Spółka narażona jest na wiele ryzyk związanych z instrumentami finansowymi. Aktywa oraz zobowiązania finansowe Spółki w podziale na kategorie zaprezentowano w nocie nr 9.1. Ryzykami, na które narażona jest Spółka są:
ryzyko rynkowe obejmujące ryzyko walutowe oraz ryzyko stopy procentowej,
ryzyko kredytowe oraz
ryzyko płynności.
Zarządzanie ryzykiem finansowym Spółki koordynowane jest przez Zarząd oraz dyrektora finansowego Spółki. W procesie zarządzania ryzykiem najważniejszą wagę mają następujące cele:
zabezpieczenie krótkoterminowych oraz średnioterminowych przepływów pieniężnych,
stabilizacja wahań wyniku finansowego Spółki,
wykonanie zakładanych prognoz finansowych poprzez spełnienie założeń budżetowych,
osiągnięcie stopy zwrotu z długoterminowych inwestycji wraz z pozyskaniem optymalnych źródeł finansowania działań inwestycyjnych.
Spółka nie zawiera transakcji na rynkach finansowych w celach spekulacyjnych. Od strony ekonomicznej przeprowadzane transakcje mają charakter zabezpieczający przed określonym ryzykiem.
Poniżej przedstawiono najbardziej znaczące ryzyka, na które narażona jest Spółka.
28.1. Ryzyko rynkowe
Analiza wrażliwości na ryzyko walutowe
Ekspozycja Spółki na ryzyko walutowe wynika z zagranicznych transakcji zakupu, które zawierane są przede wszystkim w USD oraz EUR oraz transakcji sprzedażowych przeprowadzanych w walutach RON, CZK, USD, EUR.
Ponadto Spółka zaciągnęła zobowiązania leasingowe w CHF i EUR.
By zminimalizować ryzyko walutowe Spółka zawiera walutowe kontrakty terminowe (kontrakty forward oraz opcje walutowe). Jeżeli kwoty płacone (zakup) oraz uzyskane (sprzedaż) w walucie w znaczącym stopniu równoważą ryzyko, Spółka nie stosuje kontraktów forward oraz opcji walutowych. Jeżeli transakcje zakupu oraz sprzedaży realizowane w walucie się nie równoważą, Spółka stosuje kontrakty terminowe, by osiągnąć wskazane wyżej cele zarządzania ryzykiem.
Aktywa oraz zobowiązania finansowe Spółki, inne niż instrumenty pochodne wyrażone w walutach obcych, przeliczone na PLN kursem zamknięcia obowiązującym na dzień bilansowy przedstawiają się następująco:
Wyszczególnienie Nota
Wartość wyrażona w walucie (w tys.):
Wartość po przeliczeniu
EUR USD CZK CHF RON pozostałe
Stan na 31.12.2020
Aktywa finansowe (+):
Pożyczki 9B 0 350 0 0 0 1 315
Należności z tytułu dostaw i usług oraz
pozostałe należności finansowe 12 1 564 2 781 11 191 0 7 154 219 192 35 024
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 13 7 273 0 0 0 1 000 1 106
Zobowiązania finansowe (-):
Kredyty, pożyczki, pozostale
zobowiązania finansowe 9D 0 -936 0 -2 635 0 0 -14 753
Leasing ID7 -605 0 0 0 0 0 -2 792
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
oraz pozostałe zobowiązania finansowe 18 -176 -1 884 -150 0 0 -96 -8 161
Ekspozycja na ryzyko walutowe razem 790 583 11 041 -2 635 7 154 220 096 11 739
Stan na 31.12.2019
Aktywa finansowe (+):
Pożyczki 9B 0 150 0 0 0 570
Należności z tytułu dostaw i usług oraz
pozostałe należności finansowe 12 1 696 2 764 12 065 0 8 160 178 745 34 479
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 13 103 53 0 0 0 2 600 816
Zobowiązania finansowe (-):
Kredyty, pożyczki, pozostale
zobowiązania finansowe 9D 0 0 0 -2 902 0 0 -11 378
Leasing ID7 -784 0 0 0 0 0 -4 017
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
oraz pozostałe zobowiązania finansowe 18 -223 -979 -53 0 0 -96 -4 903 Ekspozycja na ryzyko walutowe razem 791 1 988 12 013 -2 902 8 160 181 249 15 566 Pochodne instrumenty finansowe (aktywa oraz zobowiązania finansowe), które stanowią dla Spółki ekspozycję na ryzyko walutowe przedstawia poniższa tabela. Szczegółowe informacje o wartości nominalnej instrumentów pochodnych zostały zaprezentowane w nocie 9.3.
