Piastowie Głogowscy i Żagańscy

Księstwo głogowskie powstało w połowie XIII w. z podziału jednolitej dotąd dzielnicy śląskiej między synów Henryka Pobożnego. Protoplastą głogowsko – żagańskiej linii piastowskiej był czwarty z kolei syn Henryka Pobożnego noszący imię Konrad (I). W toku walk ze starszym bratem Bolesławem Rogatką przy poparciu miejscowego rycerstwa zdołał wykroić sobie w północno – zachodniej części Śląska dzielnicę obejmującą ziemię głogowską z Głogowem, Krosnem, Żaganiem, Lubinem Ścinawą i Sądowlem.

Jej uznanie ze strony Rogatki nastąpiło w 1251 r. i odtąd można datować

1102 JASIŃSKI K. 2007, s. 343.

1103 Nekrolog henrykowski, s. 304; DŁUGOSZ J. Historiae, t. 4, s. 391. Zob. także – JASIŃSKI K. 2007, s. 344.

1104 ZABYTKI SZTUKI...2006, s. 803.

1105 JASIŃSKI K. 2007, s. 346.

istnienie odrębnego księstwa głogowskiego. Później doszło do pewnych zmian granicznych: Sądowel przeszedł pod rządy książąt wrocławskich, Konrad zaś nabył za to Bolesławiec i Nowogrodziec nad Kwisą.¹¹⁰⁶ Pierwszy książę głogowski kontynuował politykę kolonizacyjną swoich poprzedników, zakładał nowe wsie, wspierał rozwój miast. Za jego panowania przeprowadzono lokację m. im. Głogowa, Bytomia Odrzańskiego i Kożuchowa. Chociaż według najnowszych badań nie był on fundatorem głogowskiej kolegiaty, jednakże dał się poznać jako jej opiekun i dobrodziej kościoła, który jako wyraz swej wdzięczności wystawił w chórze kolegiaty głogowskiej dwa posągi, z których jeden przedstawiał jego a drugi jego żonę Salomeę.¹¹⁰⁷ Konrad (I) posiadał trzech synów – Konrada, Henryka i Przemka. Nie wiemy dokładnie który z nich był najstarszy. Według T. Jurka najstarszym był Konrad, jednak K. Jasiński uważa, że był nim Henryk (III).¹¹⁰⁸

Książę głogowski Henryk (III) imię odziedziczył zapewne po swym dziadku Henryku Pobożnym. Pomimo, że w literaturze otrzymał liczbę porządkową III, był pierwszym księciem głogowskim o tym imieniu. Nie wiemy kiedy przyszedł na świat. Jak ustalił K. Jasiński urodził się on pomiędzy 1251 a 1260 rokiem.¹¹⁰⁹ Henryk zmarł 9. XII. 1309 r. Pochowany został w kościele cystersów w Lubiążu ¹¹¹⁰ Zamiar pochowania w Lubiążu wyraził Henryk już w 1295 r. Tam także zostały pochowane zmarłe w dzieciństwie córki Henryka – Salomea i Jadwiga. W wystawionym w Ścinawie na kilka dni przed śmiercią w dniu 5 grudnia 1309 r. testamencie potwierdza Henryk chęć spoczynku w murach lubiąskiego klasztoru, oraz sporządza na jego rzecz zapis.¹¹¹¹ Nasuwa się zatem pytanie: dlaczego Henryk nie kazał pochować się w kolegiacie głogowskiej obok grobu swego ojca w pobliżu ufundowanych przez siebie posągów rodziców podkreślając tym ciągłość swojej władzy? Zapewne próbował on stworzyć własną nekropolię, miejscem której miał stać się lubiąski klasztor. Był on w owym czasie nie tylko najstarszym na Śląsku klasztorem cysterskim, ale także ważnym ośrodkiem kultury, myśli politycznej, oraz idei zjednoczenia ziem polskich wyrażonej w napisanej w tym klasztorze u schyłku XIII w. Kronice polsko-śląskiej. Henryka łączyły z lubiąskim klasztorem liczne więzi. Hojnie go obdarowywał potwierdzając dawne posiadłości i dodając nowe, rozstrzygając spory na jego korzyść, czy też zatrudniając w swej kancelarii zakonników lubiąskich jak np. Guenthera zarządzającego dobrami księcia.¹¹¹² Wybór miejsca w Lubiążu podyktowany był także tym, że miała to być

1106 JUREK T. 1987, s. 79 i n.

1107 Miejsce pochówku księcia Konrada I głogowczyka opisałem w poprzedniej części pracy (zob. wyżej s. 133 – 134), ustalając miejsca pochówku synów Henryka Pobożnego. Kolegiata głogowska została przypuszczalnie ufundowana w 1120 r. przez biskupa Heimona i księcia Bolesława Krzywoustego. Zob. JUREK T. 1994, s. 32.

