Imperium achemenidzkie dzieliło się na satrapie. W skład dzisiejszego Iranu wchodziły satrapie Persja (Fars), Media, Elam, Hyrkania, Partia, Drangiana i Karmania. Persja wymie-niana jest w listach prowincji, ale nie miała własnego satrapy i nie płaciła podatków królowi. Hyrania to południowa część Chorasanu, a Partia to część północna. Karmania obejmuje oko-lice Kermanu, a Drangiana znajdowała się na terenie Sistanu i Beludżystanu na granicy Iranu oraz Afganistanu.
Istnieje kilkanaście spisów prowincji, głównie z czasów Dariusza i Kserksesa. Najpierw zawsze wymienia się Persja, potem Media i Elam w różnej kolejności. Jeśli Media występuje po Persji, prowincje wymieniane są od wschodu do zachodu, jeśli Elam pojawia się jako drugi, prowincje wymieniane są od zachodu do wschodu.
Elam obejmował dzisiejszy Chuzistan, będący częścią Mezopotamii po względem geograficz-nym i etnograficzgeograficz-nym.
Prowincja Fars obejmuje Persepolis i Pasargade, okolice dzisiejszego Shirazu. Jest to kraina górzysta. Pod względem klimatycznym Fars dzieli się na strefę ciepłą i suchą na południu, zajmowaną przez ludność koczowniczą, oraz strefa chłodną na północny, gdzie koczownicy udawali się zimą.
Badania Samnera z 1986 roku w prowincji Fars doprowadziły do odkrycia 29 stanowisk achemenidzkich położonych w dolinie Marv Dasht, w okolicach Persepolis. Część z tych stanowisk związana była z władzą królewską, a część to achemenidzkie kamieniołomy. Do niedawna znanych było około 150 stanowisk. W czasie badań Alizadeha w latach 90. XX wieku zidentyfikowano 39 stanowisk. Część z nich znajdowała się na naturalnych wzniesieniach, mogły być to wojskowe punkty obserwacyjne.
W Fars znajduje się Pasargade z około 550 roku p.n.e. zajmujące obszar 300 ha. Na stanowisku znajdują się prawdopodobnie nieodkryte jeszcze pozostałości pałacu.
Dolne miasto Persepolis znajduje się na południe od tarasu Persepolis. Zabudowa mogła znajdować się też dalej na zachód, ale została zniszczona przez intensywne rolnictwo. W dolnym mieście zidentyfikowano, między innymi, Budynek E przypominający bramę do Pałacu Dariusza w Suzie. Inne budynki przypominają Skarbiec i Apadanę na tarasie. Część budynków dolnego miasta pełniła funkcję magazynów.
Dolne miasto badane było w latach 50. XX wieku. Nie opublikowano jednak zabytków znalezionych we wnętrzach budynków. Bazy kolumn świadczą, iż dolne miasto powstało w tym samym czasie, co Persepolis. Tylko w Budynku E znajdowały się całe kolumny. W innych budynkach dolnego miasta znaleziono jedynie bazy kolumn – kolumny były prawdopodobnie drewniane.
W Bagh-e Firuzi, na zachód od Persepolis, znaleziono pozostałości budowli monumental-nych. Zidentyfikowano je w trakcie badań geofizyczmonumental-nych.
Naksz-e Rustam znajduje się 6 kilometrów na północ od Persepolis. Gur-e Dokhtar znajduje się między Persepolis i Naksz-e Rustam. Znajduje się tam grobowiec przypominający Grobowiec Cyrusa, ale jest on znacznie mniejszy. Jego wyposażenie został zrabowane już w starożytności. Może być to grobowiec arystokraty.
