przez dyrektora zakładu karnego), żąda ustalenia stosunku pracy, ewentualnie
także wynagrodzenia za pracę
W art. 22 § 1 k.p. ustawodawca wyraził zasadę zatrudnienia w ramach
stosun-ku pracy. Przepis art. 22 § 11 k.p., wbrew niekiedy wyrażanym poglądom52,
nie stwarza jednak domniemania prawnego zawarcia umowy o pracę53.
W ra-zie sporu odnośnie do tego, jaka jest podstawa prawna zatrudnienia, pra-cownikowi przysługuje roszczenie o ustalenie stosunku pracy, którego źródło
stanowią przepisy art. 189 i 476 § 1 pkt 11 k.p.c. Z roszczeniem o ustalenie
istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek pracy wbrew zawartej między nimi umowie ma cechy stosunku pracy, może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny. W sporach o ustalenie stosunku pracy lub prowa-dzących do rozstrzygnięcia o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu z kon-kretnego tytułu, zakwalifi kowaniu umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę nie stoi na przeszkodzie ani nazwa umowy określająca ją jako umowę 51 Zob. też postanowienie SN z dnia 11 lutego 1970 r., III PRN 106/69, OSNCP 1970, nr 9, poz. 167; uchwała SN z dnia 30 marca 1979 r., III PZP 1/79, OSNCP 1979, nr 9, poz. 166.
52 Zob. np. M. Barzycka-Banaszczyk, Prawo pracy, C.H. Beck, Warszawa 2011, s. 53.
53 Zob. wyrok SN z dnia 23 września 1998 r., II UKN 229/98, OSNAPiUS 1999, nr 1, poz. 627; z dnia 29 czerwca 2010 r., I PK 44/10, OSNAPiUS 2011, nr 23-24, poz. 294.
cywilnoprawną (np. umowę zlecenia), ani postanowienia umowy wskazujące na charakter stosunku cywilnoprawnego. Liczy się bowiem sposób wykony-wania umowy, a w szczególności realizowanie przez strony – nawet wbrew postanowieniom zawartej umowy – tych cech, które charakteryzują umowę
o pracę i odróżniają ją od innych umów o świadczenie usług54. Roszczenie
o ustalenie istnienia stosunku pracy może być rozpoznane tylko przez sąd pracy i tylko ten sąd może, uznając jego niezasadność, wydać orzeczenie od-dalające powództwo, nawet gdy przesłanką takiego rozstrzygnięcia jest uzna-nie cywilnoprawnego charakteru stosunku łączącego powoda z pozwanym
lub uznanie, że stosunek ten ma charakter administracyjnoprawny55.
Rele-wantne jest bowiem w tym kontekście to, że powód opierał swoje roszczenia na zdarzeniach prawnych mogących wywoływać konsekwencje cywilnopraw-ne. Droga sądowa jest wówczas dopuszczalna, choćby powoływane zdarzenia były fi kcyjne lub w rzeczywistości nie rodziły skutków cywilnoprawnych.
