PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO

Jednym z kluczowych elementów postępowania diagnostycznego jest przeprowadzenie badań, mających na celu poznanie opinii środowiska lokalnego na temat przedmiotu diagnozy. W gminie Połczyn-Zdrój badania przeprowadzono przy zastosowaniu anonimowej ankiety, którą wypełnili losowi mieszkańcy gminy oraz osoby mające wpływ na kształt lokalnej polityki społecznej (m.in. pracownicy Urzędu Miasta, Ośrodka Pomocy Społecznej, placówek oświatowych, etc.). Do analizy przedłożono w sumie 33 anonimowe ankiety, w których badani odpowiedzieli na pytania odnoszące się do wybranych zagadnień dotyczących sytuacji społecznej w gminie.

Atuty gminy

Pytanie otwierające ankietę „Problemy społeczne w opinii mieszkańców”

dotyczyło największych atutów gminy w mniemaniu ankietowanych. Zdecydowana większość respondentów za największy atut gminy uznała znajdujące się na jej terenie uzdrowisko. Porównywalnie często osoby wypełniające ankiety zwracały uwagę na dobre położenie geograficzne gminy, jej malowniczy krajobraz, czystość środowiska oraz zasoby naturalne. Zdaniem ankietowanych, mnogość jezior, czyste powietrze oraz brak silnie rozwiniętego przemysłu na zamieszkiwanym przez nich terenie stanowi jedną z głównych zalet gminy.

Kilku respondentów przywiązało znaczenie do imprez kulturalnych organizowanych przez instytucje odpowiedzialne za rozwój kulturalny mieszkańców.

Doceniono także rozwiniętą infrastrukturę turystyczną, obecność Parku Zdrojowego oraz edukację na odpowiednio wysokim poziomie, a także dobrze prosperujące

jednostki wsparcia, oferujące szeroki wachlarz pomocowy. Uznanie ankietowanych zyskały również zadbane ulice i obszary zielone. Kilku badanych zwróciło uwagę na wysoką świadomość władz lokalnych w zakresie problemów lokalnej społeczności.

Słabe strony gminy

Odpowiadając na kolejne pytanie, ankietowani identyfikowali słabe strony gminy. Najczęściej wymienianą słabością była duża stopa bezrobocia, prowadząca do ubożenia społeczeństwa oraz brak aktywności tworzonych podmiotów gospodarczych, co – wedle respondentów – hamuje prawidłowy rozwój gospodarki.

W tym kontekście respondenci zwracali uwagę na niewystarczającą liczbę lokalnych zakładów pracy mogących dać zatrudnienie oraz ograniczone działania służące pozyskiwaniu nowych inwestorów, co istotnie zmniejsza szanse na pozostanie w gminie osób młodych.

Za szczególnie dotkliwy ankietowani uznali problem mieszkaniowy łączący się z brakiem budownictwa społecznego. W zakresie infrastruktury drogowej badani wskazywali na zły stan dróg wiejskich. Kolejną bolączką, na którą ankietowani zwrócili uwagę, był transport publiczny, a konkretniej praktycznie nieistniejące połączenia komunikacyjne z niektórymi z okolicznych miejscowości. Często wymienianą słabością były również niskie wynagrodzenia, starzejące się społeczeństwo oraz marazm społeczny.

Według niektórych respondentów w gminie występuje problem niedostosowania szkolnictwa do potrzeb lokalnego rynku pracy, innymi słowy – brak jest szkoły kształcącej w specjalnościach niezbędnych do poruszania się po rynku pracy.

W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy. Rozkład odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 3. Problemy najczęściej dotykające mieszkańców gminy

niezaspokojenie potrzeb w zakresie ochrony zdrowia

niezaspokojenie potrzeb w zakresie edukacji problemy związane ze starzeniem się eurosieroctwo

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Według respondentów, na terenie gminy najbardziej uwidaczniają się problemy takie jak: bezrobocie (24,5%) oraz ubóstwo (13,8%). Szczególną uwagę zwrócili również na alkoholizm (11,7%), dysfunkcyjność rodzin (8,5%) oraz niezaspokojenie potrzeb w zakresie budownictwa mieszkaniowego (8,5%).

Porównywalnie często ankietowani wskazywali na problemy związane ze starzeniem się (6,4%) oraz niezaspokojenie potrzeb w zakresie ochrony zdrowia (również 6,4%).

W dalszej kolejności zaznaczali następujące odpowiedzi: niezaspokojenie potrzeb w zakresie spędzania czasu wolnego (4,3%), bezdomność (3,2%), eurosieroctwo (3,2%) oraz przemoc w rodzinie (3,2%). Najrzadziej badani wskazywali na problemy wynikające z niepełnosprawności (2,1%), na nierówności społeczne (2,1%) oraz na niezaspokojenie potrzeb w zakresie edukacji (1,1%).

