Piastowie mazowieccy wywodzą swój początek od trzeciego w kolejności syna Konrada Mazowieckiego, młodszego brata prekursora Piastów kujawskich Kazimierza I – księcia Siemowita I.512 Imię jego zostało zapewne przejęte za pośrednictwem Kroniki Wincentego Kadłubka i nawiązywało do pradziada Mieszka I. Wielokrotnie poświadczony jeszcze za życia ojca Konrada i po jego śmierci.513 Urodził się około 1215 r. Za życia ojca nie posiadał własnej dzielnicy. Po jego śmierci (31.VIII.1247) odziedziczył księstwo Czerskie, a po zgonie brata Bolesława w 1248 r. – płockie, stając się tym samym księciem całego Mazowsza. Zginął w 1262 r. podczas najazdu księcia litewskiego Trojnata na Mazowsze. Jeden z zagonów litewskich spalił Płock, a drugi przeprawił się przez Wisłę i niespodziewanie uderzył 23. VI. na Jazdów, rezydencję książęcą, gdzie przebywał Siemowit ze swym starszym synem Konradem. Wskutek zdrady gródek został zdobyty, a wzięty do niewoli Siemowit został natychmiast ścięty. A. Gieysztor przypuszcza, że zabójcą księcia był zbieg z Riazania Ostafij Konstantynowicz. Zwłoki Siemowita najeźdźcy spalili, a jego syna Konrada uprowadzili na Litwę.514
Tragicznie zmarły Siemowit I pozostawił dwóch synów: Konrada II i Bolesława II. Po śmierci Siemowita Mazowsze uległo wyniszczeniu z powodu kolejnych najazdów litewskich i pruskich w latach 1263, 1266 i 1267, oraz trwającego prawdopodobnie do 1264 r. uwięzienia Konrada.515 Konrad II urodził się około 1250 r. a zmarł w 1294 r. w opactwie kanoników regularnych w Czerwińsku i tamże według Długosza został pochowany.516 Inne źródło – Rodowód książąt polskich podaje, że Konrada pochowano w Warce, która była miejscem pochówku Piastów mazowieckich.517 Zdaniem K. Jasińskiego Długosz wskazując na miejsce pochowania Konrada opierał się na wiadomościach zaczerpniętych z zaginionego źródła. Mógł nim być napis na istniejącym wówczas nagrobku księcia. Za pochowaniem w tym klasztorze przemawia także nadanie mu przez Konrada kościoła Św. Trójcy w Błoniu wraz z bogatym uposażeniem.518 Jednakże XVII - wieczny kronikarz J. Święcicki, w swoim opisie Mazowsza wymieniając książąt pochowanych w wareckim klasztorze
512 W przeciwieństwie do O.Balzera uważam za K. Jasińskiem, że Konrad miał tylko jednego syna o tym imieniu .Zob. JASIŃSKI K. 1997 C, s. 293 i n., tenże: 1997 A, s. 118 i n.
513 JASIŃSKI K. 2001, s. 65 i n.
514 Wiadomość o spaleniu zwłok Siemowita podaje Rocznik Traski, s. 839, pod rokiem 1262 „dux Semovitus Mazoviensis a Litwanis occiditur et comburitur in Iascow et filius eius Cunradus captivatur”. Wiadomość o spaleniu zwłok Siemowita skłonny jest uznać za prawdziwą. A. Gieysztor. Zob. GIEYSZTOR A. 1967, s. 13.
Zob. także ŚWIEŻAWSKI A. 1996, s. 65 – 67.
