s przeciw od wyroKu nAKAzoweGo - i administracyjne studia prawnicze

Oskarżonemu i oskarżycielowi przysługuje prawo wnie-sienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy (art. 506 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.). Powszechnie przyjmuje się w judykaturze oraz doktrynie, że prawo do wniesienia sprzeciwu przysługuje także mimo braku usta-wowej regulacji obrońcy oskarżonego⁶⁸. Mniej liczną grupę stanowią przeciwnicy tego stanowiska⁶⁹.

Zdaniem R. A. Stefańskiego uprawnienie do wniesienia sprzeciwu przez obrońcę oskarżonego wynika pośrednio z art. 505 zd. pierwsze k.p.k., w myśl którego sąd jest obo-wiązany doręczyć odpis wyroku nakazowego także obroń-cy oskarżonego. Ponadto treść art. 86 k.p.k. wskazuje, że obrońca ma podejmować w zasadzie wszystkie czynności, które przysługują oskarżonemu, i przedsiębrać wszelkie czynności na jego korzyść, a do nich niewątpliwie należy wnoszenie środków zaskarżenia. Nie bez znaczenia jest też fakt, że oskarżony ma konstytucyjnie zagwarantowane pra-wo do obrony, w tym korzystania z pomocy obrońcy⁷⁰. Zwolennicy przeciwstawnego stanowiska opierają swoją argumentację na tezie, iż prawo do wniesienia sprzeciwu od wyroku nakazowego powinno należeć do wyłącznych uprawnień oskarżonego. Tylko oskarżony może bowiem podjąć ryzyko kontynuacji przeciwko niemu postępowania karnego, które może zakończyć się dla niego niekorzyst-nie ze względu na niekorzyst-nieobowiązywaniekorzyst-nie zakazu reformationis in peius. Żadna osoba nie może brać na siebie odpowie-dzialności za trafność takiej decyzji. Wynik zgłoszonego sprzeciwu jest dalece niepewny, więc trudno oczekiwać, by obrońca, wnosząc sprzeciw dysponował niewątpliwymi danymi wskazującymi na to, że wydane w przyszłości roz-strzygnięcie sądowe będzie dla oskarżonego korzystne⁷¹. W odpowiedzi na powyższy postulat zwolennicy

pierwsze-68 Uchwała SN z dnia 15 kwietnia 1986r., VI KZP 8/89, OSNKW 1986, z.

9-10, poz. 75; Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 85; R.A. Stefański [w:] J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M. Przyjemski, R. A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego…,tom III, s. 433; T. Grzegorczyk, Glosa do uchwały SN z dnia 15 kwietnia 1986r., VI KZP 8/86, Pal. 1987, Nr 12, s. 143 – 147; K. Eichstaedt, Postępowania szczególne…, s. 206; B. Gronowska, M. Jeż-Ludwichow-ska, K. Noskowicz, Gwarancje procesowe oskarżonego i pokrzywdzone-go w postępowaniu nakazowym, Przegl. Pr. karnepokrzywdzone-go 1990, Nr 1 s. 91.

69 K. Zgryzek, Glosa do uchwały SN z dnia 15 kwietnia 1986r., VI KZP 8/86, Pal. 1987, Nr 12, s. 139 - 143; tenże, Warunki dopuszczalności wnie-sienia sprzeciwu od nakazu karnego [w:] Środki zaskarżenia w procesie karnym. Księga pamiątkowa ku czci prof. Z. Dody, red. A. Gaberle, S.

Waltoś, Kraków 2000, s. 380-383.

70 R.A. Stefański [w:] J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M.

Przyjemski, R. A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego

…,tom III, s. 433.

71 K. Zgryzek, Warunki dopuszczalności…, s. 381.

go stanowiska podnoszą, iż obawa o niekorzystne skutki wywołane wniesieniem sprzeciwu przez obrońcę równo-ważona jest uprawnieniem oskarżonego do cofnięcia wnie-sionego przez jego obrońcę środka zaskarżenia⁷².

