Podstawowe wymagania i zalecenia techniczne dla jednostek wytwórczych

2.2.3.3.1.1. Jednostki wytwórcze o mocy osiągalnej 50 MW lub wyższej, powinny być wyposażone w:

(1) regulator umożliwiający pracę w trybie regulacji prędkości obrotowej lub regulator częstotliwości/prędkości obrotowej RO(P), zgodnie z zamodelowaną charakterystyką statyczną,

(2) regulator napięcia zdolny do współpracy z nadrzędnymi układami regulacji napięcia i mocy biernej,

(3) wyłącznik generatorowy,

(4) transformator blokowy z możliwością zmiany przekładni pod obciążeniem, którego zakres regulacyjny wynosi nie mniej niż ±10% Un, przy zapewnieniu jednostkowej zmiany napięcia w granicach 1% Un, o ile OSP nie określi inaczej;

zgodnie z wymaganiami szczegółowymi, określonymi w pkt 2.2.3.3.

2.2.3.3.1.2. Jednostki wytwórcze o mocy osiągalnej 100 MW lub wyższej, powinny posiadać zdolności techniczne w zakresie:

(1) pracy w regulacji pierwotnej;

(2) pracy w automatycznej regulacji wtórnej wg zadawanych zdalnie sygnałów sterujących z regulatora centralnego (LFC) po stronie obiektowych układów automatycznej regulacji jednostki wytwórczej;

(3) zdalnego zadawania obciążenia bazowego;

(4) opanowywania zrzutów mocy do pracy na potrzeby własne (PPW) z identyfikacją oraz bez identyfikacji położenia łączników w torze wyprowadzenia mocy;

zgodnie z wymaganiami szczegółowymi, określonymi w pkt 2.2.3.3.

2.2.3.3.1.3. Jednostki wytwórcze posiadające status JWCD, powinny:

(1) być wyposażone w system monitorowania pracy jednostek wytwórczych umożliwiający kontrolę wszystkich wielkości niezbędnych do operatywnego prowadzenia ruchu KSE, oceny ich pracy regulacyjnej oraz dokonywania analiz pracy systemu elektroenergetycznego,

(2) być wyposażone w system operatywnej współpracy z elektrowniami, umożliwiający wymianę informacji niezbędnych do operacyjnego zarządzania ruchem KSE, kompatybilny z systemem SOWE OSP,

(3) być wyposażone w infrastrukturę teleinformatyczną do transmisji sygnałów pomiędzy regulatorem centralnym (LFC), a obiektowymi układami automatycznej regulacji jednostki wytwórczej w ramach regulacji pierwotnej, wtórnej i trójnej,

IRiESP - Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci (tekst ujednolicony) obowiązuje od dnia

29 listopada 2021 r.

uwzględnia zmiany wprowadzone Kartami aktualizacji nr:

CK/1/2012  CK/3/2014, CK/5/2015  CK/8/2019, CK/10/2020  CK/15/2021 strona 57 z 219

(4) posiadać zdolność do regulacji wtórnej sygnałem Y1 w przypadku, gdy jednostki wytwórcze nie posiadają zdolności do regulacji wtórnej sygnałem sterującym Pw_zadane w ramach regulatora centralnego (LFC) wraz z niezbędną infrastrukturą teleinformatyczną,

zgodnie ze standardami określonymi przez OSP, publikowanymi na stronie internetowej OSP, o ile OSP nie wyrazi zgody na odstępstwo od ich stosowania.

W przypadku zmiany, statusu jednostki wytwórczej na JWCD, zapewnienie poprawnie działającej infrastruktury teleinformatycznej na potrzeby systemów dyspozytorskich, zgodnie z ww. wyposażeniem, wymagane jest w terminie 6 miesięcy od dnia wystąpienia przez OSP/wytwórcę z wnioskiem o zmianę statusu jednostki wytwórczej na JWCD, pod warunkiem że odpowiednio wytwórca/OSP wyrazi zgodę na taką zmianę.

2.2.3.3.1.4. Opis funkcjonalny wymienionych w pkt 2.2.3.3.1.3 systemów zawierają pkt 6.2 - 3, natomiast wymagania techniczne pkt 2.2.3.9 - 11.