1108 JUREK T. 1993, s. 7.

1109 JASIŃSKI K. 2007, s. 351.

1110 Datę śmierci, oraz miejsce pochowania Henryka podają liczne źródła. Między innymi Epytaphia..., MPH, t.

3, s. 714; Kronika książąt polskich, tamże, s.537. Inne źródła – zob. JASIŃSKI K. 2007, s. 354

1111 JUREK T. 1993, s. 74.

1112 KĘBŁOWSKI J. 1971, s. 82.

nekropolia nie rodu władcy jednej tylko dzielnicy głogowskiej, ale przyszłego króla Polski. W ten sposób nawiązywał Henryk do osoby Bolesława Wysokiego zmierzającego niegdyś do osiągnięcia stanowiska seniora. Temu zapewne służyło ufundowanie pochowanemu w Lubiążu Bolesławowi Wysokiemu nowej płyty z metalową aplikacją, wraz z tumbą na której była ona umieszczona.

Podobne płyty ufundował także swoim zmarłym braciom pochowanym w lubiąskim kościele cystersów – Przemkowi i Konradowi. Przyjmuje się, że Henryka pochowano w prezbiterium w pobliżu grobu Bolesława Wysokiego i jego braci, których groby ozdobił pięknymi płytami. Sam jednak nie otrzymał żadnego nagrobka. Być może dlatego, że zwyczaj wystawiania pomników za życia rozpowszechnił się dopiero w późniejszych czasach, natomiast po śmierci nie było komu ufundować nagrobka Henrykowi, ponieważ wkrótce w obliczu niesprzyjających warunków jego synowie stracili panowanie nad Lubiążem.¹¹¹³

Konrad Garbaty według ustaleń K. Jasińskiego był młodszym od Henryka a starszym od Przemka synem Konrada (I) Głogowskiego, jednakże trudno jest nawet w przybliżeniu ustalić datę jego narodzin.¹¹¹⁴ Bez wątpienia natomiast przydomek określał ułomność fizyczną księcia Konrada. Nie znamy początków jego kariery duchownej, jednakże 1.II.1287 r. został mianowany przez biskupa Tomasza prepozytem kapituły wrocławskiej, którym pozostał aż do swej śmierci w 1304 r. Pochowany został w kościele cystersów w Lubiążu.¹¹¹⁵ Jakkolwiek fakt pochowania księcia Konrada w Lubiążu należy uznać w świetle źródeł za bezdyskusyjny, jednak zastanawia fakt dlaczego będąc proboszczem wrocławskiej kapituły katedralnej nie został zgodnie z prawem kanonicznym pochowany w katedrze wrocławskiej, pomimo, że w testamencie zapisał dla tej katedry 15 grzywien rocznego dochodu z przeznaczeniem na wieczną lampę.¹¹¹⁶ Był też Konrad wielkim dobrodziejem żagańskich augustianów. Przyczynił się m. in. do przeniesienia ich do Żagania, w roku 1284 jako książę żagański potwierdził im wszystkie przywileje i nadania, w testamencie z 1304 r. zapewnił dobrom augustianów wszelką wolność, a dodatkowo 30 grzywien rocznego dochodu, zobowiązując ich do utrzymania w jego intencji wiecznej lampy, oraz do odprawiania nabożeństw za jego duszę w rocznicę jego śmierci.¹¹¹⁷ Jednakże Konrad nie określił wyraźnie miejsca swego grobu, a wykonawcą testamentu i głównym spadkobiercą wyznaczył swego brata Henryka.¹¹¹⁸ On to właśnie pochował Konrada w realizowanej przez siebie rodowej nekropolii w Lubiążu.