Pogląd o przyznaniu uprawnienia do wniesienia sprzeciwu od wyroku nakazowego przez obrońcę oskarżonego należy aprobować. Argumenty przeciwników tego stanowiska nie są przekonujące, zwłaszcza dotyczące działania obrońcy na niekorzyść oskarżonego. Zadaniem obrońcy jest reprezento-wanie swojego klienta i podejmoreprezento-wanie w jego imieniu czyn-ności procesowych. Trzeba ponadto założyć, że stanowiska obrońcy i oskarżonego powinny być jednakowe. Z reguły obrońca uzgadnia z oskarżonym wniesienie sprzeciwu.

Sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w terminie zawitym 7 dni od doręczenia tego wyroku (art.

506 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 .k.k.s.). Jeżeli niezachowa-nie terminu do wniezachowa-niesienia sprzeciwu nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych, może ona w terminie zawitym sied-miu dni od ustania przeszkody złożyć wniosek o przywró-cenie terminu, dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w tym terminie wykonana (art. 126 § 1 k.p.k.).

W kwestii przywrócenia terminu orzeka postanowieniem organ, przed którym należało dokonać czynności (art. 126

§ 2 k.p.k.). Na odmowę przywrócenia terminu przysługuje zażalenie (art. 126 § 3 k.p.k.)⁷³. Jako przyczyny niezależne od strony należy uznać takie, których nie mogła usunąć i dokonać czynności we właściwym czasie⁷⁴.

Cechą charakterystyczną sprzeciwu jest skargowość, kasa-cyjność i brak dewolutywności. Sprzeciw nie jest środkiem odwoławczym. Jego wniesienie powoduje skasowanie wyro-ku nakazowego, czyli utratę jego mocy. Postępowanie toczą-ce się po wniesieniu sprzeciwu odbywa się przed tym samym sądem, który wydał wyrok⁷⁵. Sędzia, który wydał wyrok na-kazowy jest wyłączony z mocy prawa od udziału w sprawie toczącej się po wniesieniu sprzeciwu (art. 40 § 1 pkt 9 k.p.k.

w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.). Oznacza to, że nie może orze-kać na rozprawie w sprawie, w której wydał wcześniej wyrok nakazowy, jak również nie może podejmować jakichkolwiek decyzji związanych z tą sprawą na posiedzeniu⁷⁶.

Sprzeciw nie musi zawierać ani zarzutów wobec wyroku na-kazowego, ani uzasadnienia. Skarżący przez sam fakt wnie-sienia sprzeciwu wyraża niezadowolenie z treści wyroku

na-72 A. Pawłowska, Postępowanie nakazowe..., s. 128.

73 Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 85.

74 Postanowienie SN z dnia 24 marca 1997r., V KZ 29/97, Prok. i Pr. 1997, Nr 6, poz. 9.

75 Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 85.

76 Postanowienie SN z dnia 10 listopada 1995r., II KRN 68/95, OSN Prok.

i Pr. 1996, Nr 2-3, poz. 10.

kazowego i brak zgody na zawarte w nim rozstrzygnięcie⁷⁷. Sprzeciw charakteryzuje się również suspensywnością, czy wstrzymaniem wykonania wyroku nakazowego⁷⁸.

Ustawodawca nie określa w jakiej formie: pisemnej czy ustnej powinien być wnoszony sprzeciw. Z. Wrona uważa, że sprzeciw można wnieść również w formie ustnej. Argu-mentuje, że Kodeks postępowania karnego nie przyznaje prymatu zasadom formalności i pisemności. W wielu prze-pisach daje wyraz zasadom nieformalizmu oraz ustności, a wszelkie szczególne wymogi dotyczące sprzeciwu, w tym również wymogi co do formy, ograniczają swobodę korzy-stania z tego środka, zatem również prawo do obrony⁷⁹. Podobnego zdania jest także H. Gajewska-Kraczkowska, przyjmując, że sprzeciw może być złożony w formie pisem-nej i ustpisem-nej. Nie ma przeszkód, aby został on złożony ustnie do protokołu posiedzenia, na którym wydano wyrok naka-zowy⁸⁰. Z kolei Z. Wrona stoi na stanowisku, że oskarżony może ustnie wyrazić swoją wolę zaskarżenia wyroku naka-zowego w sekretariacie sądu, a pracownik sekretariatu po-winien sporządzić z tej czynności notatkę służbową (wobec braku przepisu k.p.k. nakazującego sporządzić protokół z tej czynności)⁸¹.

