Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie

Wiekszość produktów przemysłowych wytwarzanych obecnie w Polsce skła-da się z wielu elementów, półproduktów czy materiałów. Towary trzeba wytwo-rzyć we własnym przedsiębiorstwie lub we współpracy z podwykonawcą, dbając o to, aby produkcja była optymalnie wyposażona. Części i elementów składo-wych może być kilka, kilkadziesiąt lub kilkaset. Wszystko zależy od złożoności

produktu i stopnia jego skomplikowania [Fertsch 2003b: 121]. Zaopatrzenie ma dużo szersze znaczenie niż same zakupy i jest rozumiane jako proces, w którym uzyskujemy dobra i usługi. Proces zaopatrzenia łączy wszystkich uczestników łańcucha dostaw, tworząc powiązania w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu. Do głównych zadań łańcuchów dostaw w ramach logistyki zwrotnej należą: wyko-rzystywanie materiałów potrzebnych do produkcji z recyklingu, kontrola jakości oferowanych produktów oraz ciągłe pozyskiwanie nowych dostawców [Fertsch 2003b: 143]. Przez zaopatrzenie materiałów zwrotnych można rozumieć czynno-ści, które wiążą się z zapewnieniem materiałów potrzebnych do produkcji w ra-mach zielonych łańcuchów dostaw. Uwzględniając bowiem koncepcję logistyki zwrotnej w zielonym łańcuchu dostaw, przedsiębiorstwo realizuje zadania logi-styki zaopatrzenia w sposób racjonalny i dbający o przepływy informacji oraz towarów, przy jednoczesnej minimalizacji kosztów, wybierając dostawców rze-telnych, którzy dbają o środowisko i społeczeństwo, z którymi można się wiązać stałymi umowami, równocześnie dbając o rozwój zaopatrzenia przedsiębiorstw [Witkowski 2002: 17]. Działania logistyki zaopatrzenia nie kończą się jednak na zakupie materiałów i elementów potrzebnych do produkcji. Do jej zadań należy także dbanie o jak najtańszy transport i magazynowanie. Zakres działań logistyki zaopatrzenia obejmuje różne podmioty: od dostawców po rynek zbytu oraz wyko-rzystuje zintegrowaną koncepcję pozyskiwania materiałów w odpowiedniej ilości i zgodnie z normami jakości, zwracając uwagę na cenę, miejsce i możliwość wtór-nego wykorzystania. Z uwagi na to, że przedsiębiorstwa korzystają przeważnie z wielu dostawców (co pozwala dostarczyć dany materiał na czas, zwiększając jednak koszty i obciążając system zaopatrzenia), najbardziej korzystnym rozwią-zaniem z perspektywy logistyki zwrotnej jest pozyskanie dostawców mających swoje przedsiębiorstwa blisko organizacji lub wykorzystanie materiałów z recy-klingu. W sytuacji rozproszenia dostawców korzystne jest zaś postaranie się o ma-gazyny zewnętrzne.

Wszelkie produkty, które zostały wprowadzone na rynek, przemieszczane są na wiele sposobów, np. samochodami, samolotami, drogą morską czy po prostu podczas codziennych zakupów. Wobec tego dystrybuowanie materiałów i pro-duktów w skali makroekonomicznej oznacza przemieszczanie towaru od momen-tu wytworzeniu do chwili przekazania odbiorcy [Rutkowski 2002: 142]. Oprócz produkcji jednym z kluczowych ogniw łańcucha logistycznego jest dystrybucja, ponieważ jej zadaniem jest udostępnianie produktu lub usługi w czasie i miejscu odpowiadającym potencjalnemu klientowi. Dystrybucja to proces, który składa się z czynności związanych z pokonywaniem przestrzennych i czasowych różnic dzielących produkcję i konsumpcję. Logistykę produkcji można rozumieć szero-ko i wąsszero-ko. W szerokim ujęciu skupia się ona na metodach i technikach stosowa-nych w obsłudze klienta, w wąskim zaś obejmuje dystrybucję fizyczną, składającą się z podsystemów zarządzania, składowania zapasów oraz transportu.

78 Marcin Cywiński

Podstawowym zadaniem dystrybucji jest dostarczanie oczekiwanego towaru klientowi w miejsce, w którym chce on go zakupić, i w czasie, który mu najbar-dziej odpowiada [Witkowski 2002: 38-39]. Muszą także zostać dotrzymane wcze-śniejsze ustalenia dotyczące warunków i ceny. Istotą dystrybucji jest przepływ towarów od producenta do klienta. Głównym celem jest natomiast zapewnienie klientowi wysokiego poziomu obsługi przy jednoczesnej optymalizacji kosztów. W sferze dystrybucji bardzo ważne są standardy obsługi klienta, które wykra-czają poza sam fakt kupna i sprzedaży, a dotyczą konkurencyjnej i kompleksowej obsługi przed- i posprzedażowej. Głównymi przesłankami tworzenia efektywne-go programu logistyki dystrybucji powinny być cztery zasady obsługi klienta: niezawodność, wygoda, czas i komunikacja (z kontrahentami i z konsumentami). Brak wiedzy na ten temat może wywołać problemy, które określa się jako:

