PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO

Ważnym elementem każdego postępowania diagnostycznego są badania, których celem jest poznanie opinii środowiska lokalnego na temat przedmiotu diagnozy. W ramach diagnozy problemów społecznych gminy Świerzno badania takie zostały przeprowadzone przy zastosowaniu ankiety rozesłanej do osób mających wpływ na kształt lokalnej polityki społecznej (m.in. wójta, sołtysów, radnych, pracowników Urzędu Gminy, członków komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, przedstawicieli placówek oświatowo-wychowawczych, kulturalnych, pomocy społecznej, służby zdrowia, policji, organizacji pozarządowych, kościoła) oraz mieszkańców gminy. Do analizy przedłożono w sumie 24 wypełnione anonimowo ankiety, w których badani odnieśli się do wybranych zagadnień dotyczących sytuacji społecznej w gminie.

Atuty gminy

W pierwszej kolejności zapytano przedstawicieli środowiska lokalnego o największe atuty gminy. Wskazując je, respondenci zwrócili uwagę przede wszystkim na dobre położenie geograficzne gminy, w sąsiedztwie gmin nadmorskich, w których można znaleźć sezonową pracę. Duże znaczenie przywiązywali również do walorów krajobrazowych gminy, doceniając sprzyjającą rozwojowi turystyki atrakcyjność otoczenia przyrodniczego i zabytków architektury. Mieszkańcy gminy Świerzno podkreślali także swoje zadowolenie z sieci gazowej i kanalizacyjnej. Akcentując walory gminy, zwrócili także uwagę na pozytywną rolę biblioteki, świetlic sołeckich i funduszu sołeckiego. Pozytywnie ocenili również prowadzone w gminie działania na rzecz przeciwdziałania bezrobociu, ubóstwu i alkoholizmowi.

Słabe strony gminy

Odpowiadając na następne pytanie, ankietowani identyfikowali słabe strony gminy.

Najczęściej podkreślali wysoki poziom bezrobocia i zły stan dróg lokalnych. W zakresie infrastruktury drogowej wskazywali również na niedostateczne oświetlenie ulic i dróg.

Badani zwrócili także uwagę na brak perspektyw dla osób młodych wchodzących w wiek produkcyjny. W tym kontekście podkreślali nieodpowiednie warunki do rozwoju drobnej przedsiębiorczości, w tym brak zniżek dla przedsiębiorców oraz słaby rozwój turystyki. Zwrócili także uwagę na trudności komunikacyjne, problemy z zagospodarowaniem obiektów zabytkowych oraz brak mieszkań komunalnych i socjalnych.

Analizując słabe strony gminy respondenci wspominali także o słabym zainteresowaniu dziećmi i młodzieżą oraz braku żłobków i przedszkoli. Stwierdzili także niski poziom zaangażowania społeczeństwa w rozwój gminy.

W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres.

Wykres 1. Problemy najczęściej dotykające mieszkańców gminy

9,3%

6,7%

4,0% 2,7% 1,3%

13,3%

25,3%

32,0%

5,3%

bezrobocie alkoholizm ubóstwo

dysfunkcyjność rodzin złe warunki mieszkaniowe

problemy związane ze starzeniem się narkomania

marginalizacja i wykluczenie społeczne długotrwała lub ciężka choroba

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Do problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy, respondenci zaliczyli bezrobocie (32%) oraz alkoholizm (ponad 25%). Szczególną uwagę zwrócili również na ubóstwo (13,3%) i dysfunkcyjność rodzin, w tym bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, zaniedbanie dzieci i rozpad więzi rodzinnych (9,3%). W dalszej kolejności wymienili złe warunki mieszkaniowe (6,7%) oraz problemy związane ze starzeniem się (5,3%) i narkomanię (4%).

