Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 12 ust. 1 ustawy z 6 stycz-nia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka mam przyjem-ność przedstawić informację o działalności rzecznika praw dziecka w 2014 r. wraz z uwagami o stanie prze-strzegania praw dziecka.
Podsumowując kolejny rok trudnej i wytężonej pracy na rzecz poprawy stanu przestrzegania praw dziecka w Polsce, z satysfakcją muszę przyznać, że w 2014 r. w polskim prawodawstwie dokonało się wie-le pozytywnych zmian, o które apelował bądź które pośrednio inicjował rzecznik praw dziecka. Zanim jednak przejdę do omówienia poszczególnych obsza-rów działalności rzecznika praw dziecka oraz poin-formuję Wysoką Izbę o obszarach ochrony praw dzie-cka wymagających niezwłocznego podjęcia działań ze strony państwa, jak również krótkiego podsumo-wania zmian, o które apelował rzecznik, proszę po-zwolić mi na syntetyczne podsumowanie statystycz-ne działalności w 2014 r.
Łącznie w 2014 r. rzecznik praw dziecka podjął się 48 818 spraw, z czego 4816 dotyczyło prawa do życia i ochrony zdrowia, 23 716 – prawa do wychowa-nia w rodzinie, 1980 – prawa do godziwych warun-ków socjalnych, 10 602 sprawy dotyczyły prawa do nauki, 5662 – sprawy prawa do ochrony przed prze-mocą, okrucieństwem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem. Rzecznik praw
dzie-314 Informacja o działalności rzecznika praw dziecka za rok 2014 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka
cka ogółem skierował w 2014 r. 97 wystąpień gene-ralnych, zwracając się do poszczególnych organów państwa czy instytucji o podjęcie działań na rzecz dzieci. Na prawach przysługujących prokuratorowi rzecznik brał udział w 334 postępowaniach przed sądami, przeprowadził 194 badania sprawy na miej-scu, tzn. kontrole, w ramach upowszechniania praw dziecka, osobiście lub przez swoich przedstawicieli.
Rzecznik praw dziecka spotkał się z 70 tys. dzieci, a 225 wydarzeń zostało objętych honorowym patro-natem rzecznika praw dziecka.
Porównując dane zawarte w informacji rzecznika za 2013 r., można stwierdzić, że proces dotyczący licz-by spraw wpływających do rzecznika uległ pewnej stabilizacji. Wskutek sukcesywnego zwiększania kompetencji rzecznika oraz intensywnych działań dających wymiar realnej pomocy udzielanej dzieciom lawinowo rosnący od 2008 r. napływ zgłoszeń osiąg-nął dzisiaj pewien constans.
Jeżeli chodzi o poszczególne kategorie spraw, któ-rych podjął się rzecznik praw dziecka, w zakresie zabezpieczenia prawa do życia i ochrony zdrowia do-tyczyły one w szczególności dostępności lekarzy spe-cjalistów, kosztów leczenia, przestrzegania praw małoletnich pacjentów, organizacji opieki zdrowotnej nad populacją wieku rozwojowego, organizacji i funk-cjonowania placówek służby zdrowia, błędów lekar-skich i dochodzenia roszczeń związanych z udziela-niem świadczeń zdrowotnych, dokumentacji medycz-nej, monitorowania losów dziecka, szczepień, dzieci poszkodowanych w wypadkach oraz bezpieczeństwa na placach zabaw.
Tradycyjnie od wielu lat największa liczba spraw miała związek z prawem dziecka do wychowania w rodzinie. Podejmując czynności, rzecznik występo-wał do organów i instytucji o podjęcie działań lub udzielenie informacji w sprawach dotyczących m.in.
postępowania o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, prawa dzie-cka do wychowania i kontaktów z obojgiem rodziców, kwalifikowania kandydatów na rodziny zastępcze, nadzoru nad rodzinami zastępczymi, procedury wy-słuchania małoletnich, wykonywania orzeczeń w za-kresie umieszczania małoletnich w pieczy zastępczej, funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowaw-czych oraz ich współdziałania z innymi instytucjami na rzecz powrotu dziecka do środowiska rodzinnego, zapewnienia właściwej opieki wychowankom placó-wek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyj-nych, skreślania wychowanków młodzieżowych ośrod-ków wychowawczych z list podopiecznych placówek opiekuńczo-wychowawczych, kontaktów i współpracy z rodziną biologiczną małoletnich umieszczonych w placówkach, stosowania niewłaściwych kar w pla-cówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz uprowa-dzeń rodzicielskich, jak również małoletnich cudzo-ziemców przebywających na terytorium Rzeczypo-spolitej Polskiej.
