Badania funkcji i struktury funkcjonalnej miast oraz zachodzących w nich przemian mają w geografii długą tradycję, o czym świadczy duża liczba publi
kacji podejmujących tę tematykę. W literaturze polskiej znacząca rolę w rozwo
ju badań nad strukturą funkcjonalną miast mają M. Jerczyński (1971, 1973, 1977), K. Dziewoński (1971), L. Kosiński (1958), J. Kostrowicki (1952). Tema
tykę przemian struktury funkcjonalnej miast Polski podejmował m.in. A. Mat- czak (1992), a miast regionu łódzkiego A. Suliborski (1976, 20011).
W geografii definicja funkcji miejskich jest ściśle związana z pojęciem tych form działalności, które są podstawą gospodarczą miast, decydują o ich istnie
niu i rozwoju. Przyjmuje się, iż pod pojęciem funkcji miejskich rozumiemy każdą działalność społeczno-gospodarczą wykonywaną w mieście, niezależnie od jej rangi ekonomicznej i przestrzennej, rozpatrywaną zarówno z punktu wi
dzenia tego miasta, jak i systemu osadniczego, w skład którego ono wchodzi (Suliborski 1983).
Zgodnie z koncepcją bazy ekonomicznej miasta, gospodarkę miejską dzieli się na dwa składniki: egzogeniczny, stanowiący podstawę ekonomiczną miasta (określany jako funkcje miastotwórcze) i endogeniczny, który obejmuje działal
ność prowadzoną na rzecz rynku lokalnego i ludności danego miasta (funkcje uzupełniające). Funkcje miast rozpatruje się także w kontekście miejsc za
mieszkania i miejsc pracy oraz poprzez strukturę zatrudnienia (funkcje domi
nujące).
1 Wyniki opublikowane w pracy A. Suliborskiego (2001) oparte są na podstawie danych o zatrudnieniu w firmach powyżej 5 osób.
182 Ewa Szafrańska
Celem niniejszego artykułu jest po pierwsze, identyfikacja funkcji domi
nujących w ośrodkach miejskich położonych na obszarze nowego województwa łódzkiego oraz dokonanie na tej podstawie typologii funkcjonalnej miast regio
nu. Po drugie, analiza zmian jakie dokonały się w ich strukturze funkcjonalnej w latach 1970-1997.
Przyjęcie tak długiego horyzontu czasowego pozwala na ocenę przeobrażeń struktury społeczno-gospodarczej miast, jaka dokonała się w ciągu tego okresu, ze szczególnym uwzględnieniem dwóch istotnych trendów przemian ostatnich lat: wielkiej przemiany cywilizacyjnej, polegającej na przechodzeniu od gospo
darki przemysłowej do postprzemysłowej oraz transformacji ustrojowej od gos
podarki centralnie sterowanej do rynkowej.
Metoda, którą zastosowano w niniejszym artykule, to szeroko stosowana ana
liza dominacji funkcjonalnej. Należy ona do metod pośrednich pomiaru funkcji miejskich i oparta jest o strukturę zatrudnienia występującą w badanych mia
stach. Według wielu autorów, nie jest to miernik doskonały, ale jedyne dostęp
ne i porównywalne w tak długim okresie dane, to liczba pracujących, ujęta według miejsca pracy.
Podstawą typologii miast są przyjęte w opracowaniu M. Jerczyńskiego (1977) proporcje zatrudnienia w trzech podstawowych sektorach ekonomicz
nych: rolnictwo i leśnictwo (I), przemysł i budownictwo (II) oraz usługi (III) (tab. 1).
T abela 1. Maksymalne i minimalne proporcje zatrudnienia w sektorach ekonomicznych odpowiadające po
szczególnym typom funkcjonalnym miast
Typy miast według charakteru dominacji funkcjonalnej
Sektor I Sektor II Sektor III
max. min. max. min. max. min.
w % zatrudnienia ogółem
Rolnicze (R) 100 50,0 40 0,0 40 0,0
Rolniczo-przemysłowe (RP) 60 37,5 50 25,0 25 0,0
Rolniczo-usługowe (RU) 60 37,5 25 0,0 50 25,0
Przemysłowe (P) 40 0,0 100 50,0 40 0,0
Przemysłowo-rolnicze (PR) 50 25,0 60 37,5 25 0,0
Przemysłowo-usługowe (PU) 25 0,0 60 37,5 50 25,0
Usługowe (U) 40 0,0 40 0,0 100 50,0
Usługowo-roinicze (UR) 50 25,0 25 0,0 60 37,5
Usługowo-przemysłowe (UP) 25 0,0 50 25,0 60 37,5
Brak funkcji dominującej (X) 50 25,0 50 25,0 50 25,0
Źródło: M. Jerczyński (1977).