W Dasht-e Gohar, między Persepolis i Naksz-e Rustam, znajduje się budowla kolumnowa – pałac, która nie została ukończona. Znajduje się tam także grobowiec. Dasht-e Gohar kojarzone jest z Kambyzesem. Być może miała być to nowa stolica Kambyzesa. Druga hipoteza mówi o pochówku w tym miejscu rodziców Dariusza. Pałac jest datowany na okres między Cyrusem
i Dariuszem, o czym świadczą metalowe klamry spinające bloki kamienne, podobne do tych z Pasargade. Nie ma ich już w późniejszym Persepolis.
Dolina Marv Dasht w okolicach Persepolis jest obecnie intensywnie nawadniana i upra-wiana. Już w starożytności budowano tam tamy i systemy irygacyjne.
Na stanowisku Tal-i Malyan, starożytnym Anshan, z którego mógł pochodzić Cyrus, który tytułował się królem Anshanu, znane jest osadnictwo z czasów elamickich. Stanowisko zajmuje powierzchnię 50 ha. Znaleziono tam jednak achemenidzką kolumną, co świadczy o zasiedleniu stanowiska w czasach achemenidzkich. Nie znaleziono jednak ceramiki achemenidz-kiej, a więc powstała hipoteza o przeniesieniu kolumny z odległego o 50 kilometrów Persepolis. Stanowisko Tall-e Zohak, położone 3 kilometry na południe od miasta Fasa, może być achemenidzkim Matezzish, wymienianym często na tabliczkach z Persepolis. Znaleziono tam bazy i bębny kolumn, a także ceglaną platformę z czasów achemenidzkich. Mogło być to zatem istotne stanowisko, podobne do Persepolis.
Stanowisko Farmeshgan (Hakavan Tappeh), na drodze łączącej Shiraz i Firuzabad, jest miejscem odkrycia fragmentów kolumn i reliefów kamiennych z przedstawieniem żołnierza i posągami, między innymi lwa. Dekoracja obejmowała, między innymi, motyw rozety. Pro-wadzono tam badania japońskie, które nie zostały opublikowane. Kamienne reliefy sugerują, że było to ważne stanowisko achemenidzkie. Na stanowisku znaleziono fundamenty budowli, która mogła być pawilonem królewskim. Miała ona wymiany 9,4 na 8,3 metra.
W Firuzabad znaleziono pozostałości achemenidzkiej kolumny. W czasach sasanidzkich w Firuzabad pojawiły się dekoracje nadproży rowkami cavetto nawiązującymi do sztuki egipskiej. Achemenidzkie fragmenty architektoniczne mogły zostać przeniesione z Persepolis do Firuzabad już w starożytności. Stanowisko zasiedlone było aż po okres wczesnomuzułmański.
Kamienny relief na dużym kamieniu przedstawiający łucznika powstał w Qir, położonym 70 kilometrów na południowy wschód od Firuzabad. Relief mógł powstać na zlecenie lokalnej arystokracji i nie być związany ze sztuką królewską.
W dolinie Mamasani na stanowiskach Tol-e Sepid, Tol-e Nurabad i Fahilian, nazy-wanym też Suruvan lub Jin Jin, odkryto zabudowania achemenidzkie. Zachowały się po-zostałości przydrożnego pawilonu achemenidzkiego. Znaleziono typowe bazy kolumn znane z Persepolis. Same kolumny były drewniane. Kolumny były rozstawione w odległości 3,40 me-trów od siebie, co często powtarza się na stanowiskach achemenidzkich. W Fahilian znaleziono też inne kamienne budowle achemenidzkie. W Tol-e Nurabad znaleziono bazy kolumn podobne do kolumn z Persepolis. Stanowiska te leżały na drodze łączącej Persepolis z Suzą.
Stanowiska Bishapur, Kazerun, Jereh i Farrashband również są miejscami znalezienia pozo-stałości budowli achemenidzkich.
W Borazjan znaleziono jeden z większych pawilonów z podstawami na 12 kolumn wykona-nych z białego i czarnego kamienia. Taki sam kontrast zastosowano w Pasargade. Mogła być to stacja przydrożna powstała już za czasów Cyrusa lub na początku panowania Dariusza. Już w czasach Cyrusa mogły powstawać pierwsze stacje przydrożne.
