Z analizy zapotrzebowania na kruszywo w ostatnich latach w woje-wództwie podkarpackim wynika, że zdecydowana większość kruszywa wy-korzystywana była dla szeroko rozumianego budownictwa, a w szczególno-ści na potrzeby inwestycji drogowych. W najbliższym czasie nie ulegnie to zmianie.
Na podstawie planowanych inwestycji drogowych uwzględnionych w (Rozporządzenie Rady…, 2004; Programy Budowy…, 2011) na poziomie
* Współautor P. Chrapek
87
krajowym i lokalnym wyznaczono w woj. podkarpackim długości odcinków dróg budowanych, przebudowywanych i remontowanych (drogi wojewódz-kie, powiatowe i gminne) oraz nowo powstających dróg krajowych (m.in.
autostrady i drogi ekspresowe) (tab. 4.5–4.7).
Tab. 4.5. Planowane do budowy długości odcinków autostrad i dróg ekspresowych w województwie podkarpackim (Resak M. i in., 2011; Rozporządzenie Rady…, 2004; Programy Budowy…, 2011; Kozioł W., Galos K., red., 2013)
Okres realizacji
inwestycji Klasa dróg Województwo podkarpackie
2012–2013 Autostrada, km 156
Droga ekspresowa, km ---
2014–2020 Autostrada, km ---
Droga ekspresowa, km 160
Po roku 2020 Autostrada, km ---
Droga ekspresowa, km 39
Tab. 4.6. Planowane do budowy długości odcinków dróg krajowych (bez autostrad i dróg ekspresowych) w województwie podkarpackim (Resak M. i in., 2011; Rozporządzenie Rady…, 2004; Programy Budowy…, 2011; Kozioł W., Galos K., red., 2013)
Okres realizacji inwestycji Województwo podkarpackie, km
2012–2013 11
2014–2020 59
Po roku 2020 —
Tab. 4.7. Planowane inwestycje drogowe dróg lokalnych w województwie podkar-packim (Resak M. i in., 2011)
Okres realizacji inwestycji Klasa dróg Województwo podkarpackie, km
2012–2013
Drogi wojewódzkie 104,8
Drogi powiatowe
i gminne 311,4
2014–2015
Drogi wojewódzkie 10,0
Drogi powiatowe
i gminne 516,8
88
Ilość kruszywa koniecznego do wykonania planowanych inwestycji drogo-wych przyjęto wg (Resak M. i in., 2011), gdzie autorzy określili wielkości na podstawie Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publicz-ne i ich usytuowanie. W tab. 4.8 przedstawiono perspektywiczpublicz-ne zapotrze-bowanie na kruszywo łamane w planowanych inwestycjach dotyczących infrastruktury drogowej.
Tab. 4.8. Perspektywiczne zapotrzebowanie na kruszywo łamane dla planowanych inwestycji drogowych (Resak M. i in., 2011)
Okres realizacji inwestycji Województwo podkarpackie, mln Mg
2012–2013 5,8
2014–2020 6,8
Po roku 2020 0,8
Biorąc pod uwagę fakt, że produkcja kruszyw łamanych ze skał zwięzłych w 2011 r. w woj. podkarpackim wyniosła ok. 1,7 mln Mg oraz zakładając, że w kolejnych latach utrzymywałaby się na podobnym pozio-mie, przy wzmożonych inwestycjach w okresie 2014–2020, Podkarpacie odczuwałoby deficyt surowców, gdyż planowane inwestycje znacznie prze-wyższają możliwości produkcyjne kruszyw w województwie. Jednakże wo-jewództwo mogłoby się wspomagać kruszywem żwirowym.
W tab. 4.9 przedstawiono stan zapotrzebowania na kruszywa w woj.
podkarpackim zapotrzebowanie w latach 2010–2014 (dane uzyskane z ko-palń).
Tab. 4.9. Zapotrzebowanie na kruszywa w województwie podkarpackim w latach 2010–2014 (dane uzyskane z kopalń w 2012 r.)
Zapotrzebowanie 2010 2011 2012 2013 2014
tys. Mg Kruszywa do betonu
towarowego 960 1120 1120 960 800
Kruszywa do betonu
mostowego 96 320 400 16 16
Kruszywa żwirowe
do drogownictwa 5000 15 000 13 000 5000 5000 Kruszywa łamane
do drogownictwa 4500 5000 2300 3000 600
89
Wydobycie kruszyw piaskowo-żwirowych w województwie podkar-packim w roku 2012 wyniosło ponad 22,8 mln Mg. Oznacza to ponad dwu-krotny wzrost w stosunku do lat poprzednich (2009–2010). Większość kru-szywa wyeksploatowana w województwie została przeznaczona na budowę autostrady A4.