Dane wyjściowe stanowiące podstawę niniejszej analizy opracowano na pod
stawie wielu źródeł. Dla lat siedemdziesiątych wykorzystano opublikowaną w 1977 r. typologię miast Polski M. Jerczyńskiego (1977), opartą na spisie po
Przemiany struktury funkcjonalnej miast województwa łódzkiego. 183
wszechnym z 1970 r. oraz spisie kadrowym z 1973 r. Dla lat osiemdziesiątych dane i wyniki zaczerpnięto z nie publikowanych materiałów oraz opracowania A. Matczaka (1992), dokonanego na podstawie spisu powszechnego z 1978 r.
i spisu kadrowego z 1983 r. Dane dla 1997 roku to liczba pracujących poza rol
nictwem w 1997 r. w zakładach zatrudniających powyżej 5 osób, według miejs
ca pracy, pochodząca z publikacji Wojewódzkich Urzędów Statystycznych (Rocz
niki Statystyczne województw) oraz pracujący w swoim gospodarstwie (działce) ogółem, według spisu rolnego2 z 1996 r.
Ze względu na to, iż dane publikowane dla 1997 r. obejmujące liczbę pra
cujących są niepełne, uzupełniono je o informacje uzyskane z nie publikowanych materiałów Urzędu Statystycznego w Łodzi (informacje REGON), na podstawie których oszacowano zatrudnienie w firmach małych3. Oszacowanie to było nie
zbędne, ponieważ firmy małe, nie podlegające obowiązkowi sprawozdawczości dotyczącej zatrudnienia, skupiają znaczną liczbę (od 20 do 30%) pracujących.
Z dokonanych obliczeń wynika, iż miasta województwa łódzkiego końcu lat dziewięćdziesiątych wykazują w zdecydowanej większości dominację funkcji usługowej. W badanej zbiorowości 42 ośrodków miejskich funkcja ta wyraźnie dominuje w 23 ośrodkach. Wśród pozostałych, 14 reprezentuje typ usługowo- -przemysłowy, 4 - przemysłowo-usługowy. Tylko w jednym mieście w woje
wództwie stwierdzono dominację funkcji usługowo-rolniczej. Zidentyfikowano zatem na badanym obszarze tylko cztery, z dziesięciu możliwych według przy
jętej klasyfikacji, typy ośrodków miejskich (tab. 2).
Do miast o wyraźnie wyodrębniającej się funkcji usługowej należą te, w któ
rych zatrudnienie w tym sektorze przekroczyło 60% ogółu pracujących. Z najwięk
szym natężeniem w województwie funkcja ta występuje w Bełchatowie, Łęczycy, Pajęcznie, Przedborzu i Warcie, gdzie w sektorze usług skupionych jest ponad 70% globalnego zatrudnienia w mieście. Można przypuszczać, iż tak silny, w po
równaniu z innymi, usługowy charakter tych ośrodków wynika przede wszystkim z mniejszego niż średnio w województwie udziału przemysłu w gospodarce tych miast. Dodać należy, iż o specyfice rynku pracy w niektórych ośrodkach, np.
w Bełchatowie decyduje fakt, iż jest on „sypialnią” dla pracujących w gminie Kleszczów. Mimo zatem dużego udziału mieszkańców tego miasta pracujących w przemyśle, na miejscowym rynku pracy dominują i to znacznie, usługi.
Poza wymienionymi ośrodkami nieco mniejsza, ale także wyraźna dominacja III sektora występowała w Białej Rawskiej, Błaszkach, Brzezinach, Kamieńsku,
2 Spis Rolny z 1996 r., tom Ludność związana z rolnictwem i je j aktywność ekonomiczna.
3 Szacunkowych obliczeń dokonano na podstawie liczby małych firm zatrudniających do 5 osób (według sekcji EKD) oraz danych obejmujących globalne zatrudnienie w małych firmach w miastach województwa łódzkiego. Weryfikację szacunku przeprowadzono przy użyciu nie publikowanych danych dotyczących prze
ciętnego zatrudnienia w małych firmach pochodzących z badań reprezentacyjnych GUS.