515 DŁUGOSZ J, Annales, ks.VII, s. 175, 182, 199.
516 Tegoż, Annales, ks.VII, s. 279.
517 MPH, T.III, s. 283.
518 NOWY KODEKS DYPLOMATYCZNY MAZOWSZA, cz. 2, nr 80.
dominikanów nie wspomina w ogóle o pochowaniu tamże Konrada.519 Również K. Stronczyński jako miejsce pochowania księcia Konrada II wskazuje klasztor kanoników regularnych w Czerwińsku, których tenże książę „darowizną kilku wsi obdarzył, i dla których w r. 1290 kościół w Błoniu wystawił”.520 M. Stawski w swej monografii o opactwie czerwińskim stawia nawet hipotezę, że być może pochówek Konrada w Czerwińsku był elementem realizacji idei zakładającej, że klasztor kanoników regularnych stanie się nekropolią Piastów mazowieckich.521 W 1819 r. władze Królestwa Kongresowego dokonały kasaty klasztoru. Przez wiele lat budynki klasztorne obracały się w ruinę. Obecnie w budynkach klasztornych znajduje sie zgromadzenie oo. Salezjanów, a budowle klasztorne odzyskują dawną świetność. Zawarta w starych murach klasztornych tradycja złożenia w nich doczesnych szczątków księcia Konrada II znalazła swój wyraz w wykonanej wiele lat po śmierci księcia Konrada II pamiątkowej płycie znajdującej się obecnie w dawnym kościele klasztornym.
Drugi syn Siemowita – Bolesław II, był niewątpliwie młodszy od Konrada. K. Jasiński przyjmuje, że urodził się około 1254 r.522 Występuje w źródłach, m.in. w Roczniku franciszkańskim krakowskim, Kronice wielkopolskiej i innych.523 Z braku źródeł nie można określić, jaką częścią Mazowsza zarządzał do śmierci swojego brata. Możliwe, że rządził razem z bratem Konradem II, a po jego śmierci samodzielnie całym Mazowszem.524 Bolesław II zmarł 20 kwietnia 1313 r. w Wyszogrodzie. Potwierdza to kilka źródeł, wśród nich m. in.
Nekrolog opactwa lubińskiego i Długosz.525 Z przekazu Długosza dowiadujemy się, że Bolesław II został pochowany w katedrze płockiej.526 W. Szafrański w podziemiach katedry odnalazł kości, które z dużym prawdopodobieństwem przypisuje Bolesławowi II.
Bolesław II pozostawił trzech synów: Siemowita II, Trojdena I, oraz Wacława. O tym, że był synem Bolesława II stwierdza sam Siemowit w dokumencie z 1313 r., oraz w innych źródłach.527 Imię otrzymał po swym dziadzie Siemowicie I. W przyszłości stanie się ono bardzo popularne wśród Piastów mazowieckich. Datę urodzenia podaje Długosz pod rokiem 1283.528 Dokładną datę zgonu Siemowita II zanotowano w Kalendarzu czerwińskim pod
519 Zob. ŚWIĘCICKI J. 1974.
520 STRONCZYŃSKI K.1888, s. 92.
521 STAWSKI M. 2007, s. 350 – 352.
522 JASIŃSKI K. 1998, s. 17.
523 Rocznik franciszkański krakowski, s. 47; Kronika wielkopolska, s. 117. Pozostałe źródła, zob. JASIŃSKI, tamże, s. 16 – 17.
524 DZIEJE PŁOCKA 2000, s. 69 – 70.
525 MPH Seria II, t. 9 cz. 2, s. 57; DŁUGOSZ J., Annales..Ks. 9, s. 87 „Boleslaus Mazovie [...] in Vischegrod moritur, et in ecclesia Ploczens sepelitur”.
526 K. Jasiński uważa, że Długoszowi należy zaufać, jeżeli chodzi o miejsce pochówku Bolesława. W. Szafrański próbował przypisać księciu Bolesławowi II szkielet znaleziony w trumnie z kośćmi władców piastowskich, odkrytej pod stopniami Kaplicy Królewskiej płockiej katedry, podczas badań przeprowadzonych w 1971 roku.
Zob. SZAFRAŃSKI W. 1984.
