Postępowanie nakazowe
3) Gdy powód w pozwie powoła się jedynie na weksel a roszczenie okaże się niezasadne ze względu na wady weksla wymiana okoliczności faktycznych i prawnych nie będzie
dopuszczalna (katastrofalny błąd powoda)
§ 21. Sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego (wynagrodzenia za dostawę towaru lub wykonania usługi w transakcji handlowej), odsetek w transakcjach handlowych lub rekompensaty (za koszty odzyskiwania należności), oraz na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów (dawniej §2a)
W tych wypadkach ustawodawca znacznie rozszerza katalog dokumentów, na podstawie których sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Kieruje się założeniem o potrzebie zapewnienia sprawności rozliczeń w obrocie profesjonalnym.
Regulacja ta dotyczy dokumentów potwierdzających wykonanie przez wierzyciela zobowiązania o charakterze niepieniężnym, potwierdzających powstanie po jego stronie wierzytelności pieniężnej, wynikającej z transakcji handlowej, o której mowa w ustawie z 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W konsekwencji nie odnosi się on więc do innych wierzytelności pieniężnych dłużnika, zobowiązanego do zaspokojenia wierzyciela, a nie wynikających z wykonania przez niego na rzecz tegoż wierzyciela zobowiązań o charakterze niepieniężnym
Wystawienie faktury, a następnie przyjęcie jej przez kontrahenta i zaksięgowanie bez zastrzeżeń daje podstawę do domniemania, że odzwierciedla ona rzeczywisty stan faktyczny i tym samym spełnia wymagania dotyczące formy czynności prawnej zastrzeżonej dla celów dowodowych
§ 4. Jeżeli nie dołączono oryginału weksla lub czeku, przewodniczący wzywa powoda do ich złożenia do akt pod rygorem zwrotu pozwu na podstawie art. 130.
dawniej [§ 3. Sąd może wydać nakaz zapłaty, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.]26
Art. 486 § 2. W sprawach, o których mowa w art. 485 § 21, przewodniczący i sąd są obowiązani podejmować czynności tak, by pierwsze posiedzenie wyznaczone w celu wydania nakazu zapłaty, rozpoznania sprawy lub nadania jej innego biegu odbyło się nie później niż dwa miesiące od dnia wniesienia pozwu, a jeżeli pozew był dotknięty brakami – od dnia ich usunięcia
Termin wskazany w art. 486 ma charakter instrukcyjny. Może stanowić uzasadnienie roszczenia o stwierdzenie przewlekłości postepowania oraz o zadośćuczynienie.
Art. 492. § 1. Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Kwota zasądzona nakazem wraz z wymagalnymi odsetkami stanowi sumę, której złożenie przez dłużnika na rachunek depozytowy ..., wystarczy do zabezpieczenia. Jeżeli nakaz zobowiązuje do wydania rzeczy zamiennych, do zabezpieczenia wystarczy złożenie sumy równej wartości przedmiotu sporu.
§ 2. Powód wnosząc o dokonanie zabezpieczenia jest obowiązany wskazać sposób zabezpieczenia. Sąd na wniosek pozwanego może ograniczyć zabezpieczenie według swego uznania. Przepis art. 742 oraz przepisy o ograniczeniu zabezpieczenia przeciwko Skarbowi Państwa stosuje się odpowiednio. § 3. Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla lub czeku staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. W razie wniesienia zarzutów sąd może na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie nakazu.
Przepisy o ograniczeniu wykonalności w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa stosuje się odpowiednio.
Jest to lex specialis w stosunku do przepisów postępowania zabezpieczającego. Oznacza to że na etapie
26 Przepisy przejściowe - w sprawach wszczętych i niezakończonych rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym, w oparciu wyłącznie o wyciąg z ksiąg bankowych a) przyjmuje się, że nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, b) nieprawomocny nakaz zapłaty sąd uchyla w całości z urzędu postanowieniem, po czym rozpoznaje sprawę w dalszym ciągu z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym, c) ) podobnie nieprawomocny wyrok, mocą którego choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, d) nieprawomocny wyrok, mocą którego choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, a od którego wniesiono apelację, sąd odwoławczy z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym.