184 Ewa Szafrańska
Źródło. Obliczenia własne na podstawie danych US w Łodzi oraz Roczników statystycznych województw.
Przemiany struktury funkcjonalnej miast województwa łódzkiego. 185
Koluszkach, Krośniewicach, Kutnie, Łasku, Łodzi, Pajęcznie, Piotrkowie, Pod
dębicach, Sieradzu, Skierniewicach, Tomaszowie, Tuszynie, Uniejowie, Wielu
niu i Zgierzu. W wymienionym zbiorze poza trzema niewielkimi miastami (Biała Rawska, Kamieńsk i Warta) zatrudnienie w rolnictwie nie przekraczało
10%, a w przemyśle i budownictwie wahało się od 20 do 40%.
Wśród miast o dominacji funkcji usługowo-przemysłowej znalazły się: Alek
sandrów, Głowno, Łowicz, Opoczno, Ozorków, Pabianice, Radomsko, Rawa Mazowiecka, Stryków, Sulejów, Szadek, Zduńska Wola, Zelów i Żychlin.
Ponad 1/3 tych ośrodków wchodzi w skład aglomeracji łódzkiej.
Proporcje zatrudnienia odpowiadające funkcji przemysłowo-usługowej stwier
dzono tylko w 4 miastach woj. łódzkiego. Ten typ funkcjonalny reprezentują:
Drzewica, Działoszyn, Konstantynów i Wieruszów. Udział sektora prze
mysłowego (II) w wymienionych ośrodkach bardzo nieznacznie przekraczał udział zatrudnienia w sektorze usługowym (III), natomiast odsetek pracujących w rolnictwie był większy niż średni w województwie (od 4,5% w Konstantyno
wie do 9,8% w Drzewicy, przy średniej 2,2%).
Jedynym ośrodkiem miejskim, w którym zatrudnienie w rolnictwie przekro
czyło 25% ogółu pracowników, był Złoczew. Według przyjętej klasyfikacji, re
prezentuje on typ usługowo-rolniczy.
W celu dokonania analizy porównawczej funkcji dominujących w miastach województwa łódzkiego wykorzystano opublikowane wyniki badań z 1973 r.
(Jerczyński 1977) oraz z 1983 r. (Matczak 1992). Zawierają one typologię miast Polski opracowaną według tej samej metody, którą posłużono się w niniejszym opracowaniu. Mimo pewnych rozbieżności w sposobie gromadzenia danych w tych opracowaniach uznano, że porównanie wyników, z pewnymi ogranicze
niami, jest uprawnione (tab. 3).
Spośród 42 miast, które obecnie znajdują się na dzisiejszym obszarze woje
wództwa łódzkiego, porównać można tylko 39, trzy bowiem nie miały w latach 1973 i 1983 praw miejskich.
Z przeprowadzonej analizy porównawczej wynika, iż w miastach wojewódz
twa łódzkiego w ciągu ostatnich 25 lat zaszły bardzo istotne zmiany funkcji.
W końcu lat dziewięćdziesiątych, w stosunku do lat siedemdziesiątych i osiem
dziesiątych, w sposób bardzo istotny straciły na znaczeniu, na korzyść funkcji usługowej, funkcje produkcyjne: przemysłowa i rolnicza.
W pierwszym badanym okresie (1973-1983) zmiana typu funkcjonalnego objęła 18 spośród 39 badanych ośrodków. Kierunek tych zmian polegał przede wszystkim na wzroście znaczenia miast z udziałem funkcji usługowej (typy UP i PU) oraz zmniejszaniu się liczby ośrodków pośrednio i bezpośrednio związa
nych z rolnictwem (typy R, UR, RP i PR). Grupa miast z udziałem funkcji rol
niczej zmalała w badanym dziesięcioleciu aż o 7 (do 1), natomiast liczba
ośrod-186 Ewa Szafrańska czaka oraz dla 1997 r. obliczenia własne na podstawie danych US w Łodzi oraz Roczników statystycz
nych województw.
Przemiany struktury funkcjonalnej miast województwa łódzkiego. 187
ków reprezentujących typ usługowo-przemysłowy (UP) i przemysłowo-usługowy (PU) powiększyła się odpowiednio o 60% i o 20% (z 5 do 8 oraz z 10 do 12).