527 Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza cz. 2, nr 140. Inne źrodła poświadczające, że Bolesław był ojcem Siemowita, zob. JASIŃSKI K. 1998, s. 28.
528 DŁUGOSZ J. Annales,ks.7, s. 225.
18.II.1345 roku. Identyczną datę roczną zanotował Długosz dodając, że został pochowany w katedrze płockiej.529 Podane przez Długosza miejsce pochówku Siemowita w katedrze płockiej uznają za prawdziwe także niektórzy historycy.530 Pozostali badacze skłonni są uznać za prawdziwą informację J.
Święcickiego, według którego Siemowit został pochowany w zbudowanym przez księcia Trojdena w 1321 r. kościele dominikanów w Warce. Mógł on bowiem przedstawiając w swej pracy obraz współczesnego mu Mazowsza przełomu XVI i XVII wieku posiadać jakieś informacje na temat miejsca pochówku tego księcia.531 Zarówno Płock jak i Warka nie leżały w dzielnicy Siemowita, który był księciem wiskim, rawskim i sochaczewskim. Płock był w posiadaniu bratanka Siemowita Bolesława Wańkowica. Warka należąca do jego młodszego brata Trojdena, a po jego śmierci w 1341 r. do jego synów – Siemowita III i Kazimierza wydaje się być bardziej wiarygodna, ponieważ Trojden wraz z synami był z Siemowitem mocno związany.532 Siemowit nie pozostawił po sobie potomstwa.
Po kasacie klasztoru dominikanów w 1819 r., kościół zaczął chylić się coraz bardziej ku upadkowi.533 W 1859 r. kościół został rozebrany, a znajdujące się w nim szczątki Piastów mazowieckich zostały przeniesione do zbudowanego w latach 1652 - 1746 późnobarokowego kościoła franciszkanów. Po kasacie klasztoru franciszkanów jako represji władz carskich za pomoc zakonników dla powstańców podczas Powstania Styczniowego, budynek kościoła przejęła parafia. Przeniesienia dokonał mieszkający w Warce po powrocie z zesłania na Syberię przywódca podchorążych, którzy wzniecili wybuch Powstania Listopadowego – Piotr Wysocki.534 On też ufundował umieszczone w późnobarokowym portalu kościoła epitafium, upamiętniające złożenie w podziemiach tego kościoła doczesnych szczątków książąt mazowieckich:
Trojdena I, Siemowita II, oraz Anny Danuty żony Janusza I córki Kiejstuta.
Trojden I był drugim synem księcia Bolesława II. Imię otrzymał po swym dziadzie, księciu litewskim Trojdenie. W dynastii piastowskiej zostanie ono tylko raz powtórzone u syna księcia mazowieckiego Siemowita IV.535 Datę jego urodzenia ustalono na lata 1284 - 88.536 Jak pisze K. Stronczyński „Temu książęciu Warszawa winna początek następnej swojej świetności i znaczenia.
529 MPH, T. 2, s. 946, DŁUGOSZ J. Annales, ks. 9, s. 238.
530 PACUSKI K., ŚWIEŻAWSKI A. 1996, s. 69 – 72.
531 ŚWIĘCICKI J. 1974, s. 139. Również K. Stronczyński podaje, że:”Ziemowit Bolesławowicz umarł w końcu roku 1343; pochowany w Warce w kościele XX. Dominikanów przez swego brata Trojdena wspaniale
zbudowanym”, zob. STRONCZYŃSKI K. 1888, s. 95. Podobnie uważa także K. Jasiński, zob. JASIŃSKI K.
1998, s. 29 - 30.
532 Tamże, s. 29 – 30.
533 Stan techniczny tego kościoła tak opisuje K. Stronczyński: „Ruinę jego widziałem w roku 1844. Wtedy mury zewnętrzne stały jeszcze w całości, dach nawet pierwotną włoską dachówką kryty, acz w wielu miejscach podziurawiony, pierwotną swoją formę zachował. Brakowało go tylko nad zakrystyą, a nad boczną nawą gontami był zastąpiony. Sam klasztor już wtedy zupełnemu uległ rozebraniu.
