wybranych języków informacyjno -wyszukiwawczych w zakresie nauki o geoinformacji
4.4. Propozycja opracowania i aktualizacji słownika języka kontrolowanych słów kluczowych
Słownik języka słów kluczowych zawiera wykaz słów kluczowych, zwykle prezentowanych w układzie alfabetycznym, używanych w indeksowaniu i wy-szukiwaniu dokumentów11.
Słownik języka słów kluczowych systemu SYNABA prezentuje wykaz autorskich swobodnych słów kluczowych. Ponieważ system SYNABA zawiera dane o pracach naukowo -badawczych i badawczo -rozwojowych, rozprawach doktorskich i habilitacyjnych oraz o ekspertyzach naukowych, wykonanych w polskich jednostkach naukowych i badawczo -rozwojowych, trudno – ze względu na konieczność istnienia prac badawczych, których treść mogłaby być
11 Szerzej zob. np. Babik, 2010.
reprezentowana przez proponowane terminy – przedstawić propozycję aktuali-zacji tylko dla tegoż systemu. Dlatego na podstawie analiz przeprowadzonych w rozdziałach 1., 2. i 3., dotyczących aktualizacji słownictwa w zakresie nauki o geoinformacji, zaproponowano słownik języka kontrolowanych słów kluczo-wych w zakresie nauki o geoinformacji, wykorzystując:
– słownictwo obrazujące istniejący stan reprezentacji nauki o geoinfor- macji w słownikach wybranych języków informacyjno -wyszukiwawczych (tabela 24.);
– słownictwo dotyczące nazw danych, informacji, systemów i dziedziny w zakresie nauki o geoinformacji w wybranych językach -wyszukiwawczych (tabela 25.);
– słownictwo zaproponowane na podstawie analizy dokumentu obrazującego zasób wiedzy w zakresie nauki o geoinformacji i czasopism geoinformacyj-nych (tabela 26.);
– słownictwo przedstawiające najczęstsze związki interdyscyplinarne nauki o geoinformacji (podrozdział 3.4.).
Dokonując zestawienia słownictwa, porównywano nie tylko zbieżność form leksykalnych w badanych trzech językach informacyjno -wyszukiwawczych, ale również identyczność znaczeniową.
Tabela 24. Zestawienie słownictwa obrazującego istniejący stan reprezentacji nauki o geoinformacji w słownikach wybranych języków informacyjno -wyszukiwawczych
Termin JHP KABA Tezaurus
GEMET
JSK systemu SYNABA
1 2 3 4
Agregacja – – +
Analiza przestrzenna (statystyka) (ekwiwalent Analiza przestrzenna (geografia))
+ – +
ARC/INFO (system informacyj-
no -wyszukiwawczy) + – –
ArcView (system -wyszukiwawczy)
+ – –
ATKIS (system
-wyszukiwawczy) + – –
Dane geoprzestrzenne + – +
Dane przestrzenne – + +
Digitalizacja + + +
Dyskretyzacja (kartografia) + – +
Fotografia kosmiczna
(ekwiwalent Fotografia satelitarna) + – –
Fotografia lotnicza + – +
4.4. Propozycja opracowania i aktualizacji słownika języka… 165
1 2 3 4
Fotogrametria + + +
Fotogrametria cyfrowa – – +
Fotogrametria lotnicza + – –
Fotogrametria - - przyrządy + – –
Generalizacja kartograficzna – – +
Geodezja + + +
Geofizyka + + +
Geografia + + +
Geografia - - oprogramowanie + – –
Geografia - - systemy informa-
cyjno -wyszukiwawcze + – –
Geograficzny system numeryczny – + –
Geoinformacja – – +
Geoinformatyka – Geomatyka
(ekwiwalent – Geoinformatyka)
– +
Geologia + + +
Geomatyka + – +
Geostatystyka – – +
Geowizualizacja – – +
GIS – – +
GPS (system nawigacji satelitarnej) + – –
Informacja geograficzna – + +
Informacja o środowisku + + +
Informatyka + + +
Infrastruktura danych
przestrzen-nych – – +
Infrastruktury danych
przestrzen-nych + – –
Jakość danych przestrzennych – – +
Kartografia + + +
Kartografia - - informatyka + – –
Kartografia komputerowa – Kartografia - - informatyka (ekwiwalent – Kartografia kom-puterowa)
– +
Kartografia mobilna – – +
Katastry (Kataster) + + –
Konwersja formatu rastrowego
na wektorowy – + –
Konwersja formatu
wektorowe-go na rastrowy – + –
cd. tab. 24.