Rola przemysłu nie straciła w tym okresie na znaczeniu. Grupa miast o domi
nacji funkcji przemysłowej (typ P) pozostała bez zmian i stanowiła w obu la
tach najliczniejszą, obejmującą 1/3 ogółu, kategorię. Zdecydowana większość z nich (10) utrzymała funkcję przemysłową w okresie całego dziesięciolecia, a miejsce trzech ośrodków przemysłowych, które rozszerzyły swe funkcje do przemysłowo-usługowych, zajęły 3 „nowe”, w których odnotowano zwiększe
nie udziału zatrudnionych w przemyśle. Liczba miast usługowych (U) pozostała w tym czasie bez zmian (2), natomiast liczba miast nie mających funkcji domi
nującej, nieznacznie wzrosła (z 1 do 3).
W drugim badanym okresie (1983-1997) nastąpiły dalsze zmiany struktury funkcjonalnej miast, charakteryzujące się, przede wszystkim, bardzo istotnym wzrostem znaczenia usług. Liczba ośrodków o dominacji funkcji usługowej (U) wzrosła aż o 21 (z zaledwie 2 do 23), a miast usługowo-przemysłowych (UP) z 8 do 14. Drastycznemu zmniejszeniu uległa rola przemysłu. Z 13 miast o funk
cji przemysłowej (P) w 1983 r., żadne nie utrzymało jej jako dominującej. Więk
szość z nich rozszerzyła swe funkcje do usługowo-przemysłowych i prze
mysłowo-usługowych, przy czym liczba tych ostatnich zmalała aż o 75% (z 12 do 4). Dwa z trzech miast o braku funkcji dominującej w 1983 r. stały się usługowo-przemysłowymi, a jedno - usługowo-rolniczym. Tylko dwa ośrodki zachowały tę sam ą nie zmienioną funkcję, w obu porównywanych okresach.
Najbardziej głębokie zmiany strukturalne zaszły w gospodarce miast, które z wyraźnie wyodrębniającej się jednej funkcji przemysłowej (P) lub prze- mysłowo-rolniczej (PR) zmieniły swój charakter na ośrodki o znaczącej domi
nacji usług (U). Zmian takich w pierwszym okresie (1973-1983) nie odnotowa
no, natomiast w drugim (1983-1997) dotyczyły one 3 miast. W sumie, w ciągu całego badanego okresu od 1973 do 1997 roku, zmiana taka dokonała się w 5 największych miastach regionu: w Łodzi, Bełchatowie, Piotrkowie, Tomaszo
wie, Zgierzu oraz w najmniejszych: Błaszkach i Uniejowie.
Reasumując stwierdzić można, iż zaistniałe w ciągu całego badanego dwu- dziestopięciolecia przeobrażenia struktury funkcjonalnej miast położonych na obszarze województwa łódzkiego, w pierwszym badanym okresie (1973-1983) miały charakter ewolucyjny i polegały przede wszystkim na marginalizacji funk
cji rolniczej, stopniowym zwiększaniu się roli usług oraz prawie nie zmienionej roli przemysłu. W drugim zaś okresie (1983-1997), który charakteryzował się istotnymi przemianami systemowymi w skali całego kraju, zarówno tempo, jak i zakres dokonanych zmian struktury funkcjonalnej miast były znacznie więk
sze, a ich kierunek zmierzał do eliminacji roli sektora przemysłowego oraz wy
raźnej dominacji sektora usług (rys. la, lb, lc).
188 Ewa Szafrańska
Rys. la . Typologia funkcjonalna miast woj. łódzkiego w 1973 r.
Typy funkcjonalne miast:
przemysłowe usługowe
Q
usługowo- -przemysłowe— S \ —
■ Krośniewice IKrośniewice
V7> kuj**0 \
Wi)
t>x ' - y PODDEBICE
( 3 Ali
Działoszyn ^ v TW w •
V | RADOMSKO " • y J
> Vj
w »
Rys. Ib. Typologia funkcjonalna miast woj. łódzkiego w 1983 r.
Przemiany struktury funkcjonalnej miast województwa łódzkiego. 189
Rys. lc. Typologia funkcjonalna miast woj. łódzkiego w 1997 r.
Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono także, iż w obu porów
nywanych okresach istnieje pewna zależność między funkcjonalnym charakte
rem miast a ich wielkością (tab. 4).