534 ŁEPKOWSKI T. 1981, s. 147.
535 Filiację Trojdena potwierdzają liczne źródła. Zob. JASIŃSKI K. 1998, s. 30 – 31.
536 Tamże, s. 31.
Upodobawszy sobie tę mało znaną przed tem miejscowość zbudował w niej zamek i sam chętnie w nim przebywał, choć wtedy Czersk nie przestał jeszcze być stolicą dziedzicznego jego księstwa”.537 Trojden zmarł 13. III. 1341. Datę dzienną, oraz roczną zgonu przekazały Kalendarz i spominki włocławskie, oraz Roczniki Długosza.538 J. Święcicki podaje jak już wspomniałem wyżej, że w klasztorze zakonu dominikanów w Warce znajdują się „godne widzenia grobowce książąt mazowieckich Trojdena i Siemowita, jak również siostry Witolda Anny”.539 Opis ten jednoznacznie wskazuje, że J. Święcicki na własne oczy oglądał grobowce obydwu książąt. Niestety bez odpowiedzi pozostanie pytanie, co autor tego opisu rozumiał pod pojęciem „godne widzenia”.
Natomiast żadnych śladów po nagrobkach nie zauważył około poł. XIX w. J.
Łukaszewicz.540 Czy były to tylko płyty nagrobne, czy może miały kształt tumby? Niestety, zakrył je mrok historii razem z kościołem w którym się znajdowały.
Najmłodszy z synów Bolesława II nosił imię Wacław (Wańko). Informuje nas o tym m. in. Rocznik franciszkański krakowski, oraz Roczniki Długosza.541 Imię zapewne otrzymał od matki czeskiej Kunegundy. Imię to pojawia się jedynie kilkakrotnie wśród Piastów śląskich. K. Jasiński ustalił datę jego narodzin 1293 - 1297. Natomiast datę zgonu wyznaczył na 17. V. 1337 lub 1338 roku.542 W 1320 r. sprowadził on do Wyszogrodu zakon bożogrobców miechowskich, oraz franciszkanów. Jak podaje Długosz, Wacław zmarł w Wyszogrodzie, pochowany został w katedrze w Płocku.543 Tam także lokalizuje jego doczesne szczątki W. Szafrański.544
Starszy brat Wacława – Trojden I posiadał trzech synów: Bolesława Jerzego II, Siemowita III, oraz Kazimierza I. Bolesław Jerzy II występuje co najmniej w kilku źródłach, z podwójnym imieniem zanotowany jest w Roczniku poznańskim.545 Data jego urodzenia nie jest znana. K. Jasiński wyznacza ją na lata 1305 - 1310. W 1324 r. objął po ostatnich Romanowiczach księstwo halickie i włodzimierskie. Bolesław zmarł przed swoim ojcem Trojdenem dnia 7. IV. 1340 r.546 Źródła nadmieniające o jego śmierci podają, że został otruty, gdy próbował szerzyć na Rusi wiarę katolicką. Nie jest znane miejsce jego pochowania, co jest dość oczywiste zważywszy w jakich okolicznościach książę ten zakończył życie.
537 STRONCZYŃSKI K. 1888, s. 97.
538 Kalendarz i spominki włocławskie, MPH n. s. t. 6 s. 82; DŁUGOSZ J. Annales, ks. 9, s. 222.
539 ŚWIĘCICKI J. 1974, s. 139.
540 „Czy istotnie zwłoki tych książąt złóżono w kościele XX. Dominikanów wareckich i czy ci książęta mieli tu jakie nagrobki, nie umiem powiedzieć”- ŁUKASZEWICZ J. 1863, s. 190.