Konrad spoczął obok Bolesława Wysokiego pod posadzką prezbiterium kościoła cystersów przed ołtarzem głównym na osi wschód-zachód. Nad grobem księcia najprawdopodobniej zbudowano tumbę, którą przykrywała płyta z piaskowca z

1113 JUREK T. 1993, s. 74.

1114 JASIŃSKI K. 2007, s. 355.

1115 Epytaphia..., MPH, t. 3, s. 713; Kronika książąt polskich ,tamże, s. 536 Zob. także JASIŃSKI K. 2007, s.

356.

1116 KĘBŁOWSKI J. 1971, s. 80.

1117 SZCZEGÓŁA H. 1970, s. 513.

1118 KĘBŁOWSKI J. 1971, s. 81.

metalowymi aplikacjami. Powstała ona w tym samym czasie co druga płyta poświęcona Bolesławowi Wysokiemu i płyta poświęcona Przemkowi Ścinawskiemu. Wykonana została zresztą na odwrocie starej płyty nagrobnej Bolesława Wysokiego. Podobnie jak pozostałe dwie płyty lubiąskie z metalowymi aplikacjami powstała około 1312 r. i należy do najwcześniejszych nagrobków tego typu na kontynencie europejskim.¹¹¹⁹ Aplikacje wykonano ze stopu metalu zwanego auricalcum i przylepiono smołą do wyciętych zagłębień w kamieniu. Przedstawiony na płycie książę Konrad jest wielkości naturalnej w stroju kanonika, w długiej do stóp albie i dalmatyce z szerokimi rękawami. Na głowie mitra książęca. Książę stoi w arkadce maswerkowej, opartej na dwu kolumienkach z przewiązkami. W przestrzeni między obramieniem architektonicznym a postacią, nad jej ramionami umieszczono dwie małe tarcze herbowe z orłem Piastów śląskich.¹¹²⁰ Płytę obiega napis: „+EN CU[N]RAD[U]S EGO DUX HOC SUB MARMORE DEGO QUE[M]TENVIT CURA JOHA[NN]IS P[RAE]POSITURA”. Odnalezienie śladów złocenia na aplikacjach może sugerować, że płyta nie była przeznaczona „do deptania”, a więc zapewne spoczywała na tumbie. Podobnie mogło być także w przypadku płyt Bolesława i Przemka.

Trzeci a zarazem najmłodszy syn Konrada (I) głogowskiego nosił imię Przemko. Imię to otrzymał zapewne po swym wuju księciu wielkopolskim Przemyśle I. Nie znamy daty jego narodzin.¹¹²¹ Władał dzielnicą ścinawską.

Jako sojusznik Henryka IV Probusa, po zajęciu przez niego Krakowa wracając wraz z księciem opolskim Bolesławem I z Małopolski na Śląsk, został napadnięty 26. II. 1289 r. pod Siewierzem przez stronników Władysława Łokietka, którego w opanowaniu Krakowa uprzedził Henryk IV Probus. Bitwa zakończyła się klęską zwolenników Henryka IV. Bolesław I opolski dostał się do niewoli, a Przemko poniósł śmierć. Powstałe w Lubiążu w kręgu inspiracji dworu głogowskiego Nagrobki książąt śląskich opisują dramatyczną scenę śmierci bezbronnego księcia po wzięciu go do niewoli, z którego najpierw ściągnięto zbroję a następnie „w okrutny sposób niczym baranka zamordowano”.¹¹²² Zapewne jak zauważa T. Jurek śmierć księcia Przemka nie musiała nastąpić aż w tak dramatycznych okolicznościach tym bardziej, że wzięty do niewoli przez Łokietka Bolesław I opolski uszedł z niej z życiem.

Niewątpliwie jednak śmierć brata musiała wywrzeć na Henryku III Głogowczyku ogromne wrażenie, którego wyrazem było powstanie tradycji przedstawiającej zbrodnicze zachowanie Łokietka pod Siewierzem, jak również szereg pobożnych fundacji poczynionych przez Henryka Głogowczyka za duszę Przemka, wraz z upamiętniającą go zachowaną do dziś w kościele klasztornym w Lubiążu piękną płytą nagrobną.¹¹²³ Jak ustalił K. Jasiński, data śmierci