1 2 3 4
Mapa cyfrowa – Mapy elektroniczne
(ekwiwalent – Mapy cyfrowe) – +
Mapy elektroniczne + – –
Metoda analityczna – + +
Mobilne Systemy Informacji Geo-
graficznej + – –
Modelowanie symulacyjne – – +
Nakładanie obrazów + + +
Nauki o Ziemi + + –
NMT – Numeryczny model terenu
(ekwiwalent – NMT) – +
Numeryczny model terenu + + +
Odwzorowanie geograficzne – + –
Ortofotografia + – –
Ortofotomapa – – +
Pracownia GIS – + –
Raster – + +
Regresja przestrzenna – – +
Relacje przestrzenne – – +
Satelity sztuczne teledetekcyjne (ekwiwalent – Teledetekcja sateli-tarna)
+ – –
Sieci neuronowe – – +
SIG (system informacji geogra-ficznej)
– Systemy Informacji Geograficznej (ekwiwalent – SIG)
– +
Statystyka przestrzenna – – +
System ekspertowy – + +
System geoinformacyjny – Systemy Informacji Geograficznej (ekwiwalent – Systemy geoin-formacyjne)
– +
System GPS – GPS (system nawigacji satelitar-nej) (ekwiwalent – System GPS)
– +
System informacji geograficznej – + +
System informacji o środowisku – + –
System informacji przestrzennej – Systemy Informacji Geograficznej (ekwiwalent – Systemy informa-cji przestrzennej)
– +
Systemy Informacji Geograficznej + – +
Technika numeryczna GIS – + –
cd. tab. 24.
4.4. Propozycja opracowania i aktualizacji słownika języka… 167
1 2 3 4
Technika numerycznego
przetwa-rzania obrazów – + –
Teledetekcja + + +
Wektor – + +
Zdjęcie lotnicze – + +
Zintegrowany System Kartografii Geologicznej IKAR
+ – –
+ termin występuje w języku informacyjno -wyszukiwawczym – termin nie występuje w języku informacyjno -wyszukiwawczym Źródło: Opracowanie własne.
Tabela 25. Słownictwo dotyczące nazw danych, informacji, systemów i dziedziny w zakresie nauki o geoinformacji w wybranych językach informacyjno -wyszukiwawczych
Termin JHP KABA Tezaurus
GEMET
JSK systemu SYNABA
Dane geograficzne – – –
Dane geoprzestrzenne + – +
Dane przestrzenne – + +
Geodane – – –
Geoinformacja – – +
Informacja geograficzna – + +
Informacja geoprzestrzenna – – –
Informacja przestrzenna – – –
Informacja o terenie – – –
GIS ekwiwalent dla Systemy
Infor-macji Geograficznej – +
System geoinformacyjny ekwiwalent dla Systemy
Infor-macji Geograficznej – +
System informacji geograficznej temat (Systemy Informacji
Geograficznej) + +
System informacji
przestrzen-nej ekwiwalent dla Systemy
Infor-macji Geograficznej – +
System informacji o terenie – – –
Geoinformatyka ekwiwalent dla Geomatyka – +
Geomatyka + – +
Nauka i technologia
geoinfor-macyjna – – –
+ termin występuje w języku informacyjno -wyszukiwawczym – termin nie występuje w języku informacyjno -wyszukiwawczym Źródło: Opracowanie własne.
cd. tab. 24.
Tabela 26. Propozycja słownictwa w zakresie nauki o geoinformacji do słownika języka kontrolowanych słów kluczowych na podstawie analizy dokumentu zasób wiedzy i cza-sopism dla wybranych języków informacyjno-wyszukiwawczych
Proponowany termin JHP KABA Tezaurus
GEMET JSK systemu SYNABA
Agregacja (geografia) – – –
Analiza powierzchni – – –
Ekonometria przestrzenna – – –
Fotogrametria + + +
Generalizacja kartograficzna – – +
Geoinformacja – – +
Geostatystyka – – +
Geowizualizacja – – +
Globalny system wyznaczania
pozycji + GPS (system nawigacji
sateli-tarnej) – –
Infrastruktury geoinformacyjne + Infrastruktury danych prze-strzennych (ekwiwalent – In-frastruktury geoinformacyjne)
– –
Jakość danych przestrzennych – – +
Metody analityczne – + +
Metody analiz przestrzennych – – –
Modele danych przestrzennych – – –
Modelowanie symulacyjne – – +
Nauka i technologia
geoinfor-macyjna – – –
Regresja przestrzenna – – +
Relacje przestrzenne – – +
Sieci neuronowe + Sieci neuronowe (informatyka) – +
Statystyka przestrzenna – – +
Systemy ekspertowe – + +
Systemy geoinformacyjne + Systemy Informacji Geogra-ficznej (ekwiwalent – Systemy geoinformacyjne)
– +
Teledetekcja + + +
+ termin występuje w języku informacyjno -wyszukiwawczym – termin nie występuje w języku informacyjno -wyszukiwawczym Źródło: Opracowanie własne.