wydania nakazu nie analizuje się uprawdopodobnienia roszczenia i interesu prawnego powoda. Powód powinien jednak we wniosku o wykonanie nakazu określić sposób zabezpieczenia i ocenić swój interes prawny samodzielnie. Wykonanie nakazu polega wyłącznie na wszczęciu postepowania egzekucyjnego, chyba że został on wydany na podstawie weksla. Suma zabezpieczenia wynika z wartości przedmiotu sporu. Moc zabezpieczająca nakazu wynika z mocy prawa i sąd nie wydaje w tym zakresie postanowienia w związku z tym ograniczenie tej mocy może mieć miejsce tylko gdy skierujemy do sądu wniosku o wydanie postanowienia uchylającego lub ograniczającego nakaz w zakresie w jakim stanowi tytuł zabezpieczenie.
Nakaz stanowi tytuł zabezpieczenia do momentu jego uchylenia albo uprawomocnienia. Podobnie odmiennie ukształtowane jest w postępowaniu nakazowym przekształcenie podmiotowe po stronie powoda.
Nakaz wydany na podstawie weksla podlega wykonaniu dopiero po nadaniu mu klauzuli wykonalności z zaznaczeniem, że podlega on wykonalności jako orzeczenie natychmiast wykonalne.
Na postanowienie o nadaniu klauzuli pozwanemu służy zażalenie.
Jeśli do chwili rozstrzygnięcia zarzutów od nakazu roszczenie zostało wyegzekwowane sąd na wniosek pozwanego powinien stosując odpowiednio art. 338 orzec o zwrocie spełnionego bądź wyegzekwowanego świadczenia. Do czasu zakończenia złożenie wniosku restytucyjnego jest jedyną drogą dochodzenia zwrotu spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia. Osobny pozew będzie przedwczesny.
Art. 338. § 1. Uchylając lub zmieniając wyrok, któremu nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, sąd na wniosek pozwanego orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu poprzedniego stanu. § 2. Przepis paragrafu poprzedzającego nie wyłącza możliwości dochodzenia w osobnym procesie naprawienia szkody poniesionej wskutek wykonania wyroku.
Mimo że art. 338 odnosi się do wyroków a nie do nakazów to do nakazów stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach
Art. 3532. Do nakazów zapłaty stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej.
przepisy stosowane odpowiednio
Art. 742. § 1. Obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia. Jeżeli obowiązany złoży na rachunek depozytowy sumę zabezpieczenia żądaną przez uprawnionego we wniosku o udzielenie zabezpieczenia, zabezpieczenie upada. Przepis art. 7541 § 3 stosuje się odpowiednio. § 2. Przed wydaniem postanowienia w przedmiocie uchylenia lub ograniczenia zabezpieczenia sąd wysłucha uprawnionego. § 3. Wniesienie zażalenia na postanowienie uchylające lub zmieniające postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wstrzymuje wykonanie postanowienia. § 4. Przepisów § 2 i § 3 nie stosuje się, gdy uchylenie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia nastąpiło na skutek złożenia przez obowiązanego sumy wystarczającej do zabezpieczenia.
Art. 7541. § 3. Na wniosek obowiązanego sąd wydaje postanowienie stwierdzające upadek
zabezpieczenia w całości albo w części.
Przyznanie nakazowi zapłaty waloru tytułu zabezpieczenia oznacza, że nakaz ten jest nie tylko rozstrzygnięciem o istocie sprawy, ale substytuuje zarazem postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia. Moc zabezpieczająca nakazu zapłaty nadana jest mu wprost w ustawie, co oznacza, że jej powstanie nie jest wynikiem postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia i nie jest uwarunkowane badaniem przesłanek udzielenia zabezpieczenia.
