W p o w iecie w łocław skim d w ie zn ajd u jem y rz e c z k i, w p a d a ją c e o ddzielnem i korytam i* do W i s ł y : Z g ł o w ią c z k a i T ą r z y n a . P i ć r w s z a ja k k o lw iek m a ła , z lew em s w y m sięga d a l e k o , b o aż za m ia s ta : K o w a l, L u b ie ń , C h odecz, P rz e d e c z ; d la te g o w ię c p r a w ie w s z y s tk ie je z io ra ja k ie się tu znajdują, leżą albo n a d nią sa m ą , albo nad r z e c z k am i i stru m ie n ia m i do niej zlew ająeem i się. W zle
w i e f ą r z y n y , kilka z a le d w ie i to m ałych zn ajd u jem y je z io r e k . S ą te ż t u i je z i o r a , k tó ry c h w o d y sączą się do Gopła.
Jeziora to zlewie Z głow iączki.
J e z io ro w e w si C hotel, p o ło żo n e w m ie js c u w z g ó rz y s tć m , le śn e m , w ś r ó d g r u n t ó w u r o d z a jn y c h , tudzież ł ą k b ło tn is ty c h . R o z ległe m o r g ó w 3 gł ęboki e stó p 1 2 . Ryby: szczu p ak i, o k u n ie , leszcze i inny b ia ło ry b ; d o c h ó d roczny z ich p o łó w u r u b . s r . 6 0 .
je zio ra teg o w p ły w a s tr u g a idąca zpod C h o c isz e w a , ta nar- stępnie opuszcza j e z i o r o , a p r z e p ły n ą w s z y znaczną o d le g ło ść , gi
nie n areszcie w je z io r z e C haln o , a n a stę p n ie O rle .
J e z io r o w e w si W ó l k a K o m o r o w s k a ro z le g łe m o rg . 1 , g ębokie stóp 1 2 . Z je d n ś j je g o s tr o n y las, z d ru g ić j p o le 0 w a r le- O taczają łąki i b a g n a , z a r o s łe trzcin ą. W o d a zielona,
czysta, bez o d o r u . Ryby: szczu p ak i, leszcze, k a ra sie , daję z p o ł o w u d o c h o d u ro c z n e g o r u b . sr. 2 4 .
D o j e z io r a tego o d p ły w a w o d a z je z io ra w e w%i T y m i» . J e zioro" to p o ło ż o n e na płaszczyźnie o t w a r l ć j , o to c z o n e łękam i, a w części b a g n a m i , ro z le g łe j e s t m org. 8 , g łę b o k ie stó p 3 0 . W o d a zielonaw a, lecz czysta, w części trzcinę zarosła. L e sz c z e, liny, k a ra s ie , szczupaki, daję z p o ło w u d o c h o d u ro czn eg o r u b . sr. (j.
J e z io r o w e wsi S w i s z e w y , w p o ło ż e n iu w z g ó rz y s tć m , m ię dzy boram i, a z je d n ć j s tro n y o g ro d y . R o z le g łe m o rg . 1, g ł ę b o kie stóp 3 . W o d a k o lo ru r u d a w e g o , sm ak k w a s k o w a ly . Z n a j d u ją c e się w je z io rz e tćm d r o b n e ry b k i, w y s ta rc z a ję za le d w ie na d o m o w e m ie js c o w e p o t r z e b y . •
J e z i o r o w e w si K a m ie n ie c , p o ło ż o n e w m iejscu w z g ó rz y s tć m , o tw a r tć m ; g r u n t nadbrzeżny p rzew aża glin iasty , chociaż sę i piask i. R o z le g łe m o rg 1, g łę b o k ie stóp 1 7 . Z ryb: szczu p ak i, o k u n ie , leszcze i inne daję d o c h o d u r o c z n e g o r u b . s r. 3 0 . L eży o n o na s tr u d z e od j e z io r a w C h o te lu płynęcój o k tó rćj powyżćj w spom nieliśm y.
J e z i o r o w e wsi Chalno: z trzech s tr o n w z g ó rz a , a z czw artćj b a g n o . R o z le g ło ś ć m o r g ó w 3 , g łę b o k o ś ć stóp 2 0 . W o d a czysta, b e z sm aku, nieco trzciny z a r o s ła . S u m y , szczu p ak i, o k u n ie , le szcze daję d o c h o d u ro c z n e g o r u b . s r. 1 2 0 . T u ginie s tr u g a p o wyżej w sp o m n io n a , a w y pływ ająca ztęd w o d a p r z y b ie ra n a z w isk o rzeczki Z g ło w ią c z k i. Tu płynąc dalćj o k o ło w si R y b in y , J a n i - s z e w o , Z g ło w iączk a, K orzcszynuk, m iasto L u b r a n i e c , w sie D o b i e - szyn, K azanie, S o k o ł ó w , R zadka W o d a , na B rześć, w sie: F a lb o r z , W o l i c a , K o n ty , W i e n i e c , S ie d lin in , S w ip ck , L is e k , p o d w sią Z a - zam cze w p ad a do W i s ł y . " W samym zaraz p oczątku w p ły w a do tćj rzeki p o d wsią Rybiny, stru m ie ń w ychodzący z j e z i o r G łu s z y ń - sk ic , O rz e ls k ie , C zarn o ck ie. T c je z io r a p o łą c z o n e z sobą maję ro z le g ło śc i w łó k 2 2 ; g łę b o k o ś ć ś re d n ia stóp 2 0 . L eżą one p o m iędzy w siam i: D ą b r ó w k a , C z a rn o c ic e , G łu s z y n e k , M iła d io w o , O r le , młyn Z a la se k , wieś P o ta ło w e k , G łu szy n . Z p oczątku j e zio r tych rozlega się p łaszczyzna, dalej za G łuszynom w zg ó rza, a p o d w sią O r l e lasy. W ogóle g r u n ta n a d b rz e ż n e u r o d z a jn e , n ie co p iasczy ste. W o d a czysta, n a d b rz e g a m i zarosła trzcin ą; zasi
lają ją ź ró d ła , w znacznćj obfitości nad b rz e g a m i znajdujące się.
