Z azn ajo m ien ie się z n a jisto tn ie jsz e m i p rz e p isa m i o p o d a tk u d o ch o d o w y m u ła tw i n ieje d n em u c ią ż ą c y n a nim o b o w ią z e k sk ła d a n ia zezn a ń o d o chodzie, w n o sz e n ie o d w o ła ń (re k u rsó w ) p rz e c iw k o z d a rz y ć się m o g ą c y m z b y t w y so k im o szac o w a n io m , o ra z te rm in o w ą z a p ła tę te g o p o d a tk u b e z n a ra ż e n ia się n a k a r y z a z w ło k ę i k o sz ta e g zek u cy jn e.
P rz e d e w s z y s tk ie m je d n a k n a le ż y sobie zd a ć s p ra w ę z teg o , co m a b y ć u w a ż a n e z a dochód, a p rz e d e w s z y s tk ie m z a dochód, a p r z e d e w sz y stk ie m z a dochód p o d le g a ją c y p o d a tk o w i do ch o d o w em u .
O tó ż w ia d o m o p o w sz e c h n ie , ż e p r a c a lu d z k a w p o łączen iu z k ap itałem , o ile p ra c a ta w y k o n a n a je s t rz e te ln ie i nie z a jd ą ża d n e n ieszczęśliw e w y p a d k i, p rz y n o s i p ra c u ją c em u k o rz y ś ć . C z asem i b ez ra c y ludzie o siąg ają k o rz y ś ć m a te ria ln ą , jak np. c iąg n ąc p ro c e n ty z n a g ro m a d z o n y c h i o d d a n y c h do b a n k u albo w y p o ż y c z o n y c h kom u innem u p ie n ię d zy . Z a sa d n icz o je d n a k k o rz y ś ć p rz y n o s i nam p ra c a : n a roli, w p rz e d s ię b io rs tw a c h h a n d lo w y c h i p rz e m y s ło w y c h ,
o ra z w sz e lk a p ra c a na n iesam o d z ieln y ch s ta n o w isk a c h ja k o k ie ro w n ik a, u rzę d n ik a, c z y te ż ro b o tn ik a , w y k o n y w a n a n a p o d sta w ie
- 117 - .
sto su n k u słu żb o w eg o . — D o ch o d em je d n a k nie je st w s z e lk a k o rz y ść , ja k ą nam p ra c a p rz y n o si, lecz d o p iero po p o trą c e n iu k o sz
Pasiekaw Dzięgielowie.
— 118 —
tó w . W ś ró d ty c h k o s z tó w s ą tak ie, k tó re słu ż ą w y łą c z n ie do ulepszenia lub ro z s z e rz e n ia ź ró d ła dochodu, a w ię c p o b u d o w an ie n o w eg o z a b u d o w a n ia g o sp o d a rc z e g o , d re n o w a n ie , zak u p m a sz y n ro ln iczy ch , a w w a r s z ta ta c h rz e m ie śln ic zy c h i fa b ry k a c h zakup m a sz y n p rz e m y s ło w y c h . T e w y d a tk i są w k ła d a m i, obliczonem i na to, a ż e b y p o w ię k sz y ć k o rz y ś ć z istn ie ją c e g o ź ró d ła dochodu. Inne n a to m ia st w y d a tk i słu ż ą w y łą c z n ie dla u trz y m a n ia istn iejąc eg o ź ró d ła i z a p e w n ie n ia sobie z niego k o rz y ś c i, np. o p ła ta ro b o cizn y , o św ietlen ie, n a p r a w y z u ż y ty c h cz ęści cz y to dom u, c z y n a rz ę d z i itp. D och o d em w z n acz en iu g o sp o d a rc z e m je s t t a c z ę ść p rz y ch o d u , k tó ra p o z o sta je po p o trą c e n iu w y d a tk ó w teg o d ru g ieg o ro d zaju . T en dochód p r z y n ie n a ru szan iu jego ź ró d ła (g ru n t, do m c z y n sz o w y , p rz e d się b io rstw o , k a p ita ł w y p o ż y c z o n y n a p ro c e n t) s łu ż y n a m do p o k ry w a n ia o so b isty c h w y d a tk ó w n a ży cie, m ieszk an ie, u b io ry , z a b a w y , a n iejed n o k ro tn ie do czy n ie n ia n o w y c h w k ła d ó w (in w e sty - cyj) lub te ż g ro m a d z e n ia o szcz ęd n o ści. T e n te ż w ła śn ie dochód p odlega p o d atk o w i, jeżeli jeg o ro c z n a su m a p rz e k ra c z a 1 500 zł w zg lęd n ie p rz y p ra c y najem n ej 2 500 zł. D o tej g ra n ic y dochód je st w o ln y od p o d atk u .