Odpowiadając na następne pytanie, ankietowali podali kategorie osób i grup, które najbardziej odczuwają skutki problemów społecznych występujących w gminie. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 2. Kategorie osób i grup najbardziej odczuwających skutki problemów społecznych występujących w gminie

11,8%

2,9%

10,3%

4,4%

4,4%

11,8%

11,8%

32,4%

10,3%

osoby i rodziny dotknięte ubóstwem i bezrobociem

rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy domowej

osoby i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi

dzieci i młodzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu wolnego dzieci z rodzin ubogich

osoby i rodziny mające problemy mieszkaniowe osoby starsze, samotne i niepełnosprawne rodziny z osobami niepełnosprawnymi inne

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Najwięcej badanych (prawie jedna trzecia) stwierdziło, że grupą, która najbardziej odczuwa skutki problemów społecznych w gminie, są osoby i rodziny dotknięte ubóstwem i bezrobociem. Liczne grono wśród ankietowanych stanowili również ci, którzy wskazali na osoby i rodziny zmagające się z problemami uzależnień i przemocy w rodzinie, problemami opiekuńczo-wychowawczymi oraz dzieci i młodzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu wolnego (każdą z tych grup wskazało po 11,8%).

Zdaniem respondentów z następstwami problemów społecznych w gminie zmagają się także dzieci z rodzin ubogich oraz osoby i rodziny mające problemy mieszkaniowe (po 10,3%).

W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie obszarów, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niewystarczająca. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poniższy wykres.

Wykres 3. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalająca

8,7%

10,9%

4,3% 2,2%

13,0%

15,2%

37,0%

8,7%

bezrobocie uzależnienia

starzenie się społeczności lokalnej ubóstwo

zdrowie

warunki mieszkaniowe dysfunkcyjność rodzin niepełnosprawność

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

W opinii ankietowanych oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najmniej zadowalająca w takich obszarach, jak:

bezrobocie (37%) oraz uzależnienia (15,2%), starzenie się społeczności lokalnej (13%) oraz ubóstwo (10,9%). Wymieniono również zdrowie i warunki mieszkaniowe (po 8,7%) oraz dysfunkcyjność rodzin (4,3%) i niepełnosprawność (2,2%).

Co zrobić, by poprawić sytuację osób i rodzin w gminie?

W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające badanym wskazać działania, jakie należałoby podjąć w gminie w celu poprawy sytuacji osób i rodzin dotkniętych problemami społecznymi. Odpowiadając na nie, ankietowani szczególny nacisk położyli na przeciwdziałanie bezrobociu, m.in. poprzez pozyskanie inwestorów oraz organizację szkoleń zawodowych umożliwiających uzyskanie zatrudnienia i ograniczenie „czarnego rynku” pracy.

Za równie istotne uznali podjęcie kroków w celu zwiększenia dostępu mieszkańców gminy do specjalistycznych usług medycznych oraz potrzebę zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzieży. Stwierdzili również zapotrzebowanie na mieszkania komunalne.

Odnoście wsparcia udzielanego przez OPS zastrzegli jednak, że świadczoną pomoc należałoby poddać kontroli co do zasadności jej przyznawania i efektywności jej wykorzystania, a zwłaszcza uzależnić udzielanie pomocy od pracy na rzecz lokalnej społeczności. W tym kontekście zauważono również zapotrzebowanie na pomoc sąsiedzką.

Podmioty mogące przyczynić się do zniwelowania problemów społecznych w gminie Podczas badań ankietowych respondenci identyfikowali także instytucje i organizacje działające w gminie bądź obejmujące zasięgiem działania jej mieszkańców, które mogą w największym stopniu przyczynić się do zniwelowania lokalnych problemów społecznych.

W pierwszej kolejności zaliczyli do nich: Ośrodek Pomocy Społecznej, Koła Gospodyń Wiejskich, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, władze gminy oraz Powiatowy Urząd Pracy i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.

Ważną rolę do odegrania przypisali również Policji, służbie zdrowia, radom sołeckim, szkołom, organizacjom charytatywnym oraz poradniom przeciwalkoholowym i zespołowi interdyscyplinarnemu.