2.2.3.3.1.5. Jednostki wytwórcze powinny być wyposażone w bezprzerwowo działające automatyczne układy wzbudzenia, utrzymujące napięcie na zaciskach jednostek wytwórczych stabilnie w pełnym zakresie regulacji.

2.2.3.3.1.6. Układy wzbudzenia jednostek wytwórczych powinny być wyposażone w następujące urządzenia:

(1) jeden obwód regulacji napięcia jednostki wytwórczej z możliwością zdalnego sterowania wartością zadaną,

(2) ogranicznik minimalnej mocy biernej (kąta mocy), (3) ogranicznik maksymalnego prądu stojana,

(4) ogranicznik maksymalnego prądu wirnika, (5) ogranicznik indukcji,

(6) stabilizator systemowy,

(7) obwód regulacji napięcia wzbudzenia lub prądu wzbudzenia jednostki wytwórczej.

2.2.3.3.1.7. Rodzaj instalowanych układów regulacji napięcia, stabilizatorów systemowych oraz ich nastawienia, wymagają uzgodnienia z OSP. Jednostki wytwórcze powinny być wyposażone w stabilizatory systemowe dwuwejściowe.

2.2.3.3.1.8. Układ regulacji napięcia wzbudzenia jednostki wytwórczej powinien zapewnić pułap napięcia wzbudzenia o wartości nie niższej niż 1,5-krotna wartość znamionowego napięcia wzbudzenia. W przypadku wzbudnic statycznych, pułap napięcia wzbudzenia powinien być dobierany z uwzględnieniem warunku zapewnienia selektywnej pracy zabezpieczeń jednostki wytwórczej oraz prawidłowego zasilania urządzeń potrzeb własnych jednostki wytwórczej.

2.2.3.3.1.9. Układ wzbudzenia i regulacji napięcia jednostki wytwórczej powinien zapewnić stromość narastania napięcia wzbudzenia nie mniejszą niż 1,5% napięcia znamionowego na sekundę.

IRiESP - Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci (tekst ujednolicony) obowiązuje od dnia

29 listopada 2021 r.

uwzględnia zmiany wprowadzone Kartami aktualizacji nr:

CK/1/2012  CK/3/2014, CK/5/2015  CK/8/2019, CK/10/2020  CK/15/2021 strona 58 z 219

2.2.3.3.1.10. Regulator napięcia jednostki wytwórczej powinien zapewnić możliwość regulacji napięcia na zaciskach jednostki wytwórczej co najmniej w przedziale od 80 do 110% napięcia znamionowego generatora.

2.2.3.3.1.11. Zakres nastaw kompensacji prądowej regulatora napięcia jednostki wytwórczej nie powinien być mniejszy niż 15% dla mocy czynnej i biernej.

2.2.3.3.1.12. Regulator napięcia jednostki wytwórczej powinien utrzymywać następującą zależność napięć generatora od częstotliwości:

Hz

f - zmiana częstotliwości, w jednostkach względnych,

Ug - zmiana napięcia na zaciskach jednostki wytwórczej odpowiadająca zmianie częstotliwości o f, w jednostkach względnych,

Ug - napięcie na zaciskach jednostki wytwórczej przy częstotliwości f, Ug48 - napięcie na zaciskach jednostki wytwórczej przy częstotliwości

48 Hz.

2.2.3.3.1.13. Po zadanej skokowej zmianie wartości napięcia podczas biegu jałowego jednostki wytwórczej o 10%, czas doprowadzenia napięcia do wartości znamionowej przez regulator napięcia powinien być krótszy niż:

(1) 0,3 s - dla statycznych tyrystorowych układów wzbudzenia, (2) 1 s - dla elektromaszynowych układów wzbudzenia.

2.2.3.3.1.14. Po zrzucie mocy biernej wytwarzanej przez jednostkę wytwórczą od wartości znamionowej mocy biernej do biegu jałowego, czas regulacji napięcia jednostki wytwórczej powinien być krótszy niż:

(1) 0,5 s - dla statycznych tyrystorowych układów wzbudzenia, (2) 1,5 s - dla elektromaszynowych układów wzbudzenia.