Wyszczególnienie Nota Wartość bilansowa w PLN (tysiące):
EUR USD
Stan na 31.12.2020
Pochodne instrumenty finansowe
Aktywa finansowe (+) 9B 0 3
Zobowiązania finansowe (-) 9B 0 0
Ekspozycja na ryzyko walutowe razem 0 3
Stan na 31.12.2019
Pochodne instrumenty finansowe
Aktywa finansowe (+) 9B 0 35
Zobowiązania finansowe (-) 9B 0 -362
Ekspozycja na ryzyko walutowe razem 0 -327
Poniżej przedstawiono analizę wrażliwości wyniku finansowego oraz pozostałych całkowitych dochodów w odniesieniu do aktywów oraz zobowiązań finansowych Spółki oraz wahań kursu EUR do PLN, USD do PLN, CHF do PLN oraz łącznie dla wszystkich pozostałych walut, które występują w Spółce.
Analiza wrażliwości zakłada wzrost lub spadek kursów o 10 % w stosunku do kursu zamknięcia obowiązującego na poszczególne dni bilansowe.
Należy wziąć pod uwagę, że instrumenty pochodne walutowe kompensują efekt wahań kursów, a zatem przyjmuje się, że ekspozycja na ryzyko dotyczy instrumentów finansowych posiadanych przez Spółkę na poszczególne dni bilansowe i jest korygowana o pozycję w instrumentach pochodnych.
Wyszczególnienie Wahania
kursu
Wpływ na wynik finansowy:
EUR USD CHF pozostałe razem
Stan na 31.12.2020
Wzrost kursu walutowego 10% 364 219 -1 123 1 714 1 174
Spadek kursu walutowego -10% -364 -219 1 123 -1 714 -1 174
Stan na 31.12.2019
Wzrost kursu walutowego 10% 337 755 -1 138 1 340 1 294
Spadek kursu walutowego -10% -337 -755 1 138 -1 340 -1 294
Wahania kursów nie mają wpływu na pozostałe dochody Spółki.
Ekspozycja na ryzyko walutowe ulega zmianom w ciągu roku w zależności od wolumenu transakcji przeprowadzanych w walucie. Niemniej powyższą analizę wrażliwości można uznać za reprezentatywną dla określenia ekspozycji Spółki na ryzyko walutowe na dzień bilansowy.
Analiza wrażliwości na ryzyko stopy procentowej
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zminimalizowaniu wahań przepływów odsetkowych z tytułu aktywów oraz zobowiązań finansowych oprocentowanych zmienną stopą procentową. Spółka jest narażona na ryzyko stopy procentowej w związku z następującymi kategoriami aktywów oraz zobowiązań finansowych:
dłużne papiery wartościowe (pozostałe aktywa finansowe),
kredyty, pożyczki, inne instrumenty dłużne,
leasing.
Charakterystykę powyższych instrumentów, w tym oprocentowanie zmienną oraz stałą stopą procentową, przedstawiono w notach nr 7.1 oraz 9.5.
Poniżej przedstawiono analizę wrażliwości wyniku finansowego w odniesieniu do potencjalnego wahania stopy procentowej w górę oraz w dół o 1 punkt procentowy. Kalkulację przeprowadzono na podstawie zmiany średniej stopy procentowej obowiązującej w okresie o (+/-) 1 punkt procentowy oraz w odniesieniu do aktywów oraz zobowiązań finansowych wrażliwych na zmianę oprocentowania tj. oprocentowanych zmienną stopą procentową.
Wyszczególnienie Wahania
stopy
Wpływ na wynik finansowy: Wpływ na pozostałe dochody całkowite:
31.12.2020 31.12.2019 31.12.2020 31.12.2019
Wzrost stopy procentowej 1% -543 -709 0 0
Spadek stopy procentowej -1% 543 709 0 0
28.2. Ryzyko kredytowe
Dla należności z tytułu dostaw i usług zastosowano uproszczoną wersję modelu zakładającą kalkulację straty dla całego życia instrumentu. Model dotyczący pozostałych aktywów zakłada dla instrumentów, dla których wzrost ryzyka kredytowego od pierwszego ujęcia nie był znaczący lub ryzyko jest niskie, ujęcie w pierwszej kolejności strat z niewykonania zobowiązania dla okresu kolejnych 12 miesięcy. Dla udzielonych pożyczek Spółka uznaje, że mają one niskie ryzyko kredytowe, jeżeli nie są przeterminowane na dzień oceny, a pożyczkobiorca potwierdził saldo wierzytelności. Spółka przyjęła, że znaczy wzrost ryzyka następuje m.in. gdy przeterminowanie płatności przekracza 60 dni. Jeśli wzrost ryzyka kredytowego był znaczny, ujmuje się straty odpowiednie dla całego życia instrumentu. Spółka przyjmuje, że niewykonanie zobowiązania następuje, gdy przeterminowanie wynosi 180 dni.
Pozycje, dla których stwierdzono niewykonanie zobowiązania przez dłużnika w rozumieniu opisanym wyżej, Spółka traktuje jako aktywa finansowe dotknięte utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe. W odniesieniu do pozycji, które zostały odpisane, Spółka podejmuje samodzielne działania windykacyjne.