Kolejne kwestie poruszone w ankiecie dotyczyły dostępności w gminie placówek służby zdrowia, oświatowo-wychowawczych, kulturalnych oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych. Jednocześnie poproszono badanych o wskazanie deficytów w powyższym zakresie. Otrzymane odpowiedzi przedstawiają poniższe wykresy.

Wykres 4. Jaki jest dostęp do placówek służby zdrowia w gminie?

8,3%

20,8%

29,2%

41,7%

dobry

niewystarczający

dostateczny

bardzo dobry

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Większość respondentów oceniła pozytywnie dostępność placówek służby zdrowia w gminie. Łącznie 50% z nich uznało ją za dobrą (41,7%) lub bardzo dobrą (8,3%). Jako dostateczną oceniło ją ponad 20% ankietowanych. Jednocześnie jednak niemal 30% badanych stwierdziło, że jest ona niewystarczająca.

Do lekarzy, których w gminie brakuje bądź do których trudno się dostać, ankietowani zaliczali najczęściej: pediatrę, internistę, ginekologa, laryngologa, okulistę, stomatologa, gastrologa, alergologa, chirurga, ortopedę, geriatrę, pulmonologa, neurologa, dermatologa, diabetologa i psychiatrę.

Wykres 5. Jaki jest dostęp do placówek

oświatowo-wychowawczych w gminie? Wykres 6. Jaki jest dostęp do placówek kulturalnych w gminie?

4,2%

16,7%

25,0%

54,2%

dobry bardzo dobry

dostateczny niewystarczający

16,7%

20,8%

29,2%

33,3%

dostateczny niewystarczający

dobry bardzo dobry

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Prawie 80% respondentów stwierdziło, że dostęp do placówek oświatowo-wychowawczych w gminie jest dobry (ponad 54%) lub bardzo dobry (25%). Za dostateczny uznało go blisko 17%. Negatywnie dostępność placówek oświatowo-wychowawczych w gminie oceniło niewiele ponad 4% ankietowanych.

Inaczej oceniono dostęp do placówek kulturalnych. Co prawda jedna trzecia uznała go za dostateczny, jako dobry oceniło go ponad 20%, a jako bardzo dobry blisko 17%, to jednak prawie 30% uznało, że jest on niewystarczający.

Wskazując placówki oświatowo-wychowawcze oraz kulturalne, których w gminie brakuje bądź do których dostęp jest ograniczony, badani wymieniali najczęściej gminny ośrodek kultury z ofertą dla dzieci, młodzieży i seniorów, klubokawiarnię, salę widowiskową oraz kino, stwierdzono także zapotrzebowanie na świetlice środowiskowe oraz przedszkole i żłobek.

Wykres 7. Jaki jest dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie?

8,7%

21,7%

21,7%

47,8%

dobry

bardzo dobry

dostateczny

niewystarczający

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Zdecydowana większość respondentów (łącznie prawie 70%) dobrze lub bardzo dobrze oceniła dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie. Za dostateczny uznało go prawie 21,7% badanych, natomiast za niewystarczający niecałe 9%.

W przypadku infrastruktury sportowo-rekreacyjnej badani dostrzegli niedostatek takich obiektów, jak: hala sportowa, boiska („Orliki”), place zabaw, klub fitness.

Zaproponowano też utworzenie gminnego centrum kultury i sportu.

W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające uzyskać od respondentów opinie na temat stanu bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 8. Czy czuje się Pan(-i) bezpiecznie w miejscu zamieszkania?

4,2%

8,3%

8,3%

37,5%

41,7%

tak raczej tak raczej nie nie

trudno powiedzieć

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Zdecydowana większość ankietowanych (w sumie 79,2%) stwierdziła, że czuje się bezpiecznie lub raczej bezpiecznie w miejscu zamieszkania. Odmienną opinię wyraziło łącznie 16,6% badanych. Jednocześnie zdania w tej sprawie nie miało 4,2% respondentów.