541 Rocznik franciszkański krakowski ,MPH t.3, s. 47; DŁUGOSZ J. Annales, ks. 9, s. 154.
542 JASIŃSKI K. 1998, s. 45 – 46.
543 DŁUGOSZ J., Tamże, s. 154.
544 SZAFRAŃSKI W. 1984, s. 80 - 81.
545 Rocznik poznański I, s. 130.
546 Dokładną datę śmierci odnotowuje Rocznik poznańskiI, s.130; Kronika Jana z Czarnkowa, s. 17.; DŁUGOSZ J. Annales, ks. 9, s. 173.
Siemowita III jako syna Trojdena wymienia wiele źródeł, m. in. Kronika Janka z Czarnkowa.547 Nie znamy daty jego urodzenia. Według K. Jasińskiego można przyjąć, że urodził się on pomiędzy 1316 a 1325 rokiem. Po śmierci ojca sprawował z młodszym bratem Kazimierzem rządy niedzielne, które zakończył ok. 1350 r. podział na ziemię czerską, rawską i liwską, która przypadła Siemowitowi, oraz warszawską z Ciechanowem, Wiskitkami, Nowogrodem i Nowym Dworem w której rządził Kazimierz. Siemowit był jednym z najwybitniejszych Piastów mazowieckich. Współdziałał z Kazimierzem Wielkim, dbał o rozwój miast, zapoczątkował kodyfikację prawa, unowocześnił administrację. W czasie gdy jego druga żona oczekiwała trzeciego syna, podejrzewając ją o zdradę po przyjściu syna Henryka na świat kazał ją udusić.548 Siemowit zmarł 16. VI. 1381 roku.549 Pochowany został jak przekazał Janko z Czarnkowa w katedrze płockiej.550 Również jego szczątki identyfikuje hipotetycznie W. Szafrański z kośćmi odnalezionymi w purpurowej trumnie w podziemiach katedry.551 Należy również zauważyć, że wszyscy Piastowie mazowieccy urodzeni po 1330 roku byli potomkami Siemowita III z jego pierwszego małżeństwa z Eufemią.
Kazimierz – młodszy brat Siemowita III, początkowo po śmierci ojca sprawujący wraz z Siemowitem rządy niedzielne, a później na własnym terytorium, urodził się jak ustalił K. Jasiński pomiędzy 1329, a 1331 rokiem.552 Datę dzienną śmierci Kazimierza – 26.XI. 1355 odnotował w swych Rocznikach J. Długosz, a roczną kilka innych źródeł.553 Według informacji przekazanej przez J. Długosza, Kazimierza pochowano w katedrze płockiej.554 Również tam W. Szafrański hipotetycznie odnajduje jego kości.555 Brak jakichkolwiek informacji, aby był żonaty i pozostawił potomstwo.
Młodszy brat Trojdena I – Wacław miał tylko jednego syna – Bolesława III. Ze źródeł wymieniają go m. in. Spominki płockie i Roczniki Długosza.556 K.
Jasiński ustalił, że urodził się on pod koniec lat dwudziestych XIV w. Bolesław zginął 20. VIII. 1351 r. podczas wyprawy skierowanej przeciw księciu litewskiemu Kiejstutowi. Datę dzienną podaje J. Długosz, oraz liczne źródła.557 Jedno z nich – Rodowód książąt polskich podaje, że książę zginął w miejscowości Mielnik.558 Nie ma powodu, aby kwestionować informację Długosza, że Bolesław został pochowany w katedrze Płockiej zważywszy, że
547 Kronika Jana z Czarnkowa, MPH, T. 2, s. 692. Pozostałe źródła zob. JASIŃSKI K. 1998, s. 61 - 62.
548 JASIŃSKI K. 1996; Zob. także KUCZYŃSKI S.K. 1987.
549 Dowiadujemy się o tym z Kroniki Jana z Czarnkowa, zob. Kronika Jana z Czarnkowa, MPH, T. 2, s. 632; a także ze Spominek gnieźnieńskich, MPH n. s. t. 6, s. 100.
