Procedura ugodowa (settlement) jest instrumentem, który ma wspomagać pro-gram leniency. Została ona przewidziana w rozporządzeniu KE378. Ma zwiększyć sku-teczność organów antymonopolowych w walce z niedozwolonymi porozumieniami. Postępowanie ugodowe ma uprościć i skrócić długość postępowania w sprawach karte-lowych w świetle rozporządzenia 1/2003379 poprzez ugody zawierane między KE i przedsiębiorstwami zaangażowanymi w antykonkurencyjne porozumienia. Postępo-wanie ugodowe powala pozwanym bezpośrednio zaangażować się wraz z Komisją w rozstrzygnięcie sporu i zapewnia wpływ (choć stosunkowo ograniczony) na jego ostateczny wynik.
Istota postępowania ugodowego 3.1.
W prawie UE postępowanie ugodowe zostało oparte na art. 7 i 23 rozporządzenia 1/2003. Przepisy tego rozporządzenia stanowią podstawę prawną decyzji Komisji doty-czących zawierania porozumień ograniczających konkurencję. Jednakże postępowanie ugodowe należy odróżnić od innych narzędzi, takich jak np. decyzje nakładające zobo-wiązania na przedsiębiorstwa w świetle art. 9 rozporządzenia 1/2003380. Potwierdza to
377 Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest dostępny na stronie
http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/85314/85323/85324/dokument59329.pdf?lastUpdateDay=28.12.12&la-stUpdateHour=9%3A34&userLogged=false&date=pi%C4%85tek%2C+28+grudzie%C5%84+2012
(art. 88a) [dostęp 30.06.2013]
378 Rozporządzenie Komisji WE Nr 622/2008 z dnia 30.06.2008 zmieniające rozporządzenie WE
nr 773/2004 w odniesieniu do prowadzenia postępowań ugodowych w sprawach kartelowych, Dz. Urz. 2008, L 171, s. 3 oraz obwieszczenie Komisji w sprawie prowadzenia postępowań ugodowych w związku z przyjęciem decyzji na podstawie art. 7 i 23 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1/2003 w prawach kartelowych, Dz. Urz. 2008, C 167, s. 1 (dalej obwieszczenie Komisji w sprawie postępowań ugodowych).
379 Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1/2003 z dnia 16.12.2002 w sprawie wprowadzenia w życie reguł
konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu, Dz. Urz. 2003, L 1, s. 1.
380 Zob. E. Krajewska, Settlement w świetle doświadczeń europejskich – w poszukiwaniu najlepszych
orzeczenie TSUE w sprawie Alrosa381. Decyzje nakładające zobowiązania formalnie nie potwierdzają naruszenia, a jedynie zobowiązują do określonych zachowań, które po-zwolą uniknąć obaw Komisji o naruszenie prawa konkurencji.
Procedura ugodowa 3.2.
Przedsiębiorstwo, wobec którego toczy się postępowanie, może złożyć do Komi-sji wniosek w sprawie zawarcia ugody. Pewną wadą postępowania ugodowego jest to, że Komisja nie ma obowiązku podjęcia takiej procedury i ma swobodę podjęcia decyzji w tej kwestii382. Rozważa ona wówczas prawdopodobieństwo osiągnięcia wspólnego porozumienia, biorąc pod uwagę liczbę stron uczestniczących w porozumieniu i możli-wość kwestionowania faktów383. Jeśli Komisja uzna, że w danej sprawie należy skorzy-stać z procedury ugodowej, wyznacza stronom dwutygodniowy termin na podjęcie de-cyzji odnośnie do rozpoczęcia współpracy z nią384.
Po otrzymaniu wniosku od stron zainteresowanych podjęciem postępowania ugo-dowego Komisja podejmuje dialog z uczestnikami porozumienia385. Komisja nie zapew-nia pełnego dostępu do dokumentów, ale strony mają dostęp do kluczowej dokumentacji i materiałów dowodowych, na których oparte są zarzuty. Oskarżeni mają więc prawo do zapoznania się z podstawowymi faktami ustalonymi w dotychczasowym postępowaniu, takimi jak przyjęte okoliczności faktyczne i prawne, klasyfikacja tych okoliczności, skala oddziaływania, długość funkcjonowania kartelu, przypisanie odpowiedzialności, szacunkowa wysokość grzywny, jak również dowody stanowiące podstawę ewentual-nych zarzutów386. Dokumenty inne niż materiał dowodowy mogą zostać udostępnione przedsiębiorstwom na uzasadniony wniosek, choć Komisja zachowuje tutaj swobodę decyzyjną387. W toku postępowania strony nie mają jednak możliwości negocjowania z Komisją odnośnie do istnienia naruszenia prawa UE, poziomu grzywny czy wykorzy-stania dowodów388. Pozwani są przesłuchiwani i mają możliwość wniesienia sprzeciwu wobec zarzutów Komisji. Komisja może wyznaczyć przedsiębiorstwom 15 dni na
381 Orzeczenie w sprawie T-170/06 Alrosa Co Ltd przeciwko Komisji Europejskiej, Zb. Orz.
2007, s. II-2601.