Z zakresu ochrony prawa dziecka do godziwych warunków socjalnych sprawy dotyczyły głównie rent rodzinnych, świadczeń z pomocy społecznej, orzeczeń dotyczących niepełnosprawności, świadczeń rodzin-nych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, prob-lemów mieszkaniowych, w tym eksmisji, oraz ochro-ny majątku dzieci.
Dużą grupę stanowiły sprawy związane z ochroną prawa dziecka do nauki. Dotyczyły one przede wszyst-kim dowożenia dzieci do szkół i przedszkoli, w tym dzieci z niepełnosprawnościami, funkcjonowania w szkołach rady rodziców, konfliktów związanych z zachowaniem uczniów oraz współpracy szkoły z rodzicami, likwidacji lub reorganizacji szkół, orga-nizacji uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicz-nej oraz związapsychologiczno-pedagogicz-nej z tym realizacji orzeczeń o potrze-bie kształcenia specjalnego, rekrutacji dzieci do szkół i przedszkoli, reorganizacji oddziałów i liczebności dzieci w oddziałach przedszkolnych i szkolnych, po-bytu w żłobku, nierównego traktowania dzieci, dzienników elektronicznych w szkołach, zasad korzy-stania z telefonów komórkowych w szkołach, odro-czenia obowiązku szkolnego sześciolatków, komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli oraz wypoczynku dzieci i młodzieży.
Kolejna duża grupa spraw to sprawy zakwalifiko-wane jako związane z prawem do ochrony przed prze-mocą, okrucieństwem, wyzyskiem oraz innym złym traktowaniem. Dotyczyły one przede wszystkim prze-mocy rówieśniczej, przeprze-mocy seksualnej, zaniedby-wania i przemocy w środowisku domowym, przemo-cy wobec dzieci w szkołach, przedszkolach, żłobkach oraz innych formach opieki, przemocy w rodzinnych i instytucjonalnych formach pieczy zastępczej, prze-mocy w placówkach o charakterze wychowawczym, socjoterapeutycznym i resocjalizacyjnym, narusza-nia prawa do prywatności, rozpowszechnarusza-nianarusza-nia w me-diach, w tym w Internecie, treści zakłócających pra-widłowy rozwój dziecka, wykorzystywania dzieci do żebractwa oraz ochrony dzieci przed treściami nie-dostosowanymi do ich rozwoju psychofizycznego oraz przemocy instytucjonalnej.
Ponieważ informacja za 2014 r. jest bardzo obszer-na, pozwolicie państwo, że nie będę odnosił się do wszystkich aspektów działalności rzecznika szczegó-łowo w niej opisanych. W dalszej części chciałbym zwrócić uwagę na obszary, które wymagają nie-zwłocznego podjęcia działań na rzecz poprawy stanu przestrzegania praw dziecka. Szczegółowy opis po-stulatów rzecznika został zawarty w części „Uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka”.
W obszarze prawa dziecka do życia i zdrowia na-leży wskazać m.in. na konieczność corocznego bada-nia dziecka przez lekarza pediatrę, niedoszacowanie świadczeń pediatrycznych i stomatologicznych dla dzieci, niewystarczającą dostępność do lekarzy spe-cjalistów, jakość świadczeń medycznych udzielanych dzieciom, problem nadwagi i otyłości, jakość świad-czeń i dostępność do opieki psychiatrycznej, niedo-stateczne działania podejmowane na rzecz poprawy Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak
315
Informacja o działalności rzecznika praw dziecka za rok 2014 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka
stanu uzębienia dzieci, niedostateczną opiekę zdro-wotną w przedszkolach i szkołach, używanie przez młodzież leków w celach niemedycznych, problem szczepień ochronnych u dzieci, konieczność monito-rowania sytuacji dziecka, konieczność prowadzenia książeczki zdrowia dziecka – to zostało uchwalone w ostatnim czasie w Sejmie, za co bardzo dziękuję, ale przed nami jeszcze decyzja Senatu – oraz problem dostępności dzieci do produktów leczniczych.