2.2.3.3.1.15. Przy samowzbudzeniu się jednostki wytwórczej z automatyczną regulacją napięcia zwiększenie napięcia jednostki wytwórczej przez regulator nie może przekroczyć 15% wartości napięcia znamionowego.

2.2.3.3.1.16. Regulator napięcia jednostki wytwórczej powinien zapewnić jej stabilną pracę w całym podanym przez wytwórcę dozwolonym obszarze pracy, przy mocy zwarciowej sieci po stronie wyższego napięcia transformatora blokowego równej czterokrotnej wartości znamionowej mocy pozornej jednostki wytwórczej.

2.2.3.3.1.17. Ograniczniki maksymalnych prądów stojana i wirnika jednostki wytwórczej powinny spełniać następujące wymagania:

IRiESP - Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci (tekst ujednolicony) obowiązuje od dnia

29 listopada 2021 r.

uwzględnia zmiany wprowadzone Kartami aktualizacji nr:

CK/1/2012  CK/3/2014, CK/5/2015  CK/8/2019, CK/10/2020  CK/15/2021 strona 59 z 219

(1) ograniczniki maksymalnych prądów stojana i prądów wirnika powinny zmniejszać wartość zadaną napięcia jednostki wytwórczej w przypadku, gdy prąd stojana lub wirnika przekroczy nastawioną wartość;

(2) ogranicznik prądu stojana nie powinien zmniejszać wartości zadanej napięcia jednostki wytwórczej w przypadku, gdy przeciążenie stojana jest spowodowane prądem pojemnościowym;

(3) zakresy nastawy ograniczanych wartości prądu stojana i prądu wirnika powinny być zawarte w przedziale od 80 do 110% wartości znamionowej;

(4) prąd stojana i prąd wirnika powinny być ograniczone z dokładnością nie mniejszą od 5% wartości znamionowej, w zakresie zmian napięcia od 80 do 100% napięcia znamionowego;

(5) ogranicznik maksymalnego prądu stojana powinien być wyposażony w element zwłoczny, dopuszczający krótkotrwałe przeciążenia jednostki wytwórczej w granicach dozwolonych w instrukcji producenta jednostki wytwórczej, przy czym czas zwłoki powinien być zależny od wielkości przeciążenia i być krótszy od czasu działania zabezpieczenia nadmiarowo - prądowego zwłocznego jednostki wytwórczej;

(6) działanie ograniczników powinno być sygnalizowane.

2.2.3.3.1.18. Układ wzbudzenia powinien zapewnić potrzebom własnym jednostki wytwórczej spełnienie następujących wymagań:

(1) poprawną pracę w warunkach normalnych oraz innych stanach pracy systemu elektroenergetycznego określonych w pkt 4.3.11.4;

(2) po zwarciu trójfazowym na zaciskach strony górnego napięcia transformatora blokowego układ wzbudzenia powinien zapewnić odbudowę napięcia na szynach potrzeb własnych jednostki wytwórczej do wartości 70% napięcia znamionowego w przeciągu 1 s od momentu wyłączenia jednostki wytwórczej z sieci przez zabezpieczenia rezerwowe o najdłuższym czasie działania.

2.2.3.3.1.19. Moc osiągalna jednostki wytwórczej nie może być większa niż najmniejsza z mocy znamionowych głównych urządzeń wchodzących w skład jednostki wytwórczej (kocioł, turbina, generator, transformator blokowy).

2.2.3.3.1.20. Przy zwyżce częstotliwości do 52,5 Hz jednostka wytwórcza nie powinna być wyłączona z sieci zamkniętej przed osiągnięciem obrotów powodujących zadziałanie zabezpieczenia od zwyżki obrotów.

2.2.3.3.1.21. Jeżeli dwie lub więcej jednostek wytwórczych pracuje na jeden transformator lub linię elektroenergetyczną, to w przypadku odłączenia się jednostek wytwórczych od sieci zamkniętej, ich praca równoległa powinna być przerwana. Dopuszcza się pracę równoległą, jeżeli układy regulacji turbin i generatorów zostały do tego przystosowane.