Poglądu o dopuszczalności ustnego wniesienia sprzeciwu nie podziela R. A. Stefański, stwierdzając, że jest to nie-możliwe do zrealizowania. Ustawa bowiem nie nakłada obowiązku sporządzenia z tej czynności protokołu, a nie jest możliwe wciągnięcie takiego oświadczenia do proto-kołu innej czynności⁸². Podobnie twierdzi K. Zgryzek, któ-ry uważa, że ze względu na wagę i znaczenie tej czynności nie można także przyjąć, iż z przyjęcia sprzeciwu może zo-stać sporządzona notatka urzędowa przez pracownika se-kretariatu sądu⁸³ . Autorzy ci twierdzą, że sprzeciw od wy-roku nakazowego można wnieść tylko w formie pisemnej, a sprzeciw taki musi odpowiadać wymogom pisma proceso-wego (art. 119 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.)⁸⁴. Stanowisko

77 Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 85; P.

Karolczyk, Sprzeciw od wyroku nakazowego, Prok. i Pr. 2006, Nr 7-8, s. 83.

78 P. Karolczyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 82.

79 Z. Wrona, Postępowanie nakazowe w polskim procesie karnym, War-szawa 1997, s. 112.

80 H. Gajewska-Kraczkowska, Postępowania szczególne w nowym kodeksie postępowania karnego [w:]Nowe uregulowania prawne w kodeksie postępowania karnego z 1997r., red. P. Kruszyński, Warszawa 1999, s. 343.

81 Z. Wrona, Postępowanie nakazowe..., s. 113.

82 R.A. Stefański [w:] J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M.

Przyjemski, R. A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego

…,tom III, s. 432.

83 K. Zgryzek, Warunki dopuszczalności…, s. 371-372.

84 Tamże, s. 372; R. A. Stefański [w:] J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z.

Gostyński, S. M. Przyjemski, R. A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postę-powania karnego…,tom III, s. 432.

to w mojej ocenie zasługuje na aprobatę. Przyjęcie za właści-wą pisemną formę wniesienia sprzeciwu powinno skutko-wać nowym brzmieniem art. 506 § 1 k.p.k.: „Oskarżonemu i oskarżycielowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w formie pisemnej, w terminie zawitym 7 dni od dnia doręczenia tego wyroku”.

Zwolennikiem powyższego poglądu jest również P. Karol-czyk, który dodaje, że zgodnie z art. 118 § 2 k.p.k. w zw.

z art. 113 § 1 k.k.s. niewłaściwe oznaczenie czynności pro-cesowej, a zwłaszcza środka zaskarżenia, nie pozbawia czynności znaczenia prawnego. Oznacza, że mimo nazwa-nia sprzeciwu przez wnoszącego na przykład skargą, pismo to wywołuje skutki procesowe określone w art. 506 § 3 k.p.k., czyli wyrok nakazowy traci moc, jeśli oczywiście za-chowano warunki formalne, a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych⁸⁵.

Przedmiotem zaskarżenia może być cały wyrok nakazo-wy, a także możliwe jest ograniczenie sprzeciwu do kilku czynów przypisanych oskarżonemu (przedmiotowa po-dzielność sprzeciwu). Możliwość taka jednak nie istnieje w stosunku do kilku zachowań wchodzących w skład tzw.

czynu ciągłego (art. 6 § 2 k.k.s.). Jeżeli w sprawie występuje kilku oskarżonych, każdy z nich posiada samodzielne pra-wo do wniesienia sprzeciwu. W takiej sytuacji wyrok na-kazowy wobec oskarżonych, którzy sprzeciwu nie wnieśli uprawomocnia się (art. 507 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.).

