Podsumowanie

W niniejszym rozdziale przedstawione zostały podstawowe czynniki mające wpływ na gotowość techniczną wojskowych statków powietrznych. Generalnie mają one zróżnicowany charakter oddziaływania i z tego względu zostały podzielone na następujące kategorie:

 własności i właściwości statku powietrznego,

 system eksploatacji,

 logistyka,

 systemy zabezpieczenia operacji lotniczych,

 otoczenie (środowisko).

Jak wskazuje przeprowadzona analiza, liczba czynników, które potencjalnie mogą mieć wpływ na gotowość techniczną statków powietrznych, jest stosunkowo duża. W procesie zarządzania systemem eksploatacji kluczowe znaczenie mają te czynniki, które wywierają największy wpływ na jego efektywność, a jednocześnie istnieje możliwość ograniczenia ich negatywnego oddziaływania. Do tej kategorii czynników zalicza się między innymi:

 wymagania taktyczno–techniczne na pozyskiwany sprzęt i warunki dostawy,

 organizację i zarządzanie,

 przepisy i procedury,

 personel latający,

 personel techniczny.

Poziom oddziaływania wyżej wymienionych czynników na gotowość techniczną statków powietrznych jest zróżnicowany. W dużej mierze zależy on od kategorii, w której rozpatrywany jest dany czynnik. Ogólny poziom ich wzajemnego oddziaływania przedstawia tabela nr 4.2.

Tabela 4.2. Ogólny poziom oddziaływania czynników wpływających na poziom gotowości technicznej statków powietrznych

latający umiarkowany wysoki brak średni średni

Personel

techniczny umiarkowany wysoki średni brak umiarkowany

Przedstawione w tabeli 4.2. zestawienie daje ogólny obraz relacji pomiędzy poszczególnymi kategoriami czynników oddziałujących na gotowość techniczną wojskowych statków powietrznych. Ma on jednak charakter orientacyjny, a ocena stopnia oddziaływania poszczególnych czynników została dokonana w sposób subiektywny.

Wymagania taktyczno–techniczne na pozyskiwane statki powietrzne stanowią podstawę do podjęcia decyzji o wyborze zarówno ich typu jak i kompletacji. W konsekwencji, zawarte w tym dokumencie wymagania w znacznym stopniu decydują o ostatecznym kształcie własności i właściwości dostarczanych samolotów lub śmigłowców. W trakcie eksploatacji wymienione cechy mogą być w pewnym zakresie zmieniane w ramach

prowadzonych modernizacji i modyfikacji lub wykonywanych biuletynów technicznych.

Wspomniany dokument powinien również zawierać wymagania dotyczące systemu eksploatacji pozyskiwanych statków powietrznych, a także warunków ich współdziałania z systemami zabezpieczenia operacji lotniczych. Przyjęte wymagania w zakresie własności i właściwości samolotu lub śmigłowca mają z kolei wpływ na skutki oddziaływania na nie środowiska naturalnego i bojowego.

Organizacja i zarządzanie systemem eksploatacji statków powietrznych ma bardzo istotny wpływ na jego efektywność. One bowiem w znacznej mierze decydują, czy dysponowany potencjał techniczny i zasoby ludzkie są wykorzystywane w sposób racjonalny i efektywny. Organizacja i zarządzanie systemu eksploatacji w istotnym stopniu wpływa na poziom gotowości operacyjnej i technicznej statków powietrznych oraz na bezpieczeństwo ich użytkowania i obsługi, a także na koszty związane z procesem eksploatacji.