Droga sądowa jest niedopuszczalna w rozumieniu art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., jeżeli sprawa poddana sądowi pod rozstrzygnięcie nie ma charakteru sprawy cywilnej w znaczeniu materialnym ani formalnym. Sprawa cywilna w znacze-niu materialnym to sprawa ze stosunku prawa cywilnego, prawa rodzinne-go i prawa pracy. Cechą charakterystyczną takiej sprawy jest równorzędność podmiotów stosunku prawnego. Sprawa cywilna w znaczeniu materialnym może zostać wyjątkowo wyłączona spod kompetencji sądów powszechnych i przekazana do kompetencji innego organu na mocy przepisu szczególnego. Wtedy w tym zakresie droga sądowa będzie niedopuszczalna. Z kolei sprawa cywilna w znaczeniu formalnym to sprawa niebędąca sprawą cywilną w zna-czeniu materialnym, poddana jednak pod rozstrzygnięcie sądowi powszech-nemu w postępowaniu cywilnym mocą przepisu szczególnego. Na ogół chodzi o sprawę administracyjną. Jako przykład podaje się sprawy z zakresu
ubezpieczeń społecznych (art. 4778 k.p.c.) albo z odwołań od decyzji,
o któ-rych mowa w art. 47928, 47946, 47957, 47968 i 47979 k.p.c. Cechą
charaktery-styczną sprawy administracyjnej jest to, że jeden podmiot stosunku prawnego
ma uprawnienia władcze wobec drugiego podmiotu tego stosunku56.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego z ostatnich lat dominuje szerokie rozumienie pojęcia sprawy cywilnej, wyznaczające granice dopuszczalności
54 Zob. wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2000 r., I PKN 594/99, OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 637; W. Cajsel, Glosa do wyroku SN z dnia 17 lutego 1998 r., I PKN 532/97, „Monitor Prawa Pracy” 2000, nr 1, s. 34.
55 Zob. wyrok SN z 15 listopada 2006 r., I PK 98/06, OSNAPiUS 2007, nr 21–22, poz. 309.
56 Zob. I. Kunicki, [w: ] Kodeks postępowania cywilnego, t. I A: Komentarz. Art. 1-42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020, komentarz do art. 199 k.p.c., Nb 21-24.
drogi sądowej. Warto tu przywołać kilka judykatów57. W postanowieniu
z dnia 22 kwietnia 1998 r., I CKN 1000/9758, uznano, że „droga sądowa
jest dopuszczalna, jeżeli powód opiera swoje roszczenia na zdarzeniach praw-nych, które mogą, stanowić źródło stosunków cywilnoprawnych”.
W posta-nowieniu z dnia 10 marca 1999 r., II CKN 340/9859, Sąd Najwyższy
wska-zał, że: „Dopuszczalność drogi sądowej zależy od okoliczności faktycznych przytoczonych przez powoda jako podstawa roszczenia, nie jest natomiast warunkowana wykazaniem istnienia tego roszczenia; nie jest także uzależ-niona od zarzutów pozwanego ani zastosowanego przez niego sposobu
obro-ny”. W uchwale z dnia 8 stycznia 1992 r., III CZP 138/9160 i postanowieniu
z dnia 19 marca 1999 r., II CKN 984/9861 stwierdzono, że ocena danej
spra-wy na tle art. 1 k.p.c. zależy przede wszystkim od przedmiotu procesu oraz wskazanego przez stronę powodową stanu faktycznego. Te elementy bowiem konkretyzują stosunek prawny zachodzący między stronami, kształtują cha-rakter sprawy i nadają jej lub odejmują przymiot sprawy cywilnej.
W orzecznictwie tym przyjmuje się ponadto dość zgodnie, że o samej dopuszczalności wszczęcia i przeprowadzenia postępowania cywilnego nie decyduje ustalenie, że pomiędzy stronami rzeczywiście istnieje stosunek prawny, z którego mogą wynikać ich sporne prawa bądź obowiązki, lecz samo twierdzenie osoby inicjującej postępowanie przed sądem, że tak jest, a więc jego twierdzenia o istnieniu stosunku prawnego z zakresu
objęte-go pojęciem sprawy cywilnej w rozumieniu art. 1 i art. 2 § 1 i 3 k.p.c.62
We wstępnej fazie procesu badania dopuszczalności drogi sądowej sąd nie bada prawa podmiotowego, o którego istnieniu zapewnia powód, ani tego, czy ono rzeczywiście istnieje i czy przysługuje powodowi, bowiem przed-miotem procesu jest roszczenie procesowe, a więc hipotetyczne roszczenie 57 Podaję w części za: E. Maniewska, Dopuszczalność drogi sądowej w sprawie o ustalenie istnienia
stosunku pracy i zasądzenie wynagrodzenia za pracę z tego stosunku z powództwa skazanego od-bywającego karę pozbawienia wolności przeciwko Skarbowi Państwa – dyrektorowi zakładu kar-nego (Analiza do sprawy III PZP 3/20), http://www.sn.pl/orzecznictwo/Biuletyn_IPiUS_SN/
Biuletyn%209.20.pdf [dostęp: 12.12.2020].