Odpowiadając na kolejne pytanie, ankietowani mieli za zadanie podanie kategorii osób i grup zamieszkujących teren gminy, które najbardziej odczuwają

wymienionych w pytaniu poprzednim. Rozkład odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 4. Kategorie osób i grup najbardziej odczuwających skutki problemów społecznych występujących w gminie

19,5%

osoby i rodziny dotknięte ubóstwem bezdomni i osoby zagrożone bezdomnością osoby i rodziny dotknięte bezrobociem osoby niepełnosprawne i ich rodziny osoby starsze

osoby i rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy w rodzinie osoby i rodziny zmagające się z

problemami opiekuńczo - wychowawczymi dzieci z rodzin ubogich

samotne kobiety w ciąży i matki w trudnej sytuacji życiowej

usamodzielnieni wychowankowie placówek opiekuńczo - wychowawczych

byli więźniowie powracający z zakładów karnych

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Najwięcej badanych (26,8%) stwierdziło, że grupą, która najbardziej odczuwa skutki problemów społecznych w gminie, są osoby i rodziny dotknięte bezrobociem.

Liczne grono wśród ankietowanych stanowili również ci, którzy wskazali osoby i rodziny dotknięte ubóstwem (19,5%) oraz osoby i rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy domowej (17,1%). Nieco rzadziej respondenci zaznaczali następujące odpowiedzi: osoby i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo – wychowawczymi (8,5%), dzieci z rodzin ubogich (7,3%), osoby niepełnosprawne i ich rodziny (6,1%) oraz osoby starsze (4,9%). Zdaniem badanych, z następstwami problemów społecznych w gminie borykają się również byli więźniowie powracający z zakładów karnych (3,7%), bezdomni i osoby zagrożone bezdomnością (2,4%), samotne kobiety w ciąży i matki w trudnej sytuacji życiowej (2,4%) oraz usamodzielnieni wychowankowie placówek opiekuńczo-wychowawczych (1,2%).

W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie obszarów, w których

w gminie jest najbardziej niewystarczająca. Rozkład odpowiedzi przedstawia poniższy wykres.

Wykres 5. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalająca

3,8% 3,8%

pomoc ofiarom klęsk żywiołowych i zdarzeń losowych

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

W opinii ankietowanych oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkniętym problemami społecznymi w gminie jest najmniej zadowalająca w takich obszarach, jak: bezrobocie (26,4%), ubóstwo (15,1%) oraz niepełnosprawność (13,2%). Nieco rzadziej respondenci wskazywali na ofertę skierowaną do osób starszych (9,4%), zdrowotną (7,5%), dla osób doświadczających przemocy w rodzinie (7,5%) oraz służącą pomocy rodzinie i dziecku (5,7%). Po 3,8% badanych za niedostateczne uznalo oferty skierowane do wielodzietnych rodzin oraz związane z ochroną macierzyństwa. Najrzadziej, ponieważ każdą z niżej wymienionych odpowiedzi zaznaczyło po 1,9% respondentów, ankietowani wskazywali następujące oferty pomocy: z zakresu edukacji, skierowane do osób bezdomnych, dla ofiar klęsk żywiołowych i zdarzeń losowych, ukierunkowane na alkoholików.

Co zrobić, by poprawić sytuację osób i rodzin w gminie?

W ankiecie znalazło się również pytanie pozwalające badanym wskazać działania, jakie należałoby podjąć w gminie w celu poprawy sytuacji osób i rodzin dotkniętych problemami społecznymi. Odpowiadając na nie, ankietowani szczególny nacisk położyli na przeciwdziałanie bezrobociu poprzez aktywizację zawodową, tworzenie nowych miejsc pracy poprzez poszerzenie działań mających na celu pozyskanie nowych inwestorów.

Do kluczowych kwestii respondenci zaliczyli także potrzebę zdynamizowania działań ośrodków opieki i pomocy społecznej oraz dofinansowywania i wspierania instytucji zajmujących się rozwiązywaniem oraz łagodzeniem skutków, które ciągną za sobą problemy społeczne. Za ważne uznali również przedsięwzięcia służące wspomaganiu rodzin z problemami (działania profilaktyczne, pomoc materialna i niematerialna, dostęp do pedagogów, psychologów, psychoterapeutów, grup wsparcia oraz powołanie punktów doradczych, w tym konsultacji prawnych). Za istotne uznali również profilaktykę i leczenie uzależnień, a ponadto propagowanie życia wolnego od używek. Część ankietowanych zaproponowało poszerzenie oferty kulturalno – edukacyjnej, uznając tego rodzaju działanie za dobry krok na drodze ku poprawie sytuacji osób i rodzin w gminie.