Wskazując na prawo do wychowania w rodzinie, należy zwrócić uwagę m.in. na konieczność podno-szenia kompetencji rodzicielskich, zagwarantowanie nieletnim matkom możliwości wychowywania cka, nieprawidłowości w umieszczaniu małych dzie-ci w instytucjonalnej pieczy zastępczej, niski odsetek adopcji dzieci z niepełnosprawnością, ograniczanie dzieciom przebywającym poza rodziną biologiczną kontaktów z bliskimi, nieprawidłowe funkcjonowa-nie sądownictwa rodzinnego, w tym przewlekłość postępowań sądowych, nieskuteczność postępowań wykonawczych, nieskuteczność postępowań o egze-kucję kontaktu dziecka z rodzicem, konieczność za-gwarantowania prawa dziecka do wychowania przez oboje rodziców – tutaj też decyzja w sprawie noweli-zacji, szczególnie art. 58, została podjęta, za co rów-nież dziękuję – konieczność uregulowania problemu tzw. porwań rodzicielskich, niską świadomość rodzi-ców co do konsekwencji uprowadzenia dziecka za granicę oraz konieczność uregulowania tzw. adopcji ze wskazaniem.
W obszarze prawa dziecka do godziwych warun-ków socjalnych należy zwrócić uwagę na bardzo ni-ską skuteczność egzekwowania świadczeń alimenta-cyjnych, występujące ubóstwo dzieci, ograniczony dostęp do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, skutki emigracji zarobkowej rodziców, brak zabezpie-czenia potrzeb mieszkaniowych rodzin z dziećmi, ko-nieczność pomocy dla dzieci z niepełnosprawnościami, w tym podjęcie działań na rzecz likwidacji barier ar-chitektonicznych, brak tymczasowych schronień dla rodzin z dziećmi oraz brak zintegrowanego systemu bezpłatnej pomocy prawnej – wiem, że tutaj też zo-stała podjęta decyzja, która obejmuje swoim zasię-giem także dzieci, bo tam są ujęte osoby do 24. roku życia, dzieci w tej grupie się znajdują, a więc będą mogły skorzystać z bezpłatnej pomocy.
Oceniając stan przestrzegania prawa dziecka do nauki, szczególną uwagę należy zwrócić na niewy-starczającą dostępność do opieki żłobkowej i przed-szkolnej, stosowanie kar naruszających godność dzie-cka, konieczność polepszenia opieki nad dziećmi z niepełnosprawnościami i przewlekle chorymi w pla-cówkach oświatowych, konieczność zagwarantowa-nia zdrowego żywiezagwarantowa-nia dzieci w żłobkach, przedszko-lach i szkołach – tu też została podjęta decyzja, o którą od 2011 r. zabiegał rzecznik, wszystkie postu-laty zostały zapisane w ustawie o żywności i żywie-niu, też za to dziękuję – konieczność poprawy jakości
nadzoru dyrektorów nad pracą placówek oświato-wych, organizację pomocy psychologiczno-pedago-gicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach, ja-kość pracy młodzieżowych ośrodków wychowaw-czych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych, brak spójno-ści działań wychowawczych w szkołach, finansowa-nie zaspokajania potrzeb dzieci z finansowa- niepełnosprawnoś-ciami, współpracę szkoły z rodzicami i opiekunami dziecka, dowóz dzieci do szkół i przedszkoli, prawo dzieci z niepełnosprawnością do wypoczynku, do-stępność dla dzieci z niepełnosprawnością do nowych technologii edukacyjnych oraz dostęp do dóbr kultu-ry dla dzieci z niepełnosprawnością, realizację obo-wiązków dotyczących udogodnień w programach telewizyjnych dla osób z niepełnosprawnościami oraz niski poziom edukacji prawnej.
