SYTUACJA DZIECKA

Dziecko wymaga szczególnej opieki i troski. Działalność na jego rzecz powinna polegać przede wszystkim na ochronie jego praw, wyrównywaniu szans życiowych poprzez ułatwianie dostępu do oświaty, służby zdrowia i wypoczynku oraz na asekurowaniu go w obliczu zagrożeń.

Analiza sytuacji dziecka w gminie Świerzno została dokonana na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w funkcjonujących na jej terenie placówkach oświatowych.

Badania te pozwoliły zdiagnozować środowisko szkolne i rodzinne uczniów pod kątem występowania zachowań o cechach patologii społecznej oraz uzyskać informację na temat prowadzonych w szkołach działań opiekuńczo-wychowawczych, profilaktycznych i leczniczych. W sumie do analizy przedłożono 3 ankiety – wypełnione przez pedagogów szkolnych lub dyrektorów – z następujących placówek oświatowych:

 Szkoła Podstawowa im. Juliana Grunera w Świerznie (liczba uczniów: 148),

 Szkoła Podstawowa im Marii Konopnickiej w Stuchowie (liczba uczniów: 118),

 Gimnazjum w Świerznie (liczba uczniów: 151).

Zasoby i oferta szkolna

Z analizy ankiet wynika, że 3 placówki zatrudniają pedagoga, 2 logopedę, 2 psychologa, a 1 pielęgniarkę. Żadna szkoła nie zatrudnia doradcy zawodowego. Dwie placówki prowadzą dożywianie uczniów, zgłaszając jednocześnie potrzebę zwiększenia o 172 liczby dzieci i młodzieży objętych tym rodzajem pomocy.

Wszystkie placówki zapewniają uczniom dostęp do Internetu oraz sali gimnastycznej, natomiast żadna nie posiada klas integracyjnych Trudności z dojazdem do szkoły nie mają uczniowie żadnej ze szkół.

Wszystkie placówki oferują dzieciom i młodzieży zajęcia dodatkowe. Najczęściej przyjmują one postać różnorodnych tematycznie kół zainteresowań (m.in. koła przedmiotowe, artystyczne, Kółko Regionalne, Klub Europejski) oraz zajęć językowych i rekreacyjno-sportowych. Jednocześnie wszystkie placówki prowadzą zajęcia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wśród nich najczęściej organizowane są zajęcia wyrównawcze (3 szkoły), korekcyjno-kompensacyjne (3), logopedyczne (2).

Problemy dosięgające uczniów i ich rodziny

Ankietowani identyfikowali problemy, które w najpoważniejszym stopniu dosięgają uczniów i ich rodziny, w dwojaki sposób, tj. odpowiadając na pytanie o charakterze otwartym oraz wypełniając zamknięty katalog cech patologicznych obejmujący 14 zmiennych.

Określając problemy w odpowiedzi na pytanie otwarte, badani wskazywali głównie na bezrobocie i związane z nim problemy materialne rodzin. Ankietowani podkreślali także występowanie bezradności opiekuńczo-wychowawczej i niezaradności życiowej rodziców, skutkujących w środowisku dzieci i młodzieży szkolnej brakiem motywacji do rozwoju oraz powielaniem złych wzorców i zachowań.

Wypełniając zamknięty katalog cech patologicznych, ankietowani stwierdzali ich obecność, podając jednocześnie liczbę ujawnionych przypadków. Szczegółowe informacje na temat zdiagnozowanych w środowisku szkolnym i w domu rodzinnym uczniów problemów społecznych zawierają poniższe tabele.

Tabela 17. Problemy występujące w środowisku szkolnym i rodzinnym dzieci i młodzieży

sięganie po narkotyki 1

palenie papierosów 25

ucieczki z domu X

kradzieże X

agresja i przemoc, w tym: poniżanie, zastraszanie, znęcanie się, bicie, wymuszanie pieniędzy, zmuszanie do palenia papierosów

22

autoagresja 2

przestępczość ujawniona 2

niszczenie mienia szkolnego 5

udział w grupach negatywnych 2

problemy wymagające nadzoru kuratora sądowego 16

przemoc w rodzinie 1

zaniedbanie przez dom 24

wykorzystywanie seksualne X

Dane z badań ankietowanych przeprowadzonych w placówkach oświatowych gminy.