W Bushir, w pobliżu Borazjan, odkryto pozostałości pałacu Bardak Siah. Budowla zawierała 36 kolumn, reliefy Dariusza w odrzwiach i inskrypcję w języku nowobabilońskim. Nie znaleziono inskrypcji w językach staroperskim i nowoelamickim, choć w czasach Dariusza i Kserksesa stosowano w inskrypcjach zazwyczaj jednocześnie te trzy języki. Pałac w Bardak Siah miał także podstawy kolumn z kamienia białego i czarnego. Pałac mógł powstać na początku panowania Dariusza. Na stanowisku znaleziono także sztabkę złota.
W Fars znane są głównie budowle związane z królem, w tym stacje przy drogach królewskich. Widoczne są tez działania miejscowej arystokracji.
Suzjana była kolejną prowincją. Nie istnieją achemenidzkie ślady osadnicze w pobliżu Suzy. Tradycje elamickie przetrwały tam aż do czasów Dariusza I. Na początku panowania Achemenidów Suzjana zamieszkana była przez ludność koczowniczą, podobnie jak Fars. We wschodnim Chuzistanie powstawały forty ze znacznymi ilościami ceramiki. Wschodni Chuzistan sąsiaduje z prowincję Fars.
Chogha Mish, we wschodnim Chuzistanie, jest ważnym stanowiskiem elamickim. Zna-leziono tam budowlę achemenidzką, przypominającą magazyn z dolnego miasta Persepolis. Budowla w Chogha Mish była spichlerzem z naczyniami zasobowymi wypełnionymi ziarnami zbóż.
W Suzie powstał Pałac Dariusza, który uległ pożarowi na początku panowania Kserksesa i został przez Kserksesa odbudowany. Po drugiej stronie rzeki powstał Pałac Artakserksesa II. Kompleks Pałacu Artakserksesa II zawierał ogród oraz Apadanę. Podobnie, jak w Pałacu Dariusza, wejście do Apadany zdobione było cegłą emaliowaną. W Suzie znany jest też grób achemenidzki, w którym znaleziono dwie brasolety.
W Medii, położonej na północ od Suzjany, istnieje stanowisko Baba Jan I z VI-IV w. p.n.e. Występuje tam wiejska zabudowa nieregularna. W prowincji Kermanszah znajduje się relief behistański. W Medii znajduje się też Ekbatana przejęta przez Achemenidów. Znaleziono tam inskrypcję Artakserksesa.
W Gandj Nameh, blisko Ekbatany, w pobliżu wodospadu znajdują się dwie inskrypcje – Dariusza i Kserksesa. Inskrypcje te wychwalają Ahuramazdę i przypominają inne inskrypcje achemenidzkie. Inskrypcje wskazują, że przez Gandj Nameh przebiegała droga królewska.
W Medii nadal często dokonywane są okrycia przypadkowe. W grocie skalnej Kalma-kare, niedaleko Hamadanu, czyli dawnej Ekbatany, odkryto fragmenty naczyń z blachy złotej i srebrnej. Znaleziono, między innymi, ryton oraz rzeźbiarskie przedstawienia zwierząt. W skład skarbu wchodziła też misa z inskrypcją z imieniem elamickim. Skarb odkryto przypadkowo. Zabytki z Kalmakare były wielokrotnie fałszowane. Falsyfikaty mieszają się z oryginałami. Zabytki pochodzące ze skarbu znajdują się w japońskim muzeum w Milho.
Już po II wojnie światowej w Iranie masowo fałszowano tzw. brązy luhistańskie. Falsyfikaty wykonywano często w starożytnych formach.
Tepe Yahya w prowincji Kerman jest miejscem znalezienia platformy oraz achemenidzkiej ceramiki z dekoracją trójkątną. Stanowisko znane jest głównie z wcześniejszych okresów, gdy było ośrodkiem produkcji naczyń chlorytowych. Ceglane platformy są charakterystyczne dla znacznych obszarów Iranu. Wiązać je można z dworem królewskim.
