Na sektor elektroenergetyczny w Polsce składają się cztery segmenty działalności:
wytwarzanie energii,
przesył, za który odpowiedzialny jest Operator Systemu Przesyłowego – PSE S.A.,
dystrybucja,
sprzedaż detaliczna.Osobno wyróżnić należy też sektor ciepłowniczy, w ramach którego Grupa PGE jest obecna w obszarze wytwarzania, dystrybucji i sprzedaży ciepła.
Do najważniejszych uczestników rynku energii elektrycznej w Polsce zaliczyć należy cztery ogólnopolskie, zintegrowane pionowo koncerny elektroenergetyczne. Zaliczają się do nich PGE Polska Grupa Energetyczna S.A., TAURON Polska Energia S.A., ENEA S.A. oraz ENERGA S.A., przejęta przez PKN Orlen S.A. (Orlen) w 2020 roku.
Grupa PGE jest niekwestionowanym liderem rynkowym w segmencie wytwarzania energii elektrycznej z ok.
43% udziałem. Grupa wytwarza więcej energii elektrycznej niż wszyscy inni znaczący uczestnicy skonsolidowanego rynku łącznie, dysponując jednocześnie największymi mocami osiągalnymi, zarówno konwencjonalnymi, jak i odnawialnymi. Oprócz zintegrowanych koncernów elektroenergetycznych do liczących się rynkowo producentów zaliczają się PKN Orlen S.A. (PKN Orlen), ZE PAK S.A. (ZE PAK) oraz PGNiG TERMIKA S.A. (PGNiG). Przy czym produkcja ZE PAK opiera się o elektrownie systemowe, a w PKN Orlen i PGNiG o jednostki kogeneracyjne wytwarzające energię elektryczną wraz z ciepłem.
W 2021 roku 54% energii elektrycznej w kraju wytworzone zostało z węgla kamiennego – i jest to kluczowe paliwo konkurentów GK PGE. Ze spalania węgla brunatnego pochodziło 26% energii elektrycznej wyprodukowanej w Polsce. Oprócz Grupy PGE podmiotem, który bazuje na wytwarzaniu energii elektrycznej z tego surowca jest ZE PAK. Udział elektrowni wiatrowych i źródeł gazowych w produkcji energii wyniósł po ok. 8%. Wykorzystanie pozostałych źródeł energii ma relatywnie mniejsze znaczenie z punktu widzenia KSE.
Wykres: Szacunkowy udział największych polskich producentów energii elektrycznej w mocy zainstalowanej oraz produkcji netto na koniec III kwartału 2021 roku.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji publikowanych przez spółki oraz ARE.
Rynek produkcji energii ze źródeł odnawialnych jest rynkiem znacznie bardziej rozproszonym od rynku związanego z wytwarzaniem konwencjonalnym. W minionym roku w Polsce najbardziej dynamicznie rozwijała się fotowoltaika. Technologia ta posiadała na koniec grudnia 2021 roku największą moc zainstalowaną wśród źródeł OZE - 7,7 GW, przy czym zdecydowaną większość instalacji (5,9 GW) należała do ponad 800 tys.
prosumentów. Rozwój fotowoltaiki jest jednym z elementów planu inwestycyjnego Grupy PGE, który zakłada PGNIG
46 z 200
zabezpieczyła na ten cel ok. 3 tys. ha gruntów, na których mogą powstać farmy o mocy ponad 2 GW. Ponadto w 2021 roku spółka uzyskała pozwolenia na realizację nowych projektów o łącznej mocy blisko 200 MW. GK PGE pozostaje podmiotem o najwyższej mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych – 688 MW i posiada ok. 10% udziału w ogólnej mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowych w Polsce. Innymi liczącymi się operatorami farm wiatrowych są EDP Renewables Polska sp. z o.o., TAURON Ekoenergia sp. z o.o. oraz PKN Orlen S.A.
Nowym segmentem OZE powstającym w Polsce są farmy wiatrowe na morzu. W pierwszej fazie systemu wsparcie przyznawane jest w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Prezesa URE a od 2025 roku projekty budowy farm morskich zaczną uczestniczyć w systemie aukcyjnym. W 2021 roku Prezes URE przyznał prawo do wsparcia dla dwóch projektów farm morskich o łącznej mocy 2,5 GW realizowanych wspólnie przez PGE i Ørsted (JO 50/50). Do uzyskania wsparcia wymagane jest jeszcze potwierdzenie przez Komisję Europejską zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy publicznej przyznanej wytwórcy.
Wzrost rynkowych cen energii umożliwia rozwój inwestycji OZE również poza systemem wsparcia, na podstawie długoterminowych umów sprzedaży (PPA).
W obszarze dystrybucji występuje geograficzny podział kraju, a na rynku obecnych jest czterech dużych operatorów systemu dystrybucyjnego , którzy zostali zobligowani do rozdzielenia działalności dystrybucyjnej od pozostałej działalności biznesowej: PGE Dystrybucja S.A., TAURON Dystrybucja S.A., Enea Operator sp.zo.o. oraz Energa-Operator S.A.
Oprócz wspomnianych grup energetycznych istotnymi podmiotami są Stoen Operator sp. z o.o. (spółka z grupy E.ON, poprzednio innogy Stoen Operator sp. z o.o.), odpowiadający za dystrybucję energii elektrycznej na terenie m.st. Warszawy, a także PKP Energetyka S.A. obsługująca kolejową sieć elektryczną na terenie całego kraju.
