Inne przepisy prawne, w których następuje odwołanie do definicji gospodarstwa rolnego

w istniejących ustawach

10.1. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych²⁹ widnieje odwo-łanie do definicji gospodarstwa rolnego z ustawy o podatku rolnym.

Z art. 9 tej ustawy wynika, że zwalnia się od podatku przeniesienie wła-sności nieruchomości pod warunkiem, że nabyta nieruchomość stanowi,

2 8 Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (t.j. Dz.

U. z 2004 r., Nr 10, poz. 76 z późn. zm.).

2 9 Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.

U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649)

utworzy lub wejdzie w skład gospodarstwa rolnego nabywcy w rozumieniu przepisów o podatku rolnym. Mając na uwadze definicję gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, taka interpretacja będzie oznaczała, że zwolnione od podatku będą tylko grunty, a co za tym idzie – wyłączone z ulgi pozostaną: budynki, budowle, lasy, nieużytki i innego rodzaju grunty nie sklasyfikowane jako użytki rolne. Bowiem, w rozumieniu przepisów ustawy o podatku rolnym, jedynym składnikiem gospodarstwa rolnego są grunty o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy.

10.2. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych³⁰ w art. 2 ust. 4 również odwołuje się do definicji gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym. Ponieważ definicja gospodarstwa rolnego z ustawy o podatku rolnym jako jedyny składnik gospodarstwa przewiduje grunty, należy z rozważań dotyczących sprzedaży nieruchomości wyłączyć nieruchomości budynkowe i lokalowe. Nieruchomości, o które chodzi w u.p.d.f., to nieruchomości gruntowe. Ustawa o podatku dochodowym nie wymaga, aby nieruchomość wchodziła w skład gospodarstwa rolnego osoby sprzedającej, wystarczające jest, żeby wchodziła w skład jakiegokol-wiek gospodarstwa rolnego.

10.3. Ustawa o podatku od spadków i darowizn W myśl art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadku i darowizn,³¹ ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn podlega nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, jeżeli w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia nieruchomość ta stanowi gospodarstwo rolne lub jego część, a także wówczas, gdy wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będą-cego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia.

Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów z 2003 roku,³²

defini-3 0 Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.).

3 1 Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r., Nr 93, poz. 768, z późn. zm.).

cja ta [definicja gospodarstwa rolnego z ustawy o podatku rolnym] nie obejmuje budynków i innych obiektów usytuowanych na gruntach gospo-darstw rolnych, a także urządzeń lub inwentarza. Skoro budynki te […]

niezależnie od ich rodzaju, przeznaczenia oraz sposobu wykorzystania, tak jak pozostałe ww. składniki majątkowe, nie stanowią wraz z gruntem gospodarstwa rolnego, to ich nabycie nie może być objęte zwolnieniem od podatku przewidzianym dla takiego gospodarstwa w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy. Według dalszych wyjaśnień Ministerstwa Finansów do gospodar-stwa rolnego nie można zaliczyć:

– budynków mieszkalnych,

– budynków gospodarczych, w tym zajętych na cele specjalistycznego cho-wu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt, wraz z urzą-dzeniami oraz stadem hodowlanym,

– inwentarza żywego,

– urządzeń służących do prowadzenia upraw specjalnych jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, przechowalnie owoców,

– pojazdów i maszyn rolniczych oraz części zamiennych do tych pojaz-dów i maszyn (ich nabycie korzysta ze zwolnienia od podatku na zasa-dach określonych w art. 4 ust. 1 pkt 12 ustawy),

– narzędzi pracy przeznaczonych do użytku w gospodarstwie rolnym.

10.4. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom”

objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Zgodnie z §2 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia,³³ pomoc finansowa w ramach „ułatwiania startu młodym rolnikom” przyznawana jest osobie fi-zycznej, która nie prowadziła działalności rolniczej i po raz pierwszy rozpocz-nie prowadzerozpocz-nie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 55³ Kodeksu cywilnego. W związku z odwołaniem do k.c. jednoznacznie wynika, że chodzi o „własnościowe” pojęcie gospodarstwa rolnego.

3 2 Pismo z dnia 22 stycznia 2003 r. Ministerstwa Finansów, Departamentu Podatków Lokalnych i Katastru (LK-2413/LM/JK/2002).

3 3 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 r.

w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, (Dz. U. z 2007 r., Nr 200, poz. 1443 z późn. zm.).

11. Podsumowanie

Można odnieść wrażenie, że w Polsce istnieje tzw. „inflacja prawa”, czyli tworzenie nadmiernej ilości prawa, nie zawsze współmiernie do po-trzeb obywateli. Mnogość definicji gospodarstwa rolnego w różnych regu-lacjach prawnych częściowo to potwierdza. Jednak należy mieć na uwa-dze, że wydaje się wręcz nierealne stworzenie jednego, uniwersalnego pojęcia gospodarstwa rolnego. Oczywiście, ograniczenie ilości definicji wpłynęłoby na ograniczenie problemów z interpretacją niektórych przepi-sów. Często same sądy nie mają pewności, do której ustawowej definicji gospodarstwa rolnego się odnosić. Trzeba pamiętać, że nie tylko polski system prawny jest tak rozbudowany. Wstępując do Unii Europejskiej, Polska zobowiązana została do dostosowania przepisów prawnych do tych obowiązujących w UE. Ten fakt również miał wpływ na wprowadzenie kolejnych definicji gospodarstwa rolnego, tym razem zgodnych z prawo-dawstwem unijnym.

Nie tylko w dziedzinie prawa różnorodność definicji gospodarstwa rol-nego może prowadzić do niejasności. W ekonomii i statystyce taka sytu-acja powoduje, że obraz rolnictwa w Polsce jest nieprecyzyjny. Zaliczając do gospodarstw rolnych tylko na podstawie posiadanych gruntów, bez związku z wielkością produkcji i rynkami zbytu, prowadzi do tego, że zani-żona jest wydajność polskich gospodarstw, a zatrudnienie w rolnictwie jest zawyżane. Gospodarstwa o niewielkiej powierzchni, które produkują tylko na własne potrzeby, tzw. samozaopatrzeniowe (subsystencyjne), po-winny zostać wyodrębnione z grupy gospodarstw rolnych. Dzięki temu umożliwiłoby to stworzenie odpowiednich programów pomocowych dla każdej z grup, zarówno gospodarstw rolnych jak i gospodarstw samoza-opatrzeniowych.

Tak więc wydaje się zasadne wprowadzenie definicji gospodarstwa rol-nego związanej ze sprawami cywilnoprawnymi i podatkowymi, w której głównym kryterium będzie posiadanie nieruchomości rolnych, oraz defi-nicji związanej z rynkiem dotacji i subwencji dla rolnictwa, której za kryte-rium zostanie obrana wielkość produkcji rolniczej.

Katarzyna Rodak, Inspektor ds. świadczeń w Placówce Terenowej KRUS w Zgierzu, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu w Łodzi.

Streszczenie