Ryby: szczupaki, leszcze, liny, s u m y t oku n ie i inne d r o b n e ryby, daję d o c h o d u ro c z n e g o r u b . sr. 6 0 .
J e z i o r a te leżą o s to p ę niżćj o d j e z i o r a Choino. W p ł y w a j ą c e do tych j e z io r s tr u g i, p r z e rz y n ają n a s tę p n e je z io r a : S a d ł u ż e k , B y -
t o ń i W y m y s ł o w o . ..
J e z io r o S adłu żek r o z le g łe m o r g . 8, g łę b o k ie stóp 2 4 , leży w p o ło ż e n iu w z g ó rz y s tć m , o t w a r t ć m , w ś ró d g r u n t ó w p iasczystych.
J e z io r o liyloń r o z le g łe 1 '/% m o rg i, g łę b o k ie stóp 1 0 , leży w ś r ó d g r u n t ó w u ro d z a jn y c h i łąk.
J e z io r o W ym ysłów , w p o ło ż e n iu w z g ó rz y s tć m , w ś r ó d la só w , w g ru n ta c h p iasczy sty ch , ro z le g łe m o r g . 1 V5, g łę b o k ie s tó p 6. W e w szystkich tych je z io ra c h r y b y : s z c z u p a k i , l e s z c z e , l i n y ; z d w óch pićrwsz.ych zaled w ie na m ie js c o w e p o tr z e b y w y s ta r c z a ją , a w o sta tn ić m czynią d o c h o d u r o c z n e g o ru b . s r. 2 2 V2.
D alćj do rzeczki Z g ło w iączk i w p ły w a rz. K o c ię c a , b io rą c a p o c z ątek z je z io r a G ró je c k ie g o . J e z i o r o to p o ło ż o n e p o d w sią od którój o trz y m u je n a z w is k o , w ś r ó d g ó r p o d la se m , g r u n t n a d b r z e żny u r o d z a jn y . R o z le g łe m o rg 1, g łę b o k ie stóp 1 0 8 . W o d a czy
s ta , w nićj szczu p ak i, leszcze, k a ra s ie i inne, lecz led w ie na miej
s c o w e p o tr z e b y w y sta rc z a ją.
S t r u g a Chodcczlta, w p a d a ją c a do Z g ło w ią c z k i poniżój m iasta L u b r a ń c a , przerzy n a n a s tę p n e je z io r a : C h o d eck ie, L u b ie n ie c k ie , U k lejn ia, C hoceń, K ru k o w o .
J e z io r o Chodeckie, ro z c ią g a jąc e się od m ły n a D u d a ła , o b o k K r o m s z e w ic , Chód cza do P o d g ó r z a , ro z le g łe j e s t m o r g . 8, g ł ę b o kie stóp 3 0 . O d C h o d cza d o K r o m s z e w ic okolica o t w a r t a , g ó rz y s ta ; ze s tro n y p rz e c iw n ć j lasy. W o g ó le g r u n ta n a d b rz e ż n e piasczyste. W o d a czysta; w n i ć j ryby: szczupaki, liny, k a r a s ie , o k u - n ie , leszcze, czynią d o ch o d u r o c z n e g o r u b . s r. 15Q.
J e z i o r o w e w s i L u b i e n i e c ro z le g łe m org. 24/ 5, g łę b o k ie stóp 3 0 ; p o ło ż o n e w m iejscu 'w z g ó r z y s t ć m , le śn ć m , w ś r ó d g r u n t ó w u ro d z a jn y c h , w części łą k i bagnisk. D o c h ó d z p o ło w u ryb: szczu p a k ó w , o k u n i, leszczó w ru b . sr. 1 5 0 .
J e z io r o w e w si U k lejn ia, ro z le g łe m o r g 1, g łę b o k ie s tó p 3 0 . P o ło żen ie jak p o w y ż sz e g o . P o ł ó w ryb daje d o c h o d u ro c z n e g o rub. sr. 6 0 .