Podmioty mogące przyczynić się do zniwelowania problemów społecznych w gminie

Podczas badań ankietowych respondenci identyfikowali także instytucje i organizacje działające w gminie bądź obejmujące zasięgiem działania jej mieszkańców, które mogą w największym stopniu przyczynić się do zniwelowania lokalnych problemów społecznych, w tym problemów rodzin i dzieci. W pierwszej kolejności zaliczyli do nich: Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, placówki oświatowe, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie oraz organizacje pozarządowe, takie jak np. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Ważną rolę do odegrania przypisali również Policji, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, Urzędowi Miasta oraz Powiatowemu Urzędowi Pracy.

Kolejne kwestie poruszane w ankiecie dotyczyły dostępności w gminie placówek służby zdrowia, oświatowo-wychowawczych, kulturalnych oraz obiektów

w powyższym zakresie. Rozkład uzyskanych odpowiedzi przedstawiają kolejno prezentowane poniżej wykresy.

Wykres 6. Jaki jest dostęp do placówek służby zdrowia w gminie?

74,2%

12,9%

9,7% 3,2%

niewystarczając y

wystarczający

dobry

nie mam zdania

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Zdecydowana większość respondentów (71,9%) uznała dostępność placówek służby zdrowia za niewystarczającą. Jako wystarczającą oceniło ją 12,5% pytanych, a jako dobrą 9,4% ankietowanych. Zdania w tej sprawie nie miało 6,3% badanych.

Do lekarzy, których w gminie brakuje, bądź do których trudno się dostać, w kolejności od najczęściej do najrzadziej wymienianych, ankietowani zaliczali: dermatologa, neurologa, kardiologa, laryngologa, endokrynologa, ortopedę, ginekologa, diabetologa, alergologa, psychiatrę, stomatologa, okulistę, chirurga naczyniowego, reumatologa, pulmonologa, urologa, pediatrę, onkologa.

Wykres 7. Jaki jest dostęp do placówek kulturalnych w gminie?

35,5%

19,4%

29,0%

12,9%

3,2%

dobry niewystarczający wystarczający bardzo dobry nie mam zdania

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Wykres 8. Jaki jest dostęp do placówek oświatowo-wychowawczych w gminie?

12,5%

34,4%

34,4%

15,6%

3,1%

niewystarczający dobry wystarczający bardzo dobry nie mam zdania

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Większość ankietowanych (35,5%) stwierdziła, że dostęp do placówek kulturalnych w gminie jest dobry, a 29,0% określiła go jako wystarczający. Zdaniem 19,4% badanych jest on niewystarczający, natomiast 12,9% uznało, że dostęp do

placówek kulturalnych jest bardzo dobry. Tylko 3,2% pytanych nie miało zdania w tej sprawie.

Dostęp do placówek oświatowo-wychowawczych w gminie został dobrze oceniony przez 34,4% respondentów. Tyle samo ankietowanych uznało, że jest on wystarczający. Z kolei 21,7% badanych przyznało, że jest on niewystarczający, a 12,9% pytanych oceniło go jako bardzo dobry. Odpowiedzi w tej sprawie nie potrafiło udzielić 3,1% mieszkańców.

Wskazując placówki oświatowo-wychowawcze oraz placówki kultury, których w gminie brakuje, bądź do których dostęp jest ograniczony, badani wymieniali (w kolejności od najczęściej do najrzadziej wspominanych): żłobek, szkołę zawodową, przedszkole, placówkę oświatową dla dzieci niepełnosprawnych, świetlice środowiskowe i socjoterapeutyczne, kluby, kawiarnie, ośrodek szkolno-wychowawczy, teatr, placówkę oferującą profesjonalną pomoc w rozwijaniu zdolności i zainteresowań, szkołę policealną, szkołę wieczorową, szkołę wyższego stopnia, szkołę katolicką, muzeum, operę.

Wykres 9. Jaki jest dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie?

12,5%

28,1%

21,9%

31,3%

6,3%

dobry

niewystarczający wystarczający bardzo dobry nie mam zdania

Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.

Dostęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie został oceniony na wystarczający przez 31,3% respondentów. Zdaniem 28,1% ankietowanych jest on dobry, jednakowoż w opinii 21,9% mieszkańców jest on niewystarczający, a według kolejnych 12,5% pytanych bardzo dobry. Zdania w tej sprawie nie wyraziło 6,3%

badanych.

W przypadku infrastruktury sportowo-rekreacyjnej niemalże wszyscy badani wymienili basen. Ponadto ankietowani wymieniali niedostatek obiektów takich jak:

lodowisko, place zabaw, kort tenisowy, boisko do siatkówki, kręgielnia, stok saneczkowy oraz skate park. Niektórzy ankietowani wskazywali także na niewystarczającą ilość sprzętu do ćwiczeń oraz ścieżek rowerowych, a także brak obiektu lekkoatletycznego.