Wytyczając obszary wymagające poprawy stanu przestrzegania praw dziecka do ochrony przed prze-mocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem, na-leży zwrócić szczególną uwagę na stosowanie kar cielesnych wobec dzieci, konieczność reagowania na przemoc wobec dzieci, powoływanie się na tzw. poza-ustawowy kontratyp karcenia dzieci, zapobieganie przypadkom seksualnego wykorzystywania dzieci i zwalczanie tego zjawiska, reprezentację dziecka w postępowaniu karnym, konieczność wyszczegól-nienia osoby dziecka i jego płci w statystykach doty-czących przemocy, konieczność monitorowania funk-cjonowania ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, orzekanie środków karnych i probacyj-nych w celu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, udział służb medycznych w rozpoznawaniu przemocy wśród dzieci, przemoc wobec dzieci ze strony opieku-nów i nauczycieli, jednolite zasady kwalifikacji na-uczycieli, rozszerzenie katalogu przypadków wyłą-czających instytucję zatarcia skazania, ochronę dzie-ci przed niedostosowanymi treśdzie-ciami rozpowszech-nianymi w kinach, uprzedmiatawianie dziecka w prze-strzeni publicznej, postępowanie dyscyplinarne dla nauczycieli oraz treść wokand sądowych.
W 2014 r. były również prowadzone szeroko za-krojone działania rzecznika praw dziecka mające na celu upowszechnianie praw dziecka. Chciałbym zwró-cić uwagę na dwa istotne elementy tej aktywności, oprócz wielu spotkań z dziećmi i ich rodzicami i pro-wadzenia działań włączających instytucje i organi-zacje do pracy na rzecz promocji praw dziecka, mia-nowicie na dwie ogólnopolskie kampanie społeczne, które były odpowiedzią na najbardziej ważkie prob-lemy dotyczące sytuacji dzieci. Są to te same proble-my, o których rozmawialiśmy rok temu podczas przedstawiania informacji rzecznika.
Dla lepszego społecznego zrozumienia praktycz-nego wymiaru kształtowania relacji rodzice – dziecko w kontekście ochrony prawa dziecka do bliskiej rela-cji z każdym z rodziców w sytuarela-cji ich rozstania rzecznik przeprowadził ogólnopolską kampanię spo-Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak
316 Informacja o działalności rzecznika praw dziecka za rok 2014 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka
łeczną pt. „Jestem mamy i taty”. Celem przedsię-wzięcia było zwrócenie uwagi społeczeństwa na prob-lem angażowania dziecka w sprawy rozwodowe ro-dziców oraz wikłania go w konflikt lojalnościowy, bowiem z perspektywy dziecka największym proble-mem podczas rozwodu rodziców są towarzyszące mu destrukcyjne zachowania osób dorosłych. Skłóceni rodzice czy opiekunowie nie przebierają w środkach walki między sobą. Dziecko mimowolnie staje się uczestnikiem wielu sytuacji, które poważnie naru-szają jego poczucie bezpieczeństwa. W rezultacie cha-os spowodowany rozstaniem sprawia, że prawa dzie-cka schodzą na plan dalszy.
Kampania bazowała na dwóch różnych odsłonach pokazujących problem wikłania dziecka w konflikt okołorozwodowy rodziców w odmienny sposób. Pierw-sza promowana była spotem utrzymanym w jasnej kolorystyce, który przekazywał informacje o prawie dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców. W war-stwie tekstowej wykorzystano grę słów, wskazują-cych na podobieństwo dziecka do każdego z rodziców:
Nos mam po tacie, a piegi po mamie. A tak naprawdę, czy się to komuś podoba, czy nie, zawsze, ale to za-wsze jestem mamy i taty.
W drugiej odsłonie w spocie o silnym zabarwieniu emocjonalnym wystąpiły dzieci mówiące wprost do kamery: Ranisz mnie, kiedy szydzisz z mojego taty, niszczysz mnie, kiedy każesz mi wybierać. Cierpię, kiedy obrażasz moją mamę, niszczysz mnie, kiedy każesz mi wybierać.
Kampania nakierowana była przede wszystkim na zmianę postaw rodziców i uwrażliwienie ich na podmiotowość dziecka w sytuacji rozpadu rodziny.
Kampania rzecznika praw dziecka „Jestem mamy i taty” nagrodzona została prestiżowym tytułem kampanii społecznej roku 2014 w kategorii kampanii instytucji publicznych.
