Problematyka badań

1. Problematyka badań

1. Problematyka badań

1. Problematyka badań

W obliczu zmieniających się warunków społeczno-kulturowych, przeobra-Ŝeniu ulegają niektóre sfery funkcjonowania człowieka, w tym równieŜ w obszarze Ŝycia seksualnego. Istnieje zatem uzasadniona potrzeba eksplo-rowania tej dziedziny Ŝycia ludzi, by zweryfikować i uaktualnić informacje związane z tą tematyką. MoŜna przypuszczać, Ŝe integracja środowisk na-ukowych z kręgu nauk społecznych, biologicznych i medycznych pozwoli na wieloaspektowe i interdyscyplinarne ujęcie problematyki seksualnej w kategoriach holistycznych. Dzięki temu moŜliwe staną się oddziaływania nastawione zarówno na promowanie zdrowia seksualnego (kształtowanie postaw prozdrowotnych i zdrowego stylu Ŝycia) jak równieŜ na profesjo-nalne i oparte na wiedzy naukowej udzielanie szeroko rozumianej pomocy, gdyŜ jak podaje Gapik „rzeczywiste zapotrzebowanie na kwalifikowaną pomoc seksuologiczną jest duŜe i prawdopodobnie stale wzrasta” (Gapik, 2001, s. 10).

Opierając się na załoŜeniach organizmicznego modelu rozwoju (Brze-zińska, 2000), wyrastającego z teorii holistycznych i systemowych, zwraca się uwagę na fakt, iŜ zobrazowanie jakiegokolwiek tematu jest moŜliwe dopiero wtedy, gdy uda się badaczowi zrekonstruować mechanizmy we-wnętrznych przekształceń badanych zjawisk. Rolą badań naukowych jest tworzenie wiarygodnych konstrukcji teoretycznych dotyczących we-wnętrznej organizacji i struktury zjawisk, a takŜe typów zmian, jakie za-chodzą. W myśl tak pojmowanej zasady postawiono sobie za zadanie prze-analizowanie biograficznych uwarunkowań seksualności.

Pojęcie seksualności jest właśnie jednym z tych terminów, który jest nie-jednoznacznie określany w literaturze. Wynika to z faktu, iŜ seksualność

III

zahacza o wszystkie sfery funkcjonowania człowieka i stanowi jeden z czo-łowych elementów wyznaczających tworzenie się struktury „Ja” osoby. MoŜna powiedzieć, iŜ seksualność jest właściwością organizmu uwarun-kowaną zintegrowanym oddziaływaniem czynników biologicznych, psy-chologicznych i społeczno-kulturowych. Mówiąc o seksualności człowieka, dotykamy bardzo wielu aspektów, których empiryczne zweryfikowanie wy-daje się prawie niemoŜliwe. Dlatego teŜ, dla większej zgodności metodolo-gicznej, uŜyto w pracy pojęcia aktywności, będącej pewnego rodzaju wykład-nikiem do eksplorowania zjawiska seksualności (seksualność człowieka prze-jawia się poprzez aktywność). Zabieg taki zastosowano ze względu na fakt, iŜ zarówno pojęcie aktywności, jak i aktywności seksualnej jest precyzyjniej opi-sane w literaturze, a tym samym zawiera jasno określone kryteria pomiaru.

Aktywność jednostki, jak podaje Tyszkowa (1999), jest źródłem róŜno-rodnych doświadczeń związanych z osobami i stosunkami w tym świecie, z własnymi przeŜyciami, czynnościami i działaniami. Poszukując korzyst-nych warunków funkcjonowania i rozwoju, jednostka poszukuje nowych doświadczeń, co wyraŜa się w zmianach jej stosunków z otoczeniem, orga-nizowaniu sobie warunków odpowiedniej stymulacji, w podejmowaniu nowych działań, celów i zadań (Tyszkowa, 1996, s. 62). Szersze omówienie zjawiska aktywności zawarte jest w rozdziale I.

Przez aktywność seksualną Imieliński rozumie „czynności i działania ukierunkowane na osiągnięcie satysfakcji seksualnej lub do niej zmierzające oraz spełniające potrzebę lub redukujące napięcie seksualne” (Imieliński, 1985, s. 11).

Postanowiono zatem zbadać, jakie są biograficzne uwarunkowania ak-tualnej aktywności seksualnej.