550 Kronika Jana z Czarnkowa, MPH, T. 2, s. 694 „ Appositus est autem ad patres suos in ecclesia Plocensi”
551 SZAFRAŃSKI W. 1984, s. 79 – 81.
552 JASIŃSKI K. 1998, s. 70.
553 DŁUGOSZ J. Annales, ks. 9 , s. 276. Pozostałe źródła – zob. JASIŃSKI K. 1998, s. 70
554 DŁUGOSZ J.,Tamże, s. 276 „in ecclesiam Plocensem ad sepeliendum relatus”
555 SZAFRAŃSKI W. 1984, s. 79 – 82.
556 Spominki płockie i sochaczewskie, MPH, T. III, s. 120; DŁUGOSZ J., Annales, ks. 9, s. 263.
557 DŁUGOSZ J. Annales, ks. 9, s. 263. Pozostałe źródła zob. JASIŃSKI K. 1998, s. 55 – 56.
558 Rodowód książąt polskich, s. 284.
konsekwentnie używał tytulatury „książę Mazowsza i pan Płocka”. Panując w dzielnicy płockiej, był uprawniony do pochówku w katedrze Płockiej, w której spoczęły zwłoki jego ojca, Wańka, oraz dziada Bolesława II. W. Szafrański próbował zidentyfikować jego szczątki spośród szczątków innych członków dynastii piastowskiej odnalezionych podczas badań zawartości purpurowej trumny.559
Siemowit III miał trzech synów: Janusza I, Siemowita IV, oraz Henryka.
Janusz I, jest wymieniony jako syn Siemowita III m. in. w kronice Janka z Czarnkowa, oraz innych źródłach.560 Nie znamy dokładne daty jego narodzin. K.
Jasiński ustalił, że urodził się prawdopodobnie pomiędzy rokiem 1347, a 1352.
Należał do najdłużej żyjących przedstawicieli dynastii Piastów. Zmarł 8. XII.
1429 roku. Jako władca niezależnego księstwa wraz z rycerstwem mazowieckim wspomagał Polskę w bitwie pod Grunwaldem. W 1398 r. przeniósł on stolicę swego księstwa wraz z kanonikami z kaplicy zamkowej w Czersku do Warszawy, wybierając na kolegiatę kościół św. Jana. Warszawska kolegiata stała się nekropolią dla niego i jego potomków.561 Obecnie spoczywa w sarkofagu w podziemiach dawnej kolegiaty warszawskiej, a obecnej archikatedry św. Jana. Nie jest to jednak jego pierwotne miejsce pochówku w tym kościele. Katedra bowiem nigdy nie posiadała piwnic. Od średniowiecza budowano więc murowane krypty, nie sporządzając planów ich położenia.
Stawały się one w ciągu wieków wielowarstwowym cmentarzyskiem, gdzie nad trumnami z czasów piastowskich składano zmarłych w późniejszych stuleciach.562 Krypty łączono za sobą lub zamurowywano. W jednej z takich krypt spoczywały doczesne szczątki księcia Janusza I, dla którego jak pisze K.
Stronczyński „o nagrobku nie pomyślano”.563 Dopiero w okresie międzywojennym krypty zaczęto badać i łączyć w jedne katakumby. Wtedy też kondygnację podziemną katedry zapoczątkowała budowa krypty Gabriela Narutowicza, a następnie Henryka Sienkiewicza projektu słynnego warszawskiego architekta Konstantego Jakimowicza. On też zaprojektował znajdującą się pod prezbiterium i na północ od niego z zejściem z nawy północnej kryptę książąt mazowieckich wraz z sarkofagiem z piaskowca, w którym złożono szczątki księcia Janusza I, oraz jego wnuka, księcia Bolesława IV, który spoczywając w podziemiach katedry również nie posiadał żadnego pomnika nagrobnego, na co zwrócił uwagę w poł. XIX w. J. Łukaszewicz opisując katedrę warszawską. Sarkofag jest zdobiony mieczami grunwaldzkimi i orłem piastowskim na pamiątkę udziału księcia Janusza w bitwie grunwaldzkiej. O tym zwycięstwie mówi również umieszczona na ścianie z