Kolejną ważną ogólnopolską kampanią społeczną rzecznika była zainaugurowana w 2014 r. kampania
„Bicie uczy, ale tylko złych rzeczy”. Asumptem do podjęcia działań uświadamiających na rzecz przeciw-działania przemocy wobec dzieci były badania prze-prowadzone przez TNS OBOP na zlecenie rzecznika praw dziecka, które pokazały, że nadal zbyt duża część Polaków nie widzi nic złego w stosowaniu kary cielesnej jako metody wychowawczej. Aprobatę dla takiego wychowania wciąż deklaruje 61% polskiego społeczeństwa, tj. o 17% mniej niż przed wprowadze-niem zakazu bicia dzieci, a prawie 33% dorosłych uważa, że bicie jeszcze nikomu nie zaszkodziło. Ba-dania pokazują także, że zaledwie 1/3 Polaków wie o istnieniu w Polsce zakazu stosowania kar cieles-nych w wychowaniu.
Dokonując oceny stanu przestrzegania praw dzie-cka w Polsce, należy zwrócić uwagę na zrealizowane postulaty rzecznika praw dziecka w zakresie lepszej ochrony praw najmłodszych obywateli. Niewątpliwie pełniejszej ochronie realizacji prawa dziecka do
wy-chowania w rodzinie służyć będą znowelizowane w 2014 r. przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw.
Podczas prac nad tą nowelizacją rzecznik praw dziecka zgłaszał wiele postulatów, których podstawo-wym celem była poprawa funkcjonowania obecnego systemu w zakresie ochrony interesów i bezpieczeń-stwa dziecka, zwiększenie wsparcia ze strony pańbezpieczeń-stwa dla rodzin biologicznych i zastępczych oraz doprecy-zowanie procedur adopcyjnych. Chciałbym złożyć na ręce pani przewodniczącej podziękowania za uwzględ-nienie postulatów rzecznika podczas prac nad tą ustawą, bo niewątpliwie ona dzisiaj jeszcze pełniej chroni dziecko zarówno w rodzinie biologicznej, jak i w rodzinie zastępczej. Kieruję te słowa oczywiście do pani przewodniczącej Magdaleny Kochan.
Do najważniejszych zmian, które wprowadziła usta-wa, niewątpliwie należy postulowany przez rzecznika obowiązek wysłuchania dziecka w sprawach go doty-czących, z uwzględnieniem jego wieku i stopnia dojrza-łości. Ustawa zapewniła również możliwość sprawo-wania opieki nad dzieckiem przez małoletnich rodzi-ców przebywających w pieczy zastępczej. Ten temat szerzej poruszałem w zeszłym roku, pokazywałem, jak w praktyce wyglądało unieszczęśliwianie dziecka – i tego, które jest rodzicem, i tego, które jest dzie-ckiem tego rodzica. W nowelizacji określono maksy-malny 18-miesięczny termin do wystąpienia do sądu z wnioskiem o uregulowanie sytuacji prawnej dzie-cka. Odnotowaliśmy już w praktyce bardzo pozytyw-ne skutki tego zapisu. Zmniejszono z 20 do 15 liczbę rodzin objętych opieką asystenta rodziny i z 30 do 15 liczbę rodzin objętych opieką koordynatora pieczy zastępczej. Wyposażono wojewodę i inne jednostki samorządu terytorialnego w uprawnienia kontrolne, by mogli czuwać nad realizacją przepisów tej ustawy.
Urealniono wymagania stawiane placówkom wspar-cia dziennego, tak aby zapewnić ciągłość ich funkcjo-nowania, a jednocześnie zagwarantować bezpieczeń-stwo dzieciom. Ponadto wprowadzono wymóg przed-stawienia przez kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz do prowadzenia rodzinnego domu dziecka opinii psychologa o posiadaniu przez nich predyspozycji i motywacji do podjęcia wspo-mnianej funkcji. Osoby wpisane do rejestru osób za-kwalifikowanych i sprawujących rodzinną pieczę zastępczą będą zobowiązane przedstawiać co dwa lata nie tylko zaświadczenie od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej o stanie zdrowia, ale także opinię psychologiczną, analogiczną jak przy ubieganiu się o pełnienie tej funkcji.
Ważną zmianą było również uchwalenie przepi-sów, zgodnie z którymi świadczenia na pokrycie kosz-tów utrzymania dziecka w rodzinnej pieczy zastęp-czej nie są pomniejszane o dochody dziecka.
