85
INdEKS EFEKTYWNOść RządÓW (ANG. Government effectiveness)
Indeks określający ▶ jakość rządzenia opracowany przez Bank Światowy. Ocenia jakość usług publicznych i służby cywilnej, stopień ich niezależności od presji politycznej, a także jakość tworzonej polityki i jej wprowadzania oraz wiarygodność rządzących w realizacji danych polityk.
INdEKS ELASTYCzNOśCI RYNKU PRACY (ANG. index of Labor market fLexibiLity )
Jeden z komponentów globalnego indeksu konkurencyjności (ang. Global Competitiveness Index, Pillar 7A - Flexibility) publikowanego przez Światowe Forum Ekonomiczne. Wartości tego indeksu powstają na bazie an-kiet przeprowadzanych w poszczególnych krajach wśród kierowników przedsiębiorstw. Jest to zatem subiek-tywna miara elastyczności rynku pracy, która przyjmuje wartości od 1 do 7, gdzie 7 oznacza maksymalny sto-pień elastyczności. Wskaźnik publikowany jest od 2006 r., a jego wartości są wyznaczane jako średnia ważona obserwacji z dwóch kolejnych lat.
Źródło: World Economic Forum (http://www.weforum.org/issues/competitiveness-0/gci2012-data-platform/; od-słona z dnia: 12.12.2013).
INdEKS GłOS OBYWATELI IROzLICzALNOść RządząCYCh (ANG. voice and accountabiLity )
Indeks określający ▶ jakość rządzenia opracowany przez Bank Światowy. Obejmuje ocenę zakresu udziału obywa-teli danego państwa w wyborze władz i ocenę swobody wypowiedzi, zrzeszania się i wolnych mediów.
INdEKS JAKOść REGULACJI (ANG. reGuLatory QuaLity )
Indeks określający ▶ jakość rządzenia opracowany przez Bank Światowy. Ocenia zdolność rządu do formułowania i wdrażania właściwej polityki oraz regulacji umożliwiających i ułatwiających rozwój sektora prywatnego.
INdEKS KONTROLA KORUPCJI (ANG. controL of corruption)
Indeks określający ▶ jakość rządzenia opracowany przez Bank Światowy. Ocenia zakres, w jakim władza publiczna jest wykorzystywana do osiągania prywatnych korzyści (w tym z różnych form korupcji) i zakres „zawładnięcia”
państwa przez elity i grupy interesu.
INdEKS OChRONA PRAW WłASNOśCI (ANG. property riGhts)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Ocenia zakres państwowej ochrony prawa własności jednostki i wykonywania umów gospodarczych.
INdEKS PRAWNEJ OChRONY PRACOWNIKÓW (EPL) (ANG. empLoyment protection LeGisLation, epL)
Opracowany przez OECD wskaźnik mierzący stopień restrykcyjności prawa pracy w zakresie nawiązywania i roz-wiązywania stosunku pracy. Obliczany jest jako średnia trzech wskaźników składowych wyznaczonych osobno dla umów na czas nieokreślony, umów na czas określony i zwolnień grupowych; przyjmuje wartości od 0 do 6, gdzie 6 oznacza maksymalny stopień prawnej ochrony pracowników.
Źródło: Lehmann H., Muravyev A., 2012, Labor Market Institutions and Labor Market Performance: What Can We Learn
86
INdEKS PRAWORządNOść (ANG. ruLe of Law )Indeks określający ▶ jakość rządzenia opracowany przez Bank Światowy. Ocenia zakres, w jakim podmioty go-spodarujące mają zaufanie do reguł panujących w społeczeństwie i ich przestrzegają, w szczególności dotyczy to: jakości wykonywania umów, praw własności, policji i sądów, a także prawdopodobieństwa wystąpienia prze-stępstw i przemocy.