559 SZAFRAŃSKI W. 1984, s. 79 - 82.
560 Kronika Jana z Czarnkowa, MPH, T. II, s. 693.Pozostałe źródła – zob. JASIŃSKI K. 1998, s. 78 - 79.
561 O pochowaniu Janusza I w kolegiacie św. Jana – zob. DŁUGOSZ J. Historiae Polonicae libri XII, T. 4, s.
361.
562 ŁUKASZEWICZ J. 1863, s. 64 „W grobach jej spoczywają zwłoki Janusza księcia mazowieckiego, zmarłego 1428 r. Bolesława III, księcia mazowieckiego, zmarłego 1453 r. Obydwaj nie mają żadnego pomnika...”
563 STRONCZYŃSKI K. 1888, s. 113.
lewej strony sarkofagu tablica, na której widnieje wypowiedź księcia Janusza skierowana po zwycięstwie do króla Władysława Jagiełły. Pragnę jeszcze zauważyć, że umieszczony na sarkofagu napis mówiący, że spoczywają w nim
„Książęta mazowieccy Janusz Starszy i Bolesław III” niezupełnie odpowiada prawdzie, ponieważ obok Janusza I (Starszego) nie spoczywa w nim jego syn Bolesław (III) który spoczywa w katedrze w Płocku, lecz noszący również to samo imię jego wnuk – Bolesław IV.564 Poprzez przebite w ścianie okienko, można spojrzeć do sąsiedniej krypty, w której spoczywają ostatni piastowscy władcy Mazowsza – książęta Stanisław i Janusz III.565 Została ona odkryta pod prezbiterium w czasie odbudowy kościoła w latach 1950 - 1953.566
Młodszy brat Janusza I - Siemowit IV nosił imię swego ojca.
Poświadczają go m. innymi Kronika Jana z Czarnkowa i inne.567 Z braku bezpośrednich źródeł podających jego datę urodzenia K. Jasiński ustalił, że przyszedł on na świat pomiędzy rokiem 1353 a 1356.568 Jesienią 1382 r. po śmierci Ludwika Węgierskiego wystąpił on z roszczeniami do tronu polskiego.
W walce o koronę uzyskał poparcie formującego się stronnictwa mazowieckiego. Trwająca ponad trzy lata wojna domowa zakończona w grudniu 1385 r. w historiografii polskiej nosi miano wojny „Grzymalitów z Nałęczami”.569 Nie jest znana dokładna data jego śmierci. Według K.
Jasińskiego zmarł on między 28. XII. 1425 a 21. I. 1426 roku.570 Inny badacz, autor monografi tego księcia – M. Weber, w oparciu o przekazy źródłowe sądzi, że Siemowit IV zmarł w połowie stycznia 1426 r.571 J. Długosz natomiast podaje, że Siemowit IV zmarł w roku 1426 w swoim mieście Gostyninie i z
„należnymi honorami zostaje pochowany w katedrze płockiej na chórze”. Także i jego kości identyfikuje hipotetycznie W Szafrański ze szczątkami członków dynastii piastowskiej pochowanymi w katedrze płockiej.572 Po śmierci Siemowita IV jego małżonka, księżna mazowiecka Aleksandra wypełniła chrześcijański obowiązek modlitwy za zmarłego. W przywileju dla klasztoru dominikanów pod wezwaniem św. Trójcy w Płocku z dnia 21. I. 1426 r. poleciła śpiewać dwa razy w tygodniu psałterz, oraz odprawiać pięć razy w ciągu tygodnia msze za zbawienie zmarłego księcia i jego przodków.573 Na koniec warto zwrócić uwagę na incydent, jaki wydarzył się podczas pogrzebu księcia Siemowita, który został opisany przez J. Długosza.574„Gdy wdowa po nim Aleksandra (ulubiona siostra Władysława Jagiełły) ozdobiła jego ciało bardzo