Maksymalna ekspozycja Spółki na ryzyko kredytowe określana jest poprzez wartość bilansową następujących aktywów finansowych i zobowiązań pozabilansowych:
Wyszczególnienie Nota 31.12.2020 31.12.2019
Pożyczki 9B 1 295 2 346
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności finansowe
12 17 463 20 503
Pochodne instrumenty finansowe 9B 3 35
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 13 8 698 1 244
Zobowiązania warunkowe z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń 27 35 417 19 536
Ekspozycja na ryzyko kredytowe razem 62 875 43 664
Spółka w sposób ciągły monitoruje zaległości klientów oraz wierzycieli w regulowaniu płatności, analizując ryzyko kredytowe indywidualnie lub w ramach poszczególnych klas aktywów określonych ze względu na ryzyko kredytowe (wynikające np. z branży, regionu lub struktury odbiorców). Ponadto w ramach zarządzania ryzykiem kredytowym
Spółka dokonuje transakcji z kontrahentami o potwierdzonej wiarygodności. Stan epidemii pogorszył jakość należności, jednak w znaczący sposób nie wpłynął na ryzyko kredytowe.
W ocenie Zarządu Spółki powyższe aktywa finansowe, które nie są zaległe oraz objęte odpisem z tytułu utraty wartości na poszczególne dni bilansowe, uznać można za aktywa o dobrej jakości kredytowej. Z tego też względu Spółka nie ustanawiała zabezpieczeń oraz innych dodatkowych elementów poprawiających warunki kredytowania.
Analizę należności jako najistotniejszej kategorii aktywów narażonych na ryzyko kredytowe, pod kątem zalegania oraz strukturę wiekową należności zaległych nie objętych odpisem przedstawiają poniższe tabele:
Wyszczególnienie 31.12.2020 31.12.2019
Bieżące Zaległe Bieżące Zaległe
Należności krótkoterminowe:
Należności z tytułu dostaw i usług 14 947 8 326 19 876 3 821
Odpisy aktualizujące wartość należności z tytułu
dostaw i usług (-) -434 -5 394 -479 -2 720
W odniesieniu do należności z tytułu dostaw i usług, Spółka nie jest narażona na ryzyko kredytowe w związku z pojedynczym znaczącym kontrahentem lub grupą kontrahentów o podobnych cechach. W oparciu o historycznie kształtujące się tendencje zalegania z płatnościami, zaległe należności nie objęte odpisem nie wykazują znacznego pogorszenia jakości - większość z nich mieści się w przedziale do 6 miesięcy i nie zachodzą obawy co do ich ściągalności.
Ryzyko kredytowe środków pieniężnych i ich ekwiwalentów, rynkowych papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych uznawane jest za nieistotne ze względu na wysoką wiarygodność podmiotów będących stroną transakcji, do których należą przede wszystkim banki.
Odpisy z tytułu utraty wartości aktywów finansowych narażonych na ryzyko kredytowe zostały szczegółowo omówione w notach nr 9.2, 9.4 oraz 12.
28.3. Ryzyko płynności
Spółka jest narażona na ryzyko utraty płynności tj. zdolności do terminowego regulowania zobowiązań finansowych. Spółka zarządza ryzykiem płynności poprzez monitorowanie terminów płatności oraz zapotrzebowania na środki pieniężne w zakresie obsługi krótkoterminowych płatności (transakcje bieżące monitorowane w okresach tygodniowych) oraz długoterminowego zapotrzebowania na gotówkę na podstawie prognoz przepływów pieniężnych aktualizowanych w okresach miesięcznych. Zapotrzebowanie na gotówkę porównywane jest z dostępnymi źródłami pozyskania środków (w tym zwłaszcza poprzez ocenę zdolności pozyskania finansowania w postaci kredytów) oraz konfrontowane jest z inwestycjami wolnych środków. Stan epidemii nie wpłynął na ryzyko płynności. Spółka podjęła działania, dzięki którym ryzyko zostało ograniczone (zmiana finansowania zakupów importowych).
Na dzień bilansowy zobowiązania finansowe Spółki, inne niż instrumenty pochodne, mieściły się w następujących
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania
finansowe 18 48 280 534 0 0 0 48 814
Ekspozycja na ryzyko płynności
razem 71 191 4 582 32 894 5 013 0 113 680
Na dzień bilansowy przepływy z tytułu instrumentów pochodnych przedstawiają się następująco (w przypadku instrumentów pochodnych rozliczanych w kwotach brutto, osobno zaprezentowano wpływy i wydatki):
Wyszczególnienie Nota
Wyszczególnienie 31.12.2020 31.12.2019
Przyznane limity kredytowe 80 534 69 770
Wykorzystane kredyty w rachunku bieżącym 9D 3 519 18 430
Wolne limity kredytowe w rachunku bieżącym 77 016 51 340