1119 POKORA J. 1973, s. 30.

1120 Tamże, s. 34.

1121 JASIŃSKI K. 2007, s. 357.

1122 Nagrobki książąt śląskich, MPH, t. 3, s. 713.

1123 JUREK T. 1993, s. 11 – 12.

Przemka jest pewna i nie ulega wątpliwości.¹¹²⁴ Ciało Przemka zostało pochowane w Lubiążu, na co decydujący wpływ miał jego brat Henryk III Głogowczyk, co zresztą było zgodne z życzeniem Przemka aby być pochowanym w lubiąskim opactwie, któremu w tym celu w testamencie zapisał dwie wsie¹¹²⁵ Henryk najpewniej zajął się pogrzebem brata, a zarazem bliskiego sojusznika umieszczając na jego nagrobku napis mający charakter panegiryku, ukazujący Przemka jako bohatera poległego za sprawę zjednoczenia Polski.

Obecnie płyta umieszczona jest w posadzce prezbiterium po stronie północnej.

Podobnie jak pozostałe dwie płyty została wykonana około 1312 r. z piaskowca z przylepionymi smołą do wyciętych w kamieniu zagłębień aplikacjami z auricalcum. Na płycie o wymiarach 2,51 X 1,16 m przedstawiona jest figura rycerza wielkości naturalnej, ujęta frontalnie w lekkim rozkroku. Ubrana w zbroję kolczą, a na niej w tunikę rycerską. Na głowie mitra książęca. W prawej ręce wzniesiony ku górze miecz, w lewej tarcza z orłem Piastów śląskich opuszczona w dół. Książę stoi pod arkadą maswerkową z motywami trójlistnymi, wspartą na gotyckich kolumienkach z przewiązkami. Między figurą a obramowaniem czternaście małych tarczy z herbem Piastów śląskich. Bordiurę płyty tworzy wykonana majuskułą gotycką inskrypcja o szerokości pasa 15 cm następującej treści: „+QUE DEDIT IN DONIS DEUS ET NATURA POLONIS SUMMIS AUT PRONIS DUCIS HUI ERANT PREMECONIS” Część aplikacji z uszkodzonego w trakcie II wojny światowej napisu znajduje się w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.¹¹²⁶ Również ta płyta pierwotnie najprawdopodobniej spoczywała na tumbie, po której do dzisiaj nie zachował się żaden ślad.¹¹²⁷ Ponieważ napis na płycie nie zawiera daty śmierci księcia, została ostatnio postawiona nowa hipoteza według której upamiętniony na płycie książę Przemko to nie jak dotąd powszechnie się przyjmuje, zmarły w 1289 r. Przemko książę ścinawski, lecz Przemko książę głogowski, zmarły w 1331 r.¹¹²⁸

Najstarszy syn Henryka III głogowczyka nosił imię Henryk II (IV) Wierny. Z przydomkiem tym występuje już w XIV w.¹¹²⁹ Urodził się prawdopodobnie pod koniec 1291, lub w 1292 roku.¹¹³⁰ W 1314 r. Władysław Łokietek odebrał mu dzielnicę poznańską, a po usamodzielnieniu się braci pozostał tylko władcą dzielnicy żagańskiej, składając w 1329 r. hołd królowi Czech Janowi Luksemburskiemu. Rezydując w Żaganiu miał swą siedzibę w nowo wybudowanym zamku stojącym przy Bramie Bożnowskiej, strzegącym wschodniego skraju miasta a zarazem przebiegającego w pobliżu szlaku