564 JASIŃSKI 1998, s. 102. Błąd ten powielają także niektóre wydawnictwa. Zob. PRZEWODNIK PO BAZYLICE 1973, s. 56 – 57.
565 LEWICKA M. 1992.
566 KATALOG ZABYTKÓW T.XI, Cz. 1 1993, s. 204 - 205
567 Kronika Jana z Czarnkowa, MPH, T.II, s. 693. Pozostałe – Zob. JASIŃSKI, 1998, s. 87.
568 JASIŃSKI K. 1998, s. 87 – 88.
569 SUPRUNIUK A. 1996, s. 80.
570 Tamże, s. 88.
571 Szczegółową charakterystykę postaci księcia Siemowita IV przeprowadził M. Weber. Zob. WEBER J. 2006.
572 SZAFRAŃSKI W. 1984, s. 79 – 81.
573 WEBER J. 2006, s. 379.
574 DŁUGOSZ J. Historiae, T. 4, s. 345.
kosztownymi szatami, srebrnym pasem i rycerskim mieczem, ubrała w buty, nagolenniki i pozłacane ostrogi, umieściła mu w grobie miękkie, kosztowne posłanie, kładąc przykrycie na łoże i pochowała tam jego ciało bardziej zgodnie z obyczajem barbarzyńców niż katolików, biskup płocki Stanisław Pawłowski nie zniósł tej pogańskiej obrzydliwości. Kiedy się wszyscy rozeszli po pogrzebie, wyjął z grobu złoto, srebro, szaty, nakrycia łoża i inne ozdoby i obrócił je na użytek boski i ludzki”. Z małżeństwa z Aleksandrą pozostawił Siemowit pięciu synów: Siemowita, Aleksandra, Kazimierza, Trojdena i Władysława. Jednak już w drugim pokoleniu wygasła bezpotomnie męska gałąź jego rodu. Więcej szczęścia gdy chodzi o potomków miał z córkami. Źródła zanotowały ich aż osiem: Jadwigę, Cymbarkę, Eufemię, Amelię, Aleksandrę, Annę, Marię i Katarzynę. Cymbarka wychodząc za księcia austriackiego Ernesta I Żelaznego powiła mu dziewięcioro dzieci i tak jak Elżbietę Rakuską, żonę Kazimierza Jagiellończyka zwie się matką Jagiellonów, tak też Cymbarkę można nazwać matką Habsburgów, ponieważ od niej wywodzą się niemal wszyscy późniejsi Habsburgowie.575 Pod względem wielodzietności małżeństwo Siemowita IV zajmuje w dziejach dynastii piastowskiej drugie miejsce, ustępując jedynie małżeństwu Henryka Pobożnego z Anną, córką króla czeskiego Przemysła Otokara I, którzy to jak ustalił K. Jasiński posiadali dwanaścioro dzieci, do czego należy dodać jeszcze trzech nieznanych z imienia (dwóch synów i jedną córkę), pochowanych obok ojca w kościele św. Jakuba we Wrocławiu.576
Janko z Czarnkowa informuje nas w swojej Kronice, że Siemowit III miał jeszcze trzech synów z drugiego małżeństwa – przyrodnich młodszych braci Janusza I i Siemowita IV. Najmłodszy nosił imię Henryk, natomiast imiona jego dwóch pozostałych braci nie są znane.577 Poza Kroniką Janka z Czarnkowa nie wymieniają ich żadne źródła. Datę urodzin pierwszego z nich wyznacza K.
Jasiński na lata 1357 – 1366, a drugiego syna na lata 1358 – 1367. Natomiast
Jasiński na lata 1357 – 1366, a drugiego syna na lata 1358 – 1367. Natomiast