Dahaneh-e Gholeman jest położone w Drangianie, w dzisiejszym Sistanie, na wschodzie Iranu. Stanowisko znajduje się blisko Shahr-i Sokhta, na pustyni piaszczystej, która naprze-miennie zasłania i odsłania zabudowę. Na stanowisku znajdowały się kanały wyprowadzone z pobliskiej rzeki. Stanowisko było gęsto zabudowane 17 budynkami. Położone było przy dro-dze łączącej wschodnie prowincje z centrum imperium. Zabudowa ma charakter dziedzińcowy. W jej skład wchodzą duże budynki z otaczającymi je pomieszczeniami, Podobna zabudowa dziedzińcowa występowała w Azji Środkowej.
Dahaneh-e Gholeman składa się z części północnej i południowej. W północnej części znaj-duje się budynek kultowy z trzema współliniowymi konstrukcjami, przy których palono ogień. Nie można nazwać ich ołtarzami. W narożnikach znajdowały się wieże, podobne do Apadany w Suzie i Persepolis. Między kolumnami w budowli kultowej znaleziono liczne paleniska. Być może w przeszłości spożywano tam posiłki komunalne. Na ścianach znaleziono ryty, pokryte częściowo farbą. Nie są one związane ze sztuką królewską.
W części południowej zidentyfikowaną konstrukcję otoczoną podwójną linią murów. Może ona przypominać Budynek E z dolnego miasta Persepolis. W Dahaneh-e Gholeman znaleziono
także tłocznie oliwy. Architektura dalekiej wschodniej prowincji nawiązuje zatem również do architektury centrum.
W Afganistanie i Pakistanie na kilku stanowiskach znaleziono ceramikę achemenidzką z cha-rakterystycznym wylewem. Była ona wytwarzana przez miejscową arystokrację w celu spożycia wina. Arystokracja lokalna stopniowo przejmowała sposób życia od arystokracji centrum. Je-dynie w Nadi-i Ali, nad rzeką Helmand, znaleziono ślady glinianej platformy. Jest to jedyny ślad architektury achemenidzkiej w Afganistanie i Pakistanie.
W Azji Środkowej świadectwem obecności Achemenidów jest pojawienie się cegły kwa-dratowej. Rozwinęła się również technika sztucznego nawodnienia pól. Powstały bardzo długie kanały, które mogły być administrowane przez władzę centralną. W Baktrii pierwsze kanały pojawiły się już pod koniec epoki chalkolitu. Z Achemenidami wiąże się qanaty (karis), pod-ziemne kanały sprowadzające wodę ze zboczy górskich do wiosek. Konieczne było budowanie szybów zejściowych do qanatów. Budowanie qanatów zaprzestano dopiero w latach 50. XX wieku.
Baktria wymieniana była wśród pierwszych krajów, które przyjęły nauki Zoroastra. W księgach Awesty Baktria wymieniana jest bardzo często. Król Wisztaspa, władca Baktrii, jako pierwszy przyjął nauki Zoroastra. Zoroaster wyleczył jego żonę oraz konia. Zoroaster został zabity przez Turana w Balkhu, stolicy Baktrii. Z Baktrii pochodziła znaczna części armii achemenidzkiej, co stało się jedną z przyczyn upadku kraju Achemenidów.
Baktria była satrapią zarządzaną przez następcę tronu. Tam przyszły władca zdobywał doświadczenie w sprawowaniu władzy. Dariusz III podjął ucieczką na wschód w czasie swojej ostatniej kampanii, licząc na wierność Baktryjczyków, ale został zabity przez satrapę Baktrii.