58 OSNC 1999, nr 1, poz. 6. Zob. też np. post. SN z dnia 24 czerwca 2010 r., IV CSK 554/09, OSNC 2011, nr 2, poz. 29 i powołane tam orzecznictwo.
59 OSNC 1999, nr 9, poz. 161
60 OSNCP 1992, nr 7–8, poz. 128.
61 OSNC 1999, nr 10, poz. 180.
62 Zob. postanowienie z dnia 22 kwietnia 1998 r., I CKN 1000/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 6; postanowienie z dnia 10 marca 1999 r., II CKN 340/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 161; postanowienie z dnia 22 sierpnia 2000 r., IV CKN 1188/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 20; postanowienie z dnia 3 października 2000 r., I CKN 852/00, LEX nr 205431; postanowienie z dnia 24 czerwca 2010 r., V CSK 554/09; wyrok z 11 maja 2012 r., II CSK 471/11, LEX nr 1212805; postanowienie z dnia 6 maja 2003 r., V CK 435/02, LEX nr 303667; wyrok z dnia 30 stycznia 2013 r., V CSK 101/12, LEX nr 1311853.
materialnoprawne, określone przez powoda. Jeżeli roszczenie to dotyczy stosunków cywilnoprawnych i sformułowane zostało na podstawie prze-pisów prawa cywilnego, to nawet jeżeli już na pierwszy rzut oka widać, że uwzględnienie żądania nie jest możliwe, gdyż nie istnieje odpowiednia nor-ma prawa nor-materialnego, należy przyjąć, że jest to sprawa cywilna, w której droga sądowa jest dopuszczalna, o ile przepisy szczególne nie przekazały jej rozpoznania innym organom. Dotyczy to też sytuacji, gdy chodzi o sprawę w rozumieniu art. 45 ust. 1 w zw. z art. 177 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, a nie występuje żaden stosunek cywilnoprawny, pozwalający na powsta-nie roszczenia cywilnoprawnego, natomiast żądapowsta-nie zostało sformułowane w sposób odpowiadający przepisom prawa procesowego.
Również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2000 r.,
SK 12/9963, wywiódł, że o dopuszczalności drogi sądowej sąd musi
decy-dować, kierując się jedynie treścią pozwu i powołanymi w nim przepisami, a nie oceną zasadności żądania. Dopuszczalność drogi sądowej nie zależy bo-wiem ani od wykazania istnienia roszczenia, ani też od stosunku prawnego między stronami. Za takim ujęciem, uzasadnianym dotąd argumentami na-tury prawno-procesowej, przemawia dodatkowo treść art. 177 Konstytucji RP, zgodnie z którym sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla wła-ściwości innych sądów. „Sprawa cywilna” to abstrakcyjny stosunek prawny z zakresu prawa cywilnego i dopiero proces ma na celu wiążące ustalenie istnienia albo nieistnienia konkretnego stosunku cywilnoprawnego między powodem a pozwanym, zatem każdy może wytoczyć powództwo, jakie uzna
za słuszne, i sąd powszechny powinien je rozpoznać64. Następstwem ustalenia
nieistnienia konkretnego stosunku prawnego z zakresu prawa cywilnego bę-dzie oddalenie powództwa. Okoliczność zatem, że zgłoszone w pozwie rosz-czenie, będące przedmiotem procesu (tzw. roszczenie procesowe), powodowi nie przysługuje albo że z innych powodów jest ono bezzasadne, nie oznacza występowania ujemnej przesłanki procesowej w postaci niedopuszczalności drogi sądowej, ale bezzasadność powództwa, co winno znaleźć swój wyraz w wyroku kończącym postępowanie.
