz dodatkowe usługi i udogodnienia oferowane przez hotel.
Bibliografia
Derek M., Dycht K. (2018), Lokalizacja usług noclegowych w otoczeniu Rynku Starego Miasta
w Warszawie, „Prace geograficzne”, zeszyt 152, ss. 55–66.
Gołębieska K., Majchrzak-Jaszczyk A. (2017), Determinanty kształtujące wysokość cen pokoi
hotelowych w wybranych miastach Polski, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVIII, z. 8, cz. 3,
ss. 375–394.
Jaremen D.E., Nawrocka E. (2017), Konkurencyjność Airbnb na rynku hotelarskim, „Prace Na-ukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, zeszyt 473, ss. 274–285.
Kim J., Jang S., Kang S., Kim S. (2018), Why are hotel room prices different? Exploring spatially
varying relationships between room price and hotel attributes, „Journal of Business Research”,
w druku, dostępny na stronie od 13 września 2018.
Latinopoulos D. (2018), Using a spatial hedonic analysis to evaluate the effect of sea view on
hotel prices, „Tourism Management”, volume 65, ss. 87–99.
Moro S., Rita P., Oliveira C. (2018), Factors Influencing Hotels’ Online Prices, „Journal of Hospi-tality Marketing & Management”, volume 27, ss. 443–464.
Napierała T., Adamiak M. (2014), Odległość od centrum miasta jako determinanta cen usług
hotelowych, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 2, no. 3 (264), ss. 41–54.
Pawlicz A., Napierała, T. (2017), The determinants of hotel room rates: an analysis of the
ho-tel industry in Warsaw, Poland, „International Journal of Contemporary Hospitality
Manage-ment”, Vol. 29 I, ss. 571–588.
Santos F.A., Machado J., Mayer V. F. (2018), The framing effect and the perception of value
and price fairness: an analysis of a purchase decision of the tourists in a hotel room in Rio de Janeiro, „Cultur: Revista de Cultura e Turismo”, Vol.12 No.1, ss. 7–30.
Joanna Kantyka
| j.kantyka@awf.katowice.plNR ORCID: 0000-0002-8799-4452
Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Wydział Zarządzania Sportem i Turystyką
Krzysztof Cieślikowski
| k.cieslikowski@awf.katowice.plNR ORCID: 0000-0002-9249-6335
Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Wydział Zarządzania Sportem i Turystyką