4. Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytań prawnych:
VII.510.63.2020 z 26 października 2020 r. - stanowisko w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego dotyczącego legalności działania Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego po decyzji
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, do którego Rzecznik zgłosił udział 18 maja 2020 r.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich postępowanie w niniejszej sprawie powinno zostać umorzone na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia przez Trybunał
Konstytucyjny. Rzecznik zauważa, że pytanie prawne zostało skierowane przez podmiot niebędący sądem w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji, art. 19 ust. 1 zd. 2 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, a zatem nie została spełniona przesłanka podmiotowa
uprawniająca do skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego wynikająca z art. 193 Konstytucji RP. Zgodnie bowiem z przesłanką
podmiotową, pytanie prawne może zadać sąd w rozumieniu art. 175 Konstytucji, a więc państwowy organ władzy sądowniczej, oddzielony i niezależny od
władzy wykonawczej i ustawodawczej. Zdaniem Rzecznika Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego nie posiada tych przymiotów, a zatem nie może kierować do TK pytań prawnych.
Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego od początku swojego powstania budziła wiele zastrzeżeń, nie tylko w związku z przyznaniem jej szczególnych, odrębnych od pozostałych izb tego sądu uprawnień i przywilejów, lecz przede wszystkim wobec sposobu powołania do niej sędziów. Podkreślenia wymaga, że Sąd najwyższy przeprowadził szczegółową analizę statusu Izby
Dyscyplinarnej. Sąd Najwyższy w swoim orzeczeniu ocenił wszystkie
okoliczności związane z powstaniem Izby Dyscyplinarnej i szczegółowo wyjaśnił,
186 dlaczego izba ta nie spełnia warunków pozwalających uznać ją za sąd. Sąd Najwyższy zauważył, że w skład Izby Dyscyplinarnej wchodzą tylko nowe osoby, wybrane przez zależną od władzy wykonawczej i ustawodawczej KRS, a żaden z dotychczasowych sędziów SN nie mógł zasiadać w jej gronie. Ponadto, do izby tej zostały wybrane wyłącznie osoby, których związki z władzą
ustawodawczą albo wykonawczą są bardzo silne. Wreszcie, sąd zwrócił uwagę, że Izbie Dyscyplinarnej zagwarantowano szeroką autonomię i specjalny status jako sądu wyjątkowego, który może być utworzony jedynie na czas wojny.
Zdaniem Rzecznika powyższe argumenty jednoznacznie dowodzą, że Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego nie spełnia standardów jakie powinien spełniać niezawisły i bezstronny sąd. Podkreślenia również wymaga, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 8 kwietnia 2020 r. wydając postanowienie w przedmiocie środków tymczasowych zdecydował o
zawieszeniu stosowania przepisów ustanawiających Izbę Dyscyplinarną oraz określających jej właściwość przedmiotową. Postanowienie to dowodzi, że nie tylko na gruncie krajowym dostrzeżono brak przymiotu sądu w odniesieniu do Izby Dyscyplinarnej.
Trybunał Konstytucyjny wydał następujące orzeczenia w sprawie pytań prawnych, do których przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich:
187 VII. Wystąpienia legislacyjne
III.7043.76.2020 z 10 listopada 2020 r. - wystąpienie do Sekretarza Stanu w Ministerstwie Infrastruktury w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej oraz ustawy o
rozwiązywaniu sporów zbiorowych.
W związku ze skierowaniem do uzgodnień międzyresortowych kolejnej wersji projektu ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej oraz ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych Rzecznik Praw Obywatelskich podtrzymuje stanowisko w kwestii braku potrzeby zmiany dotychczasowego brzmienia art. 19 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (dalej jako:
ustawa zmieniająca), przewidzianej w art. 2.
Przepis art. 2 ustawy zmieniającej przewiduje zmianę art. 19 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, polegającą na dodaniu do tego artykułu nowego ust. 1a, zgodnie z którym niedopuszczalne będzie zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych przez kontrolerów ruchu lotniczego, informatorów służby informacji powietrznej i personel techniczny, zatrudnionych w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. Przepis ten zatem wyraźnie określa konkretne kategorie pracowników zatrudnionych w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, którzy nie mogą strajkować.