Zatem jeśli powód w pozwie żąda ustalenia istnienia stosunku pracy i za-płaty wynikającego z tego stosunku wynagrodzenia za pracę, to nie ulega wątpliwości, że sprawa zainicjowana tak sformułowanym żądaniem jest spra-wą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., a nadto jest spraspra-wą z zakresu prawa 63 OTK 2000, nr 5, poz.143.
64 Zob. postanowienia SN z dnia 5 stycznia 2001 r., I CKN 1127/00, LEX nr 52462 i z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 558/11, LEX nr 123222.
pracy – art. 476 § 1 k.p.c., do rozpoznania której właściwy jest sąd pra-cy. W żadnym wypadku nie można dlatego odrzucić pozwu o takiej treści z powołaniem się na niedopuszczalność drogi sądowej. Oczywiście, jeśli sąd ustali, że praca wykonywana przez skazanego miała swe źródło w skierowaniu dyrektora zakładu karnego, a tym samym, że nie może być tu mowy o istnie-niu (umownego) stosunku pracy, dojdzie do oddalenia powództwa. Będzie to jednak problem oceny zasadności powództwa, a nie dopuszczalności złożenia pozwu.
Nie byłaby już natomiast sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., a nadto sprawą z zakresu prawa pracy – art. 476 § 1 k.p.c., do rozpozna-nia której właściwy byłby sąd pracy, sprawa, w której powód wywodziłby swoje prawo z administracyjnego (publicznoprawnego) stosunku prawnego, z jakim mamy do czynienia wtedy, gdy na podstawie skierowania dyrektora zakładu pracy świadczy on pracę jednostronnie mu nakazaną. Żaden przepis kodeksu postępowania cywilnego nie pozwala na uznanie takiej sprawy za cywilną. Nie jest to sprawa cywilna w znaczeniu materialnym ani formal-nym. Nie jest to zwłaszcza sprawa ze stosunków regulowanych prawem pracy. Brak też prima facie podstaw do uznania, że sprawy tego rodzaju, chociaż nie mające charakteru cywilnego, poddane zostały rozpoznaniu w postępowaniu cywilnym na mocy przepisów szczególnych (art. 1 in fi ne k.p.c.). W takim przypadku powód nie opiera swojego roszczenia na zdarzeniach prawnych, z których wynikać mogą dla niego skutki cywilnoprawne, a co wskazywałoby na dopuszczalność drogi sądowej.
Zgodnie z art. 77 ust. 2 Konstytucji RP ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. W tym przepisie zostało więc wyrażone pojęcie drogi sądowej w znaczeniu konstytucyjnym. Oczywiście nie oznacza to, że każda sprawa ma zostać rozstrzygnięta przez sąd powszechny, gdyż właściwym do rozpoznania konkretnej sprawy może być inny sąd (przede wszystkim sąd administracyjny). Ponieważ jednak z art. 177 Konstytucji RP wynika domniemanie właściwości sądów powszechnych, to jeżeli sprawa ani w ujęciu materialnym, ani formalnym nie jest sprawą cy-wilną, wówczas wobec braku zastrzeżenia ustawowego do jej rozpoznania
przez sąd administracyjny podlega ona rozpoznaniu przez sądy powszechne65.
