Porównanie EW z farmakoterapią w podeszłym wieku

Istnieją również randomizowane badania kliniczne porównujące skuteczność oraz bezpierczeństwo farmakoterapii i terapii elektrowstrząsowej w populacji starszych pacjentów. Zhang i wsp.

przeprowadzili badanie w grupie 82 osób, których średni wiek wynosił 66 lat. Zaobserwowali oni większą poprawę kliniczną w zakresie objawów depresyjnych wśród pacjentów, którzy otrzymywali EW. Odsetek odpowiedzi na leczenie tych pacjentów wyniósł 97,5%, podczas, gdy w grupie przyjmującej paroksetynę jedynie 63,4%. Ponadto pacjenci otrzymujący EW spędzili mniej czasu w szpitalu [11]. Chen i wsp. przeprowadzili badanie na grupie 61 pacjentów w wieku od 62 do 75 lat.

Osoby poddane terapii elektrowstrząsowej lepiej odpowiedziały na leczenie, niż te, które stosowały farmakoterapię (paroksetyna, sertralina, buspiron). Odsetek odpowiedzi wyniósł 96,7% dla pierwszej grupy oraz 73,3% dla drugiej [17]. W trzecim badaniu prowadzonym przez Wanga i wsp. udział wzięło 60 pacjentów, w wieku od 60 do 78 lat. Odsetek odpowiedzi po zabiegach elektrowstrząsowych wyniósł 80%, zaś po stosowaniu wenlafaksyny 73,3%. Nie zaobserwowano jednak różnicy istotnej statystycznie [18]. Inne badania porównywały łączenie terapii elektrowstrząsowej i farmakoterapii, z samą farmakoterapią. Ma i wsp. przeprowadzili badanie w którym udział wzięło 88 pacjentów. Jedna grupa poddawana była zabiegom EW oraz przyjmowała escitalopram, druga zaś dostawała escitalopram w monoterapii. Grupa pacjentów z EW wykazała znaczną poprawę. Średni wskaźnik w skali HAMD zmienił się z 32 do 7,64 podczas, gdy w czasie farmakoterapii z 31,6 na 10,09 [19]. W badaniu Jianga i wsp. u 83 pacjentów w wieku 60-79 lat zastosowano leczenie terapią elektrowstrząsową, z jednoczesnym przyjmowaniem sertraliny, lub podawano samą sertralinę. Osoby, które uczestniczyły w zabiegach EW miały znaczne osłabienie objawów depresyjnych. Odsetek odpowiedzi wyniósł 85,3%, podczas gdy w grupie, która otrzymywała jedynie lek 64,9% [20]. Ponadto Spaans i wsp. ustalili, wykorzystując skalę MADRS, że szybkość remisji w populacji starszych pacjentów jest osiągana znacznie szybciej za pomocą EW, niż farmakoterapii. W ciągu 5 tygodni 63,8% pacjentów leczonych EW uzyskało remisję, w porównaniu z jedynie 23,5% pacjentów, którzy otrzymywali leki [21].

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi, które zgłaszali pacjenci otrzymujący tylko EW były zaburzenia pamięci, zawroty głowy, nudności i wymioty oraz ból mięśni. W grupie z farmakoterapią było to pragnienie lub suchość w ustach, ból głowy, zawroty głowy, nudności, wymioty, senność bezsenność, dyzuria oraz zaparcia [11, 17, 18, 20, 21]. Dane te, zdają się potwierdzać korzyści stosowania EW, w porównaniu z farmakoterapią, związane z bezpieczeństwem i skutecznością leczenia.

6. Podsumowanie

Terapia elektrowstrząsowa jest skuteczną i bezpieczną metodą leczenia, również wśród pacjentów w podeszłym wieku. Odsetek odpowiedzi klinicznej na leczenie oraz remisji w tej grupie pacjentów jest wysoki. W czasie kwalifikacji do terapii należy uważać na współistniejące choroby somatyczne i pamiętać o przeprowadzeniu dokładnego badania internistycznego pacjenta. Zaburzenia układu

krążenia i zaburzenia poznawcze to najczęstsze działania niepożądane, zaś powikłania zagrażające życiu w zasadzie nie występują. Leczenie elektrowstrząsami pacjentów starszych wymaga odpowiedniej kwalifikacji – jak w przypadku każdej procedury medycznej. Wydaje się jednak, że jest to niewykorzystywana wystarczająco alternatywa leczenia pacjentów psychiatrycznych w wieku podeszłym, dla nieskutecznej farmakoterapii.