Rzecznik podziela stanowisko, że na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o rozwiazywaniu sporów zbiorowych możliwe jest wyprowadzenie zakazu organizowania strajków przez kontrolerów ruchu lotniczego. W piśmiennictwie wskazuje się jednak, że omawiana regulacja ustawowa nie zawiera rozwiązania stwarzającego podstawy do określenia legalnego sposobu korzystania przez pracowników z prawa do strajków, co powoduje trudność w zakresie oceny zarządzeń pracodawców o ograniczeniu korzystania z pracowniczego prawa do strajku z uwagi na przyczyny wymienione w art. 19 ust. 1.
Na tle regulacji przyjętej w art. 19 ust. 1 ustawy o rozwiazywaniu sporów zbiorowych pojawiają się na przykład problemy z dopuszczalnością
zaprzestania pracy przez lekarzy i inny personel medyczny. Podobne problemy z oceną skutku strajku dla życia i zdrowia obywateli występują w przypadku innych grup pracowniczych objętych regulacją art. 19 ust.1 przy wykładni pojęcia zagrożenia bezpieczeństwa państwa.
Projektowany art. 19 ust. 1a ustawy o rozwiazywaniu sporów zbiorowych wprowadza ograniczenie prawa do strajku o charakterze podmiotowym. Tak sformułowane ograniczenie traci selektywny charakter i nie pozwala zachować prawa do strajku przez takich pracowników świadczących pracę na
stanowiskach, urządzeniach lub instalacjach, z którymi nie wiąże się
szczególna odpowiedzialność za życie i zdrowie ludzi bądź bezpieczeństwo państwa. Przepis ten pozbawia prawa do strajku wszystkich pracowników zatrudnionych w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej na stanowiskach kontrolerów ruchu lotniczego i informatorów służby informacji powietrznej, a
188 także wchodzących w skład personelu technicznego. Nieodzowne jest przy tym doprecyzowanie, jakie grupy pracowników Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej miałyby wchodzić w skład personelu technicznego objętego zakazem strajku.
Rzecznik zauważył także, że projektodawcy nie przedstawiają w
uzasadnieniu żadnych informacji na temat oceny tak radykalnego ograniczenia prawa do strajku pod kątem zgodności z art. 59 ust. 3 w związku z art. 59 ust. 4 Konstytucji. Brak też informacji, jak wygląda kwestia regulacji prawa do strajku kontrolerów ruchu lotniczego, informatorów służby informacji powietrznej oraz pracowników wchodzących w skład personelu technicznego w innych krajach, w szczególności w krajach członkowskich OECD/UE.
XI.070.7.2020 z 13 listopada 2020 r. - wystąpienie do Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie projektu
rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów.
Rzecznik Praw Obywatelskich podziela stanowisko w zakresie potrzeby wprowadzenia zmian odnoszących się do dostępności egzaminów na biegłego rewidenta dla osób z niepełnosprawnościami. RPO zauważa również, że kierunek zmian we wskazanym rozporządzeniu jest zgodny z celem zawartym w art. 24 ust. 5 Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, zgodnie z którym na organach państwa ciąży obowiązek zapewnienia, że osoby z
niepełnosprawnościami będą miały dostęp do powszechnego szkolnictwa wyższego, szkolenia zawodowego, kształcenia dorosłych i możliwości uczenia się przez całe życie, bez dyskryminacji i na zasadzie równości z innymi
osobami i w tym celu zostaną zapewnione racjonalne usprawnienia.
Rzecznik zwrócił uwagę, że jednym z podstawowych problemów w obszarze ochrony praw osób z niepełnosprawnościami, świadczącym o ich systemowej dyskryminacji, jest odmawianie tym osobom możliwości
dokonywania wyborów oraz sprawowania kontroli nad własnym życiem. Tak rozumiana niezależność osoby z niepełnosprawnościami nie oznacza zdolności do wykonywania samodzielnie każdej czynności, ale odnosi się do braku
kontroli ze strony innych osób, które za nią dokonują wyborów i decydują o stylu jej życia. Ma to istotne znaczenie, bowiem do dnia dzisiejszego powszechnie uważa się, że osoby z niepełnosprawnościami nie są w stanie żyć samodzielnie wśród innych ludzi. Dlatego też niezbędne jest wdrożenie takich racjonalnych usprawnień, aby każdy mógł swobodnie podejmować decyzje i realizować swoje ambicje, również w życiu zawodowym.