65 Zob. np. postanowienie SN z dnia 11 kwietnia 2008 r., II CSK 646/07, LEX nr 627208. Uznano w nim, że może się zdarzyć, że sprawa przedstawiona do rozstrzygnięcia przez sąd powszechny nie jest sprawą cywilną ani w ujęciu materialnym, ani formalnym, ani też nie jest sprawą toczącą się według przepisów kodeksu postępowania karnego, ale jednocześnie ustawa nie zastrzega dla jej rozpoznania właściwości sądu administracyjnego; wówczas, zgod-nie z art. 177 Konstytucji RP, sprawę tę – mimo zgod-niedostatków unormowań prawnoproceso-wych – rozpoznaje sąd powszechny w postępowaniu cywilnym. W takiej sprawie – „niecy-wilnej” z natury lub z woli ustawodawcy, ale nie będącej także sprawą karną – poszczególne
W związku z tym w orzecznictwie przyjmuje się, że sąd powszechny – odrzuca-jąc pozew z powodu niedopuszczalności drogi sądowej – nie może poprzestać na stwierdzeniu, że sprawa przedstawiona do rozstrzygnięcia nie jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., lecz zobowiązany jest także wskazać sąd, dla którego właściwości rozpoznanie tej sprawy zostało ustawowo zastrzeżone
(art. 45 ust. 1 i art. 177 Konstytucji RP) 66. Jak zauważył jednak Sąd
Najwyż-szy w postanowieniu z dnia 22 sierpnia 2000 r., IV CKN 1188/00, nie należą do drogi sądowej przed sądem cywilnym sprawy wynikłe na tle stosunków prawnych regulowanych normami prawa publicznego, w ramach których
zachodzi nierównorzędność pomiędzy podmiotami tych stosunków67. Taka
nierównorzędność występuje niewątpliwie w relacji: dyrektor kierującego skazanego do pracy – skazany wykonujący pracę na podstawie skierowania dyrektora zakładu karnego. Potwierdza to także orzecznictwo Sądu Najwyż-szego, niezaliczające do kategorii spraw cywilnych w rozumieniu art. 1 k.p.c. spraw o wynagrodzenie za pracę więźnia wykonywaną w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności.
W sprawie III PZP 3/20, w której Sąd Najwyższy odmówił odpowiedzi na przedstawione mu zagadnienie prawne, powód nie wskazywał w pozwie, że świadczył pracę w zakładzie karnym na podstawie skierowania do pracy; natomiast wyraźnie domagał się w nim ustalenia istnienia stosunku pracy. Z treści pozwu wynikało wprost, że żąda wypłaty wynagrodzenia w związku ze świadczeniem pracy w ramach stosunku pracy, a nie w związku z pracą na podstawie wskazanego wyżej skierowania. Nie zachodziła zatem potrzeba podjęcia uchwały w trybie art. 390 k.p.c. Sąd odwoławczy nie miał bowiem racji, uznając, że: „Istota sporu między stronami sprowadza się do ustalenia, w jakim trybie skazani mogą dochodzić roszczeń majątkowych wynikających z wykonywania zatrudnienia na podstawie skierowania do pracy w czasie od-bywania kary pozbawienia wolności”.
Konkluzja
W świetle przedstawionych wyżej wywodów uprawniona jawi się konstatacja, że praca świadczona przez skazanego odbywającego karę pozbawienia wolno-ści, którą wykonuje on na podstawie skierowania dyrektora zakładu karnego,
instytucje procesu cywilnego są, w zależności od przedmiotu i charakteru żądania oraz konfi -guracji podmiotowej, stosowane wprost, inne odpowiednio, a jeszcze inne przy wykorzysta-niu analogii.
66 Zob. np. wyrok SN z dnia 17 grudnia 1997 r., I CKN 370/97, OSNC 1998, nr 7–8, poz. 116; postanowienia SN: z dnia 21 maja 2002 r., III CK 53/02, OSNC 2003, nr 2, poz. 31 i z dnia 30 stycznia 2013 r., V CSK 101/12, LEX nr 1311853.
nie jest pracą dobrowolnie podporządkowaną w rozumieniu art. 22 k.p. Jest to praca jednostronnie nakazana. W takim przypadku stosunku prawnego łą-czącego skazanego i zakład karny reprezentowany przez dyrektora nie można zakwalifi kować jako stosunku pracy.
