Niemała oferta turystyczna Cuenki, bez walorów kultury materialnej i du-chowej całego regionu, byłaby niewątpliwie uboższa. Jednak bez promocji przez władze miasta walory te pozostałyby niezauważone, a turyści nigdy by do nich nie trafili. Wiedząc o ich znaczeniu dla miasta, dla przyciągnięcia co roku tysięcy tury-stów (a z nimi liczących się dochodów) władze Cuenki i wszystkie instytucje zaan-gażowane w kreowanie wizerunku miasta – dziedzictwa kulturowego ludzkości, promują miasto a z nim promują cały region. Jego atrakcje bowiem wzbogacają i kształtują obraz współczesnej Cuenki podziwianej przez turystów. Aktorzy lokalni wykorzystują przy promocji, umiejętnie i konsekwentnie, emblemat dziedzictwa kulturowego ludzkości.
Ryc. 2. Do parku narodowego El Cajas najlepiej jest dotrzeć z Cuenki. Fot. autorzy.
Jest zrozumiałe, że żaden obiekt, miejsce (miasto), żaden region, nawet o niepowtarzalnych walorach, nie wzbudzą zainteresowania i chęci odwiedzenia go i obejrzenia przez turystów, jeśli zabraknie informacji promującej te walory. A do-bra promocja turystyczna powinna informować, lansować, budzić zainteresowanie – wręcz nakłaniać do odwiedzenia miejsca, które jest obiektem promocji. Powinna też, na dłuższą metę, budować i utrwalać atrakcyjny wizerunek promowanego obiektu (miasta, regionu) oraz, zgodnie z wolą zleceniodawców promocji, umiejęt-nie podsycać zainteresowaumiejęt-nie promowanym obiektem. Wydaje się, że w ekwador-skiej Cuence te podstawowe cele już osiągnięto, lecz promocja miasta nie słabnie.
Potencjalny turysta z Europy, jeśli zamierza wybrać się na zachodnią półku-lę – a celem jego wizyty nie są Stany Zjednoczone, Kanada lub Meksyk – z pewno-ścią trafi do Ekwadoru (jeszcze łatwiej uczyni to turysta ze Stanów Zjednoczonych lub Kanady). Cuenca nie musi być pierwszym i najważniejszym celem planowanej podróży. Częściej będzie nim Quito, z racji stołeczności i ważnego międzynarodo-wego lotniska, a dla wielu – Wyspy Galapagos, lecz droga nawet do wspomnianych wysp najczęściej zaczyna się i kończy w Guayaquil, skąd do Cuenca – jak podają popularne przewodniki turystyczne (podobnie jak z Quito) – jest już tylko jeden krok. Tym bardziej, że na kuszące informacje o Cuence trafić jest bardzo łatwo.
Wynika to nie tylko z porządku liter w alfabecie, lecz przede wszystkim z magii miasta – bo wizyta w Cuence to „przyjemność, którą warto sobie
podaro-wać”17, bo przecież znawcy, a może tylko zauroczeni i zakochani w Cuence, „nazy-wają ją Atenami Ekwadoru, ze względu na kulturalną aktywność, wspaniałą archi-tekturę kolonialną, biennale malarstwa i literackie spotkania” i dodają: „…zawsze się mówi, że kto jedzie do Ekwadoru i nie odwiedzi Cuenki – nie poznał kraju” (Lu-cas 2000)18.
Formy promocji Cuenki na forum publicznym są zróżnicowane.
Z wywiadów przeprowadzonych z ekspertami19 wynika, że turystyczna promocja Cuenki jest „oczkiem w głowie” władz miasta i innych organizacji praktycznie od momentu wpisania go na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO. Promocja miasta rozwija się na wszystkich dostępnych polach.