Historyczne ustalenie obszarów dystrybucyjnych ma istotny wpływ na warunki operacyjne prowadzonej działalności, przy czym ta specyfika ma swoje odzwierciedlenie w zatwierdzanych przez Prezesa URE taryfach dystrybucyjnych. Grupa PGE operuje na obszarze słabiej zurbanizowanym i zindustrializowanym, co przekłada się na fakt, iż na obszarze ok. 130 tys. km2 Grupa obsługuje ponad 5,5 mln klientów, natomiast TAURON porównywalną liczbę klientów obsługuje na obszarze blisko dwa razy mniejszym, dystrybuując jednocześnie większą ilość energii.
47 z 200
Wykres: Podział Polski na obszary działania głównych operatorów systemu dystrybucyjnego.
Źródło: Opracowanie własne.
Wykres: Udział poszczególnych grup energetycznych w wolumenie dystrybuowanej energii elektrycznej w 2020 roku oraz w sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych po 3 kwartałach. 2021 roku.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji publikowanych przez spółki oraz ARE i URE.
W segmencie sprzedaży detalicznej, obejmującym sprzedaż do odbiorców końcowych – zarówno odbiorców indywidualnych, małych i średnich przedsiębiorstw, jak i dużych przedsiębiorstw przemysłowych, większość sprzedaży realizowana jest przez cztery największe grupy energetyczne oraz E.ON Polska S.A. (wcześniej innogy Polska S.A.). Liderami pozostają Grupa PGE oraz TAURON, koncentrując wspólnie ponad 50% rynku.
Zarówno PGE, jak i TAURON sprzedają energię elektryczną do ponad 5 mln klientów. Pomimo coraz większej liczby konkurentów w segmencie, w tym przedsiębiorstw dla których energia elektryczna nie jest podstawowym produktem, udział firm spoza czterech największych polskich grup jest nadal niewielki. Liderzy skupiają ponad 80% rynku. Oprócz nich istotną rolę zachowuje E.ON Polska S.A., bazująca na sprzedaży powiązanej ze świadczoną przez grupę rolą dystrybutora na terenie Warszawy, a także PKP Energetyka S.A.
Stoen 5%
ENEA 14%
ENERGA 16%
TAURON 35%
PGE 26%
Pozostali 4%
Wolumen dystrybuowanej energii elektrycznej
ENERGA 13%
ENEA 17%
TAURON 24%
27%PGE Pozostali
19%
Sprzedaż do odbiorców końcowych
48 z 200
producentów odpowiada za mniej niż 40% krajowej produkcji. Grupa PGE jest niekwestionowanym liderem również tego rynku z udziałem na poziomie ok. 20%. Rynek ten jednak ma charakter lokalny i nosi cechy monopolu naturalnego, a ceny ciepła ustalane są w trybie administracyjnym – tj. taryfy na sprzedaż ciepła są zatwierdzane przez Prezesa URE. Dominujący wytwórcy swoją produkcję koncentrują w różnych ośrodkach miejskich, w związku z czym konkurencja sektora jest ograniczona i ma charakter lokalny. Oprócz Grupy PGE najważniejszymi wytwórcami ciepła są PGNiG (koncentracja wytwarzania głównie w aglomeracji warszawskiej) oraz Grupa Veolia (aglomeracja poznańska, Łódź).
PROFILE GRUP ENERGETYCZNYCH
Podział sektora elektroenergetycznego na segmenty znajduje swoje odzwierciedlenie w segmentach działalności poszczególnych grup energetycznych. W odróżnieniu od pozostałych grup energetycznych w Polsce, wśród których dominującą rolę w tworzeniu wyniku EBITDA odgrywa segment dystrybucji energii elektrycznej, GK PGE jest grupą, w której znaczącym źródłem zysku operacyjnego jest segment wytwarzania.
Wpływ na taki odmienny profil Grupy ma zarówno ekonomika, jak i skala działalności Grupy w segmencie wytwarzania, pomimo że Grupa PGE pozostaje drugim pod względem wolumenowym dystrybutorem energii elektrycznej w kraju. Pozwala to na optymalne wykorzystanie własnych kompetencji i pojawiających się szans w obszarze wytwarzania (zarówno konwencjonalnego, jak i odnawialnego) oraz hurtowego handlu energią elektryczną, przy jednoczesnym wysokim i stabilnym poziomie EBITDA z działalności regulowanej.
Wraz z dokonanymi przejęciami przez ENEA kopalni Bogdanka oraz Elektrowni Połaniec i uruchomieniem nowego bloku Elektrowni Kozienice grupa ta zwiększyła udział EBITDA z segmentu wytwarzania. Przybliżyło to grupę ENEA do profilu Grupy PGE.
Charakterystycznym dla wszystkich grup jest relatywnie mały udział sprzedaży detalicznej w tworzeniu wyniku operacyjnego, na co wpływ ma poziom marżowości sprzedaży, będący wynikiem znacznej konkurencji w segmencie.
Wykres: Profile polskich grup energetycznych (wielkość wykresu proporcjonalna do udziału w EBITDA za III kwartały 2021 roku poszczególnych segmentów działalności i wielkości łącznej EBITDA).
*Wytwarzanie – wytwarzanie konwencjonalne i odnawialne, wydobycie oraz ciepłownictwo.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji publikowanych przez spółki.
0%
49 z 200