Obowiązujące przepisy i procedury normują zasady funkcjonowania systemu eksploatacji statków powietrznych. Określają one podział obowiązków i uprawnień poszczególnych służb, jednostek i komórek organizacyjnych oraz osób funkcyjnych, a także wzajemne relacje pomiędzy nimi. Definiują też między innymi ogólne zasady wykonywania lotów w różnych warunkach terenowych i atmosferycznych, w tym lotów próbnych, lotów z użyciem uzbrojenia oraz zadań bojowych, a także postępowania w sytuacjach awaryjnych. Ponadto, określają one również zasady użytkowania danego typu statku powietrznego i związane z tym ograniczenia, także programy szkolenia lotniczego personelu latającego oraz kryteria uzyskiwania określonych kwalifikacji i nadawania związanych z tym uprawnień. Przepisy te formułują także ogólne zasady funkcjonowania służby inżynieryjno–lotniczej oraz zakres, częstotliwość i technologię wykonywania obsług technicznych i odnowy sprzętu lotniczego. Normują one również programy szkolenia personelu technicznego i zasady nadawania określonych uprawnień. Od jakości obowiązujących przepisów oraz mechanizmów zapewniających ich przestrzeganie, w głównej mierze zależy poziom bezpieczeństwa eksploatacji techniki lotniczej, a także jej zdatności.

Personel odgrywa bardzo istotną rolę w funkcjonowaniu każdego systemu eksploatacji, a zwłaszcza w przypadku tak złożonych obiektów jak statki powietrzne. Tylko odpowiednio wyszkolony i posiadający wymagane predyspozycje personel latający stwarza możliwości wykorzystywania pełnego potencjału eksplotacyjnego użytkowanych samolotów lub śmigłowców, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa. Natomiast, brak wymaganych kwalifikacji, doświadczenia lub predyspozycji, a także chwilowa niedyspozycja załogi podczas lotu może doprowadzić nie

Bardzo ważną rolę pełni również personel techniczny, który ma kluczowy wpływ zarówno na gotowość techniczną jak i bezpieczeństwo eksploatacji statków powietrznych. Może on również ograniczać negatywne oddziaływanie otoczenia poprzez wykonywanie odpowiednich obsług profilaktycznych i hangarowanie sprzętu lotniczego. Zarówno personel latający jak i techniczny, może wywierać pewien wpływ na kształt własności i właściwości eksploatowanych statków powietrznych, zarówno na etapie formułowania wymagań taktyczno–technicznych, jak i opracowywania programów modernizacyjnych.

Podsumowując należy stwierdzić, że liczba czynników mających potencjalny wpływ na poziom gotowości technicznej statków powietrznych jest znaczna. Aby umożliwić prowadzenie ich systematycznej analizy powinny być one monitorowane. W tym celu konieczne jest stałe ewidencjonowanie stanu w jakim dany statek powietrzny znajduje się każdego dnia. Najczęściej przyjmuje się trzy kategorie stanów eksploatacyjnych (np. zdatny, zdatny z ograniczeniami lub niezdatny), przy czym stany niezdatności powinny określać przyczyny ich powstawania. W praktyce liczba stanów eksploatacyjnych musi być jednak ograniczona, aby prowadzenie ich ewidencji i późniejszej analizy nie było zbyt pracochłonne i skomplikowane. Z tego względu, konieczne jest wyselekcjonowanie tych rodzajów czynników, które są najczęstszą przyczyną niezdatności eksploatowanych statków powietrznych i powodują pozostawanie ich w tym stanie przez stosunkowo długi okres.

Z przeprowadzonych analiz i zebranych doświadczeń eksploatacyjnych wynika, że stany niezdatności powinny obejmować następujące grupy czynników:

 obsługi techniczne,

 usterki i uszkodzenia,

 odnowa trwałości,

 remont i modernizacja,

 reklamacje,

 oczekiwanie statku powietrznego,

 inne czynniki.

Gdy zachodzi taka potrzeba w wymienionych grupach może występować kilka stanów eksploatacyjnych. Przykładowo, w grupie obsługi techniczne mogą być wyszczególnione poszczególne ich poziomy, a w grupie usterki i uszkodzenia wybrane kategorie ich przyczyn. Zaproponowane grupy czynników kwalifikowanych jako wydzielone stany niezdatności statku powietrznego wydają się dość racjonalne. Jednak ich rzeczywistą przydatność potwierdzą dopiero przeprowadzone w ramach niniejszej pracy badania praktyczne.