Warto przypomnieć, że wpis Cuenki na Listę Światowego Dziedzictwa Kul-turowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO był realizacją pragnień i marzeń wielu osób – obywateli Cuenki, formułowanych przed dziesiątkami lat. W latach 70.
minionego wieku ogromną rolę w ratowaniu dziedzictwa kulturowego Cuenki i przywracaniu miastu świetności odegrało Movimiento Acción Cívica – ruch spo-łeczny bliski kręgom akademickim, a zwłaszcza Wydziałowi Architektury Uniwer-sytetu w Cuence. Ostro przeciwstawiał się on chęci wyburzenia przez inwestorów zabytkowych domów w historycznym centrum miasta i próbom żywiołowej moder-nizacji miasta. Społeczne wysiłki skierowały się także na ratowanie miejscowego rzemiosła, pomogły utworzyć Instytut Dziedzictwa Kulturowego (Instituto de Pa-trimonio Cultural) i Komisję Centrum Historycznego (Comisión de Centro Históri-co), jak również sformułować wytyczne dla ochrony zabytków przez władze miasta Cuenka. Starania te doprowadziły do uznania Cuenka (w 1982 r.) za miasto dzie-dzictwa kulturowego Ekwadoru. W późniejszych latach na plan pierwszy wysunęły się działania władz miejskich (i różnych aktorów społecznych) poszukujących teore-tycznie najlepszych rozwiązań planistycznych i urbanistycznych, pozwalających
17 „Visitar Cuenca… un placer que vale la pena regalarse! – hasło promocyjne Fundación Municipal Turismo para Cuenca drukowane na wszystkich folderach firmowanych przez ww Fundację.
18 Le llaman las Atenas del Ecuador por su importante actividad cultural, sus construcciones coloniales, sus bienales de pintura, sus encuentros sobre literatura. Aunque siempre se dijo que quien viaja a Ecuador y no visita Cuenca no conoció el país,
19 Wywiady przeprowadzono w dniach 29.01–2.02 2008 r. Rozmówcami byli: Mtra. Sofía Valenzuela – sekretarz Alcaldía de Cuenca (Urzędu Miejskiego), Inż. Amb. Juan Salvador Arpi – regionalny przedstawiciel Ministerio de Turismo, Lic. Eugenio Saquicela Destruge – Koordynator Eje Turismo Comunitario, Lic. Remigio Alfredo Ortiz Cárdenas – szef
Depar-modernizować miasto i przywracać życie zabytkom architektury, co jednak nie wye-liminowało błędów i oczywistych nadużyć20.
Ekwador od lat uczestniczy w różnych międzynarodowych targach tury-stycznych promując swe walory turystyczne, a biura podróży (także przedstawiciel-stwa dyplomatyczne) nawet w odległych od Ekwadoru krajach (Polska) dysponują barwnymi, starannie wydanymi folderami zachęcającymi do wizyty w tym kraju.
Jest oczywiste, że na szlakach proponowanych w folderach podróży po Ekwadorze, rozpoczynanych na ogół w Quito lub w Guayaquil, nie brakuje Cuenki. W ostatnich kilku latach miasto prezentuje się na międzynarodowych imprezach i promuje się niezależnie21.
Najłatwiej dotrzeć do informacji zamieszczonych na stronach internetowych poświęconych Cuence. Już same ich adresy, nie mówiąc o tytułach artykułów, in-formują: „Cuenca, ciudad patrimonio en Ecuador” (Cuenka – miasto dziedzictwa kulturowego ludzkości w Ekwadorze). Zamieszczone teksty lansują miasto, budzą zainteresowanie nim, podsycają ciekawość, kuszą potencjalnego turystę do odwie-dzin, oferują więcej nowych informacji podając linki, podpowiadają kontakty i za-pewniają o niezwłocznej odpowiedzi na każde zadane pytania. Niezależnie od su-biektywnych ocen tej promocji (może nieco natarczywej, nadużywającej przymiot-ników) pozwala ona bez trudu zorientować się, co warto zobaczyć w Cuence, gdzie się zatrzymać, co zjeść – by poczuć niezwykłą atmosferę miasta, jego niepowtarzal-ny smak, koloryt – inne niż pozostałych miast Andów. Większość stron interneto-wych zawiera informacje w kilku językach – poza hiszpańskim jest to angielski, francuski, niemiecki i portugalski. Dla nas – autorów tego tekstu – informacje te miały znaczenie podstawowe.