J e z i o r o w e wsi C h o c e ń , o to c z o n e g ru n ta m i w si C h o c e ń , C h o c e n e k , B o rz y m ie , B o rzy m o w ice, S z c z y tn o , J a r c n to w is z k i; p o
ło żo n e w m ie jsc u nieco w z g ó r z y s t ć m , p ła sk ić m ; o to c z o n e łąkam i i g ru n tam i o rn e m i. Ma ro zleg ło ści m o rg . 1 4 , g łę b o k ie s tó p 4 0 . - zczupaki, o k u n ie, leszcze, sumy, m iętusy, p lo c ie , liny, w ę g o rz e ,
«z.ymą d o c h o d u r o c z n e g o r u b . sr. 2 5 .
J e z i o r o w e wsi K r u k o w o , p o ło ż o n e w m iejscu o t w a r t ć m , na p ła s z c z y ź n i e , w ś r ó d g r u n t ó w u r o d z a j n y c h , r o z l e g ł e w ł ó k d w ie , g łęb o k ie stóp 1 0 0 . D o c h ó d ro c z n y z p o ło w u ry b rub. sr. 2 5 .
P o n iżćj ujścia tój s tr u g i znajdujem y n a d rz e k ą Z g ło w iączk ą j e z io r o Ś w ię to w o , na g r u n ta c h m ia sta B rześcia. Małe to j e z io rk o , b o ro z le g łe tylko p ó ł m o rg a , g łę b o k ie stóp 2 0, daje j e d n a k r o c z n e go d o c h o d u z p o ło w u s u m ó w , sz c z u p a k ó w , okuni i leszczy, ru b . r.s. 2 0 . D o k o ła o taczają je błota.
R z e c z k t^ P rz e d p o ln a albo D ja b c łe k , p rz e p ły w a przez jezio ra:
w L u b ie n iu , R z e z e w ie , K ł o b c e , i Kępic S zlacheckiej.
J e z i o r o L u b ie ń s k ie p o ło ż o n e w m iejscu o tw a r tć m , w z g ó r z y - s tćm ; ro z le g łe m org. 10 % , g łę b o k ie stóp 6 2 . G r u n t n a d b rz e ż n y częścią piasczysty,' częścią g lin ia sty , a ‘w p o c z ą tk u od wsi N a r ty b ło tn is ty . P rz y le g łe w sie s ą : S t e m p k a , C zap le, N a rty i folw ark L u b ie ń . W o d a c z y s t a , żywi r y b y : szczu p ak i, leszcze, okunie;
z ich p o ło w u d o c h ó d r o c z n y rub. sr. 1 0 5 .
J e z i o r a w e w siach R z e z e w o i K ło b k a p o ło ż o n e między g ó ra m i, w ś r ó d g r u n t ó w p i a s c z y s t y c h , b ło tn is ty c h , m ają w o d ę s ł o d k ą ; w p ić rw sz ć m k o lo ru r u d z i a n e g o , za ro sła . R y b y : s z c z u p a k i , o k u n i e , l e s z c z e , z a le d w ie na m ie js c o w e p o trz e b y w y sta rc z a ją.
P i ć r w s z e je z io r o r o z le g łe 3/ 4 , d r u g ie y3 m o r g a ; g łę b o k ie o d 7 d o 1 2 stóp.
J e z i o r o we w si K ępka S z lach eck a r o z le g łe j e s t m o r g 1, głę
b o k ie stóp 2 4 ; p o ło ż o n e w m iejscu o t w a r t ć m , w z g ó r ż y s tć m , w ś r ó d b ł o t i trz ę s a w is k . R y b y : s z c z u p a k i, o k u n i e , dają ro c z n e g o d o c h o d u r u b . sr. 15.
N a za c h ó d jezio r» tego., znajdujem y j e z io r o w gm inie L u t o - b o r z ; r o z l e g ł e ono p ó ł m o r g a , g łęb o k ie od 2 0 do 3 0 stóp. P o ł o żone w m ie jsc u w z g ó r z y s tć m , le ś n ć m , g r u n t n a d b rz e ż n y piasczy
s t y , a n a w e t i bagna. Ryby tylko na- m ie js c o w e p o trz e b y w y sta rc z a ją.
P o n iż ć j w si Ł a g ie w n ik i w p a d a do rz e c z k i P rz e d p o ln ć j s tr u g a W i ś l a n ó w k a . T a p o w s ta je ze zlania się ró żn y ch s tru m ie n i; z nich n i e k tó r e sięgają aż p o d m i a s t u L u b ie n . W s z y s t k i e one w y p ły w a j ą z je z io r : w e w siach Z a w a d a , T r z e b o w o , S z e w o , K u r o w o , G o reli, R a k u to w o .
W e w si Z a w a d a znajdujem y d w a je z io ra : je d n o r o z le g łe 1 ' / 2, d ru g ie 5 /0 m o r g a ; p ić rw s z e głębokie stóp 2 0, d ł u g i e 6. L e ż ą o n e o b a d w a w p o ło ż e n iu w z g ó rz y s tć m , między b o ra m i;
o ta c z a ją j e piaski lub błota. Ryby: szczu p ak i, o k u n ie , p ło tk i, ty l
ko na miejscowy" użytek w ystarczają.