Zarówno w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, jak i dziewięćdzie
siątych, największe zróżnicowanie funkcjonalne stwierdzono wśród ośrodków najmniejszych, liczących do 5 tys. mieszkańców. W pierwszym badanym okre
sie reprezentowały one 8 z 10 wyróżnionych typów funkcjonalnych (U, UR, UP, P, PR, R, RP i X), bez wyraźnej liczebnej przewagi żadnego z nich. W dru
gim okresie ośrodki w tej grupie reprezentowały 5 typów (U, UP, UR, PU, X) z największym udziałem miast przemysłowo-usługowych, natomiast w trzecim tylko 4 typy, wszystkie z mniejszym lub większym udziałem funkcji usługowej (U, UP, UR, PU) oraz ze znaczną przewagą liczebną ośrodków usługowych (U). Ośrodki rolnicze, rolniczo-przemysłowe i przemysłowo-rolnicze (typy: R, RP i PR), które zupełnie straciły na znaczeniu w ostatnim dwudziestoleciu, w żadnym okresie nie były reprezentowane wśród miast większych niż 5 tys.
mieszkańców.
W grupie miast małych (5-20 tys. mieszkańców) radykalnie zmalała w ciągu ostatnich 25 lat liczba ośrodków przemysłowych i przemysłowo-usługowych (typy: P i PU), przy czym w pierwszym okresie (1973-1983) w przypadku miast przemysłowych zmiany te miały charakter przeciwny, ich liczba w tej
Tabela 4.Miasta według dominacji funkcjonalnej i liczbyludności w latach1973, 1983i 1997
Przemiany struktury funkcjonalnej miast województwa łódzkiego. 191
grupie zwiększyła się. Odnotowany wzrost znaczenia funkcji usługowej (U), która w 1997 r. dominowała w blisko połowie ośrodków tej kategorii wielkości, dokonał się dopiero po 1983 roku.
Wśród miast średnich, liczących od 20 do 100 tys. mieszkańców, zanotowa
no jeszcze większy wzrost znaczenia usług, szczególnie w drugim z badanych okresów. W latach dziewięćdziesiątych wszystkie ośrodki w tej grupie pełnią funkcje usługowe i usługowo-przemysłowe (typy: U i UP). Typy przemysłowy i przemysłowo-usługowy (P i PU), które do lat osiemdziesiątych zyskiwały na znaczeniu w tej kategorii wielkości, ewoluowały po 1983 roku w kierunku funk
cji usługowej.
Łódź, która jest jedynym miastem województwa przekraczającym 100 tys.
mieszkańców, miała w 1973 r. funkcję przemysłową w 1983 - przemysłowo- -usługową a w 1997 r. - usługową. Ewolucja ta może być dobrym przykładem kierunku zmian funkcjonalnych, jakie dokonały się w miastach regionu w ostat
nim ćwierćwieczu XX wieku.
Reasumując z przeprowadzonej analizy wynika, iż:
1. W końcu lat dziewięćdziesiątych miasta województwa łódzkiego wykazują zdecydowaną dominację funkcji usługowej, którą odnotowano w ponad połowie ośrodków miejskich regionu.
2. W stosunku do lat siedemdziesiątych nastąpiły istotne zmiany charakteru funkcjonalnego badanych miast, będące konsekwencją przekształceń struktural
nych jakim podlega miejski rynek pracy. Zmiany te, choć rozpoczęły się już w latach siedemdziesiątych, to w większości ośrodków dokonały się dopiero po 1983 roku. W latach 1973-1983 zupełnie zmarginalizowana została funkcja rol
nicza, a w latach 1983-1997 zdecydowanemu zmniejszeniu na korzyść funkcji usługowej uległa rola przemysłu.
3. W stosunku do okresu z lat siedemdziesiątych nastąpiło znaczne zmniej
szenie zróżnicowania miast ze względu na charakter funkcji dominujących.
Początkowo w połowie lat siedemdziesiątych ośrodki te reprezentowały 9 róż
nych typów funkcjonalnych (U, UR, UP, P, PU, PR, R, RP i X), w 1983 r. - 5 (U, UP, PU, UR, X), a w 1997 już tylko 4 typy, wszystkie z mniejszym lub więk
szym udziałem funkcji usługowej (U, UP, PU, UR).