W prasie centralnej, centralnej telewizji i rozgłośniach radiowych trudniej wyłowić informacje, które promowałyby Cuenkę bardziej niż inne miejsca w Ekwa-dorze, chociaż trafiają się i takie. Przeważają informacje promujące Ekwador, jako kraj niezwykle interesujący dla potencjalnych turystów, z jego „czterema regionami naturalnymi”22, pełnymi cudów natury, zabytkowych miast i budowli, z przyjaznymi mieszkańcami, itp.
Czy promocja Cuenki, wykorzystująca emblemat miasta dziedzictwa kultu-rowego ludzkości, rzeczywiście buduje i utrwala atrakcyjny wizerunek miasta
20 Ich długą listę omawiała prasa Ekwadoru, zwłaszcza przy okazji okrągłej rocznicy umieszczenia Cuenca na liście dziedzictwa kulturowego ludzkości. Pisał o tym m.in.
El Mercurio de Cuenca (Diez años... 2010).
21 Zdarza się, że uczestnicy targów turystycznych, sympozjów międzynarodowych i konfe-rencji poświęconych turystyce, a odbywających się w Ekwadorze (np. Feria Internacional de Turismo de Ecuador, 16–19 września 2010 r. w Guayaquil), są zapraszani do odwiedzin w Cuence bezpośrednio po zakończeniu oficjalnych spotkań i prezentacji. Oczywistym ce-lem takich przyjazdów jest promocja miasta i regionu.
22 Geografowie ekwadorscy, a za nimi politycy i organizatorzy turystyki wymieniają
nastę-i przynosnastę-i oczeknastę-iwane skutknastę-i, to znaczy skłannastę-ia do odwnastę-iedzennastę-ia Cuenknastę-i? – to pyta-nie, na które niełatwo dać odpowiedź.
Promocja, budując atrakcyjny wizerunek Cuenki przysporzyła miastu tury-stów. Ich liczba wzrasta szybciej niż liczba turystów odwiedzających Ekwador.
W ciągu 10 lat liczba turystów zagranicznych odwiedzających Cuenkę wzrosła z około 50 tysięcy w 1999 r. do 150 tysięcy rocznie. Wzrosła także świadomość mieszkańców Cuenki co do rangi miasta na mapie turystycznej Ekwadoru oraz roli i znaczenia emblematu dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozwoju turystyki.
Z informacji prasowych (Diez años… 2010), przeprowadzonych wywiadów i roz-mów przebija ogromne zainteresowanie mieszkańców miasta każdą nową inwesty-cją i każdą interweninwesty-cją w przestrzeń publiczną, a także kontrola ich zgodności z planami rewitalizacji miasta i normami obowiązującymi w tym względzie. Dzięki takiej postawie mieszkańców władze miasta przygotowały szczegółowy plan zarzą-dzania historycznym centrum miasta, plan który będzie obowiązywał (to powszech-na powszech-nadzieja) niezależnie od sił politycznych stojących u władzy.
Władze i lokalni aktorzy społeczni myślą o przyszłości. Jeśli do tej pory do Cuenki przyjeżdża przeciętnie 10% turystów odwiedzających Ekwador, to celem władz na najbliższe lata jest wzrost tego udziału do 12–15% (Hernández 2010).
Dzięki pomocy Corporación Andina de Fomento, Ministerstwa Handlu oraz Miej-skiej Fundacji Turystycznej (Fundación Municipal de Turismo), pod hasłem Cuenka Światu (Cuenca al Mundo) oferuje się nowe produkty turystyczne. Jest to 15 no-wych szlaków wzbogacających turystyczną ofertę miasta, pozwalających zapoznać się z rzemiosłem artystycznym regionu, zabytkami archeologicznymi, kuchnią re-gionalną, tańcem i folklorem, lecznictwem, a także obserwować ptaki.
Cel tych działań jest oczywisty. Chodzi o zainteresowanie i przyciągnięcie do Cuenki nowych turystów, zarówno krajowych jak i zagranicznych. We wrześniu 2010 r. ruszyła kampania promocyjna w różnych miastach Ekwadoru i na międzyna-rodowych targach turystycznych. Dziesiątki tysięcy folderów już zostały rozesłane na lotniska, do hoteli, biur podróży, przedstawicielstw linii lotniczych. Będą na wszystkich liczących się targach turystycznych, a także na stronach internetowych projektu „Cuenca al Mundo” i miasta Cuenca.