Innym problemem jest natomiast dopuszczalność dochodzenia roszczeń przez skazanego związanych ze świadczeniem pracy w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności. Jeśli w pozwie utrzymuje on, że łączył go z zakła-dem karnym stosunek pracy i na tej podstawie dochodzi określonych rosz-czeń, np. wynagrodzenia za pracę, to brak jest podstaw do przyjęcia, że pozew podlega odrzuceniu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej. Sprawa taka jest sprawą cywilną (art. 1 k.p.c.). Czym innym jest bowiem kwestia istnienia przesłanek do odrzucenia pozwu, a czym innym kwestia merytorycznej oce-ny żądania zgłoszonego w pozwie. Powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy jest dopuszczalne i właściwy do jego ustalenia jest sąd pracy.
Jeśli natomiast powód w pozwie przeciwko zakładowi karnemu docho-dziłby wynagrodzenia za pracę świadczoną w ramach skierowania do pra-cy na podstawie art. 121 k.k.w., pozew podlegałby odrzuceniu. Sprawa, w której powód dochodzi prawa z takiego stosunku, nie jest sprawą cywilną (art. 1 k.p.c.). Chodzi tu jednak o sytuację, gdy powód w pozwie nie twier-dzi, że łączył go z pozwanym zakładem karnym stosunek pracy. Właściwa jest tu bowiem inna droga prawna określona w kodeksie karnym wykonaw-czym. Decyzje dyrektora zakładu karnego podejmowane wobec skazanego w związku ze skierowaniem go do pracy (art. 121 k.k.w.) wydawane są na podstawie przepisów kodeksu karnego wykonawczego oraz przepisów wykonawczych do niego i podlegają zaskarżeniu przez skazanego do sądu penitencjarnego w trybie przepisu art. 7 k.k.w., a także kontroli sędziego penitencjarnego w trybie przepisu art. 34 § 1 k.k.w. oraz kontroli w trybie przepisu art. 78 § 2 k.k.w.
Droga sądowa byłaby także niedopuszczalna, gdyby powód dochodził ustalenia administracyjnoprawnego (publicznoprawnego) stosunku prawne-go łącząceprawne-go prawne-go z zakładem karnym w ramach odbywania kary pozbawie-nia wolności, na podstawie którego świadczył pracę. Przedmiotem ustalepozbawie-nia w drodze powództwa przewidzianego w art. 189 k.p.c. mogą być prawa i sto-sunki prawne, dla ustalenia których właściwa jest droga procesu cywilne-go, na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 listopada
1971 r., I PR 344/7168. Można zatem żądać ustalenia istnienia albo
nieistnie-nia stosunku prawnego lub prawa o charakterze cywilnoprawnym. A zatem już nie o charakterze administracyjnoprawnym.
Bibliografi a
Barzycka-Banaszczyk M., Prawo pracy, C.H. Beck, Warszawa 2011.
Cajsel W., Glosa do wyroku SN z dnia 17.02.1998 r., I PKN 532/97, „Monitor Prawa Pracy” 2000, nr 1.
Florek L., Prawo pracy, C.H. Beck, Warszawa 2016.
Gozdowski A., Wybrane aspekty zatrudnienia skazanych, „Przegląd Więziennictwa Pol-skiego” 2000, nr 27.
Hołda Z., Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Lex/Arche, Warszawa 2008.
Hołda Z., Wojcieszczuk J., Praca więźniów – zagadnienia prawne, „Państwo i Prawo” 1983, nr 3.
Kalisz T., Podstawy prawne świadczenia pracy przez osoby pozbawione wolności, „Nowa Kodyfi kacja Prawa Karnego” 2003, nr 13.
Kodeks postępowania cywilnego, t. I A: Komentarz. Art. 1-42412, red. A. Góra-Błaszczy-kowska, Warszawa 2020.
Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, C.H. Beck, Warszawa 2018.
Kosut A., Zasady zatrudniania osadzonych w świetle nowych uregulowań prawnych, „Prze-gląd Więziennictwa Polskiego” 1999, nr 24–25.