P o d a te k d o c h o d o w y , p ła c o n y od te g o ro d z a ju d o ch o d ó w je st z w s z y s tk ic h p o d a tk ó w n a jsłu sz n ie jsz y i w p a ń stw a c h o w y so k ie j cy w ilizacji, ja k w Anglji, sta n o w i on g łó w n e ź ró d ło d o ch o d ó w p a ń stw o w y c h . D la p o d a tn ik a je st on te ż najm niej u ciążliw y , g d y ż u w z g lę d n ia jego siłę p ła tn ic z ą , nie ta k jak np. p o d a te k o b ro to w y , k tó r y n a le ż y o p ła c a ć b e z w z g lę d u n a to, c z y d an e p rz e d się b io rstw o p rz y n io sło z y sk , c z y te ż s tra tę .
T a k ż e sa m a o b o w ią z u ją c a u nas u s ta w a o p a ń s tw o w y m p o d atk u d o c h o d o w y m je st w te n sp o só b u jęta, że d ając p o d a tn ik o w i m ożn o ść w sp ó łd z ia ła n ia w w y m ia rz e p o d a tk u z w ła d z a m i sk a rb o w e m i. c h ro ni go p rz e d k rz y w d z ą c e m i w y m ia ra m i. P a m ię ta ć jed y n ie n ależy , a ż e b y do d n ia 1 m a rc a , a w w y p a d k u p rz e d łu ż e n ia te g o term in u , jak się co ro c z n ie dzieje do dnia 1 m aja, z a jść do U rz ę d u S k a r b o w e g o i albo p o d a ć ta m do p ro to k ó łu w y s o k o ś ć o siąg n ięteg o w p o p rz e d n im ro k u dochodu, albo te ż p o p ro sić o fo rm u la rz z e zn an ia, w y p e łn ić je n astę p n ie w dom u i o d d a ć z w ła s n o rę c z n y m podpisem tem u ż u rzę d o w i. F o rm u la rz z e z n a n ia m a na stro n ie 2-giej sz e re g ru b ry k , p rz e z n a c z o n y c h do w y p is a n ia w nich su m y dochodu z po- sz c z e g ó ly c h ź ró d eł, w ię c z n ie ru c h o m o ści g ru n to w e j, dom ów , p rz e d s ię b io rs tw i z a ję ć z a w o d o w y c h , w re s z c ie k a p ita łó w p ien iężn y ch , a n a stro n ie 3-ciej ró w n ież k ilk a ru b ry k , p rz e z n a c z o n y c h do w y p i
san ia ty c h w y d a tk ó w , k tó re odlicza się od dochodu, ja k p ro c e n ty od d łu g ó w , c ię ż a ry p r y w a tn e i pu b liczn e itd.
O ile p rz e w o d n ic z ą c y Kom isji sz a c u n k o w e j, k tó ra to kom isja
— 119 —
n a stę p n ie u s ta la dochód, uzna, że z e z n a n y dochód w y d a je się za niski, to je s t o b o w ią z a n y p o w ia d o m ić o tem p o d a tn ik a i z a ż ą d a ć od niego b liższeg o w y ja ś n ie n ia i d o w o d ó w i to w p rz e c ią g u 14 dni.
T e g o ro d z a ju w e z w a ń do u d zielan ia w y ja śn ie ń nie n a le ż y n ig d y le k c e w a ż y ć , lecz w p rz e p isa n y m te rm in ie do 14 dni n a nie o d p o w ie d z ie ć n a piśm ie albo te ż pójść z n o w u osobiście do U rz ę d u S k a r b o w e g o i z ło ż y ć te w y ja śn ie n ia , k tó re s ą p o trz e b n e . O c z y w iśc ie z a ró w n o z e zn an ie jak te ż i w y ja śn ie n ie a p rz e d sta w io n e w ą tp liw o ści lepiej je st p rz e s ła ć U rz ę d o w i S k a rb o w e m u n a piśm ie listem p o le c o n y m lub te ż o d d a ć w ty m u rz ę d z ie z a d o w o d em d o rę c z e n ia, g d y ż m a się w te n c z a s d o w ód, że pism o z o sta ło o d d an e w term inie, a w dom u m a się te ż w ię c j c z a su do jego spo k o jn eg o sp o rz ą d z e n ia.
O d p is z e z n a n ia i odpis w y ja śn ie n ia n a le ż y sobie p o zo staw ić, a ż e b y później w ied zieć, co b y ło p isane.