J e z i o r o T r z e b o w o ro z le g łe m o rg 1, g łęb o k ie stóp 15; p o ł o
7 4 1 K i l O lt A
LLraliku . . . . rozległ, morg. 12 głęb. stóp. 4, dochód z ryh rui», sr. 2 ½ .
Ś w ię te .,. . . . — 1 0 — 2, — — 2'/%.
C z a rn e . . . . . — 6 — 2 1, — — 2 .
YVienieckie. . — Ci — 6, — •— 2.
J e z io ra G ociąż, W i k a r y j s k i c , R ydzyszyńskie, Ł ą k i e , C zarn e i J e d w a b n e , leżą w g ru n ta c h piasczystych; W y d o ń , Ł o m n e , Rybni ca w m o k r a d ła c h ; p o z o s ta łe trzy: C h ra p k a , Ś w ię te i W i e n i e c k i e o t o czone są b a g n a m i. Ryby r ó ż n e , w je d n y c h szczupaki, liny, k a r a sie, w i n n y c h n a d to leszcze i o k u n ie; a w i n n y c h , m ia n o w ic ie b ło tn isty c h , sam e liny i karasie.
J e z io r o leż ą c e na g r u la c h m iasta W ł o c ł a w k a ro z le g łe j e s t m o rg ó w 5 '/ 4 , g łęb o k ie stó p 2 2 . G r u n t n a d b rz e ż n y piasczy sty , b a g n isty . Ryby: szczupaki i k a r a s ie le d w ie na użytek m iejscow y w y s ta r c z a ją . W o d a w nićm b ło tn is ta .
Za ujściem rz e k i Z g ło w ią c z k i z n a jd u je m y w okolicach W i sły n a s t ę p n e je z io ra :
J e z io r o N isz c z o w y ro z le g łe p ó ł m o rg a , g łęb o k ie stó p 5. L e ży ono na p łaszczy źn ie p o d la se m , o to c z o n e b ag n am i i t r z ę s a w i skam i. R ó ż n e d r o b n e ryby w je z io r z e z n ajd u jące się, zaledw ie na m iejsco w e p o trz e b y w y sta rc z a ją.
J e z i o r o P le b a n k a ro z le g łe m o r g ó w 2 , g łę b o k ie stóp IG.
L eży ono na p ła szczy źn ie o t w a r t e j , w ś r ó d g r u n t ó w u ro d zajn y ch . W o d a c z y s t a , zw yczajna, nieco trz c in ą z a ro sła . Ryby; szczupaki, k a r a s i e , p s trą g i, liny, l e s z c z e , dają z p o ło w u d o c h o d u ro c z n e g o r u b . sr. GO.
J e z io r o we w si Ś w ię te , p o ło ż o n e między góram i pod lasem , w ś r ó d bagien i trz ę s a w is k . R o z le g łe pół m o r g a , g łę b o k ie stóp 4 .
J e z io r o w e wsi B rzeźno p o ło ż o n e na p łasz c z y ź n ie o t w a r te j, w ś r ó d g r u n tó w u r o d z a j n y c h , ro z le g łe m o rg . 1, g łę b o k ie stóp 2 0 . R y b y : s z c z u p a k i , k a r a s i e , o k u n i e , czynią d o c h o d u r o c z n e go r u b . s r. 15.
J e z i o r o w e w si B o d z a n o w e k p o ło ż o n e na płaszczyźnie o t w a r - tó j, w ś r ó d b ag ie n i t rz ę s a w is k , ro z le g łe p ó ł m o rg a , g łęb o k ie stóp 7. . P o ł ó w ryb tylko na uży tek dom ow y.
J e z io r o w e wsi N a g ó r k i. P o ło ż e n ie je g o j a k pow yższe; r o z leg ło ść 2/ 3 m o r g a , g ł ę b o k o ś ć stóp 1 2 . D o c h ó d roczn y z p o ło w u ry b r u b . s r. 1 0.
J e z io r o w e wsi D o b r e . G r u n t n a d b rz e ż n y częścią u ro d z a jn y , częścią b ag n a i tr z ę s a w is k a . R o z le g ło ś ć m o rg . 13/ 4, g ł ę b o k o ś ć stóp 1 4 . D o c h ó d ro c z n y z p o ło w u ryb r u b . sr. 2 5 .
N a d rz e k ą T ą rz y n ą lub w j ś j blizkości, znajdujem y trzy j e ziora: w e wsi G o szczew o , na g r u n ta c h m ia s ta S ł u ż e w a , i w e w si S ło ń s k u .
P i ć r w s z e je z io ro w p o ło żen iu p l a s k i e m , o t w a r t ć m , w ś r ó d g r u n t ó w u ro d z a jn y c h ; ro z le g łe m org. 6, głębokie s tó p 12. Ryby:
szczu p ak i, karasie. D o c h ó d roczny z ich p o ł o w u r u b . s r . 1 5 . J e z i o r o d ru g ie to je s t na g r u n t a c h m ia s ta S łu ż e w a , r o z l e g ł e m o rg . 5 , głębokie stóp 8. D o c h ó d roczny z p o ł o w u sz c z u p a k ó w i k arasi r u b . s r. 1 0.