Oskarżyciel w razie skazania wyrokiem nakazowym kilku oskarżonych może ograniczyć sprzeciw do rozstrzygnięć, które zapadły wobec niektórych z nich (podmiotowa po-dzielność sprzeciwu).

Nie jest natomiast dopuszczalne wniesienie sprzeciwu wyłącz-nie przeciwko rozstrzygnięciu o karze lub środkach karnych⁸⁶. Po wniesieniu sprzeciwu prezes sądu sprawdza, czy spełnia wymogi formalne pisma procesowego wskazane w art. 119 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. i został wniesiony przez uprawniony podmiot z zachowaniem ustawowego termi-nu. Jeżeli sprzeciw nie spełnia wymogów pisma proceso-wego, zastosowanie znajduje art. 120 k.p.k. w zw. z art. 113

§ 1 k.k.s.. Prezes sądu wzywa wówczas do usunięcia braku w terminie siedmiu dni, a w razie nieusunięcia braku w po-wyższym terminie pismo uważa się za bezskuteczne (art.

120 § 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.). Jeżeli zaś sprzeciw został wniesiony po terminie lub przez osobę nieuprawnio-ną, prezes sądu odmawia jego przyjęcia (art. 506 § 2 k.p.k.

w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.)⁸⁷.

85 P. Karolczyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 86.

86 Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 86.

87 Tamże, s. 86.

Przedmiotem sporów w literaturze, jest kwestia zaskarżal-ności zarządzenia prezesa sądu. Przeważająca część dok-tryny stoi na stanowisku dopuszczającym zaskarżalność wspomnianego zarządzenia. Jako uzasadnienie tego roz-wiązania przywołuje się przepis art. 459 § 1 w zw. z art. 466

§ 1 k.p.k. pozwalający na zaskarżanie zażaleniem zarządzeń zamykających drogę do wydania wyroku. Zażalenie na za-rządzenie prezesa rozpoznaje wówczas sąd odwoławczy (art. 466 § 2 k.p.k.)⁸⁸.

P. Karolczyk, jako zwolennik tego poglądu powołuje się na treść art. 459 § 1 k.p.k., który stwierdza, że „zażalenie przysługuje na postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa stanowi inaczej”, nie określa więc, że chodzi tylko o wyrok pierwszej instancji⁸⁹. Podobnie wypowiada się Sąd Najwyższy, stwierdzając, że

„ustawa nie zastrzega, że art. 409 k.p.k. [ob. art. 459 § 1 k.p.k.] dotyczy jedynie decyzji zamykających drogę do wy-dania wyroku przez sąd pierwszej instancji. Należy więc przyjąć, że analizowana formuła obejmuje swym zakresem również takie decyzje, które blokują drogę do uzyskania wyroku sądu odwoławczego (apelacyjnego lub kasacyjne-go)”⁹⁰. Idąc tym tokiem rozumowania, według P. Karolczy-ka, należy uznać, że art. 459 § 1 k.p.k. stanowi podstawę kontrolną wszystkich postanowień (a w zw. z art. 466 § 1 k.p.k. także zarządzeń) zamykających drogę do wydania wyroku, a więc także wyroku, jaki mógłby zapaść po skaso-waniu sprzeciwem wyroku nakazowego⁹¹.

Odmienny pogląd prezentuje R. A. Stefański, stwierdzając, że przepis art. 459 § 1 w zw. z art. 466 § 1 k.p.k. nie może być uzasadnieniem dla zaskarżalności zarządzenia preze-sa sądu o odmowie przyjęcia sprzeciwu. Uważa, że w ko-deksie brak przepisu dopuszczającego zaskarżalność tego zarządzenia. Stoi jednak na stanowisku, że ochrona praw oskarżonego wymaga, aby decyzja prezesa sądu została poddana kontroli sądu drugiej instancji. Jako uzasadnienie dla dopuszczalności zaskarżenia zarządzenia proponuje stosowanie per analogiam art. 429 § 2 k.p.k., przewidujące-go zażalenie na zarządzenie odmawiające przyjęcia środka

88 Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 86; K.