P r z y obliczaniu dochodu z g o s p o d a rs tw ro ln y c h p a m ię ta ć n a leży , ż e p r z y ty c h g o sp o d a rstw a c h , o ile o b sz a r ich u ż y tk o w e g o g ru tu nie p rz e k ra c z a 15 ha, K om isja s z a c u n k o w a m oże p rz y ją ć n a j
w y ż e j w a r to ś ć 4 m e try c z n y c h c e n tn a ró w ż y ta jak o dochód z 1 ha.
Je ż e li w ię c g o s p o d a rs tw o ro ln e obejm uje 15 ha, a 1 q ż y ta w roku 1930 k o s z to w a ł p rz e c ię tn ie 20 zł, to c a ły dochód w y n o sić m oże n a jw y ż e j 1 200 zł, czy li w ła śc ic ie l je st n a ro k 1931 w o ln y od p o d atk u d o chodow ego.
U s ta w a p rz e w id u je te ż je sz c z e d a lsz ą ulgę dla rolników , m ia n o w icie z w a ln ia ich od o b o w ią z k u s k ła d a n ia zez n a ń , jeżeli ich g ru n t nie p rz e k ra c z a 30 ha, a n a k ła d a te n o b o w ią z e k ty lk o w ty m w y p a d k u , jeżeli p rz e w o d n ic z ą c y K om isji S z a c u n k o w e j w e z w ie ich piśm iennie do zło żen ia ta k ie g o z e z n an ia.
P a m ię ta ć je d n a k n a le ż y , że o g ra n iczen ie w szaco w an iu d o chodu z g ru n tu p o n a d w a r to ś ć 4 q ż y ta z 1 h a o d n o si się ty lk o do „ c z y s ty c h 11 g o s p o d a rs tw ro ln y c h , a z a te m tak ic h , k tó re c z e rp ią do ch ó d w y łą c z n ie z roli i z e z w ią z a n ej z ro lą n o rm aln ej h odow li b y d ła , dro b iu itp. Nie o dnosi się z a ś to o g ra n ic z e n ie do w łaścicieli ta k ich g o sp o d a rstw , k tó r z y o p ró cz roli p ro w a d z ą p rz e d się b io rstw o rz e m ie śln ic ze lub h a n d lo w e, albo o sią g ają dochód z in n e g o jeszcze ź ró d ła , ja k k a p ita łó w pien iężn y ch , d o m ó w c z y n s z o w y c h itp.
O ile w y m ia r p o d a tk u , u sk u te c z n io n y p rz e z K om isję S z a c u n k o w ą , je st rz e c z y w iś c ie z a w y so k i, m o ż n a p rz e c iw niem u w n ie ść w p rz e c ią g u 30 dni od d o rę c z e n ia n a k a z u p ła tn ic z e g o o d w o łan ie do K om isji O d w o ła w c z e j dla p o d a tk u d o ch o d o w e g o p r z y W y d z ia le S k a rb o w y m W o je w ó d z tw a Ś ląsk ieg o , a w inn y ch w o je w ó d z tw a c h do K om isji O d w o ła w c z e j p r z y o dnośnej Izbie S k a rb o w e j i w o d w o
łaniu te m p o d ać d o k ład n ie , dlaczeg o u s ta lo n y dochód je st z a w y so k i i ile p ow inien rz e c z y w iśc ie w y n o sić . M ożna w te m o d w o łan iu
z a ż ą d a ć , a ż e b y K om isja O d w o ła w c z a w e z w a ła re k u re n ta na sw o je po sied zen ie celem u d z ielen ia u stn y c h w y ja śn ie ń i K om isja je st o b o w ią z a n a żąd a n iu tem u z ad o ść u c z y n ić . — P o n ie w a ż n a k a z p ła tn ic z y p o d aje ty lk o ogólną su m ę u stalo n e g o dochodu, d lateg o d o b rz e jest p rz e d w n iesien iem o d w o ła n ia z a ż ą d a ć n a piśm ie od p rz e w o d n ic z ą c e g o K om isji S z a c u n k o w e j u d zielenia ta k z w a n y c h p o d s ta w w y m ia ro w y c h , tj. z jak ic h ź ró d e ł dochodu p r z y ję ty je s t dochód i ile « z p o szczeg ó ln eg o ź ró d ła . Z a żąd an ie ta k ie p r z e r y w a 3 0 -d n io w y t e r m in o d w o ła w c z y i m o żn a n astę p n ie p o d o ręcz en iu p o d s ta w ( w y ciągu z a rk u s z a w y m ia ro w e g o ) o d w o ła n ie u zasad n ić.