Do realizacji tego celu konieczne było w pierwszej kolejności zbadanie aktualnej aktywności seksualnej osób (ostatnie 12 miesięcy). W wyniku tych badań wyłoniono trzy kategorie osób, które róŜnić się będą między sobą w zakresie poszczególnych dymensji:

– osoby, które nie rozpoczęły jeszcze współŜycia i te, które moment ini-cjacji mają juŜ za sobą

– osoby, które aktualnie podejmują zachowania homoseksualne i te, któ-re aktualnie podejmują zachowania heteroseksualne

– osoby, które aktualnie podejmują zachowania seksualne o cechach za-burzeń preferencji seksualnych i te, które aktualnie nie podejmują takich zachowań.

Zatem pytania badawcze były następujące:

1. Czy osoby, które nie rozpoczęły jeszcze współŜycia i te, które moment inicjacji mają juŜ za sobą będą się istotnie róŜnić w zakresie biografii seksu-alnej?

1.1. Czy, a jeśli tak, to jakie istnieją róŜnice w zakresie pojawiających się w biografii wydarzeń o charakterze seksualnym w obu grupach?

1.2. Czy, a jeśli tak, to jakie istnieją róŜnice w preferowanych w rodzinie pochodzenia, szkole, wśród rówieśników modelach wychowania seksual-nego w obu grupach?

1.3. Czy, a jeśli tak, to jakie, występowały róŜnice w odczuwaniu natę-Ŝenia potrzeby seksualnej w róŜnych okresach Ŝycia w obu grupach?

2. Czy osoby, które aktualnie podejmują zachowania homo- lub hetero-seksualne będą się istotnie róŜnić w zakresie biografii hetero-seksualnej?

2.1. Czy, a jeśli tak, to jakie istnieją róŜnice w zakresie pojawiających się w biografii wydarzeń o charakterze seksualnym w obu grupach?

2.2. Czy, a jeśli tak, to jakie istnieją róŜnice w preferowanych w rodzinie pochodzenia, szkole, wśród rówieśników modelach wychowania seksual-nego w obu grupach?

2.3. Czy, a jeśli tak, to jakie, występowały róŜnice w odczuwaniu natę-Ŝenia potrzeby seksualnej w róŜnych okresach Ŝycia w obu grupach?

3. Czy osoby, które podejmują zachowania seksualne o cechach zabu-rzeń preferencji seksualnych/nie podejmują takich zachowań będą się istotnie róŜnić w zakresie biografii seksualnej?

3.1. Czy, a jeśli tak, to jakie istnieją róŜnice w zakresie pojawiających się w biografii wydarzeń o charakterze seksualnym w obu grupach?

3.2. Czy, a jeśli tak, to jakie istnieją róŜnice w preferowanych w rodzinie pochodzenia, szkole, wśród rówieśników modelach wychowania seksual-nego w obu grupach?

3.3. Czy, a jeśli tak, to jakie, występowały róŜnice w odczuwaniu natę-Ŝenia potrzeby seksualnej w róŜnych okresach Ŝycia w obu grupach?

Określenie „aktualna aktywność” odnosi się do ostatnich 12 miesięcy. Pod pojęciem biografii rozumieć będziemy z jednej strony pojawiające się w historii Ŝycia osoby wydarzenia o charakterze seksualnym, a z drugiej wybrane czynniki odnoszące się do rozwoju seksualnego. Przyjęto, iŜ istot-nymi czynnikami mającymi wpływ na przebieg Ŝycia seksualnego osoby są oddziaływania wychowawcze rodziny, szkoły i grup rówieśniczych doty-czące sfery Ŝycia seksualnego (występujące pod postacią preferowanych w tych grupach modeli wychowania seksualnego), a takŜe element natury biologicznej – siła odczuwanej potrzeby seksualnej.

Zatem, badając biografię seksualną, analizowano:

1. Wydarzenia biograficzne związane z rozwojem seksualnym. 2. Wybrane warunki rozwoju seksualnego:

a) wychowawcze – czynniki związane z wychowaniem seksualnym (model wychowania seksualnego w rodzinie, model wychowania seksual-nego w szkole, model wychowania seksualseksual-nego wśród rówieśników

b) związane z biologicznym aspektem (natęŜenie odczuwanej potrzeby seksualnej).

Dodatkowo poddano analizie emocje i znaczenie nadawane przez re-spondentów wybranym aspektom biografii seksualnej.