Zgryzek, Warunki dopuszczalności…, s. 374; H. Gajewska-Kraczkowska, Po-stępowania szczególne…, s. 343; K. Eichstaedt, PoPo-stępowania szczególne…, s. 209; A. Ważny [w:] K. T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks postępowania. Komentarz, Warszawa 2007, s. 1019; J. Grajewski [w:] J. Grajewski, L. K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego…,2010, s. 220; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Ko-mentarz, Warszawa 2008, s. 1044; G. Artymiak, M. Rogalski, Z. Sobolewski, Proces karny. Część szczególna, Kraków 2007, s.216; P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego..., s. 85; W. Grzeszczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2007, s. 490.

89 P. Karolczyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 91.

90 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 1996 r., V KZ 13/96, OSNKW 1996, nr 7–8, poz. 45.

91 P. Karolczyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 91.

odwoławczego⁹².

Niezależnie od tego, jaką przyjmie się podstawę prawną za-skarżalności zarządzenia prezesa sądu, należy opowiedzieć się za tym, że oskarżonemu przysługuje prawo wniesienia środka odwoławczego w postaci zażalenia na to zarządzenie.

W doktrynie zwrócono uwagę na zagadnienie związane z przyjęciem sprzeciwu przez prezesa sądu, pomimo istnie-nia braku formalnego. Jeśli sprzeciw został przyjęty przez prezesa sądu, mimo niespełnienia warunków formalnych, wówczas postępowanie po jego wniesieniu jest niedopusz-czalne, jako że wniesiony „sprzeciw” nie wywołał skutku kasacyjnego. „Przyjęcie” sprzeciwu przez prezesa sądu nie zmienia faktu, że wyrok nakazowy pozostaje w mocy⁹³. Wskazuje się także, że sąd pierwszej instancji rozpoznający sprawę na zasadach ogólnych jest również, ze względu na argument a maiori ad minus, niezależnie od prezesa sądu, uprawniony do kontroli warunków formalnych sprzeciwu od wyroku nakazowego⁹⁴. Jako podstawę podaje się dotyczą-cy środków odwoławczych art. 430 § 1 k.p.k. stosowany per analogiam. W związku z tym, sąd, stwierdziwszy przyjęcie przez prezesa sądu sprzeciwu z naruszeniem warunków for-malnych, powinien pozostawić sprzeciw bez rozpoznania⁹⁵. Wniesienie sprzeciwu powoduje, że wyrok nakazowy traci moc (art. 506 § 3 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.)⁹⁶.

Sprzeciw może być cofnięty do czasu rozpoczęcia prze-wodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (art. 506

§ 5 w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.). Istotą instytucji cofnięcia sprzeciwu jest chęć odwołania wyrażonej w sprzeciwie woli zaskarżenia wyroku nakazowego. Efektem cofnięcia sprze-ciwu jest uchylenie skutków złożonego sprzesprze-ciwu, czyli od-zyskanie mocy przez wyrok nakazowy. Następuje powrót do stanu sprzed złożenia sprzeciwu. Możliwość cofnięcia sprzeciwu jest wyrazem zasady dyspozycyjności.

Cofnięcie sprzeciwu jest skuteczne tylko wtedy, gdy spełnia wymagania o charakterze formalnym, takie jak: cofnięcie sprzeciwu przez uprawniony podmiot, zachowanie prze-widzianego w ustawie terminu, brak prawnych przeszkód uniemożliwiających cofnięcie oraz właściwą formę tej czynności⁹⁷.

92 R. A. Stefański, Postępowanie nakazowe w znowelizowanym…, s. 22.

93 P. Karolczyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 91-92.

94 Tamże, s. 92. ; Z. Wrona, Postępowanie nakazowe...,s. 114-116; R. A.

Stefański, Postępowanie nakazowe w znowelizowanym…, s. 22 – 23;

K. Zgryzek, Warunki dopuszczalności…, s. 374.

95 R. A. Stefański [w:] J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M.

Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego

…,tom III, s. 434.