P o d a n ie o udzielenie p o d s ta w w y m ia ru stem p lu je się z n a c z kiem ste m p lo w y m z a 4 zł, a sam o o d w o ła n ie je s t w o ln e od o p ła ty stem p lo w ej, jeżeli su m a sp o rn a p o d a tk u nie p rz e k ra c z a 50 zł, p o d leg a o p ła c ie ste m p lo w e j z a 50 gr, jeżeli su m a ta p r z e k ra c z a 50 zł a nie p r z e w y ż s z a 100 z ł; g d y za ś p r z e k r a c z a 100 zł — p o d leg a o p ła cie stem p lo w ej z a 2 zł. Z ałąc zn ik i są w o ln e od o p ła ty . M ożna te ż ró w n o c z e śn ie w p ro śb ie o p o d s ta w y w y m ia ro w e zg ło sić o d w o łanie, a po o trz y m a n iu ich p rz e s ła ć u za sa d n ie n ie o d w o łan ia, p o w o łując się w te m u zasad n ien iu , że o p ła tę ste m p lo w ą u iszczono już p o p rzed n io .
P o d a te k w y n o s i od 2—25% dochodu, zależn ie od jego w y s o k ości.. P r z y d o ch o d ach w ię k sz y c h p ro c e n t je st w y ż s z y . S k a la p o d a tk o w a zn ajd u je się n a o d w ro tn e j stro n ie k aż d e g o fo rm u la rz a ze z n a n ia. P r z y d o ch o d ach od 1 500 zł do 20 000 zł p o d a te k ten w y n o s i od zł 31.— do zł 1540.— .
Je s z c z e o jednej o k o liczn o ści chcę w sp o m n ieć, a m ian o w icie o zn iżk ach z p o w odu u trz y m y w a n ia c z ło n k ó w ro d zin y . U sta w a p rz e w id u je że ten , n a k tó re g o u trz y m a n iu je st w ię c e j niż jeden c z ło n e k ro d z in y (np. żona) k o r z y s ta z o bniżki o 2 sto p n ie n a k a ż dego d a lszeg o c z ło n k a ro d z in y . Je ż e li w ię c do ch ó d u stalo n o n a 6 000 zło ty c h , a n a u trz y m a n iu p o d a tn ik a zn ajd u je się p ró c z żo n y 5 nie
letnich dzieci, to p r z y p a d a ją c y do z a p ła ty p o d a te k w y n o si nie 246 zło ty c h , lecz ty lk o 93 zł. K o szta w y ż y w ie n ia c z ło n k ó w ro d z in y zd o ln y ch do p ra c y i p ra c u ją c y c h w g o s p o d a rs tw ie ro ln em lub w p rz e d się b io rstw ie o d licza się od ogólnego dochodu.
P o d a te k płaci się w r a z z 10% n a d z w c z a jn y m d o d atk iem do 30 dni po o trz y m a n iu n a k a z u p ła tn ic z e g o . K to b y ł o b o w ią z a n y do z ło ż en ia z e zn an ia, te n m a o b o w ią z e k p o ło w ę p o d atk u , ja k a w y n ik n ie od z e z n a n eg o dochodu, lub, g d y b y z e z n a n ia nie z ło ż y ł, p o ło w ę od z e sz ło ro c z n e g o w y m ia ru sa m o b liczy ć i w p ła c ić do 1 m aja k aż d e g o ro k u do K a sy S k a rb o w e j. K a ry z a z w ło k ę liczy się od 15-tego d n ia po u p ły w ie p ła tn o śc i, a k o s z ta e g z e k u c y jn e (5% od sum y z a leg łeg o p o d a tk u ) w w y p a d k u w d ro ż e n ia eg zek u cji po b e z sk u te c z
-1
— 120 —
— 121 —
n em upom nieniu. B ez u p rz e d n ie g o upom nienia w ła d z o m sk a rb o w y m nie w o ln o w d r a ż a ć eg zek u cji i lic zy ć k o sz tó w eg z e k u c y jn y c h .
U w a g i p o w y ż s z e o d n o szą się do p o d a tk u d o ch o d o w eg o z w sz e lk ic h in n y ch ź ró d e ł p o za doch o d em z u p o sażen ia słu ż b o w e g o za n ajem n ą p ra c ę i z e m e ry tu r. T e n o sta tn i dochod p o d leg a o p o d a tk o w a n iu , jeżeli p r z e k ra c z a ro c zn ie 2 500 zł, i je st p o trą c o n y z w y n a g ro d z e n ia p rz e z słu ż b o d a w c ę . S k a la je st o d ręb n a.
Jerzy Nikodem.