N a re sz c ie j e z io r o w e wsi S ł o ń s k u , ro z le g łe j e s t m o r g ó w 9 , g łęb o k ie stóp 6. G r u n t n ad b rzeżn y u ro d z a jn y , ze t r z e c h s t r o n płaszczyzna o t w a r t a , c z w a r ta lesista. Z ry b k a r p ie , czynią d o ch o d u ro c z n e g o r u b . sr. 9.
P o w y ż śj w szystkich j e z io r p o w ia tu te g o znajdujem y kilka położonych między m iastam i P r z e d e c z i B r d ó w , a mających k o m m unikacyą z G optcm . J a k o ż s t r u g a bezim ienna w ypływ ająca z je z io ra P r z e d c c k i e g o , p rz e p ły w a n a stę p n ie p rz e z j e z io r a K o rz e - cznik, M o d z e ro w o , B r d ó w , zabiera z so b ą dalej w o d ę pły n ącą od j e z io r a L u b o ty ń s k ie g o , i n a s tę p n ie d o p ió ro ginie w Goplc.
W y m ie n io n y c h j e z i o r opis j e s t n a s tę p n y :
J e z io ro P r z c d c c k ic o to c z o n e g ru n ta m i w si J a r o w o , K a ta rz y k i lty b n o , ma r o z l e g ł o ś c i m o r g ó w 7 , g łę b o k o ś c i stóp 3 0 . G ru n ta n a d b rz e ż n e w części o r n e , w części łąk i. P o ło ż e n ie w og ó le j e s t p ła s k ie , o t w a r t e . W o d a b ło tn is ta z ielo n aw a, o d o r u n ie p rz y je m nego. Ryby: szczupaki, k a ra s ie , dają z p o ło w u d o c h o d u r o c z n e go r u b . s r. 9 0 .
J e z i o r o w e wsi K o rz e c z n ik ro z le g łe p ó ł m o r g a , g łę b o k ie stóp Leży ono w p o ło ż e n iu w z g ó r z y s tć m , g r u n t n a d b rz e ż n y p i a - sczysty, częścią b ag n isty . W o d a czysta, z a r o s ła t rz c in ą . Ryby:
szczupaki, o k u n ie, le szcze; d o c h ó d ro c z n y z ich p o ło w u ru b . s r . 18.
J e z io ro w e w si M o d z e ro w o , o to c z o n e g ru n ta m i wsi P s a r y , D łu g ie i S m ieln ik , ro z le g łe j e s t m o r g ó w 9 , g łęb o k ie stóp 3 0 . O d strony wsi P s a r y i D łu g ie m ie jsc e o t w a r t e , w z g ó rz y s te , dalćj l a - s y* O ta c z a ją je z io r o łąki b a g n is te .
J e z io r o B r d o w s k ie p ołożone o d w ie s to p y niżej od p o p r z e d zającego, o to c z o n e j e s t g ru n ta m i częścią p ia s c z y s te m i, częścią g b n ia s te m i, p o d S w ię to sła w ic a m i zaś b ło ta . R o z le g ło ś ć je z io r a y 0 rg : g łę b o k o ść stó p 1 8 . Ryby: sz c z u p a k i, le szcze, o k u n ie.
-1 P ° ‘° w u ich d o c h ó d roczn y r u b . sr. 3 0 .
J e z io r o L u b o ty ń s k ie r o z le g łe m o rg . 8 */2, g łę b o k ie stóp 8 0 . O d L u b o ty n ia p o ło ż e n ie okolic j e s t o t w a r t e , n a p rz e c iw le s is te . J e z io r o o taczają łąk i i g r u n ta o rn e . W o d a czysta, sm ak zwykły.
Ryby: szczu p ak i, okunie, liny, leszcze, dają z p o ło w u d o c h o d u r o cznego r u b . sr. 3 5 . O b u d w u je z io r tych s p ó d zaw alony d r z e w e m . Po w y żćj s tru g i na którój leżą w y m ien io n e tu je z io r a , znajduje się j e z io r k o w e wsi Z a k r z ó w e k . P o ł o ż o n e j e s t w m iejscu w z g ó - rz y stó m , w p o ło w ie le śnóm ; g r u n t n a d b rz e ż n y p iasczysty. R o z le g łe m o r g 1, g łęb o k ie stóp 5 0 . R óżne d r o b n e ryby na u ży te k m ie j
scow y w y s ta rc z a ją. D o je z io r a te g o w p ły w a o d p ó łn o c y m ała s tru g a
J E Z I O R A P O W I A T U H O A l l i S H l E G O .
Za tem i w szy stk icm i je z io r a m i, w p u n k c ie , g d zie się s c h o d z ą g ra n ic e p o w ia tó w w ł o c ła w s k ie g o i k o n iń s k ie g o , tu d z ie ż W . Ks.