382 Obwieszczenie Komisji w sprawie prowadzenia postępowań ugodowych, op. cit., pkt 5.
383 Ibidem.
384 Ibidem, pkt 9.
385 Ibidem, pkt 11.
386 Ibidem, pkt 16
387 Ibidem.
388 K. Mehta, M.L. Tirno Centella, EU Settlement Procedure. Public Enforcement Policy Perspective,
European University Institute, Robert Schuman Centre for Advanced Studies 2008. Dokument dostępny na
stronie http://www.eui.eu/Documents/RSCAS/Research/Competition/Mehta-TiernoCentella-2008.pdf
142
Rozdział VI
przedstawienie końcowej propozycji ugody389. Propozycja ta jest wiążąca dla stron i musi być złożona zgodnie z procedurą określoną w pkt 20 obwieszczenia. Jeśli postę-powanie ugodowe nie doprowadzi do konsensusu, zostaje wszczęte tradycyjne postępo-wanie. Jeśli natomiast Komisja zatwierdzi ugodę uwzględniającą propozycje stron, stro-ny w terminie co najmniej dwóch tygodni powinstro-ny odpowiedzieć na przedstawione zarzuty, ale wyłącznie poprzez ich jednoznaczne potwierdzenie. W przypadku braku odpowiedzi Komisja może pozostawić wniosek strony dotyczący udziału w postępowa-niu ugodowym bez rozpoznania. Ostateczną decyzję podejmuje Komisja po uwzględ-nieniu propozycji ugodowych. Taka konstrukcja procedury ugodowej rodzi wątpliwości zarówno z punktu widzenia zakresu uprawnień procesowych stron, jak i z punktu wi-dzenia przyspieszenia postępowania i tym samym ograniczenia jego kosztów.
Uprawnienia procesowe stron 3.3.
Jak już wcześniej wskazano, przedsiębiorstwa w toku postępowania nie mają do-stępu do pełnej dokumentacji390. Dostęp do dokumentów jest ograniczony w porówna-niu z tradycyjną procedurą. Co do zasady strony mają dostęp tylko do wybranych, klu-czowych dokumentów, choć w praktyce mogą żądać także dostępu do dodatkowych dokumentów Komisji, jeśli jest to niezbędne do ustalenia ich pozycji ze względu na ja-kieś szczególne aspekty sprawy. Komisja spełnia takie żądanie tylko gdy jest ono uza-sadnione391. Prawo do obrony jest realizowane za pośrednictwem funkcjonariusza ds. przesłuchań392. Różnica w stosunku do tradycyjnej procedury jest taka, że jest ono wykorzystywane w ramach bilateralnej dyskusji w oczekiwaniu na formalne przedsta-wienie zarzutów. Postępowanie ugodowe może pozwolić zyskać stronom korzyści w formie obniżenia wysokości wymierzonej kary pieniężnej o wysokości 10%. Przyj-mując, że przedsiębiorstwa będą zrzekać się swoich proceduralnych praw i uznają swoją odpowiedzialność, zmniejszenie wymiaru kary będzie prawdopodobnie atrakcyjne tylko w przypadkach, gdy pozwani mają ograniczone możliwości kwestionowania wysuwa-nych wobec nich zarzutów.
Zgodnie z procedurą postępowania ugodowego strony muszą złożyć Komisji wniosek, w którym wyraźnie potwierdzają zarówno swoje uczestnictwo w nielegal-nym kartelu, jak i odpowiedzialność w świetle prawa UE. Przedsiębiorstwa obawiają
389 Obwieszczenie Komisji w sprawie prowadzenia postępowań ugodowych, op. cit., pkt 17.
390 Zob. D.W. Hull, M.J. Clancy, The European Commission’s New Settlement Procedure for Cartel
Cases: a defence counsel’s perspective, [w:] Ch. Gheur, N. Petit (ed.), Alternative enforcement techniques in EC competition: settlements, commitments and other novel instruments, BRUYLANT 2009, s. 114−115.
391 Obwieszczenie Komisji w sprawie prowadzenia postępowań ugodowych, op. cit., pkt 16.
się jednak ujawnienia informacji podanych we wniosku, ponieważ to mogłoby przy-czynić się do wszczęcia postępowań odszkodowawczych przez strony trzecie. Wpraw-dzie Komisja zdecydowała się chronić poufność wniosków w sprawie postępowania ugodowego, ale przedsiębiorstwa nie mogą wyrażać obawy, że pisemne informacje, które strony muszą dołączyć do wniosku, mogą być wykorzystywane w innym postę-powaniu393. Komisja Europejska ma świadomość tego problemu i zezwala na złożenie ustnego wniosku w sprawie mediacji394. Na wniosek Komisja zezwala także przedsię-biorstwom na ustne oświadczenie o zarzutach. Taka praktyka ma ograniczyć dostęp stron trzecich do dokumentów. Możliwość dostępu osób trzecich do dokumentów ogra-nicza też zwięzła forma decyzji, w której fakty nie są szczegółowo omawiane, a tylko krótko streszczone.