1124 JASIŃSKI K. 2007, s. 357.

1125 KĘBŁOWSKI J. 1971, s. 81; Zob. także Nagrobki książąt szląskich, MPH, t. 3, s. 713.

1126 POKORA J. 1973, s. 33 – 34.

1127 Tamże.

1128 Szerzej na temat tej hipotezy – zob. KACZMAREK R. 2009, s. 375 – 390; zob. także Tenże 2010, s. 550 – 554.

1129 JASIŃSKI K. 2007, s. 359.

1130 Tamże, s. 360.

handlowego zwanego „Niskim Traktem” prowadzącego z Poznania przez Głogów, Szprotawę, Żagań, Żary w kierunku Lipska i Halle”.¹¹³¹ Hojnie obsypywał dobrami i przywilejami ufundowany przez Henryka Brodatego w 1217 r. klasztor kanoników regularnych, przeniesiony w 1284 r. z Nowogrodu Bobrzańskiego do Żagania, będący jednym z największych klasztorów na Śląsku. Zwolnił go z czynszów, przyznał nowe areały ziemi, odsprzedał w 1334 r. dochodowy młyn nad Bobrem. Chętnie też zatwierdzał liczne darowizny wnoszone klasztorowi przez rycerstwo i mieszczan, co sprzyjało stałemu rozrostowi posiadłości ziemskich stanowiących podstawę potęgi ekonomicznej klasztoru.¹¹³² Henryk zmarł 22. I. 1342 r.¹¹³³ Jak łatwo przypuszczać książę Henryk jeszcze za życia wyraził życzenie, aby spocząć w znajdującym się w stolicy jego księstwa umiłowanym klasztorze kanoników regularnych (augustianów).¹¹³⁴ Ciało księcia złożono w krypcie pod chórem kościoła.

Wkrótce też postawiono Henrykowi IV pomnik nagrobny ufundowany zapewne przez syna Henryka V Żelaznego. Należy zauważyć, że Henryk IV był pierwszym księciem pochowanym w Żaganiu, jego poprzednicy byli bowiem chowani w nekropolii lubiąskiej. Jak ustalił J. Kębłowski, pomnik ten powstał najprawdopodobniej w tym samym warsztacie który wykonał nagrobek dla Bolka (II) Ziębickiego i jego żony Guty w Henrykowie.¹¹³⁵ Na płycie niegdyś polichromowanej postać księcia wyrzeźbiona została w postawie leżącej, w zbroi, bez nakrycia głowy. W prawej dłoni trzyma oparty o ramię miecz, lewą unosi trójlistną tarczę z wizerunkiem orła Piastów śląskich (częściowo uszkodzoną). Książę odziany jest w kaftan kolczy i tunikę bez rękawów, na którą nałożono płytę napierśnika. Jego ramiona okrywa płaszcz spięty rzemieniem z napisem HENRICUS. Obok spoczywającej na skrzyżowanych poduszkach głowy wyrzeźbiono hełm garnczkowy. Nogi prócz kolczych spodni osłaniają nagolenniki. Pod stopami – lew. Na otoku płyty wykuty majuskułą gotycką napis głosi: [AN]NO + [...] + M + CCC + XLII XI...FERI[A]

CALE[NDAS] + FEBRVARII + OBIIT INCLITUS PRINCEPS HENRICUS DUX SAGANIE.¹¹³⁶ Pomnik nagrobny księcia Henryka IV stanął na tumbie w chórze kościoła, nad miejscem wiecznego spoczynku księcia, obok nie zachowanych do naszych czasów pomników jego potomków dla których także żagański kościół augustianów stał się miejscem wiecznego spoczynku. Do dzisiaj zachowała się płyta nagrobna księcia, oraz fragmenty tumby co do których badacze nie są pewni czy pierwotnie wszystkie one stanowiły części składowe nagrobka Henryka IV.¹¹³⁷ Nie wiemy dokładnie kiedy została zniszczona arkadowa tumba podtrzymująca płytę nagrobną księcia Henryka z

1131 SZCZEGÓŁA H. 1970, s. 519.

1132 KOWALSKI S. 1999, s. 40.

1133 Datę zgonu Henryka IV poświadcza kilka niezależnych od siebie źródeł. Zob. JASIŃSKI K. 2007, s. 360.

1134 Nagrobki książąt śląskich, MPH, t. 3, s. 714. Zob. także JASIŃSKI K. 2007, s. 361.

1135 KĘBŁOWSKI J. 1971, s. 116.

1136 HACZKIEWICZ R. 2003, s. 27.

1137 KĘBŁOWSKI J. 1971, s. 116.

umieszczonymi pomiędzy arkadami postaciami zwierząt, z których do dziś zachowała się tylko postać psa i ptaka. Może wydarzyło się to podczas pożaru miasta w 1472 r., kiedy to spłonął dach kościoła i zawaliło się sklepienie prezbiterium, lub też w 1486 r. gdy miasto i klasztor spłonęły ponownie, a podczas pożaru kościoła zawaliły się partie murów uszkadzając sklepienia?¹¹³⁸ Po zniszczeniu tumby płyta z licznymi uszkodzeniami została umieszczona w niszy obok ołtarza, nie było to jednak dla niej odpowiednie miejsce, co zauważył już ponad sto lat temu H. Lutsch.¹¹³⁹ Sytuacja uległa zmianie, gdy podczas renowacji kościoła w latach 1981 - 1987 została odrestaurowana przez pracowników poznańskiej Pracowni Konserwacji Zabytków gotycka kaplica przylegająca do wschodniego boku wieży, wcześniej zapuszczona i niedostępna, do której za zgodą Kurii Biskupiej i władz konserwatorskich postanowiono przenieść płytę. Pośrodku kaplicy zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi zbudowano z pełnej cegły tumbę i obłożono jej ścianki piaskowcem. W 1980 r.

