• Nie Znaleziono Wyników

Przegląd map topograficznych w skali 1:50 000, topograficzno-turystycznych i tematycznych

W dokumencie Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki (Stron 112-115)

Kolejnym źródłem informacji o terenie są mapy topograficzne w skali 1:50 000, dostępne w  Wydziałowym Archiwum Kartograficznym w  postaci drukowanej, a  także w  wersji cyfrowej – rastrowej i  wektorowej. Mapy te są zaliczane do średnio skalowych i  podobnie jak wspomniane już mapy topograficzne w  skali 1:10 000 są wykonane w układzie współrzędnych 1992. Wydane zostały w latach 1988–2004 przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii, a pokrycie nimi wynosi 100% dla całego kraju. Ze względu na obszar, jaki obejmują w porównaniu do map wielkoskalowych, mogą być przydatne do opracowywania większych terenów, np.

parków narodowych, większych jezior, dłuższych odcinków dolin rzecznych oraz gmin lub powiatów. Rzeźba terenu przedstawiona jest w cięciu poziomicowym co 10 m, z naniesionymi punktami wysokościowymi, skarpami, wąwozami itd. Na przydatność tych map pod kątem turystyki niewątpliwie wpływa fakt, że podobnie jak na mapach w skali 1:10 000, również na nich zaznaczone są szlaki turystyczne oraz pomniki przyrody i głazy narzutowe. Zawierają także informacje o położeniu różnego rodzaju obiektów architektury sakralnej. Tereny zielone przedstawione są z dość szczegółowym rozróżnieniem na parki, zagajniki, lasy liściaste i iglaste, łąki i sady, a zbiorniki wodne i cieki są dodatkowo wzbogacone informacją o obiektach z nimi związanych, takich jak m.in. mosty, kładki, promy, przystanie, zapory. Mapy te oprócz linii kolejowych i dróg utwardzonych wszystkich kategorii przedstawiają też mniejsze drogi gruntowe wiejskie, polne i leśne oraz ścieżki.

Mapy topograficzne VMapL2 (wektorowe) w  skali 1:50 000 wykonane zostały i opracowane przez Zarząd Geografii Wojskowej we współpracy z Głów-nym Geodetą Kraju w układzie współrzędnych WGS-84 (Światowy System Geo-dezyjny) w 2002 r. Przedstawiają one sytuację terenową w postaci wektorowej z  przypisanymi atrybutami opisowymi. Kategorie tematyczne zamieszczone na mapie to: granice, rzeźba terenu, hydrografia, przemysł, fizjografia, obiekty so-cjalno-kulturalne, transport, uzbrojenie terenu i roślinność.

Mapy topograficzne mogą stanowić doskonały materiał źródłowy do opraco-wania cyfrowej mapy tematycznej, jaką może być mapa atrakcji turystycznych, będąc podstawową referencją przestrzenną do tworzenia warstwy elementów turystycznych. Aby materiał ten był pełny i wyczerpujący, można uzupełnić go informacjami z  map turystycznych, dostępnych w  Wydziałowym Archiwum

Kartograficznym, a  także innymi materiałami tekstowymi (przewodniki, infor-matory) oraz kartowaniem terenowym (Medyńska-Gulij 2015: 161). Mapy to-pograficzne są dobrym źródłem wiedzy krajoznawczej i  mogą stanowić ważne uzupełnienie informacji zawartych w przewodnikach i informatorach, co sprawia, że są nieocenione w pracy każdego pilota wycieczek. Z uwagi na swoją treść mają duże znaczenie dla turystyki pieszej i rowerowej, ale brakuje na nich wielu spe-cjalistycznych informacji turystycznych (Kruczek 2010: 173). Pod tym względem bardziej przydatne są mapy turystyczne i topograficzno-turystyczne, omówione w kolejnych częściach niniejszej pracy.

W  zasobach Wydziałowego Archiwum Kartograficznego znajdują się także mapy topograficzno-turystyczne w  skali 1:100  000, wydane przez Oddział Topograficzny Sztabu Generalnego WP wraz z Państwowym Przedsiębiorstwem Geodezyjno-Kartograficznym i  Wojskowymi Zakładami Kartograficznymi w  la-tach 1994–2014. Ze względu na skalę opracowania zaliczane są do map średnio-skalowych. Wykonane są w układzie współrzędnych 1942 na podstawie wojsko-wej mapy topograficznej w tej samej skali. Pokrycie nimi wynosi 100%. Rzeźba terenu przedstawiona jest w cięciu poziomicowym co 10 m z warstwicami po-mocniczymi co 5 m, ale jest znacznie mniej czytelna w porównaniu z wcześniej opisanymi mapami topograficznymi w skali 1:10 000 i 1:50 000. W informacji o  pokryciu terenu wyróżnione zostały obszary zielone, takie jak lasy z  liniami działowymi, zagajniki, zwarte krzaki, lasy rzadkie, łąki, sady oraz tereny zabudo-wane. Zaznaczone zbiorniki wodne i cieki są dodatkowo wzbogacone informacją o obiektach z nimi związanych, takich jak mosty, zapory, promy, a ponadto zawie-rają dane o szybkości prądu i kierunku przepływu wody w rzekach i kanałach, co może być informacją cenną dla kajakarzy. Sieć drogowa przedstawia drogi skate-goryzowane, a także drogi utwardzone oraz nieutwardzone drogi polne i leśne.