Zestawienie terminów zamieszczonych w tabelach 24., 25. i 26. umożliwiło przedstawienie następującej propozycji słownika kontrolowanych słów kluczo-wych dla nauki o geoinformacji:
4.4. Propozycja opracowania i aktualizacji słownika języka… 169 Agregacja
Analiza powierzchni Analiza przestrzenna ARC/INFO
ArcView ATKIS
Dane geograficzne
zob. Dane geoprzestrzenne Dane geoprzestrzenne
Dane przestrzenne
zob. Dane geoprzestrzenne Digitalizacja
Dyskretyzacja
Ekonometria przestrzenna Fotografia kosmiczna Fotografia lotnicza Fotogrametria
Fotogrametria cyfrowa zob. Fotogrametria Fotogrametria lotnicza
zob. Fotogrametria Generalizacja kartograficzna Geodane
Geodezja Geofizyka Geografia
Geograficzny system numeryczny
zob. System informacji geograficznej Geoinformacja
Geoinformatyka
zob. Geomatyka Geologia
Geomatyka Geostatystyka Geowizualizacja GIS
zob. System informacji geograficznej Globalny system wyznaczania pozycji GPS
zob. Globalny system wyznaczania pozycji Informacja geograficzna
zob. Geoinformacja Informacja geoprzestrzenna zob. Geoinformacja
Informacja o środowisku Informacja o terenie
zob. Geoinformacja Informacja przestrzenna
zob. Geoinformacja Informatyka
Infrastruktura danych przestrzennych Infrastruktura geoinformacyjna
zob. Infrastruktura danych przestrzennych Jakość danych przestrzennych
Kartografia
Kartografia komputerowa zob. Kartografia Kartografia mobilna
zob. Kartografia Kataster
Konwersja formatu rastrowego na wektorowy Konwersja formatu wektorowego na rastrowy Mapa cyfrowa
Mapa elektroniczna zob. Mapa cyfrowa Metoda analityczna
Metody analiz przestrzennych
Mobilne Systemy Informacji Geograficznej zob. System informacji geograficznej Modele danych przestrzennych
Modelowanie symulacyjne Nakładanie obrazów
Nauka i technologia geoinformacyjna Nauki o Ziemi
NMT
zob. Numeryczny model terenu Numeryczny model terenu
Odwzorowanie geograficzne Ortofotografia
Ortofotomapa Pracownia GIS Raster
Regresja przestrzenna Relacje przestrzenne
Satelity sztuczne teledetekcyjne zob. Teledetekcja Sieci neuronowe
4.4. Propozycja opracowania i aktualizacji słownika języka… 171 SIG
zob. System informacji geograficznej Statystyka przestrzenna
System ekspertowy System geoinformacyjny
zob. System informacji geograficznej System GPS
System informacji geograficznej System informacji o środowisku System informacji o terenie
zob. System informacji geograficznej System informacji przestrzennej
zob. System informacji geograficznej Systemy ekspertowe
Technika numeryczna GIS
Technika numerycznego przetwarzania obrazów Teledetekcja
Wektor
Zdjęcie lotnicze
Zintegrowany System Kartografii Geologicznej IKAR
Przedstawione zestawienie jest tylko propozycją słów kluczowych do słownika przygotowaną na podstawie przeprowadzonych analiz. Jako źródła terminologii do dalszej rozbudowy słownika słów kluczowych w dziedzinie geoinformacji można wskazać m.in. słowniki terminologiczne, normy, lite-raturę fachową, bazy, które zostały omówione w podrozdziale dotyczącym źródeł geoinformacji12.
Opracowana propozycja słownika języka kontrolowanych słów kluczowych na podstawie zgromadzonego słownictwa stanowiącego istniejącą reprezenta-cję nauki o geoinformacji i propozyreprezenta-cję do aktualizacji trzech różnych typów języków informacyjno -wyszukiwawczych pozwala pozytywnie odpowiedzieć na pytanie, które stawia Jacek Tomaszczyk (2014, s. 98): Czy zamiast osobno tworzyć tezaurusy, słowniki słów kluczowych, można opracować wielofunk-cyjne słowniki będące ich połączeniem?
12 Zob. podrozdział 1.7. niniejszej rozprawy.