przystąpiono do renowacji płyty, która podczas przenoszenia uległa przełamaniu. Przeprowadzone badania płyty wykazały, że wykonana jest ona z piaskowca o granulacji piasku 0,5 mm i lepiszczu krzemionowym. Płyta była była bardzo zawilgocona ze śladami korozji i wysoleń co osłabiło strukturę kamienia i doprowadziło do przełamania. Następnie poddano ją gruntownej konserwacji polegającej na jej oczyszczeniu, połączeniu mosiężnymi dyblami, uzupełnieniu uszkodzeń wypełniaczami i hydrofobizacji.¹¹⁴⁰ Po zakończeniu prac konserwatorskich płyta została położona na wcześniej przygotowanej tumbie, na której spoczywa po dziś dzień. Nie zostały dotychczas przebadane podziemia kościoła w których spoczywa książę Henryk IV oraz jego potomkowie. Możliwe, że w niedługim czasie okazją do tego będzie wymiana zniszczonej posadzki w kościele. Byłaby wtedy możliwość nie tylko przeprowadzenia badań podziemi, lecz także umożliwienie ich zwiedzenia.¹¹⁴¹

Konrad (I) Oleśnicki był drugim pod względem wieku synem Henryka III głogowczyka. Nie znamy daty jego narodzin. K. Jasiński ustalił, że miało to miejsce pomiędzy 1292 a 1298 rokiem. Po śmierci młodszego brata Bolesława, Konrad odziedziczył księstwo oleśnickie przy którym utrzymał się do końca życia stając się protoplastą Piastów oleśnickich.¹¹⁴² Konrad zmarł 22 lub 27. XII.

1366 r. i jak podaje Kronika książąt polskich został pochowany w klasztorze trzebnickim.¹¹⁴³ Ciało księcia złożono w krypcie św. Bartłomieja, znajdującej się pod prezbiterium kościoła klasztornego. Była ona najstarszą częścią świątyni trzebnickiej zbudowaną w stylu romańskim w 1214 r. w formie trójnawowej

1138 HACZKIEWICZ R. 2003, s. 10 - 11.

1139 „Grabplatte eines schlesischen Herzogs Henricus, wahrscheinlich Heinrichs IV von Glogau in einer Nische neben dem Altare unwuerdig aufgestellt” Zob. LUTSCH H. 1883 - 1903 T. 2 Fürstentum Glogau - Sagan, s. 152 - 153.