– problem czasu i przestrzeni – zapewnienie terminowego dostarczenia towa-rów, świadczenie usług magazynowania w pobliżu miejsc produkcji (konsumpcji) w ramach zintegrowanych łańcuchów logistycznych;

– problem informacyjny – zapewnienie czasowej i rzeczywistej dyspozycyj-ności zasobów dzięki wykorzystaniu informacji jako substytutu czynnika fizycz-nego zasobów;

– problem doradczy – zapewnienie doradztwa w zakresie analizy przepły-wów materiałów oraz wzajemnego powiązania producentów i odbiorców [Blaik 2010: 14].

Wykorzystanie pośredników, takich jak: handlowcy, hurtownicy, agenci, deta-liści, efektywnie wpływa na zmniejszenie luk powstających między producentem a konsumentem, szczególnie w procesie budowania wizerunku przedsiębiorstwa w oparciu o koncepcję logistyki zwrotnej. Przy tym rozwiązaniu obowiązuje zasa-da, że wykorzystuje się pośrednika jedynie wtedy, gdy jego obecność skutecznie wpłynie na lepsze postrzeganie produktu i producenta przez konsumenta. Jednym z ważnych elementów sieci powiązań między wytwórcą a konsumentem są kanały dystrybucji. Dają one przedsiębiorstwu możliwość osiągnięcia określonej pozycji na rynku, a także realizacji wybranej strategii. Kanał dystrybucji tworzą ogniwa, dzięki którym następuje integracja powiązań logistycznych między kupującymi a dostawcami [Bendkowski i Radziejowska 2011: 88]. Wybór kanału dystrybucji jest dla każdego przedsiębiorstwa sprawą strategiczną – błędny wybór prowadzi do spadku obrotów, a tym samym udziału w rynku. Konsekwencją tego są gorsze wyniki finansowe, a nawet zagrożenie likwidacją przedsiębiorstwa.

Głównym czynnikiem napędzającym łańcuch dostaw jest obsługa klienta. Po-siadanie produktu w określonym czasie i w wymaganej przez odbiorcę ilości to jed-na z zasad systemu logistycznego. Jedjed-nak tylko monitorowanie, mierzenie i ajed-nali- anali-zowanie procesów pozwala w pełni nimi zarządzać. Często jednak okazuje się, że narzędzi służących do pomiaru jakości i skuteczności procesów dystrybucyjnych jest zbyt mało, choć wiadomo, że pomiar satysfakcji klienta jest w dystrybucji

najważniejszy. Przedsiębiorstwa nastawione na sukces powinny zadbać o taką obsługę klienta, którą cechuje: elastyczność, niezawodność, dostosowanie do po-trzeb nabywców, a także szybkość. Aby właściwie ocenić operacyjną koncepcję logistyki dystrybucji, konieczne jest zastosowanie szczegółowych wskaźników1. Analizując kanały dystrybucji, logistykę zaopatrzenia i dystrybucji w kontek-ście koncepcji logistyki zwrotnej, warto wspomnieć o logistyce produkcji. Jest to proces, który zapewnia produkcji wszystkie potrzebne narzędzia (informacje, zasoby pieniężne i ludzkie, materiały), integrując różne procesy [Fertsch 2003a: 84], a także surowce, części zamienne, eksploatacyjne czy materiały wtórne, nie-zbędne do produkcji. Przekazuje także wyroby i półwyroby do magazynów.

Logistyka produkcji jest więc ważnym ogniwem łączącym logistykę dystry-bucji i zaopatrzenia w jednostkach zajmujących się wytwarzaniem komponentów i montażem towarów. Nie skupia się na technologii obejmującej procesy produk-cyjne, a jedynie zapewnia dobrą organizację systemu produkcyjnego dotyczącą najbliższego otoczenia [Gołembska 2002: 75]. Logistyka produkcji jest zaliczana do procesów głównych i zajmuje nadrzędną pozycję wobec magazynowania, za-kupów i produkcji, gdyż stanowi łańcuch komunikacyjny tych trzech procesów. Zapewnia również sprawne planowanie, uwzględniając wymagania klienta i wy-wiązując się z ustalonych terminów.

Pod względem logistyki organizacja produkcji jest głównym czynnikiem po-budzającym proces logistyczny i kanały dystrybucji. Kojarzy ona pracę ludzką z czynnikami materialnymi procesu produkcyjnego, a także rozbudowuje sieć ko-munikacji na drodze producent – konsument.