Zaproponowane rozwiązanie w zakresie wydłużenia czasu trwania egzaminu na wniosek kandydata na biegłego rewidenta wydaje się
rozwiązaniem słusznym i zgodnym z oczekiwaniem środowiska osób z niepełnosprawnościami. Należy jednak odnieść się do wprowadzonych
wcześniej racjonalnych usprawnień w zakresie dostępu do zawodu adwokata,
189 radcy prawnego oraz notariusza. Porównanie zaproponowanych rozwiązań z wcześniej przyjętymi nasuwa kilka wątpliwości.
Rzecznik wskazał np., że w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania egzaminu radcowskiego została wprowadzona możliwość rozwiązywania zadań egzaminu odręcznie lub przy użyciu własnego sprzętu komputerowego. W przypadku rozwiązywania zadań egzaminu z wykorzystaniem własnego sprzętu komputerowego
Przewodniczący komisji egzaminacyjnej lub jego zastępca informuje zdających o wymogach technicznych dotyczących przygotowania i przeprowadzenia egzaminu radcowskiego oraz o sposobie użycia tego sprzętu przy
rozwiązywaniu zadań z egzaminu radcowskiego, uniemożliwiającego przekaz lub odbiór informacji, przez zamieszczenie ogłoszenia na stronach
internetowych poszczególnych okręgowych izb radców prawnych lub pisemnie.
W ocenie Rzecznika istnieje możliwość wprowadzenia podobnej regulacji w omawianym rozporządzeniu. Wskazane rozwiązanie pozwala również na wykorzystanie sprzętu komputerowego już przystosowanego do potrzeb osoby z niepełnosprawnością, co ograniczyłoby wydatki związane z zakupem
odpowiedniego oprogramowania.
Ponadto, Rzecznik zauważył, że projektowane rozwiązania nie zostały skierowane do konsultacji osób bezpośrednio zainteresowanych, ani
przedstawicieli organizacji pozarządowych reprezentujących środowisko osób z niepełnosprawnościami. Wskazana regulacja jest kierowana przede wszystkich do przyszłych kandydatów – osób z niepełnosprawnościami, tym samym trudno uznać za właściwe, aby planowane rozwiązania powstały bez znaczącego udziału organizacji reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami.
Powyższy projekt nie został również skierowany do Pełnomocnika Rządu ds.
Osób Niepełnosprawnych.
Mając powyższe na uwadze, Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o analizę przedstawionych uwag oraz uwzględnienie ww. propozycji w dalszych pracach.
VII.534.50.2020 z 1 grudnia 2020 r. - wystąpienie do
Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy — Prawo o aktach stanu cywilnego.
Celem projektowanej ustawy jest uproszczenie procedur
administracyjnych związanych z załatwieniem przez obywateli spraw z zakresu:
nadania numeru PESEL, obowiązku meldunkowego (zameldowania na pobyt stały lub czasowy), uzyskania dokumentu paszportowego, uzyskania dowodu osobistego, w odniesieniu do osób, które nie posiadają nadanego numeru PESEL i urodziły się poza granicami kraju. Projektowane przepisy zakładają, że organ gminy oraz organ paszportowy, w celu realizacji zadań określonych w ustawie o ewidencji ludności oraz w ustawie o dowodach osobistych, będą
190 posiadały dostęp do danych zawartych w rejestrze stanu cywilnego w zakresie przewidzianym dla odpisów skróconych aktów stanu cywilnego.
Obecnie w związku z brakiem dostępu do wskazanego systemu przez organy gminy i organy paszportowe, obywatele samodzielnie muszą wystąpić o odpis aktu urodzenia potrzebny we wskazanych procedurach celem
potwierdzenia danych. Następnie urzędnicy korzystając z odpisów
mechanicznie powielają dane znajdujące się już w rejestrze stanu cywilnego, przenosząc je do kolejnych rejestrów, co zwiększa ryzyko błędów w danych obywateli. Projektowane przepisy w pełni realizują konieczność optymalizacji procedur administracyjnych dzięki wykorzystaniu danych zawartych w
rejestrach publicznych.