Lelental S., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2020. Liszcz T., Zatrudnienie skazanych odbywających karę pozbawienia wolności (Podstawowe
zagadnienia prawne), „Państwo i Prawo” 1989, nr 2. Liszcz T., Prawo pracy, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
Maniewska E. Dopuszczalność drogi sądowej w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy i zasądzenie wynagrodzenia za pracę z tego stosunku z powództwa skazanego odbywa-jącego karę pozbawienia wolności przeciwko Skarbowi Państwa – dyrektorowi zakładu karnego (Analiza do sprawy III PZP 3/20), http://www.sn.pl/orzecznictwo/Biule-tyn_IPiUS_SN/Biuletyn%209.20.pdf [dostęp: 12.12.2020].
Petrikowski M., Status pracowniczy osoby pozbawionej wolności a status pracownika cywil-nego, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2002, nr 37.
Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2017. Prawo pracy, red. J. Stelina, C.H. Beck, Warszawa 2016.
Rafacz-Krzyżanowska M., Niektóre aspekty prawa pracy wobec skazanych zatrudnionych w ośrodku przystosowania społecznego, [w:] Praca skazanych odbywających karę po-zbawienia wolności, red. T. Bojarski, Z. Hołda, J. Baranowski, WN UMCS, Lublin 1985.
Salwa Z., Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, PWN, Warszawa 1996.
Salwa Z., Szubert W., Święcicki M., Podstawowe problemy prawa pracy, PWN, Warsza-wa 1957.
Sanetra W., Uwagi w kwestii zakresu podmiotowego kodeksu pracy, [w:] Prawo pracy w wyzwaniach XXI wieku. Księga jubileuszowa Profesora Tadeusza Zielińskiego, red. M. Matey-Tyrowicz, L. Nawacki, B. Wagner, Biuro Rzecznika Praw Obywatel-skich – Agencja Master, Warszawa–Łódź 2002.
Stanowska O., Zatrudnienie skazanych pozbawionych wolności na podstawie skierowania do pracy, „Roczniki Administracji i Prawa”, R. XIV, Sosnowiec 2014.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. B. Gudowska, J. Strusińska--Żukowska, C.H. Beck, Warszawa 2014.
Wolak G., Pracodawca jako strona stosunku pracy – uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Krakowski Przegląd Notarialny” 2018, nr 3.
Abstract
On the Issues of Work Provided by a Convict Serving a Sentence of Imprisonment on the Basis of a job Placement by the Director of a Penitentiary Institution.
Considerations on the Basis of the Legal Issue in the Case III PZP 3/20 Th e article discusses in general the issues of the legal regime of work provided by a con-vict serving a sentence of imprisonment on the basis of a job placement by the director of a penitentiary institution. Th e basis for considerations is the legal issue referred to the Supreme Court in the case III PZP 3/20 with the following wording: “Is a claim to establish the existence of an employment relationship and remuneration asserted by a convict sent to work while serving the sentence of imprisonment should be consid-ered as ‘a civil matter’ within the meaning of art.1 of the Civil Code and be subject of verifi cation by means of a civil action (art.2 §1 of the Civil Code)”. Th e Supreme Court refused to pass a resolution on the matter. However, this does no exempt from making an attempt to clarify whether the provision of work by the convict on the basis of a job placement by the director of a penitentiary institution takes place under an employment relationship in the meaning of art.22 of the Labour Code and whether legal action is permitted (art.199 §1(1) of the Civil Code) for assertion of claims by a convict against a penitentiary institution arising from the fact of providing such work, and therefore, whether the case for such a claim is a civil matter within the meaning of art.1 of the Civil Code.
Key words: job placement, convict serving a sentence of imprisonment, decision,
di-rector of a penitentiary institution, employing entity
Streszczenie
Z problematyki pracy świadczonej przez skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności na podstawie skierowania dyrektora zakładu karnego. Rozważania na kanwie
zagadnienia prawnego w sprawie III PZP 3/20
W artykule omówiona została ogólnie problematyka reżimu prawnego pracy świadczo-nej przez skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności na podstawie skierowa-nia dyrektora zakładu karnego. Kanwą rozważań jest zagadnienie prawne skierowane do