1140 KOWALSKI S. 1999, s. 235 - 236.

1141 HACZKIEWICZ R. 2003, s. 16.

1142 JASIŃSKI K. 2007, s. 362.

1143 Kronika książąt polskich, MPH, t. 3, s. 640.

hali zamkniętej półkoliście od wschodu o kwadratowych przęsłach. W niej to pierwotnie chowano osoby z rodu Piastów przeniesione później do podziemi kaplicy św. Jadwigi, gdzie spoczywają po dziś dzień.¹¹⁴⁴ Możemy przypuszczać, że miejsce pochówku księcia Konrada upamiętniała stosowna płyta nagrobna, jednak nie zachowały się do dzisiaj żadne informacje na jej temat. Nasuwa się zatem pytanie, dlaczego protoplasta Piastów oleśnickich - Konrad (I) oraz jego następcy wybrali klasztor w Trzebnicy na swoją nekropolię, zamiast utworzyć ją w Oleśnicy która była stolicą ich księstwa, jak zresztą uczynili to kolejni władcy tej dzielnicy – Podiebradowie, a po nich książęta wirtemberscy.¹¹⁴⁵ Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w uświadomieniu sobie szczególnego znaczenia jakie posiadała dla Piastów Trzebnica, a dokładnie trzebnicki klasztor cystersek leżący na terytorium księstwa oleśnickiego. W nim spoczywała żona Henryka Brodatego – Jadwiga pochodząca z rodu Andechsów będąca jedyną świętą Piastówną. Kanonizacja jej nastąpiła wkrótce po śmierci przy aktywnym udziale książąt piastowskich. Uznawana za pierwsze w pełni gotyckie dzieło na Śląsku kaplica św. Jadwigi ze znajdującym się w niej nagrobkiem świętej podnosiła rangę Trzebnicy a zwłaszcza klasztoru, który stał się ośrodkiem kultu rodowej świętej. Sacrum związało dynastię bardziej bezpośrednio z mieszkańcami Śląska. Św. Jadwigę uznano za patronkę diecezji obok św. Jana Chrzciciela – patrona katedry wrocławskiej. Od XV w. z Wrocławia zdążały do jej grobu piesze pielgrzymki.¹¹⁴⁶ Kult zataczał coraz szersze kręgi. Poza naturalnym wymiarem religijnym włączał on dynastię w świadomość mieszkańców tej ziemi. Było to jedyne tego typu miejsce, niczego podobnego na pozostałych ziemiach polskich w średniowieczu nie stworzono. Sytuacja zmieniła się, gdy po wymarciu Piastów w 1492 r. księstwo oleśnickie otrzymali Podiebradowie, dla których trzebnickie sanktuarium było zupełnie obce zwłaszcza, że wkrótce przeszli na luteranizm.

Trzeci z synów Henryka III głogowczyka nosił imię Bolesław (Bolko). Za najprawdopodobniejszą datę urodzin przyjmuje K. Jasiński lata 1294 i 1295.¹¹⁴⁷ W roku 1313 w wyniku podziału otrzymał od starszego brata Konrada Oleśnicę i Gniezno. Po zajęciu przez Władysława Łokietka w 1314 r. Wielkopolski pozostała Bolesławowi tylko dzielnica oleśnicka, która po śmierci Bolesława wróciła z powrotem do Konrada. Dokładna data jego śmierci nie jest znana.

Przyjmuje się, że Bolesław zmarł pomiędzy majem 1320 r., a 23. IV. 1321 r. Nie znamy miejsca jego pochowania. Możemy przyjąć, że Bolesław został pochowany w Trzebnicy, która leżała na terenie należącego do niego księstwa oleśnickiego. Jeżeli Konrad po bezdzietnej śmierci Bolesława przejął jego księstwo, to zapewne mógł także podjąć się organizacji jego pogrzebu, chowając swojego brata w klasztorze trzebnickim, w którym sam również pragnął być

1144 ZABYTKI SZTUKI 2006, s. 885.

1145 Tamże, s. 630 – 631.

1146 KARŁOWSKA - KAMZOWA A. 1991, s. 36.

1147 JASIŃSKI K. 2007, s. 367.

pochowany. W pewnym stopniu potwierdzeniem przypuszczeń o pochowaniu księcia Bolesława w Trzebnicy może być cytowana przez J. Mycielskiego odnosząca się do Konrada zaginiona inskrypcja, znajdująca się niegdyś w trzebnickim klasztorze o następującej treści: ANNO DNI MCCCXX DUX BOLCO FRATER EI[US].¹¹⁴⁸ Niestety, poza treścią która mogła ulec zniekształceniu nie wiemy nic bliższego na temat tej inskrypcji. Nie znamy ani jej wyglądu, ani też nie wiemy w którym miejscu kościoła się znajdowała, nie wiemy też nic na temat okoliczności jej zaginięcia.

Czwarty z synów Henryka III głogowskiego miał na imię Jan. Nie znamy dokładnej daty jego narodzin. K. Jasiński wyznacza ją na lata 1296 - 1300. Był księciem ścinawskim. Dzielnicę tę otrzymał prawdopodobnie w 1316 r. Nie znamy też daty śmierci księcia Jana. Przyjmuje się, że zmarł pomiędzy rokiem 1351, a 1364.¹¹⁴⁹ Jan został pochowany w Lubiążu.¹¹⁵⁰ Z zapiski obituarnej Nekrologu lubiąskiego dowiadujemy się, że Jan zmarł 7 października i został pochowany przed prezbiterium kościoła po stronie południowej.¹¹⁵¹ Niestety nie mamy żadnych wiadomości o płycie przykrywającej grób księcia Jana, ani też o

W dokumencie Nekropolie Piastów (Stron 189-200)