Brak postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia powoduje, że pozwany nie może wnieść środka zaskarżenia przeciwko udzieleniu zabezpieczenia (art. 741 k.p.c.), lecz może jedynie wnieść środek zaskarżenia przeciwko samemu nakazowi zapłaty w postaci zarzutów (art. 491
§ 1 i art. 493 k.p.c.). Z tej samej przyczyny pozwany nie może również żądać uchylenia lub zmiany nakazu zapłaty jako tytułu zabezpieczenia (art. 742 k.p.c.). Istnienie nakazu zapłaty jako tytułu zabezpieczenia jest nieodłącznie powiązane z istnieniem tegoż nakazu jako orzeczenia co do istoty sprawy. Środkiem obrony pozwanego jest wniosek o ograniczenie zabezpieczenia (art. 492 § 2 zdanie drugie k.p.c.), który przysługuje mu zamiast zażalenia na postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia (art. 741 k.p.c.) i zamiast wniosku o uchylenie lub zmianę prawomocnego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia (art. 742 k.p.c.). Wniosek ten pozwany może zawrzeć w zarzutach o nakazu zapłaty lub w oddzielnym piśmie procesowym.
Sąd może ograniczyć zabezpieczenie według swego uznania (zakres zabezpieczenia i sposób są określone przez powoda we wniosku o dokonanie zabezpieczenia, tj. wniosku o wszczęcie postępowania wykonawczego) Ograniczenie zabezpieczenia z istoty rzeczy nie może w całości oraz w sposób trwały uchylić wszystkich skutków zabezpieczenia. Może ono w szczególności polegać na zawężeniu roszczenia objętego zabezpieczeniem, na uchyleniu sposobu zabezpieczenia zastosowanego na wniosek powoda i zastąpieniu go innym (przykładowo mniej uciążliwym dla pozwanego) bądź na uchyleniu jednego spośród kilku zastosowanych sposobów zabezpieczenia. W grę wchodzi także ograniczenie zabezpieczenia w czasie przez określenie okresu, w którym nakaz zapłaty jako tytuł zabezpieczenia nie będzie wykonywany.
Art. 493. § 1. Od nakazu zapłaty pozwany może wnieść zarzuty. § 2. W piśmie zawierającym zarzuty pozwany powinien, poza elementami wskazanymi w art. 4803 § 2, wymienić fakty, z których wywodzi żądania, i dowody na wykazanie każdego z nich. § 3. W postępowaniu po wniesieniu zarzutów: 1) nie stosuje się przepisów art.
194–196 i art. 198; 2) powództwo wzajemne jest niedopuszczalne; 3) nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych; jednakże w przypadku zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego równowartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć powództwo o świadczenia za kolejne okresy. § 4. Jeżeli zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania, sąd z urzędu postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i wydaje odpowiednie rozstrzygnięcie. W innym przypadku sąd wydaje wyrok, którym w całości lub części utrzymuje nakaz zapłaty w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu.
Zarzuty nie stanowią środka odwoławczego tylko inne środki zaskarżenia. Mają charakter niedewolutywny i opozycyjny, powodują ponowne rozpoznanie sprawy w tej samej instancji.
Postanowienie o odrzuceniu, jako kończące postępowanie w sprawie podlega zażaleniu.
W przypadku wytoczenia powództwa wzajemnego będzie ono rozpoznane w odrębnym postępowaniu.
W zakresie zarzutu potrącenia nie wyklucza się wierzytelności udowodnionych innymi dokumentami niż te wymienione w art. 485 o ile zarzut potracenia został skutecznie sformułowany jeszcze przed doręczeniem nakazu zapłaty i pozwu. Zarzut potrącenia ma
dwoistą naturę - materialną (czynność) i procesową (zarzut). W procesie dochodzi do obrony przez zarzut potrącenia, które to potracenie jest czynnością materialnoprawną (przedstawienie do potrącenia a zarzut potrącenia z art 5054).
Art. 5054. § 1. Zmiana powództwa jest niedopuszczalna. Przepisów art. 75–85 oraz art. 194–
196 i art. 198 nie stosuje się. § 2. Powództwo wzajemne oraz zarzut potrącenia są dopuszczalne, jeżeli roszczenia nadają się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym.
Art. 497. § 1. W przypadku cofnięcia zarzutów sąd stwierdza postanowieniem, że nakaz zapłaty pozostaje w mocy i orzeka o kosztach jak przy cofnięciu pozwu. Przepis art. 203 § 3 stosuje się odpowiednio. § 2. W przypadku, o którym mowa w art. 203 § 4, sąd może uznać cofnięcie zarzutów za niedopuszczalne.