INdEKS REFORM BANKOWYCh
(ANG. bankinG reform and interest rate LiberaLisation)
Syntetyczny miernik postępu reform bankowych od gospodarki centralnie zarządzanej do uprzemysłowionej go-spodarki rynkowej publikowany przez EBRD za lata 1989-2010. Wartości indeksu wahają się w przedziale od 1 do 4,33.
Źródło: EBRD Transition indicators (http://www.ebrd.com/pages/research/economics/data/macro.shtml#ti; od-słona z dnia: 02.04.2012).
INdEKS REFORM PRzEdSIęBIORSTW (ANG. enterprises restructurinG)
Syntetyczny miernik postępu reform przedsiębiorstw od gospodarki centralnie zarządzanej do uprzemysłowionej gospodarki rynkowej publikowany przez EBRD za lata 1989-2010. Wartości indeksu wahają się w przedziale od 1 do 4,33.
Źródło: EBRD Transition indicators (http://www.ebrd.com/pages/research/economics/data/macro.shtml#ti; od-słona z dnia: 02.04.2012).
INdEKS STABILNOść POLITYCzNA IBRAK PRzEMOCY/TERRORYzMU (ANG. poLiticaL stabiLity and absence of vioLence/terrorism)
Indeks określający ▶ jakość rządzenia opracowany przez Bank Światowy. Ocenia prawdopodobieństwo destabili-zacji albo obalenia władz w sposób niekonstytucyjny lub przemocą, w tym przez politycznie motywowane prze-moc i terroryzm.
INdEKS WOLNOśCI GOSPOdARCzEJ hERITAGE FOUNdATION (IEF) (ANG. index of economic freedom, ief)
Jest to wskaźnik syntetyczny oceniający zakres wolności gospodarczej w 10 obszarach, które stanowią następu-jące ▶ indeksy: ochrona praw własności, wolność od korupcji, wolność fiskalna, wydatki rządowe, wolność prowa-dzenia biznesu, wolność na rynku pracy, wolność monetarna, wolność handlu międzynarodowego, wolność inwe-stowania, wolność sektora finansowego. Indeks wolności gospodarczej i poszczególne jego komponenty przyjmują wartości od 0 do 100, gdzie 100 oznacza maksymalny zakres wolności. W zależności od wartości indeksu kraje są uznane za: bez wolności (0-49,9), w zasadzie bez wolności (50-59,9), umiarkowanie wolne (60-69,9), w zasadzie wolne (70-79,9) i wolne (80-100). Indeks ten publikowany jest przez Heritage Foundation. W niniejszym raporcie wartości indeksu wolności gospodarczej podawane są dla roku, którego dotyczą, a nie dla roku ich publikacji.
Źródło: http://www.heritage.org/index/explore?view=by-region-country-year; odsłona z dnia: 1.03.2014.
INdEKS WOLNOśCI POLITYCzNEJ FREEdOM hOUSE (Fh) (ANG. freedom house freedom ratinG, fh)
Obliczany jest jako średnia ze wskaźników wolności obywatelskich (ang. Civil Liberties) i praw politycznych (ang.
87
wartości indeksu kraj jest uznawany za: wolny (od 1,0 do 2,5), częściowo wolny (od 3,0 do 5,0) lub bez wolności (5,5 do 7,0). Indeks publikowany jest przez Freedom House.
Źródło: http://www.freedomhouse.org/report-types/freedom-world#.UxX6f4WSze4; odsłona z dnia: 1.03.2014.
INdEKS WOLNOść FISKALNA (ANG. fiscaL freedom)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Mierzy obciążenia podatko-we nakładane przez władze centralne i samorządopodatko-we, ocenia: poziom podatków pośrednich i bezpośrednich oraz wielkość wpływów z podatków w relacji do poziomu PKB.
INdEKS WOLNOść hANdLU MIędzYNAROdOWEGO (ANG. trade freedom)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Mierzy zakres stosowania przez państwo barier taryfowych i pozataryfowych w handlu międzynarodowym.
INdEKS WOLNOść INWESTOWANIA (ANG. investment freedom)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Ocenia wolność lokowania kapitału inwestycyjnego w danym kraju zarówno przez krajowych, jak i zagranicznych właścicieli.