W okresie achemenidzkim w północnym Afganistanie powstało Altyn Tepe 10, na którym znajdują się dwie budowle. Budynek 1 ma wymiary 8 na 55 metrów. Jego cegły mają wymiar 35 na 35 na 10 centymetrów lub 42 na 42 na 12 centymetrów. W okresie achemenidzkim w Baktrii i Sogdianie wprowadzono cegłę kwadratową. Budynek I składa się z dwóch dziedzińców okrążonych pomieszczeniem kolumnadowym.
Nie znaleziono żadnych zabytków sugerujących funkcję budowli. Określa się ją często jako rezydencję letnią. Druga budowla na tym stanowisku posiada dużo pomieszczeń zamkniętych i jest nazywana rezydencją zimową. Budynek II był w rzeczywistości magazynem lub karawan-serajem. Wokół dziedzińca biegł korytarz, który jest typowy dla Iranu achemenidzkiego. Obie budowle w Altyn Tepe posiadają dziedzińce. We wschodnim Iranie budowle dziedzińcowe były charakterystyczne dla okresu achemenidzkiego. Były nowością tego okresu.
W Baktrii znaleziono słynny Skarb z Oksus. Jest on ważnym znaleziskiem świadczącym o sztuce Azji Środkowej z okresu achemenidzkiego. Skarb z Oksus został odkryty w latach 1877-1880 nad Amu Darią, czyli rzeką Oksus. Miejscowi chłopi w północnym Afganistanie, w pobliżu stanowiska Takht-e Kuwar, znajdowali przedmioty, które uważali za cenne. Część zabytków sprzedano. Nie wiadomo, gdzie dokładnie znaleziono skarb i czy było to odkrycie jednorazowe.
Skarb składa się z około 200 drobnych zabytków ze szlachetnych materiałów oraz około 200 monet. Obejmuje zabytki powstałe od V do II w. p.n.e. Późniejsze zabytki to głównie monety. Wcześniejsze pochodzą z okresu achemenidzkiego. Brytyjscy kupcy kupowali części skarbu od lokalnych sprzedawców. Jeden z kupców nabył część skarbu po niskiej cenie. Wyruszyła za nim pogoń, jednak kupcowi udało się bezpiecznie dotrzeć do Indii. W 1897 roku część skarbu pozyskał Sir Augustus Wollaston Franks.
Być może do British Museum przekazano tylko część skarbu, a nie jego całość. W latach 70. w japońskim muzeum Miho pojawiły się zabytki określane również jako Skarb z Oksus. Są to
jednak zabytki z okolic świątyni z okresu hellenistycznego na stanowisku w Takht-e Sandin w północnej Baktrii.
W skład oryginalnego skarbu z Oksus wchodzą zabytki będące sztandarowi przykładami sztuki achemenidzkiej. Zabytki tego typu z innych stanowisk są bardzo rzadkie. Znaleziono małe figurki będące rzeźbami pełnymi wykonanymi z metalu. Przedstawiono na nich postacie trzymające berło w kształcie kwiatu lotosu. Berło takie może być trzymane przez króla lub urzędnika, o czym świadczą reliefy z Persepolis. Niektóre figurki mają okrągłe nakrycie głowy, zaś inne mają szpiczaste nakrycie głowy, charakterystyczne dla satrapów. Postacie ubrane są w długie szaty z wąskimi rękawami.
W skład skarbu wchodzi też figurka przedstawiająca nagiego mężczyznę. Łączy ona ele-mentu sztuki irańskiej i greckiej. W sztuce bliskowschodniej przedstawiano jedynie nagie ko-biety. Przedstawienie nagiego mężczyzny jest zapożyczeniem z Grecji. Postać posiada irańskie nakrycie głowy. Do skarbu należały dwie głowy ludzkie wyrzeźbione z metalu oraz rzeźby przed-stawiające zwierzęta, również wykonane z metalu. Zwierzęta stanowiły też uchwyty naczyń.
Wśród zabytków skarbu znajdowały złote plakietki z cienkiej blachy z dekoracją młotkowaną i rytą. Na plakietkach są przedstawienia mężczyzn trzymających w dłoniach barsom, wiązkę gałązek, z którą kapłan modlił się trzymając ją w dłoni. Kapłan ubrany jest w kambyz z wąskimi, zwisającymi rękawami.