2.2.3.3.1.22. Jednostki wytwórcze powinny mieć możliwość synchronizacji z siecią w przedziale częstotliwości od 48,0 do 51,5 Hz.

2.2.3.3.1.23. Jednostki wytwórcze powinny mieć możliwość pracy w przedziale częstotliwości:

IRiESP - Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci (tekst ujednolicony) obowiązuje od dnia

29 listopada 2021 r.

uwzględnia zmiany wprowadzone Kartami aktualizacji nr:

CK/1/2012  CK/3/2014, CK/5/2015  CK/8/2019, CK/10/2020  CK/15/2021 strona 60 z 219

(1) od 49,0 do 48,5 Hz w sposób ciągły przez 30 minut, łącznie 3 godziny w roku,

(2) od 48,5 do 48,0 Hz w sposób ciągły przez 20 minut, łącznie 2 godziny w roku;

(3) oraz w przedziale od 48,0 do 47,5 Hz w sposób ciągły przez 10 minut, łącznie 1 godzinę w roku.

Przy spadku częstotliwości poniżej 48,5 Hz moce wytwarzane jednostek wytwórczych powinny wynosić co najmniej 95% mocy znamionowych, z zachowaniem liniowej charakterystyki spadku mocy w przedziale od 48,5 do 47,5 Hz zgodnie z poniższym rysunkiem.

Rysunek 2.2.3.3.1.23

Charakterystyka zdolności jednostki wytwórczej do generacji mocy czynnej w funkcji częstotliwości.

2.2.3.3.1.24. Wszystkie wymagania dotyczące mocy czynnych wytwarzanych przez jednostki wytwórcze powinny być spełnione również w sytuacji, gdy napięcie sieci, do której są przyłączone jednostki wytwórcze spada do poziomu 85% wartości znamionowej. W przypadku, spadku napięcia w miejscu przyłączenia poniżej 85%

wartości znamionowej jednostka wytwórcza powinna zachować zdolność do pracy synchronicznej, przy czym dopuszcza się, po wykorzystaniu pełnych możliwości regulacyjnych transformatorów blokowych, większe niż określone w pkt 2.2.3.3.1.23 zaniżenie, względem mocy osiągalnej, generowanej mocy czynnej.

2.2.3.3.1.25. Jednostka wytwórcza powinna mieć zapewnioną możliwość pracy bez ograniczeń czasowych w przedziale częstotliwości od 49 do 51 Hz i w przedziale napięcia na zaciskach generatora od 95 do 105% napięcia znamionowego, z zachowaniem zdolności do generacji mocy osiągalnej przy znamionowych współczynnikach mocy.

IRiESP - Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci (tekst ujednolicony) obowiązuje od dnia

29 listopada 2021 r.

uwzględnia zmiany wprowadzone Kartami aktualizacji nr:

CK/1/2012  CK/3/2014, CK/5/2015  CK/8/2019, CK/10/2020  CK/15/2021 strona 61 z 219

2.2.3.3.1.26. Przy obciążeniu mocą osiągalną dla warunków nominalnych otoczenia jednostka wytwórcza powinna posiadać zdolność do generacji mocy biernej przy znamionowym współczynniku mocy cos φ = 0,85 (o charakterze indukcyjnym) i poboru mocy biernej przy współczynniku mocy cos φ = 0,95 (o charakterze pojemnościowym), mierzonych na napięciu generatorowym. Przy obciążeniu mocą czynną niższą niż znamionowa jednostka wytwórcza powinna posiadać zdolność do generacji całej dostępnej mocy biernej, zgodnie z wykresem kołowym generatora.

W indywidualnych przypadkach, biorąc pod uwagę warunki napięciowe miejsca przyłączenia, pobór mocy biernej przez urządzenia potrzeb własnych jednostki wytwórczej oraz charakterystykę toru wyprowadzenia mocy, właściwy operator systemu może wymagać kompensacji mocy biernej w miejscu przyłączenia.