Opóźnienie w budowie dwóch odcinków autostrady A4 doprowadzi-ło w bieżącym roku do zmniejszenia zapotrzebowania na kruszywo zarówno piaskowo-żwirowe, jak i łamane. Budowa wyżej wymienionych odcinków zostanie wznowiona dopiero w roku 2014. Większość prac przy największej budowie województwa została ukończona (autostrada A4) co stanowi przy-czynę przyszłego zmniejszenia dużego zapotrzebowania na kruszywo pia-skowo-żwirowe.
W budownictwie mieszkaniowym również obserwuje się tendencję spadkową zapotrzebowania na kruszywa. Inwestycje kubaturowe tj.: rozbu-dowa lotniska Jasionka, burozbu-dowa nowych centrów handlowych w Rzeszowie i Dębicy, czy rozbudowa zakładów Świdnik w Mielcu – nie są w stanie zrównoważyć spadków zużycia w budownictwie mieszkaniowym.
Dużą konkurencją w segmencie drogowym dla kruszyw piaskowo-żwirowych będzie popiół z Zakładów Azotowych w Tarnowie. Od bieżące-go roku materiał ten sukcesywnie wypiera piaski i gliny, które były stoso-wane do budowy nasypów drogowych i kolejowych. Ilość popiołów dostar-czanych do budowy nasypów wynosi 1 mln Mg kruszyw. Zakłady Azotowe w ten sposób zmniejszają powierzchnie hałd odpadowych wokół swego za-kładu.
W latach następnych (2014–2020), z racji nowych inwestycji zwią-zanych z nowym budżetem UE, należy się spodziewać wydobycia kruszyw piaskowo-żwirowych na poziomie 13–15 mln Mg/rok. W tym okresie głów-nym konsumentem kruszyw piaskowo-żwirowych będzie budownictwo:
drogowe, kolejowe oraz kubaturowe. Planuje się, że wartość inwestycji w tych latach ma być podobna do wartości uzyskanych w okresie 2008–2012.
Region Podkarpacia przez najbliższe 6–7 lat, pod względem produk-cji kruszyw piaskowo-żwirowych, będzie samowystarczalny. Możliwe
nad-90
wyżki produkcji mogą być kierowane poza granice województwa w przy-padku pojawienia się popytu.
4.3.2 Kruszywa łamane
Województwo podkarpackie posiada tylko kilka liczących się kopalń wydobywających kruszywa łamane. Ich wydobycie w 2012 r. wynosiło ok.
1,1 mln Mg/rok. Większość kruszyw jest sprowadzana z województw: świę-tokrzyskiego (dolomity, wapienie), dolnośląskiego i małopolskiego. Region podkarpacki zaopatruje się w kruszywa łamane również z zagranicy (z Ukra-iny – ok. 800 tys. Mg/rok).
Kruszywa znajdujące zastosowanie w budownictwie kolejowym sprowadzane są z Kopalni Porfiru Zalas (woj. małopolskie).
Rynek betonów mostowych zaopatrywany jest w kruszywa zarówno z Dolnego Śląska (dostawy bazaltów oraz granitów) jak i z Ukrainy (grano-dioryty).
Województwo podkarpackie jest zależne od dostaw kruszyw łama-nych z zewnątrz. W latach 2011–2012 były one szacowane na poziomie ok.
5 mln Mg rocznie. Przewiduje się, że w latach 2013–2020 dostawy kruszyw z zewnątrz będą się utrzymywać maksymalnie na poziomie 3,5 mln Mg. Nie należy się spodziewać wzrostu popytu na kruszywa w tych latach do pozio-mu z lat 2011–2012. Wówczas głównym konsumentem dużych ilości kru-szyw była budowa autostrady A4.
W latach 2014–2020 w woj. podkarpackim należy spodziewać się zwiększenia produkcji kruszyw łamanych, gdyż rozpoczynają się nowe kon-trakty drogowe i kolejowe, a zaliczyć do nich należy:
dokończenie autostrady A4 na odcinku Tarnów – Dębica, Jarosław – Korczowa;
modernizacja trasy kolejowej Tarnobrzeg – Rzeszów nr 71;
modernizacja magistrali kolejowej Tarnów – Rzeszów E30;
rozbudowa infrastruktury przejść granicznych;
rozbudowa lotniska w Jasionce;
rozbudowa drogi Rzeszów – Barwinek S19;
rozbudowa drogi Opatów – Nisko S74;
budowa obwodnicy Niska;
budowa obwodnicy Przeworska;
rozbudowa drogi Przemyśl – Medyka.
91