Mężczyźni mają typowo achemenidzkie nakrycia głowy pod postacią miękkich, filcowych czapek, opisanych przez Herodota po bitwie pod Peluzjum. Czapki były przewiązywane pod szyją, co było charakterystycznym elementem stroju kapłanów zoroastryjskich. Przewiąza-nie tworzyło maseczkę. Na nakryciu głowy zawiązywano wstęgę, która mogła być diademem. Przedstawieni na plakietkach mężczyźni są prawdopodobnie kapłanami, którzy ubrani są w strój medyjski, będący wyróżnikiem lepszego pochodzenie. Jednak przy pasie posiadają oni akinakesy. Niektórzy twierdzą, że uzbrojeni kapłani mogli występować w rytuałach dopiero w czasach sasanidzkich. Broń mogła wiązać się z militarnym charakterem ognia zwycięskiego. Nie wiadomo jednak, czy już w tym okresie istniał podział ognia na kategorie i czy wyróżniano ogień zwycięski.
Inne plakietki także przedstawiają mężczyzn z miękkimi nakryciami głowy i barsomem. Na plakietkach przedstawiono też inne sceny, w tym Zeusa oraz polowanie w stylu czysto achemenidzkim. Znaleziono ponad 100 plakietek należących do skarbu. Skarb może pochodzić z obrabowanych miejsc kultu, a plakietki mogły mieć znaczenie kultowe. Jakość wykonania plakietek jest bardzo różna. Ryty na części plakietek są bardzo płytkie.
Znaleziono też większe zabytki wyższej jakości, między innymi rzeźbiarskie przedstawienia rydwanów ze złota. Pieczęć Dariusza ze sceną polowania znaleziona w Egipcie jest podobna do rzeźby ze skarbu. Przedstawia ona cztery konie oraz dwóch mężczyzn na rydwanie. Rzeźba znajduje się w British Museum.
W skład skarbu wchodził też złoty akinakes z dekoracją reliefową pokrywającą całą jego powierzchnię, a także seria naczyń o formach achemenidzkich z blachy złotej i srebrnej. W skład zespołu wchodziły rytony zakończone protomami zwierzęcymi. Wykonywano też szklane miseczki do picia, które były rzadkim zabytkiem achemenidzkim. W skład skarbu wchodziły szklane miseczki tego typu oraz łyżki z metalu.
Zastawa mogła być wykorzystywana na dworze królewskim lub na dworze satrapy. Do skarbu należały bransolety zdobione przedstawieniami zwierząt oraz naszywki na szaty ary-stokracji. Naszywki dodawano do szat dworu oraz arystokracji od okresu nowoasyryjskiego. Do skarbu należały też zawieszki oraz małe przedmioty wykonane ze złota. Skarb z Oksus mówi nam, że sztuka dworska w Persji była taka sama w Persepolis, w stolicy, jak i Baktrii, na odległej prowincji.
W Sogdianie jedyne ślady budownictwa achemenidzkiego znajdują się w Samarkandzie. Zachowały się tam pozostałości murów, które zostały wydatowane na okres achemenidzki ze względu na obecność charakterystycznej ceramiki. Niewiele można powiedzieć o innych stano-wiskach Sogdiany z okresu achemenidzkiego.
Chorezm jest wymieniany w tekstach achemenidzkich od czasów inskrypcji behistuńskiej. Prawdopodobnie Chorezm został włączony do imperium już w czasach Cyrusa. Nie jest wy-mieniany wśród krajów, które zbuntowały się. Na przełomie V/IV w. p.n.e. Chorezm odzyskał niezależność. W inskrypcji Dariusza z Suzy wymieniono Chorezm, jako miejsce, z którego sprowadzano turkus. Herodot podał wysokość podatku, jaki płacili mieszkańcy Chorezmu. Na schodach Apadany znajduje się przedstawienie przedstawicieli Chorezmu składających władcy dary w postaci akinakesów. Nosili oni charakterystyczne, wysokie buty.