2.2.3.3.1.27. Jednostka wytwórcza wraz z urządzeniami potrzeb własnych i potrzeb ogólnych elektrowni (w tym z napędami wraz z ich układami sterownia), przy spadku częstotliwości do poziomu 47,5 Hz i spadku napięcia do poziomu 80% napięcia znamionowego w miejscu przyłączenia musi posiadać zdolność do pracy synchronicznej przy zachowaniu wymaganych poziomów mocy określonych w pkt 2.2.3.3.1.24 - 25 i zapewnieniu możliwości przejścia do PPW.

2.2.3.3.1.28. Jednostki wytwórcze powinny być wyposażone w następujące układy elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej:

(1) od zwarć zewnętrznych w sieci,

(2) od zwarć wewnętrznych w jednostce wytwórczej, (3) od zwarć wewnętrznych w transformatorze blokowym,

(4) ziemnozwarciowe w punkcie neutralnym transformatora blokowego, (5) nadnapięciowe,

(6) od utraty wzbudzenia, (7) od asymetrii obciążenia, (8) od mocy zwrotnej,

(9) rezerwowe od zwarć wewnętrznych w transformatorze blokowym lub w linii blokowej,

(10) od poślizgu biegunów.

2.2.3.3.1.29. Jednostki wytwórcze powinny mieć możliwość pracy bez wyłączeń, w przypadku wystąpienia składowej przeciwnej prądu w czasie zwarć dwufazowych likwidowanych z czasem działania zabezpieczeń rezerwowych w sieci przesyłowej.

2.2.3.3.1.30. Jednostki wytwórcze powinny być przystosowane do utrzymania się w pracy w przypadku wystąpienia bliskich zwarć likwidowanych w czasie nie dłuższym niż:

(1) 120 ms - dla sieci o napięciu znamionowym 220 kV lub wyższym, (2) 150 ms - dla koordynowanej sieci 110 kV.

2.2.3.3.1.31. Nastawienia zabezpieczeń jednostek wytwórczych przyłączonych do sieci powinny być skoordynowane z nastawieniami zabezpieczeń w sieci.

IRiESP - Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci (tekst ujednolicony) obowiązuje od dnia

29 listopada 2021 r.

uwzględnia zmiany wprowadzone Kartami aktualizacji nr:

CK/1/2012  CK/3/2014, CK/5/2015  CK/8/2019, CK/10/2020  CK/15/2021 strona 62 z 219

2.2.3.3.1.32. Zaleca się, aby czasy rozruchu jednostek wytwórczych wynosiły odpowiednio:

(1) przy postoju do 8 godzin - czas rozruchu do 2 godzin;

(2) przy postoju od 8 do 50 godzin - czas rozruchu do 3 godzin;

(3) przy postoju powyżej 50 godzin - czas rozruchu do 5 godzin.

Czasy rozruchu jednostek wytwórczych OSP określa indywidualnie, przy uwzględnieniu możliwości i ograniczeń zastosowanej technologii wytwarzania energii elektrycznej.

2.2.3.3.1.33. Zmiany mocy pracującej jednostki wytwórczej w zakresie od minimum technicznego do mocy osiągalnej (Pmin - Pos) wymuszone zmianami wartości zadanej mocy powinny być realizowane z szybkością od 2 do 8% mocy osiągalnej na minutę (przy wyłączonej regulacji pierwotnej i wtórnej). Szybkość tą OSP określa indywidualnie dla każdej jednostki wytwórczej, przy uwzględnieniu możliwości i ograniczeń zastosowanej technologii wytwarzania energii elektrycznej.

2.2.3.3.1.34. Zaleca się, aby jednostki wytwórcze miały możliwość pracy w zakresie od 40 do 100% mocy znamionowej.

Minimalny, wymagany poziom mocy, przy której jednostka wytwórcza pracuje w sposób trwały, OSP określa indywidualnie przy uwzględnieniu możliwości i ograniczeń zastosowanej technologii wytwarzania energii elektrycznej.

2.2.3.3.1.35. Zaleca się, aby jednostki wytwórcze były przystosowane do co najmniej 200 rozruchów w ciągu roku.

2.2.3.3.2. Szczegółowe wymagania techniczne dla jednostek wytwórczych

W dokumencie INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ (Stron 56-62)