Słowa kluczowe:

terapia elektrowstrząsowa, starsi pacjenci, skuteczność

Keywords:

electroconvulsive therapy, elderly patients, efficiency

Literatura

1. Antosik-Wójcińska AZ, Święcicki Ł. Terapia elektrowstrząsami – skuteczna i bezpieczna alternatywa dla nieskutecznej farmakoterapii. Psychiatria. 2014;11(3):166-170.

2. Asztalos M, Könye P, Gazdag G. Laikusok elektrokonvulzív terápiával kapcsolatos attitûdje

Magyarországon [The public's attitudes towards electroconvulsive therapy in Hungary]. Ideggyogy Sz.

2020;73(9-10):311-316.

3. Sienaert P. Based on a True Story? The Portrayal of ECT in International Movies and Television Programs.

Brain Stimul. 2016;9(6):882-891.

4. Antosik-Wójcińska AZ, Gazdag G, Święcicki Ł, et al. Attitudes towards ECT: A survey of polish mental health professionals. Psychiatria Danubina. 2020;25.

5. Antosik-Wójcińska AZ, Dominiak M, Mierzejewski P, et al. Changes in the Practice of Electroconvulsive Therapy in Poland: A Nationwide Survey Comparing Data Between 2005 and 2020. Neuropsychiatric Disease and Treatment. 2021;17:605-612.

6. Antosik-Wójcińska AZ, Święcicki Ł. Analiza skuteczności i bezpieczeństwa zabiegów elektrowstrząsowych w populacjach przed i po 60. roku życia. Psychiatria Polska. 2016;50(5): 1015–1026.

7. Grover S, Satapathy A, Chakrabarti S, Avasthi A. Electroconvulsive Therapy among Elderly patients: A study from Tertiary care centre in north India. Asian J Psychiatr. 2018;31:43-48.

8. Vann Jones S, McCollum R. Subjective memory complaints after electroconvulsive therapy: systematic review. BJPsych Bull. 2019;43(2):73-80.

9. Dominiak M, Antosik-Wójcińska AZ, Goetz Z, et al. Efficacy, safety and tolerability of formula-based unilateral vs bilateral electroconvulsive therapy in the treatment of major depression: A randomized open label controlled trial. Journal of Psychiatric Research. 2021;133:52-59.

10. Napierała M, Bodnar A, Chlopocka-Wozniak M, Permoda-Osip A, Rybakowski J. Electroconvulsive therapy and autobiographical memory in patients with treatment-resistant depression. Psychiatr Pol. 2019 Jun 30;53(3):589-597.

11. Zhang X, Li YJ, Sun W. Efficacy observation of MECT in the treatment of senile depression. Contemp Med Forum. 2014;222: 221– 221.

12. Socci C, Medda P, Toni C, et al. Electroconvulsive therapy and age: Age-related clinical features and effectiveness in treatment resistant major depressive episode. J AffectDisord. 2018;227:627-632.

13. Rhebergen D, Huisman A, Bouckaert F, et al. Older age is associated with rapid remission of depression after electroconvulsive therapy: a latent class growth analysis. Am J Geriatr Psychiatry. 2015;23(3):274-82.

14. Antosik-Wójcińska AZ, Dominiak M, Goetz Z, et al. Analiza skuteczności i bezpieczeństwa zabiegów elektrowstrząsowych u pacjentów w wieku podeszłym: badanie retrospektywne populacji polskiej.

Psychiatria Polska. 2021;215: 1-19.

15. Jain G, Kumar V, Chakrabarti S, Grover S. The use of electroconvulsive therapy in the elderly: a study from the psychiatric unit of a north Indian teaching hospital. J ECT. 2008;24(2):122-7.

16. Rosen BH, Kung S, Lapid MI. Effect of Age on Psychiatric Rehospitalization Rates After Electroconvulsive Therapy for Patients With Depression. J ECT. 2016;32(2):93-8.

17. Chen W, Wang YM, Zhang XL. The treatment and care of MECT in patient with late‐life depression. J Aerospace Med. 2013;24: 1429– 1430.

18. Wang YY, Ruan YS, Cai YQ. The efficacy and safety assessment of MECT in 60 patients with late‐life depression. J Jiujiang Univ. 2012;27: 76-78.

19. Ma L, Wu L, Wu H. Efficacy observation of escitalopram combined with MECT in senile depression. Med J Chin People Health. 2016;28: 38– 39.

20. Jiang XQ, Yang KR, Zheng LF. MECT combined with sertraline in treatment of elderly patients with major depression. Zhejiang Med. J. 2014;1254: 1245– 1247.

21. Spaans HP, Sienaert P, Bouckaert F, van der Berg JF, Verwijk E, Kho KH, et al. Speed of remission in elderly patients with depression: electroconvulsive therapy v. medication. Br J Psychiatry. 2015;206(1):67-71.