Kyuzeli Gyr jest stanowiskiem w Chorezmie datowanym na okres achemenidzki. Znaj-duje się tam duży obszar otoczony murem z zabudowaniami nazywanymi pałacem położonymi wewnątrz muru i dużą, pustą przestrzenią. Pałac zbudowano z cegieł prostokątnych. Cegły kwadratowe pojawiły się w Chorezmie dopiero po wycofaniu się Achemenidów. Znaleziono ceramikę, do której należały charakterystyczne, ceramiczne rytony.
Kalaly Gyr jest typową kalą w Chorezmie z okresu achemenidzkiego z prostokątnym mu-rem, dużą, wolną powierzchnią oraz pojedynczym budynkiem. W budynku znajdowały się dziedziniec i sala kolumnowa będące charakterystycznym elementem architektury achemenidz-kiej. W Kalaly Gyr znaleziono terakotową protomę zwieńczającą kolumnę, podobną do protom kamiennych z Persepolis w postaci zwierzęcia. Podobne terakotowe naśladownictwo form ka-miennych występuje w Nisie.
W Babilonii znaleziono liczne źródła pisane dotyczące okresu achemenidzkiego. Znaleziono Cylinder Cyrusa, który opisuje genealogię króla z Anshan, podbicie Babilonii oraz działalność religijną króla. Król obdarował liczne świątynie na terenie Babilonii oraz pozwolił na powrót posągów z Babilonu do swoich miast.
Cylinder z Ur opisuje obdarowywanie świątyń przez Cyrusa. Inskrypcje z Uruk datowane są latami panowania Cyrusa Wielkiego. W Babilonie powstała Stela Dariusza zawierająca kopię inskrypcji z Behistun oraz umieszczonego tam reliefu. Stele takie mogły dostać wszyst-kie stolice prowincji. W Babilonie powstała też rezydencja achemenidzka w obrębie pałacu Nabuchodonozora II oraz Pałac Artakserksesa III, przypominający Pałac Dariusza w Suzie.
W Babilonii znaleziono liczne teksty, w tym archiwa świątynne. Archiwa ze świątyni Eanna w Uruk z okresu nowobabilońskiego i achemenidzkiego zawierają imię Gubaru, czyli dowódcy, który jako pierwszy wkroczył do Babilonu. Świątynia Ebabbar w Sippar zawiera archiwum od okresu nowobabilońskiego do panowania Kserksesa I. Kserkses zniszczył posąg w Babilonie, ale nie był to prawdopodobnie posąg boga, a posąg osoby prywatnej. Jednak posąg Marduka w okresie achemenidzkim zanikł w źródłach.
W Babilonii istniały też archiwa prywatne. Archiwum z domu Egibi dotyczy działalno-ści handlowej i obejmuje 1700 tabliczek. Handel sięgał na wschód do Ekbatany. Archiwum Murashu powstało w latach 454-404 p.n.e. Obejmuje 800 tabliczek dotyczących spraw gospo-darczych.
Podatek Ilku dotyczył posiadłości, które musiały wystawić wojsko na rzecz króla. Miejsco-wości te musiały dostarczyć ludzi i uzbrojenie dla nich. Archiwa z V wieku p.n.e. wskazują na rosnącą liczbę imion irańskich w Babilonii. Nie musiało wynikać to z pojawienia się Irańczyków, ale z mody nadawania irańskich imion.
Archiwum Ksar obejmuje czasy od Artakserksesa I do Dariusza II. Zawiera 950 tabliczek. Również jest ono archiwum ekonomicznym. Wymienia imię Belsamu, satrapy Babilonu,
daw-nego podwładdaw-nego Gubaru. Jest to osoba opisana jako Belsys przez Ksenofonta. Belsamu