96 T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy…,2006, s. 647.

97 K. Noskowicz, Sprzeciw od nakazu karnego, AUNC 1992, z. 256, s. 97; P. Karol-czyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 92; Z. Wrona, Postępowanie nakazowe...,s. 120.

Z chwilą wniesienia sprzeciwu sprawa podlega rozpozna-niu na zasadach ogólnych (art. 506 § 3 k.p.k. w zw. z art.

113 § 1 k.k.s.). Wówczas odbywa się procesowanie w trybie uproszczonym lub wyjątkowo w zwyczajnym, gdy brak jest podstaw do rozpoznania sprawy w postępowaniu uprosz-czonym⁹⁸.

Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego „rażącym narusze-niem art. 506 § 3 k.p.k. w wypadku wniesienia sprzeciwu od wyroku nakazowego jest ponowne wydanie takiego wy-roku”⁹⁹. Jak słusznie zauważa Cz. P. Kłak, odmienna inter-pretacja eliminowałaby prawo do domagania się publicznej rozprawy (art. 45 ust. 1 Konstytucji, art. 14 ust. 1 Między-narodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, art.

6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowie-ka i Podstawowych Wolności). Ponadto taCzłowie-ka interpretacja prowadziłaby do absurdalnych konsekwencji, ponieważ wnoszący sprzeciw od wyroku nakazowego ponownie są-dzony byłby w trybie nakazowym¹⁰⁰.

Oskarżonemu i jego obrońcy nie trzeba doręczać odpisu aktu oskarżenia, gdyż otrzymali go razem z odpisem wy-roku nakazowego (art. 505 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.).

Prezes sądu zobowiązany jest wyznaczyć termin rozprawy (art. 350 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.), chyba że uzna, iż można wydać orzeczenie na posiedzeniu (np. umorzyć po-stępowanie, zwrócić sprawę prokuratorowi w celu usunię-cia istotnych braków postępowania przygotowawczego). W takim wypadku kieruje sprawę na posiedzenie sądu w celu wydania odpowiedniego orzeczenia.

Składając sprzeciw, oskarżony uprawniony jest do złożenia wniosków dowodowych (art. 338 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113

§ 1 k..k.s.) oraz wniesienia pisemnej odpowiedzi na akt oskar-żenia (art. 338 § 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.).

Sąd rozpoznający sprawę po wniesieniu sprzeciwu nie jest związany treścią wyroku nakazowego, który utracił moc (art.

506 § 6 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.).

W postępowaniu po wniesieniu sprzeciwu nie obowiązuje zakaz reformationis in peius, możliwe jest więc surowsze uka-ranie oskarżonego¹⁰¹. Może to wpływać hamująco na korzy-stanie przez oskarżonego z możliwości wnoszenia sprzeciwu.

Sąd powinien zatem w wyroku orzekać surowsze konsekwen-cje jedynie wtedy, gdy w toku przewodu sądowego ujawnione zostały nowe, istotne okoliczności obciążające, wykraczające poza materiały, które stanowiły podstawę wyroku nakazowe-go. Wymiar kary surowszej bez stwierdzenia nowych

okolicz-98 Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 87.

99 Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006r., II KK 9/06, Lex Nr 182968.

100 Cz. P. Kłak, Postępowanie nakazowe w sprawach…,Część 2,…, s. 87.

101 Tamże, s. 87 – 88.

ności byłby odbierany jako swoista kara za wniesienie sprze-ciwu i byłby sprzeczny z postulatem zapewnienia swobody w podejmowaniu decyzji o wniesieniu sprzeciwu¹⁰².

Zagadnieniem budzącym pewne wątpliwości w piśmien-nictwie jest kwestia określenia podmiotów uprawnionych do cofnięcia sprzeciwu. Oczywiste jest, że sprzeciw może cofnąć składająca go strona (oskarżony lub oskarżyciel).

Rozważenia wymaga to, czy oskarżony może cofnąć sprze-ciw wniesiony przez swojego obrońcę.