P o z n a ń s k i e g o , znajdujem y j e z io r o G opto. N a p o łu d n ie je g o w pow iecie k o n iń sk im , od s tro n y zach o d o ió j, leżą je z io ra : W i l c z y ń s k i e , M a rs z e w s k ie , B u d z i s ł a w s k i c , P o w id z k ie : w s z y s tk ie na linii oddzielającćj p o w ia t k oniński od W . K s. P o z n a ń s k ie g o ; ną w sc h ó d zaś tych j e z io r l e ż ą : M eln o , Ś l e s z y ń s k i e , O s t r o w i t e , G ło d o w s k ie , a je s z c z e dalej na w sc h ó d L u b s t o w s k i e .
P o z n a jm y najp rzó d pojedynczo w sz y stk ie te w y m ie n io n e j e ziora je d y n ie tylko pod w zględem czysto o p iso w y m , a p o tć m p r z y s tą p im y do ogólnego ich ro z w a ż e n ia.
J e z i o r o W ilc z y ń s k ie p o ło ż o n e p o d m ia ste m W ilc z y n e m w o k r ę g u p y z d r s k i m , s ta n o w i g ra n ic ę p o w ia tu kon iń sk ieg o od W . Ks. P o z n a ń s k ie g o ; d łu g ie j e s t w i o r s t 8 , sz e ro k ie w ś re d n ić m p rzecięciu sążni 1 8 0 . J e z io r o M a rs z e w s k ie ma d łu g o ści 4 ' / 4 w i o r s ty , sz e ro k o śc i 1 8 5 sążni; B u d z is ła w s k ic d łu g ie także ja k p o w y ż sze 4 V4 w io r s ty , sz e ro k ie 3 0 8 sążni; P o w id z k ie d łu g ie w i o r s t 12;
p rzez p o ł o w ę swój d łu g o ści sz e ro k ie j e s t na 6 0 0 , p rzez dru g ą p o ło w ę na 3 0 0 sążni. T o o s ta tn ie j e z i o r o b rzeg am i swemi dotyka g r u n t ó w w si G i w a r t o w o i K o s z e w o ; obfituje w s u m y , l e s z c z e , szczupaki, o k u n ie , p ło tk i, k ie łb ik i, stynki. D o c h ó d roczny z ich p o ło w u r u b . s r . 2 3 .
W s z y s t k i e te cztery je z io r a m ają sp a d e k i o d p ły w do rz e k i W a r t y przez rzeczkę M eszn ą, w p a d a ją c ą do W a r t y p o d w sią P o lichno. Ż ad n a żegluga nie odbyw a się na nich.
J e z io r o Gopło j e s t cztery mile d ł u g ie , a p r z e s z ło p ó ł mili s z e ro k ie . C ałego nie p o s ia d a m y w naszych g ra n ic a c h , ale tylko mil d w ie , r e s z t a w W . K s. P o z n a ń s k ió m . Ma ono w i e l e z a to k i z a k r ę t ó w , kilka w y s e p e k i kilka p ó łw y s p ó w . Z w y s e p e k n a j
o b s z e rn ie js z e są: S ię g a n ó w i P o tr z y m ie c h y , b o g a te w łąki i piękne siano; m iędzy p ółw yspam i najw iększy O s t r ó w e k , na k tó ry m w ie ś tegoż, n a z w is k a . B rz e g i je z io r a są p ła sk ie , r ó w n e , n a g ie , o g o ło cone całkiem z d rz e w i la só w , ale za to g ę s to o b sia n e w sia m i. P o je d n ó j s tr o n ic leży Ł u s z c z e w , B o r o w n a , R z e sz y n c k , K o ścieszk i, G iżew o, Mnich, Ł a g ie w n ik i, dalćj K ru s z w ic a ; przy wyjściu N o te c i w ie ś S z a rlć j, G e z a n ó w , T a r n ó w e k , P o p o w o ; poniżój P o ł a j e w , M ietlica, W y w o ź n a , a n a p r o s t K ru s z w ic y z d ru g ie g o k ońca G o - pła W a w r z y n ó w . W o d a głęb o k a na sążni 1 6 , t ś m o so b liw a , że k o lo r swój zm ienia raz p o r a ź , z w ła s z c z a ta m , gdzie s t r u m i e ń N o teci zw olna i p o w a ż n ie płynie. W ś r ó d n ić j s te r c z y s ta r a wieża zam ku k r u s z w ic k ie g o , m iejsce b a je c z n ćj śm ie rc i P o p ic ia .