W treści turystycznej omawiane mapy zawierają informacje o obiektach noclego-wych (hotele, gospodarstwa agroturystyczne, pola biwakowe itp.), zabytkonoclego-wych obiektach sakralnych, zamkach i ruinach, miejscach związanych z historią, takich jak pola bitew, miejsca martyrologii, forty, kurhany, grodziska itp. Ponadto dość szczegółowo naniesione zostały elementy przyrodnicze – parki narodowe i krajo-brazowe, rezerwaty, ale również pomniki przyrody, zabytkowe parki, punkty wi-dokowe. Oczywiście na mapach topograficzno-turystycznych nie może zabraknąć szlaków turystycznych, które obejmują oprócz oznakowanych szlaków pieszych, także szlaki kajakowe i rowerowe oraz ścieżki dydaktyczne. Mapy te mają jesz-cze wiele niewymienionych powyżej, ale istotnych dla turystyki elementów. Na szczególną uwagę zasługuje komentarz na odwrocie map, który w sposób opiso-wy przedstawia informacje ogólne, geograficzne, historyczne i gospodarcze do-tyczące obszaru mapy. Zamieszczony jest tam również informator krajoznawczy, opisujący atrakcje turystyczne w wybranych miejscowościach i prezentujący cie-kawe dane dotyczące parków i rezerwatów przyrody, oraz informator turystycz-ny, w którym przedstawione są szczegółowe informacje o szlakach turystycznych i bazie noclegowej wraz z danymi teleadresowymi.

Dostępne w Wydziałowym Archiwum Kartograficznym mapy hydrograficz-ne w skali 1:50 000 wydahydrograficz-ne zostały przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii.

Wykonane są w układzie współrzędnych 1992 na podstawie mapy topograficznej w  tej samej skali (Geokart International Sp. z  o.o.) oraz mapy glebowo-rolni-czej 1:25 000 (IUNG Puławy) i mapy hydrograficznej 1:50 000 (OPGK Poznań, ukł. 1965). Ze względu na zawartość tematyczną mapy nie ma ona tak dużego znaczenia dla turystyki, jak omawiane wcześniej mapy topograficzne czy topogra-ficzno-turystyczne. Jednakże pewne jej elementy mogą być przydatne dla turysty-ki kajakowej i rekreacji wodnej, ponieważ zawierają szczegółowe dane dotyczące cieków i zbiorników wodnych, np. funkcje użytkowe zbiorników, głębokość, kie-runek płynięcia, a także bardzo bogate informacje odnośnie do budowli technicz-nych, umocnień brzegowych, śluz itp. W  komentarzu do mapy przedstawiona jest analiza stanu czystości wód powierzchniowych, oparta na wynikach badań prowadzonych przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska. Dla turystyki pieszej mapy te mogą być przydatne ze względu na informacje na temat terenów zalewanych wodami (rzecznymi, spływu powierzchniowego itp.).

Mapy sozologiczne w skali 1:50 000 wydane zostały przez Główny Urząd Geodezji i  Kartografii. Wykonane są w  układzie współrzędnych 1992 na pod-stawie mapy topograficznej w tej samej skali (Geokart International Sp. z o.o.) oraz mapy glebowo-rolniczej 1:25 000 (IUNG Puławy). Mapy sozologiczne po-zwalają na rozpoznanie cech środowiska decydujących o jego atrakcyjności dla ekoturystyki. Przedstawiają informacje o rzeźbie terenu, lesistości, stanie środo-wiska (degradacji, rekultywacji), formach ochrony przyrody. Znajdziemy na nich informacje o terenach zielonych z rozróżnieniem na lasy gospodarcze i ochronne, zieleń urządzoną, łąki i pastwiska, a także o parkach narodowych i krajobrazo-wych, rezerwatach, pomnikach przyrody ożywionej i nieożywionej, zbiornikach wodnych i  ciekach. Mogą być wykorzystane do lokalizacji cennych elementów środowiska przyrodniczego i są niezastąpione podczas wykonywania waloryza-cji atrakcyjności turystycznej określonego obszaru pod kątem przyrodniczym. Na szczególną przydatność tych map dla ekoturystyki zwraca uwagę w swojej pracy Ciupa (2014: 105–112). Mapy sozologiczne są szczególnie przydatne dla tury-styki pieszej i rowerowej oraz dla rekreacji wodnej. Treść map jest dodatkowo uzupełniona komentarzem, szczegółowo opisującym przedstawiany teren.

Mapy topograficzne i tematyczne wchodzące w skład zasobów kartograficz-nych Wydziałowego Archiwum Kartograficznego mogą nie tylko bezpośrednio służyć uprawianiu turystyki, ale też stanowią doskonałe źródło do opracowań tematycznych map turystycznych, które zyskują ostatnio znaczną popularność – powstają mapy do uprawiania turystyki wysokogórskiej, mapy związane z tury-styką konną, mapy szlaków wina itd. (Kowalczyk 2015: 14). Opracowując mapę turystyczną, należy pamiętać, że mapa taka, podobnie jak zresztą każda inna mapa tematyczna, graficznie powinna stanowić kompozycję zamkniętą i zrówno-ważoną, a podczas odbioru stwarzać wrażenie statyczności i porządku (Medyń-ska-Gulij 2012: 133).

W dokumencie Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki (Stron 112-115)