Szczególnie ważną zmianą, o którą zabiegał rzecznik praw dziecka, było właściwe zabezpieczenie prawne i finansowe dzieci przebywających w zakła-dach opiekuńczo-leczniczych i opiekuńczo-pielęgna-Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak
317
Informacja o działalności rzecznika praw dziecka za rok 2014 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka
cyjnych. W zakładach tych przebywają bardzo chore dzieci, ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, czę-sto pozbawione opieki ze strony swojej rodziny biolo-gicznej.
Poprawę jakości i bezpieczeństwa wypoczynku dla dzieci i młodzieży zagwarantowały wprowadzone na wniosek rzecznika praw dziecka zmiany w uregu-lowaniach dotyczących wypoczynku dla dzieci i mło-dzieży. Kandydat na wychowawcę i kierownika wy-poczynku został zobowiązany do przedstawienia organizatorowi wypoczynku informacji z Krajowego Rejestru Karnego stwierdzającej, że nie był on kara-ny za przestępstwa popełnione umyślnie. Ponadto zostały wprowadzone zmiany w organizacji kursów na wychowawcę i kierownika wypoczynku. Za pomo-cą platformy e-learningowej możliwe jest już tylko zapoznanie się z treścią wykładów. Zajęcia praktycz-ne oraz egzamin końcowy wymagają bezpośredniego udziału kandydata. Program kursu dla wychowaw-ców został też rozszerzony o zagadnienia dotyczące m.in. organizacji zajęć dla dzieci ze specjalnymi po-trzebami edukacyjnymi, w tym z niepełnosprawnoś-cią, niedostosowanych społecznie i zagrożonych nie-dostosowaniem społecznym.
Kolejną bardzo istotną zmianą, która wpłynie na poprawę sytuacji dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, było rozwiązanie od lat powtarzają-cego się problemu braku środków finansowych na właściwą organizację nauki dla tej grupy dzieci. Po-wodem takiego stanu rzeczy było nieprzekazywanie szkołom i placówkom zwiększonych środków finanso-wych na ten cel otrzymywanych przez jednostki sa-morządu terytorialnego w ramach subwencji oświato-wej. Sytuację tę zmieniła ustawa z 5 grudnia 2014 r.
o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej. Zgodnie z postulatami rzecznika nałożono na jednostki samorządu terytorialnego obo-wiązek przeznaczenia na zadania związane ze stoso-waniem specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży środków w wysokości nie niż-szej niż zostały na ten cel naliczone w części oświa-towej subwencji ogólnej w wyniku jej podziału okre-ślonego w przepisach wydanych na podstawie art. 28 ust. 6 ustawy z 12 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. W tym miejscu wyrażam też nadzieję, że to nie jest jednorazowy za-pis, bo ustawa okołobudżetowa jest na ten rok, tylko że wejdzie do naszego porządku prawnego już na sta-łe, bo jest bardzo oczekiwany i potrzebny, szczególnie jeśli mówimy o dzieciach, które wymagają szczegól-nej pomocy państwa.
Rzecznik praw dziecka od wielu lat zabiegał o wprowadzenie norm żywieniowych dla dzieci. Oty-łość i nadwaga małoletnich są w Polsce coraz po-wszechniejszym problemem mającym wpływ na kon-dycję fizyczną i stan zdrowia populacji wieku rozwo-jowego. Jak pokazały badania, żywienie w szkołach i przedszkolach jest źle zbilansowane i
niedostosowa-ne do wieku oraz potrzeb rozwojowych dzieci. Rzecz-nik praw dziecka, postulując wprowadzenie regulacji prawnych dotyczących norm żywieniowych, wskazy-wał na konieczność zagwarantowania w żywieniu zbiorowym pełnowartościowych pokarmów oraz ko-nieczność zakazu sprzedaży w sklepikach szkolnych tzw. niezdrowej żywności. Zgłaszane przez rzecznika postulaty zostały w całości uwzględnione w ustawie
niedostosowa-ne do wieku oraz potrzeb rozwojowych dzieci. Rzecz-nik praw dziecka, postulując wprowadzenie regulacji prawnych dotyczących norm żywieniowych, wskazy-wał na konieczność zagwarantowania w żywieniu zbiorowym pełnowartościowych pokarmów oraz ko-nieczność zakazu sprzedaży w sklepikach szkolnych tzw. niezdrowej żywności. Zgłaszane przez rzecznika postulaty zostały w całości uwzględnione w ustawie