Rozwiązanie powyższe w znaczący sposób zwiększy wydajność
administracji publicznej. Skróci się bowiem czas realizacji sprawy, a tym samym czas wizyty obywatela w urzędzie. Skrócenie czasu realizacji sprawy zmniejszy także koszty funkcjonowania administracji. Poprawie ulegnie jakość danych osobowych poprzez wyeliminowanie możliwości pomyłki przy ręcznym przepisywaniu danych.
Wejście w życie projektowanych przepisów spowoduje również, że
obywatel, który nie będzie posiadał nadanego numeru PESEL i będzie załatwiał sprawę z zakresu przepisów ustawy o ewidencji ludności, ustawy o dowodach osobistych albo ustawy o dokumentach paszportowych nie będzie musiał uprzednio uzyskać z urzędu stanu cywilnego odpisu aktu stanu cywilnego. W ten sposób znacząco obniżą się koszty funkcjonowania administracji publicznej poprzez wyeliminowanie kosztów związanych z wydaniem przez urząd stanu cywilnego odpisu aktu stanu cywilnego. Mając na względzie postanowienia art.
2 oraz art. 7 Konstytucji oraz uregulowane na gruncie europejskim prawo do dobrej administracji, wskazaną nowelizację należy ocenić pozytywnie.
II.513.1.2016 z 3 grudnia 2020 r. - wystąpienie do Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich projekt rozwiązań
ustawodawczych w tym w przedmiocie ustanowienia prawa do odszkodowania i zadośćuczynienia za oczywiście niesłuszne postawienie zarzutów oraz
oczywiście niesłuszne oskarżenie, a także w przedmiocie przywrócenia długości okresu przedawnienia roszczeń opisanych w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego - do trzech lat w pełni odpowiada intencjom zawartym w propozycjach RPO przesłanych w piśmie do senackiej komisji ustawodawczej z dnia 10 lipca 2020 roku. W przekonaniu Rzecznika oparcie odpowiedzialności na zasadzie słuszności jest korzystne dla obywateli, gdyż nie będą musieli - dla wszczęcia postępowania odszkodowawczego - uzyskiwać żadnego prejudykatu, a tym bardziej wskazywać konkretnej osoby działającej w strukturach władzy publicznej, która była bezpośrednim sprawcą danej szkody.
191 Motywem uzasadniającym wprowadzenie odpowiedzialności
odszkodowawczej za oczywiście niesłuszne postawienie zarzutów oraz oczywiście niesłuszne oskarżenie powinna być szeroko rozumiana
sprawiedliwość. Proponowane rozwiązanie, oprócz spełnienia podstawowej funkcji kompensacyjnej, spełniać będzie także funkcję
prewencyjno-wychowawczą, gdyż organy państwa przed postawieniem jednostki w stan oskarżenia, będą zobowiązane zważyć, czy ewentualnym następstwem takiego postąpienia nie będzie konieczność poniesienia odpowiedzialności
odszkodowawczej.
Rzecznik pozytywnie ocenił proponowane zmiany: w art. 552 § 1 k.p.k.
wyrazów „Oskarżonemu, który” na wyrazy „Temu, kto”, w art. 553 § 3 k.p.k., gdzie wyraz „oskarżonego” zastąpiono wyrazem „poszkodowanego” oraz w art.
553a, gdzie wyraz „oskarżonemu” zastąpiono wyrazem „poszkodowanego”, gdyż wnioskodawca w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie nie jest oskarżonym, a tym samym obecnie obowiązujące przepisy w sposób niewłaściwy przypisują mu ten status procesowy.
Jeśli chodzi o modyfikacje proponowane w art. 552 k.p.k., rozważenia wymaga, czy zasadne nie będzie wprowadzenie odrębnych rozwiązań dotyczących sytuacji wniesienia aktu oskarżenia przez pokrzywdzonego na podstawie art. 55 § 1 k.p.k. (subsydiarny akt oskarżenia) lub art. 59 § 1 k.p.k.
(prywatny akt oskarżenia).