Wyłączenie stosowania
Art. 194. § 1. Jeżeli okaże się, że powództwo nie zostało wniesione przeciwko osobie, która powinna być w sprawie stroną pozwaną, sąd na wniosek powoda lub pozwanego wezwie tę osobę do wzięcia udziału w sprawie. Osoba wezwana do udziału w sprawie na wniosek pozwanego może domagać się zwrotu kosztów wyłącznie od pozwanego, jeżeli okaże się, że wniosek był bezzasadny. § 2. Osoba wezwana do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego może za zgodą obu stron wstąpić w miejsce pozwanego, który wówczas będzie zwolniony od udziału w sprawie. W razie wyrażenia zgody na zmianę strony pozwanej, pozwany może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów od strony powodowej, niezależnie od późniejszego wyniku sprawy. § 3. Jeżeli okaże się, że powództwo o to samo roszczenie może być wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, sąd na wniosek powoda może wezwać te osoby do wzięcia udziału w sprawie.
Art. 195. § 1. Jeżeli okaże się, że nie występują w charakterze powodów lub pozwanych wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, sąd wezwie stronę powodową, aby oznaczyła w wyznaczonym terminie osoby niebiorące udziału w taki sposób, by ich wezwanie lub zawiadomienie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora.§ 2. Sąd wezwie osoby niezapozwane do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanych. Osoby, których udział w sprawie w charakterze powodów jest konieczny, sąd zawiadomi o toczącym się procesie. Osoby te mogą w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia przystąpić do sprawy w charakterze powodów.
Art. 196. § 1. Jeżeli okaże się, że powództwo zostało wniesione nie przez osobę, która powinna występować w sprawie w charakterze powoda, sąd na wniosek powoda zawiadomi o toczącym się procesie osobę przez niego wskazaną. Osoba ta może w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia wstąpić do sprawy w charakterze powoda. § 2. Osoba zawiadomiona, która zgłosiła przystąpienie do sprawy w charakterze powoda, może za zgodą obu stron wstąpić na miejsce strony powodowej, która wówczas będzie od udziału w sprawie zwolniona. W razie wyrażenia zgody na zmianę strony powodowej pozwany może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie dotychczasowych kosztów od osoby, która poprzednio występowała jako powód.
Art. 198. § 1. Wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego, dokonane przez sąd zgodnie z artykułami poprzedzającymi, zastępuje pozwanie. Osobom wezwanym
sąd doręczy odpisy pism procesowych i załączników. § 2. Skutki prawne, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, w stosunku do osób zawiadomionych w myśl artykułów poprzedzających następują z chwilą przystąpienia tych osób do sprawy w charakterze powodów. § 3. Osoby wezwane do wzięcia udziału w sprawie, a także osoby zawiadomione w myśl artykułów poprzedzających o toczącym się procesie, które w terminie zgłosiły swe przystąpienie do sprawy w charakterze powodów, mogą przy pierwszej czynności procesowej żądać powtórzenia dotychczasowego postępowania w całości lub w części, stosownie do okoliczności sprawy. § 4. W stosunku do osób wezwanych do wzięcia udziału w sprawie i osób zawiadomionych, które zgłosiły przystąpienie do sprawy, stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie.
Istnieje możliwość wymiany stron na zasadzie podstawienia (art.83,180,192 pkt.3)
Art. 83. Za zgodą stron interwenient uboczny może wejść na miejsce strony, do której przystąpił.
Art. 180. § 1. Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia,
Art. 192. Z chwilą doręczenia pozwu: 1) nie można w toku sprawy wszcząć pomiędzy tymi samymi stronami nowego postępowania o to samo roszczenie; 2) pozwany może wytoczyć przeciw powodowi powództwo wzajemne; 3) zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej.
W sytuacji zbycia wierzytelności lub praw stwierdzonych nakazem wydanym na podstawie weksla jeszcze przed wszczęciem egzekucji, niezbędne będzie uzyskanie klauzuli przeciwko następcy prawnemu (art.788) Od wyroku wydanego w wyniku rozpoznania zarzutów przysługuje apelacja i skarga kasacyjna (o ile jest możliwa formalnie i materialnie). Prawomocny nakaz zapłaty może być wzruszany w ramach wznowienia postępowania. Strona może także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego nakazu zapłaty.