4. W porównywanych okresach stwierdzono istnienie pewnej zależności mię
dzy funkcjonalnym charakterem miast a ich wielkością. We wszystkich bada
nych latach największą różnorodnością typów funkcjonalnych charakteryzo
wały się miasta najmniejsze. Ośrodki średnie i duże reprezentowały w 1973 i 1983 r. przede wszystkim typ przemysłowy i przemysłowo-usługowy, a w koń
cu lat dziewięćdziesiątych obserwuje się zjawisko odwrotne wraz ze wzrostem wielkości miasta maleje udział przemysłu w jego gospodarce. Żaden z ośrod
ków w województwie łódzkim nie ma funkcji wyłącznie przemysłowej, a wszyst
192 Ewa Szafrańska
kie miasta o dominacji funkcji przemysłowo-usługowej to miasta małe, liczące poniżej 20 tys. mieszkańców.
Literatura
D z i e w o ń s k i K ., 1 9 7 1 , Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast. Studium rozwoju pojąć, metod i ich zastosowań, „Prace Geograficzne IG PAN”, nr 87, s. 3-110.
JER C ZY Ń SK I M., 1 9 7 1 , M etody pośrednie identyfikacji i pomiaru bazy ekonomicznej miast, „Prace Geografi
czne IG PAN”, nr 8 7 , s. 1 1 1 - 1 4 1 .
JE R C ZY Ń SK I M., 1973, Zagadnienia specjalizacji bazy ekonomicznej większych miast w Polsce Prace Geo
graficzne IG PAN”, nr 97, s. 10-134.
JER C ZY Ń SK I M., 1977, Funkcje i typy funkcjonalne polskich miast, [w:] Statystyczna charakterystyka miast Funkcje dominujące. Statystyka Polski, GUS Warszawa, s. 20-53.
K o s i ń s k i L„ 1958, Zagadnienia struktury funkcjonalnej miast polskich, „Przegląd Geograficzny”, t. 30, s. 573—586.
K o s t r o w i c k i J„ 1 9 5 2 , O funkcjach miastotwórczych i typach funkcjonalnych miast, „Przegląd Geograficz
n y ” , t. 2 4 , s. 7 - 1 6 .
M a T C Z A K A., 19 9 2 , Zmiany w strukturze funkcjonalnej miast Polski w latach 1973-1983, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica”, nr 17, s. 9 - 2 5 .
Roczniki Statystyczne z 1998 r. województw: łódzkiego, sieradzkiego, płockiego, piotrkowskiego skierniewi
ckiego, kaliskiego, konińskiego, częstochowskiego, radomskiego.
S u l i b o r s k i A., 1976, Zmiany fiinkcji miast województwa łódzkiego w latach 1960-1970, maszynopis, Insty
tut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni UŁ, Łódź.
S U L IB O R SK I A., 1983, Niektóre problem y badań funkcji miast w świetle podstawowych założeń koncepcji sys
temowej, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica” 2, s. 3-16.
SU L IB O R SK I a ., 2001, Problemy i kierunki rozwoju miejskiej sieci osadniczej województwa łódzkiego, fw:l Strategiczne problem y rozwoju regionów w procesie integracji europejskiej, red. A. Jewtuchowicz Zakład ekonomiki Regionalnej i Ochrony Środowiska UŁ, Łódź, s. 106-115.
TRANSFORMATIONS IN THE FUNCTIONAL STRUCTURE OF THE CITIES OF ŁÓDŹ PROVINCE
S u m m a r y
n attempt was made to identify the funetions dominating in the urban centers o f Łódź Province. On this basis a functional classification o f the cities in the region was made. Results o f the present research were re- ferred to the functional structure o f the examined cities in the mid-seventies. This allowed to determine the scalę o f transformations, which occurred dur.ng that time. The indirect method o f determining the functional structure based on an analysis o f the employment structure in the cities was applied. At the end o f the 90s the cities o f Łodz Provmce were characterized by domination o f services providing funetions. Making a compari- son between the latter and the structure characteristic o f twenty-five years before points to a weakening role of the industrial and agricultural funetions. A certain dependence between the functional structure and the number o f urban population was also noticed. According to this dependence, the larger the city, the lower the share of the production funetions in its economy.
PRZEMIANY BAZY EKONOMICZNEJ I STRUKTURY PRZESTRZENNEJ MIAST OPOLE 2002
Aleksander SZWICHTENBERG Politechnika Koszalińska
TRANSFORM ACJE FUNKCJONALNE I PRZESTRZENNE