O k o lic e p rz y le g łe i w ody p o k r e w n e przyciągają oko w id z a 1 sprzyjają m alow niczym o p iso m . O k o lic e te h o jn ie u p o s a ż o n e w pło d y n a tu r y , ożyw ione są pro cą i p rz e m y s łe m lu d zk im . D a lś j i znacznie d alśj ro z c ią g a się m iasto R a d z ie jó w . Z b u d o w a n e na w z g ó rz u p an u je nad całą r ó w n in ą , u p s tr z o n ą złotem i ła n a m i pszenicy i zieleniejącem i się łą k a m i. S w o b o d n i e ze w z g ó r z a teg o oko buja po ca łój okolicy. W i d a ć n a o k o ło m n ó s t w o w s i , trzy czy cztery kościółki parafialne, a na lew ój rę c e G o p ło , k t ó r e ja k m o dra w s t ę g a , p rz e p a s u je żyzne pola. S m u g i dolin zlew ających o p o dal z g ro m a d z o n e w o d y ; "Noteć, ta k u r o c z a i tyle pięknych, s z c z e - gólnićj ko ło Nakli p r z e d s t a w i a j ą c a w i d o k ó w ; w sp o m n ie n ia h i
s t o r y c z n e , jak ie się tu o b u d z a ją : w s z y s tk o to n ap aw a n ie w y s lo w io - n e m i u czu ciam i. N o te ć , z p o w o d u jej w y le w ó w , n ie k tó rz y n a zwali N ilem p o lsk im , a b r z e g i , p o ls k ą S z w a jc a ry ą . D u ż o ta r z e c z ka ma p o d o b i e ń s t w a z O b r ą , a n ie r ó w n ie w ięcćj k o rz y ś c i, bo P o łą c z o n a z W i s ł ą trz y m ilo w y m k a n a łe m b y d g o sk im , j e s t s p ła w n ą .
D alszy ciąg G opła s ta n o w ią je z io ra M elno i Ś le s z y ń s k ie , k t ó - rc się p rz e le w a aż ku W a r c i e poniżój K o n in a , p o d M o r z y s ła w ie m .
W o d y j e z i o r a Ś le s z y ń s k ie g o poczynają się o p ó ł mili o d m iasta S le s z y n a , w le s ie do te g o m ia sta należącym D alej ro z le w a j? się one w k sz ta łc ie k o tw ic y : p r a w e ra m ię zachodzi p o d B in i-
szew , gdzie na w ysokiój g ó r z e , S o w ią zw an ó j, j e s t o p u s z c z b n y k la s z t o r księży K a m e d u łó w ; le w e zaś k ończy się za L ic h e n ie m , niegdyś m ia s te c z k ie m , dziś w io s k ą lichą. B rz e g i, o s o b liw ie w p o c z ą tk u
ma w y so k ie, co w ś r ó d lasu i przy m o d ry m k o lo r z e w ó d , piękny s p ra w ia w id o k . W s z ę d z i e tu czyste piaski. D łu g o ść j e z io r a od p ółnocy na p o łu d n ie w ynosi milę ca łą , a od zachodu na w s c h ó d blizko d w ie mile. S ta n o w i ono j e d n ę całość, lecz z p o w o d u p r z e r w nieznacznych, ja k ie is tn ie ją , w o d o m je g o n adają o d m ien n e n a z w isk a . I tak: p o czynając z góry o k o ło m iasta S leszyna część tę n a z y w a ją j e z i o r e m Sleszyriskióm; poniżćj o k o ło M ikorzyna, M ikorzyńskićm ; p o d Ł ę ż y n e m , Ł ęży ń sk ić m ; na zachód: B in is z c w s k ie , P ą t n o w s k i e , G o sław ick ie, na w sch ó d L ic h c n s k ie .
B ó r Ś le sz y ń sk i, leżący przy p o c z ą tk u j e z i o r a , p e ł e n j e s t za
r o ś li, g ąszczó w , w ą d o łó w i kry jó w ek , służących za s c h ro n ie n ie c z a rn e m u zw ierzow i i złoczyńcom . Część je g o n a z w a n a C zarny B ó r p rz e ra ża p o n u r o ś c ią sw o ją . O g r o m n e , o d w ie c z n e d r z e w a , ja k o olbrzym y puszczy s trz e la ją ce do c h m u r, zaciem niają niebo c z a rn e m i k o ro n y . W i c h e r szum i po ich w ie rz c h o łk a ch , ale s p o dem cisza n i e p r z e r w a n a i głucha. Ż a d n a p a p r o ć , żadna t r a w k a się nie ru szy , chyba, że gad zjadliwy p rze śliz g n ie się p o d niem i.
N ie usłyszy tu n a w e t śpiew u p ta k a , żeg nającego dzień zachodzący;
tylko j a s t r z ą b drap ieżn y albo so w a łężna p r z e s tr a s z y sw y m ło p o te m , kiedy się nagle p o r w ie i siw e sk rz y d ła ro z p ie rz y na w ia tra c h . C zasem zachrzęszczą c h ró sty i za c h ra p o cą s z u w a ry ; to z w ićrz dziki p o m k n ą ł z łożyska i uchodzi na g łę b s z e kom ysze.
Cały zab rzeg je z io ra n ap rz e c iw M ikorzyna zaludniony j e s t licznem i i ro z k o sz n e m i osad am i. P o c z ą w s z y od m ia sta S le s z y n a ciągną się s c h lu d n e wioski aż do W ą s o s z , gdzie w id a ć na w ysokim p a g ó rk u kościół Ś w . Krzyża cudam i słynący. G ł ę b o kość w o d y d o ch o d zi 1 6 do 2 0 sążni, i tern j e s t n ie b ezp ieczn iejsza, że b rz e g i s tr o m e i p rz y k re zaled w ie kilko k ro k ó w m ają mielizny.