Według P. Karolczyka jest oczywiste, że jeśli uzna się pra-wo obrońcy do złożenia sprzeciwu w imieniu oskarżonego, to konieczne jest też przyznanie oskarżonemu możliwości cofnięcia sprzeciwu wniesionego przez jego obrońcę.

W literaturze, poszukując odpowiedzi na powyższe pytanie przywołuje się regulację zawartą w przepisie art. 431 k.p.k.

Zgodnie z art. 431 § 2 k.p.k. oskarżony nie może cofnąć środ-ka odwoławczego wniesionego przez swojego obrońcę, jeśli zachodzi przypadek obrony obligatoryjnej (art. 79 k.p.k.).

Jak wiadomo sytuacje uzasadniające obronę obligatoryjną stanowią negatywną szczególną przesłankę prowadzenia postępowania nakazowego (art. 501 pkt 3 k.p.k. w zw. z art.

113 § 1 k.k.s..), wobec czego rozpatrywanie w postępowaniu nakazowym takiej sprawy jest niedopuszczalne¹⁰³.

Problemem pojawiającym się przy analizie cofnięcia sprze-ciwu jest pytanie, czy obrońca może cofnąć sprzeciw wnie-siony przez siebie bez zgody oskarżonego. Stosując per analogiam przepis art. 431 § 3 k.p.k. mówiący, że środka odwoławczego wniesionego na korzyść oskarżonego nie można bez jego zgody cofnąć, wydaje się, że jeśli obrońca chce cofnąć sprzeciw złożony przez siebie to, aby cofnięcie było skuteczne, musi uzyskać nie budzącą wątpliwości zgo-dę oskarżonego¹⁰⁴.

W literaturze rozważany był jeszcze problem, czy oskarżyciel może cofnąć swój sprzeciw bez zgody oskarżonego. Z. Wro-na uważa, że w przypadku złożenia sprzeciwu przez oskar-życiela na korzyść oskarżonego na cofnięcie takiego sprze-ciwu należy uzyskać zgodę oskarżonego. Sytuacja ta według autora wystąpi jednak wyjątkowo, jeśli wnioski i zarzuty za-warte w sprzeciwie oskarżyciela zmierzają do uniewinnienia

102 R.A. Stefański [w:] J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M. Przyjemski, R. A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego…,tom III, s. 435.

103 Zob. P. Karolczyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 93; R.A. Stefański [w:] J.

Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M. Przyjemski, R. A. Stefań-ski, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego…,tom III, s. 436-437.

104 Zob. P. Karolczyk, Sprzeciw od wyroku…, s. 93; R. A. Stefański [w:]

J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. M. Przyjemski, R. A.

Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego…,tom III, s.437;

Z. Wrona, Postępowanie nakazowe...,s. 121.

oskarżonego lub złagodzenia jego odpowiedzialności¹⁰⁵. Ze stanowiskiem Z. Wrony nie zgadza się K. Zgryzek, który twierdzi, że w stosunku do sprzeciwu od wyroku nakazowe-go, ze względu na kasacyjny charakter sprzeciwu, nie można mówić o kierunku zaskarżenia, tak jak w przypadku środka odwoławczego¹⁰⁶. Autor ten nie dopuszcza możliwości cofa-nia sprzeciwu złożonego przez inny podmiot, stwierdzając, że gdyby dopuścić taką sytuację nastąpiłoby wzajemne „blo-kowanie” sprzeciwu przez stronę przeciwną¹⁰⁷.

Sprzeciw może zostać cofnięty do czasu rozpoczęcia prze-wodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej (art. 506

§ 5 w zw. z art. 113 § 1 .k.k.s.), czyli momentem krańco-wym jest moment rozpoczęcia odczytywania aktu oskar-żenia (art. 385 § 1 k.p.k.)¹⁰⁸. Jak podkreśla się w literatu-rze, termin do cofnięcia sprzeciwu może zostać skrócony w wypadku umorzenia postępowania na posiedzeniu¹⁰⁹. Podobnie w przypadku wydania przez sąd postanowienia

W dokumencie i administracyjne studia prawnicze (Stron 64-71)