INdEKS WOLNOść MONETARNA (ANG. monetary freedom)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Ocenia stabilność poziomu inflacji i kontroli cen.
INdEKS WOLNOść NA RYNKU PRACY (ANG. Labor freedom)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Określa zakres wolności gospodarczej w kształtowaniu stosunków pracy.
INdEKS WOLNOść Od KORUPCJI (ANG. freedom from corruption)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Mierzy wielkość korup-cji, a jego wartość pozyskiwana jest przede wszystkim z Indeksu Percepcji Korupcji (ang. Corruption Perceptions Index) publikowanego przez Transparency International.
INdEKS WOLNOść PROWAdzENIA BIzNESU (ANG. business freedom)
Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Ocenia efektywność wpro-wadzonych przez rząd regulacji działalności gospodarczej.
INdEKS WOLNOść SEKTORA FINANSOWEGO (ANG. financiaL freedom)
88
INdEKS WYdATKI RządOWE (ANG. Government spendinG)Komponent ▶ indeksu wolności gospodarczej opracowany przez Heritage Foundation. Ocenia poziom wszystkich wydatków rządowych (o charakterze ekwiwalentnym, jak i transferowym).
JAKOść RządzENIA (ANG. Governance)
Według definicji zaproponowanej przez Kaufmann et al. są to tradycje i instytucje, przez które sprawowana jest władza w kraju, do których zaliczają się: proces wyboru, kontroli i zmiany władz; zdolność władz do efektywnego formułowania i wdrażania właściwej polityki; szacunek obywateli i władz dla instytucji, które wyznaczają ramy ich gospodarczych i społecznych relacji. W oparciu o tę definicję jakość rządzenia analizowana jest w 6 obszarach, wy-rażonych w postaci 6 następujących ▶ indeksów: głos obywateli i rozliczalność rządzących, stabilność polityczna i brak przemocy/terroryzmu, efektywność rządów, jakość regulacji, rządy prawa i kontrola korupcji. Wartość mak-symalna każdego z tych 6 wskaźników wynosi 2,5, a minimalna -2,5. Im wyższa wartość, tym lepsza jest jakość rządzenia w danym obszarze. Wskaźniki są publikowane przez Bank Światowy.
Źródło: Kaufmann D., Kraay A., Zoido-Lobatón P., 1999, Governance Matters, The World Bank, World Bank Institute Policy Research Working Paper no. 2196; baza World Bank - Worldwide Government Indicators “Governance Mat-ters”, http://info.worldbank.org/governance/wgi/index.aspx#home; odsłona z dnia: 1.03.2014.
KREdYT dLA SEKTORA PRYWATNEGO WRELACJI dO PKB (ANG. domestic credit to private sector in per cent of Gdp)
Zagregowany miernik rozwoju bankowości obliczany jako relacja kredytu wewnętrznego dla sektora prywatnego do produktu krajowego brutto, co pozwala ocenić poziom zaangażowania pośrednictwa finansowego w finanso-wanie gospodarki na danym poziomie rozwoju.
Źródło: Baza World Bank – World Development Indicators, http://data.worldbank.org/indicator/FS.AST.PRVT.GD.ZS/
countries; odsłona z dnia: 02.01.2014.
STOPIEŃ UzWIązKOWIENIA (ANG. trade union density)
Jest to odsetek pracowników najemnych należących do związków zawodowych. Wartości tej zmiennej dla niektó-rych krajów transformujących się znacznie się różnią w poszczególnych publikacjach.
Wartości prezentowane w niniejszym raporcie pozyskano z: Lehmann H., Muravyev A., 2012, Labor Market Insti-tutions and Labor Market Performance: What Can We Learn from Transition Countries?, “Economics of Transition”, vol.
20, iss. 2; Visser J., 2013, Database on Institutional Characteristics of Trade Unions, Wage Setting, State Intervention and Social Pacts in 34 countries between 1960 and 2007. Version 4, Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies AIAS, University of Amsterdam (http://www.uva-aias.net/208; odsłona z dnia 13.12.2013).