W ś r ó d w ody leży mała w y se p k a ; p o d o b n o to j e s t m iejsce, gdzie daw nićj p rz e d r . 1 4 1 6 leżała w ieś L u b o m y ś l, a na w z n ie ś io n e m w ś r ó d niśj m iejscu ś w ie tn ia ł zam ek w sp a n ia ły . Z a m k u tego w szakże, wsi i ludzi którzy j e z a m ie s z k iw a li, n ap ró żn o ju ż dziś szukać.
Z w ybrzeża j e z io r a t e g o , Białćm z w a n e g o , piękny ro z w ija się w id o k na kościół św . B a r b a r y , p a tro n k i to n ą c y c h , z b u d o w a n y nu przyległym p a g ó rk u . C z e rw o n y dach je g o i b iałe ściany c u dnie odbijają się przy sinych i ciem nych w o d a c h j e z io ra , w ró ż n e r o z le w y s to c z o n e g o , ginących z j e d n ć j s tro n y w błękicie w i d n o k ręg u , z d ru g ić j w zieloności łą k g o c ła w sk ic h . Na p r a w o ry su ją
się w obłokach zam glone p ag ó rk i B r z e ż n a , gdzie j e s t łom k a m ie nia cio so w eg o .
P o s tę p u ją c o d P ą t n o w a do G o sław ic g ro b lą , gdzie m o s t na o d n o d z e je z io ra Ś le s z y ń s k ie g o , s k o r o zw rócim y oczy na p r a w o , n i e p o d o b n a nic uczuć p o w a b u tój okolicy. O g r o m n a p rz e s tr z e ń w ó d w o k o ło o to c z o n a sta ry m pow ażnym lasem , gdzien ieg d zie p o p rz e rz y n a n a sm ugam i łąk i bielejącem i się d ro g am i; w p r o s t zpoza je z io r a w yg ląd ające d w ie w ieże b in is z e w s k ie g o k o ś c ió łk a , a po lew ćj s tr o n ic p o rz ą d n e z cz e rw o n e m i dacham i z a b u d o w a n ia w G o sław icach : w szy stk o to j a k o ś h a rm o n iz u ją c z s o b ą , szc z e rze zająć potrafi.
N a p rz e c iw M i k o r z y n a , w W ą s o s z a c h , przy k o śc ie le S w . K rzyża, znajduje się n a jg łę b s z a to ń je z io ra . W y n o s i ona przeszło 3 0 sążni. Z w y k le tćż lody n a jp rę d z ć j p ękają w tern m ie js c u , a pęknąw szy ta k silnie ścierają się z s o b ą , ja k ą ś tajem niczą siłą p rzy ciąg an e, że form ują skały k r y s z t a ł o w e , tysiącem pro m ien i b łyszczące, n a jro z m a itsz ą grą k o lo ró w d rg a ją c e w s ło ń c u . C udny to widok! L a te m w o d y je z io r a ta k są czyste, zw łaszcza na g łę b in ie , żc n ie le d w o dna d o jrz ć ć b y można; w n ie k tó ry c h zn o w u m ie jsc a c h n a śla d u ją całkiem k o lo r w ó d m o rs k ic h , r ó w n ie ż ich w z b u rz a n ie i o p ad an ie. W czasie takiego w z b u rz a n ia nie r a d z ił
bym n ik o m u pu szczać się czółnem na g łęb ią; w ię k s z e n a w e t ł o dzie d o s w iad czo n ćj tylko r ę c e k ie r o w a ć się w te d y p o z w o lą .
I to je z io r o ma sw o je piękne k ra jo b ra z y . Z a r a z n a p r z y - ład z g aju Krzyżki albo O s t r o b r z e g ó w m ożna się w lecie p r z y p a t rz e ć kąpielom je len i. Z w ysokich b rz e g ó w skaczą one g w a ł t o w n ie stadam i w głęb ią je z i o r a , a po d n ió słszy r o g i ro s o c h a te , pływają rą c z o , p o d o b n e m o rsk im p o t w o r o m . L e c z to sa m o j e zioro służąc im za o c h ło d ę w lecie, staje się w zimię ich zgubą;
Wilki bo w iem napędzają j e w tej p o rz e na g o łe lody, gdzie śli
zgając się p ad ają ofiarą p o d s tę p u te g o d ra p ie ż n e g o n ieprzyjaciela.
N a je z io r z e S leszy ń sk ićm j e s t tćż i w y sp a , k tó ra św ieżo d o stała n azw isko Izab ella, od imienia w łaścicielki.
J e z io r o to p rz e le w a się, ja k e ś m y ju ż powyżćj rzekli, do W a r ty za p o ś re d n ic tw e m k a n a łu , M o rz y sła w sk im z w a n e g o . K a n a ł ten
l|gi na w i o r s t 7 '/% j e s t w d obrym stan ie u trz y m y w a n y .