Alternatywą dla proponowanego rozwiązania jest wyłączenie prywatnego oskarżenia spod zakresu art. 552 k.p.k. Za rozwiązaniem tym przemawia fakt, że co do zasady przestępstwa ścigane w trybie prywatnoskargowym nie mają wielkiego ciężaru gatunkowego i są zagrożone relatywnie niską sankcją.
Ryzyko, że osoba niesłusznie oskarżona poniesie szkodę lub krzywdę jest zatem zmniejszone. Z drugiej zaś strony, ewentualne wprowadzenie możliwości przyznania odszkodowania lub zadośćuczynienia z jednoczesnym regresem Skarbu Państwa względem oskarżyciela prywatnego mogłaby stanowić dla pokrzywdzonych przestępstwem ściganym w trybie prywatnoskargowym dodatkowy element zniechęcający do dochodzenia ich słusznych praw.
Następnie Rzecznik zasugerował konkretne zmiany treści m.in.: art. 553
§ 1 k.p.k., art. 554 § 1 k.p.k., art. 555 k.p.k. Natomiast w art. 556 § 1 k.p.k.
zaproponował, oprócz zastąpienia wyrazu „oskarżonego” wyrazem
„poszkodowanego”, dokonać także materialnej zmiany w ten sposób, że w § 1 znalazłoby się także odwołanie do niewątpliwie niesłusznego, postawienia zarzutów lub oskarżenia. Proponowana zmiana sprawi, że wniesione roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za oczywiście niesłuszne postawienie zarzutów oraz oczywiście niesłuszne oskarżenie stanie się
roszczeniem podlegającym dziedziczeniu, podobnie jak inne roszczenia z rozdz.
58 k.p.k.
Zmiany w art. 557 § 1 oraz 558 k.p.k. Rzecznik ocenił jako w pełni prawidłowe pod względem merytorycznym, jak i pod względem techniki
192 legislacyjnej. Zdaniem RPO ograniczenie regresu Skarbu Państwa tylko do bezprawnych działań, których wynikiem stało się niesłuszne skazanie,
zastosowanie środka zabezpieczającego, niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie, zatrzymanie, przedstawienie zarzutów i oskarżenie, w należyty sposób chroni osoby, w tym funkcjonariuszy publicznych działających na podstawie i w granicach przyznanych im uprawnień.
IV.512.178.2020 z 8 grudnia 2020 r. - wystąpienie do
Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu RP w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego.
Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że przedstawiony projekt dodaje w Kodeksie postępowania cywilnego regulację w przedmiocie egzekucji przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo (art. 8291 -8295 ). W obecnym stanie prawnym kwestia ta unormowana jest w wydanym na podstawie art. 830 k.p.c. rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lipca 2017 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika
prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji (dalej jako:
rozporządzenie z 2017 r.). Proponowane przez projektodawców przeniesienie przedmiotowej regulacji z aktu wykonawczego, czemu nie towarzyszą zmiany zakresu przedmiotów podlegających wyłączeniu, ani – co do zasady –
szczegółowych uregulowań dotyczących tej egzekucji, zawartych w rozporządzeniu z 2017 r., nie budzi wątpliwości prawnych.
W opinii Rzecznika przedstawiony projekt zmierza do uporządkowania systemu prawnego, stanowiąc słuszne rozwiązanie – zarówno w świetle art. 92 ust. 1 Konstytucji i wskazanych w uzasadnieniu projektu wątpliwości co do sposobu sformułowania upoważnienia ustawowego w art. 830 k.p.c., jak i konieczności zapewnienia gwarancji realizacji konstytucyjnych praw podstawowych jednostki.
XI.812.10.2020 z 29 grudnia 2020 r. - wystąpienie do Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w sprawie dyrektywy o
audiowizualnych usługach medialnych.
Do konsultacji publicznych został przekazany projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii (dalej jako: projekt ustawy). Wskazany projekt ma na celu implementację dyrektywy 2018/1808 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 listopada 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o
audiowizualnych usługach medialnych) ze względu na zmianę sytuacji na rynku.
Dyrektywa ta powinna być implementowana do prawa krajowego do dnia 20 września 2020 r., jednak do dziś toczą się nad nią prace.