TRÓJKąT REFORM BANKOWYCh (ANG. bankinG reforms trianGLe)
Diagram w postaci wykresu radarowego używany do zilustrowania postępu reform bankowych w oparciu o trzy zmienne: ▶ indeks reform bankowych i ▶ indeks reform przedsiębiorstw oraz ▶ udział sektora prywatnego w ak-tywach banków.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych EBRD i World Bank.
UdzIAł SEKTORA PRYWATNEGO WAKTYWACh BANKÓW
89
siębiorstw. Zeroprocentowy udział inwestorów prywatnych oznaczono jako 1, a stuprocentowy udział inwesto-rów prywatnych oznaczono jako 4,33.
Źródło: EBRD Structural change indicators (http://www.ebrd.com/pages/research/economics/data/macro.shtm-l#ti; odsłona z dnia: 02.04.2012).
WIELKOść POzAPłACOWYCh KOSzTÓW PRACY (KLIN POdATKOWY) (ANG. non-waGe Labor costs/ tax wedGe)
To wartość podatków i składek na ubezpieczenie społeczne wyrażonych jako odsetek łącznych kosztów zatrud-nienia. Wskaźnik ten obliczono dla osoby samotnej zarabiającej 67% średniego wynagrodzenia.
Źródło: Eurostat, 2014, Tax rate on low wage earners: Tax wedge on labour costs (http://epp.eurostat.ec.europa.eu;
zmienna: earn_nt_taxwedge; odsłona z dnia 25.01.2014); Lehmann H., Muravyev A., 2012, Labor Market Institu-tions and Labor Market Performance: What Can We Learn from Transition Countries?, “Economics of Transition”, vol. 20, iss. 2.
WYdATKI NA ALMP JAKO OdSETEK PKB
(ANG. expenditure on aLmp as a percentaGe of Gdp)
Wydatki rządowe przeznaczane na prowadzenie aktywnej polityki rynku pracy (ALMP, ang. Active Labor Market Policy), której celem jest pomoc osobom bezrobotnym w powrocie do pracy. Polityka aktywna jest uzupełnieniem polityki pasywnej (PLMP, ang. Passive Labor Market Policy), która ma za zadanie łagodzenie negatywnych skutków bezrobocia przede wszystkim za pośrednictwem systemu zasiłku dla bezrobotnych.
Źródło: Eurostat, 2014, LMP expenditure by type of action - summary tables (http://epp.eurostat.ec.europa.eu;
zmienna: lmp_expsumm; odsłona z dnia 25.01.2014); Lehmann H., Muravyev A., 2012, Labor Market Institutions and Labor Market Performance: What Can We Learn from Transition Countries?, “Economics of Transition”, vol. 20, iss. 2.
O AUTORACH
AdAM BASzYŃSKI
Doktor nauk ekonomicznych, starszy wykładowca w Katedrze Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół procesów prze-obrażeń sektorów bankowych w krajach transformujących się.
Kontakt: a.baszynski@ue.poznan.pl
dAWId PIąTEK
Doktor nauk ekonomicznych, adiunkt w Katedrze Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na makroekonomii i postsocjalistycz-nej transformacji gospodarczej.
Kontakt: dawid.piatek@ue.poznan.pl
MIChAł PILC
Doktor nauk ekonomicznych, pracuje w Katedrze Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. W swojej pracy badawczej koncentruje się na problematyce funkcjonowania rynku pracy, w szczególności roli instytucji na tym rynku.
Kontakt: michal.pilc@ue.poznan.pl
KATARzYNA SzARzEC
Doktor habilitowany nauk ekonomicznych, adiunkt w Katedrze Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Jej zainteresowania naukowe są związane z makroekonomią, polityką gospodarczą, rolą państwa w rozwoju gospodarczym.
Kontakt: k.szarzec@ue.poznan.pl