Do problemów najczęściej występujących w szkole i w domu rodzinnym dzieci i młodzieży ankietowani zaliczyli: nadużywanie używek w rodzinach i sięganie przez uczniów po papierosy i alkohol, zaniedbanie dzieci przez dom, stosowanie agresji i przemocy w grupie rówieśniczej, niszczenie mienia szkolnego. Nie stwierdzono natomiast występowania kradzieży, ucieczek z domu i przypadków wykorzystywania seksualnego.

Badania i działania profilaktyczne i naprawcze konieczne do przeprowadzenia

Wskazując badania konieczne do przeprowadzenia wśród dzieci, młodzieży i ich rodziców, pedagodzy stwierdzili, iż należy dokładnie zdiagnozować wykorzystywane przez rodziców metody wychowawcze oraz skutki ich stosowania, kwestię pomocy dzieciom w nauce, a także kontakty interpersonalne w środowisku szkolnym i rodzinnym. W opinii ankietowanych trzeba również dokładnie rozpoznać zachowania negatywne, szczególnie problemy uzależnień.

Określając działania profilaktyczne i naprawcze, które należałoby przeprowadzić w szkołach, badani wskazywali głównie na potrzebę organizowania warsztatów terapeutycznych, pogadanek, konkursów i prezentacji profilaktycznych oraz spotkań

ze specjalistami z danej dziedziny. Pedagodzy podkreślali również znaczenie propagowania zdrowego stylu życia, m.in. poprzez rozpowszechnianie materiałów edukacyjno-informacyjnych. Zwracali także uwagę na konieczność prowadzenia zajęć dodatkowych z uczniami z zaburzeniami wychowawczymi i emocjonalno-społecznymi.

Współpraca szkół z rodzicami uczniów

Przedstawiciele wszystkich ankietowanych placówek uznali współpracę z rodzicami uczniów za zadowalającą. W jej ramach odbywają się spotkania indywidualne, rozmowy telefoniczne, zebrania, dyżury, pogadanki, spotkania z zaproszonymi specjalistami i wizyty domowe, organizowane są imprezy i uroczystości szkolne, prowadzona jest pedagogizacja rodziców. Ci ostatni włączają się też w działalność charytatywną na rzecz szkoły.

Współpraca szkół z instytucjami i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież i rodziny

Przedstawiciele dwóch z trzech badanych placówek stwierdzili, że współpraca z instytucjami i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież i rodziny jest zadowalająca (przedstawiciel trzeciej placówki – Gimnazjum w Świerznie stwierdził, że współpraca jest zadowalająca „czasami”). Do podmiotów, z którymi współpraca szkół układa się dobrze, zaliczono: Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w Kamieniu Pomorskim, Policję, Ośrodek Pomocy Społecznej, GKRPA, bibliotekę, świetlicę socjoterapeutyczną, straż pożarną, Radę Sołecką, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, sanepid i kuratorów sądowych.

Potrzeby dzieci i młodzieży

Wskazując najpilniejsze potrzeby dzieci i młodzieży, pedagodzy zwrócili uwagę na konieczność zapewnienia im szerszego dostępu do alternatywnych form spędzania czasu wolnego. Postulat ten dotyczył m.in. możliwości korzystania z opieki pozaszkolnej z posiłkami oraz infrastruktury kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej w ramach różnego rodzaju zajęć pozalekcyjnych, warsztatów, kółek zainteresowań. W tym kontekście pojawił się również pomysł organizowania wycieczek i spotkań z ciekawymi ludźmi.

Wśród innych potrzeb dzieci i młodzieży ankietowani wskazali konieczność zwiększenia dostępu do dożywiania oraz udzielania pomocy w zakupie podręczników i pomocy dydaktycznych.

Możliwości przyczynienia się szkół do poprawy sytuacji dzieci i młodzieży

Zastanawiając się nad tym, w jaki sposób szkoła może się przyczynić do poprawy sytuacji dzieci i młodzieży w gminie, pedagodzy wskazywali przede wszystkim na możliwość zagospodarowania czasu wolnego, m.in. poprzez organizowanie zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań, imprez szkolnych oraz wypoczynku. Zwracali także uwagę na możliwość prowadzenia systematycznego monitoringu uczniów z rodzin będących w trudnej sytuacji życiowej i materialnej oraz organizowania akcji charytatywnych.