193 Rzecznik Praw Obywatelskich - odpowiedzialny także za monitorowanie wdrażania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych – wielokrotnie zwracał uwagę na sytuację osób z niepełnosprawnościami, w tym osób
głuchych i niedosłyszących. Rzecznik przypomniał, że art. 32 ust. 2 Konstytucji stanowi, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym,
społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Obecnie, zgodnie z art. 18a ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji (dalej jako: u.r.t.), nadawcy
programów telewizyjnych są obowiązani do zapewniania dostępności audycji dla osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu wzroku oraz osób niepełnosprawnych z powodu dysfunkcji narządu słuchu, przez wprowadzanie udogodnień dla osób niepełnosprawnych, tak aby co najmniej 50% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, posiadało takie udogodnienia. Wskazane wymagania dotyczą wszelkich udogodnień, zarówno tłumaczenia na polski język migowy, napisy dla niesłyszących, jak i audiodeskrypcję. Nadawcy są obowiązani do informowania odbiorców o terminie, czasie emisji i czasie trwania audycji zawierającej udogodnienia dla osób niepełnosprawnych oraz rodzaju tych udogodnień.
Rzecznik wskazał, że zgodnie z motywem 22 dyrektywy państwa
członkowskie powinny bez nieuzasadnionej zwłoki zapewnić, by dostawcy usług medialnych podlegający ich jurysdykcji aktywnie poszukiwali sposobów
udostępniania treści osobom z niepełnosprawnościami, w szczególności z dysfunkcją wzroku lub słuchu.
Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych przewiduje też wprowadzenie obowiązków w zakresie dostępności audiowizualnych usług medialnych w sytuacjach nadzwyczajnych. Zgodnie z art. 7 ust. 5 dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych, informacje o charakterze
nadzwyczajnym, w tym publiczne komunikaty i ogłoszenia w sytuacji klęski żywiołowej, podawane do wiadomości publicznej za pomocą audiowizualnych usług medialnych będą przekazywane w sposób dostępny dla osób z
niepełnosprawnościami.
Niestety, w udostępnionym projekcie ustawy nie została przygotowana specjalna regulacja odnosząca się wyłącznie do informacji o charakterze nadzwyczajnym, w tym publicznych komunikatów i ogłoszeń w sytuacji klęski żywiołowej, podawanych do wiadomości publicznej za pomocą audiowizualnych usług medialnych. Trwająca pandemia COVID-19 niewątpliwie stanowi sytuację nadzwyczajną. Stopniowo wprowadzane i znoszone są liczne obostrzenia, co wpływa na wszystkie dziedziny życia. W tej sytuacji należy wyeliminować wątpliwości co do kwalifikowania sytuacji spowodowanej pandemią jako nadzwyczajnej poprzez zdefiniowanie tego pojęcia z uwzględnieniem pojęć stosowanych w rozdziale XI Konstytucji.
Proponowany projekt nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji zakłada nałożenie na dostawców audiowizualnych usług na żądanie procentowego udziału w katalogu audycji z udogodnieniami, z zastosowaniem niskiego progu
194 wyjściowego i dwu-trzyletnich okresów zwiększania tego poziomu. Taki sposób regulacji sprawia, że nie istnieje obowiązek, aby wszystkie istotne informacje były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z powodu dysfunkcji narządu słuchu bądź wzroku. Zdaniem Rzecznika należałoby wyodrębnić regulację dotyczącą komunikatów i informacji o charakterze nadzwyczajnym, aby zapewnić maksymalnie możliwą ich dostępność. Zapewnienie dostępności informacji dla osób głuchych i słabosłyszących, w tym zadbanie o odpowiednią jakość tłumaczeń na język migowy z pewnością wpisuje się w realizację
interesu publicznego oraz prawa do pozyskiwania informacji na zasadzie równości z innymi osobami.
Rzecznik zauważył ponadto, że wymagania wobec audycji i innych przekazów zostały określone art. 18 ust. 1 u.r.t. W świetle projektowanej
nowelizacji wskazanego artykułu nie mogą one zawierać treści nawołujących do nienawiści lub przemocy lub dyskryminujących ze względu na rasę,
nowelizacji wskazanego artykułu nie mogą one zawierać treści nawołujących do nienawiści lub przemocy lub dyskryminujących ze względu na rasę,