dominacji trzech segmentów rynkowych w tej sferze: typowych przyjazdów –
turystycznych, przyjazdów biznesowych i kongresowo-konferencyjnych oraz przyjazdów do rodzin i znajomych,
pewnego wzrostu przyjazdów turystów z Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Portu-–
galii, przy stałej jednak dominacji segmentu turystów niemieckich,
stałej poprawy jakości usług oferowanych turystom zagranicznym, zwłaszcza –
noclegowych i innych świadczonych w obiektach hotelarskich,
nadal krytycznych uwag tej grupy turystów na temat infrastruktury komuni-–
kacyjnej miasta (stanu dróg i ulic, parkingów w mieście).
Bardzo pozytywnym zjawiskiem ostatnich lat na rynku usług turystycznych w mieście jest fakt, że z roku na rok wzrasta liczba turystów zagranicznych przy-jeżdżających do Poznania w celach typowo turystycznych (zwiedzanie, udział w wydarzeniach kulturalnych, sportowych itp.). Można mieć nadzieję, że w per-spektywie 2030 r. będzie Poznań, a ściślej aglomeracja poznańska, postrzegany jako znaczący ośrodek turystyczny w skali europejskiej.
Segmentacja rynku turystycznego w Poznaniu
2.6.
Segmentacja krajowego ruchu turystycznego w Poznaniu 2.6.1.
W oparciu o badania przeprowadzone dla potrzeb niniejszego opracowania w la-tach 2009–2010, uwzględniając cele przyjazdów do Poznania, wskazać można następujące główne segmenty:
segment osób przyjeżdżających w celach służbowych – około 1/3 ogółu tury-–
segment osób przyjeżdżających w celach typowo turystycznych (zwiedzanie, –
kultura, udział w imprezach i wydarzeniach, rekreacja, wypoczynek) – nie-spełna 1/3 ogółu turystów odwiedzających Poznań (29%),
segment osób przyjeżdżających w celach odwiedzin krewnych i znajomych– –
około 15%,
segment osób przyjeżdżających na zakupy – około 10%. –
Segment przyjazdów służbowych
Prawie 2/3 to mężczyźni (65%), niespełna 3/4 w wieku od 25 do 44 lat (74%), 80% z wykształceniem wyższym. Zdecydowanie wyróżniający się zamożnością na tle całej próby 37% reprezentantów tego segmentu to osoby, u których dochód miesięczny na głowę w gospodarstwie domowym przekracza 7000 zł (podczas gdy w całej próbie tylko 4,5% badanych wskazało ten przedział dochodów). Seg-ment ten tworzą osoby będące mieszkańcami dużych ośrodków miejskich (46% pochodzi z miast powyżej 200 tys. mieszkańców), korzystający z noclegów głów-nie w hotelach i kwaterach prywatnych. Należy zauważyć, że turyści przyjeżdża-jący w celach służbowych w niewielkim stopniu zwiedzają miasto, co powinno skłaniać gestorów usług do większego rozpropagowania oferty miasta w tym seg-mencie rynku turystycznego.
Segment „typowa turystyka”
W tej grupie nieznacznie dominują mężczyźni (56%), prawie 3/4 stanowią osoby w wieku do 34 lat (73%), z wykształceniem wyższym (58%) i średnim (34%); jest to segment o średniej sytuacji materialnej, 63% jego reprezentantów osiąga dochody 1001–3000 PLN na osobę w gospodarstwie domowym, segment o zbli-żonej strukturze dochodowej do całej próby.
Największa grupa, stanowiąca 35%, to mieszkańcy innych dużych ośrodków miejskich powyżej 200 tys. mieszkańców.
Segment „odwiedziny krewnych i znajomych”
Ponad 2/3 to kobiety (67%), niespełna 2/3 w wieku do 34 lat (65%), z wykształ-ceniem średnim (45%) i wyższym (46%), segment stosunkowo najmniej zamoż-ny, aż 69% jego przedstawicieli to osoby, w których dochód na głowę w gospo-darstwie domowym nie przekracza 2000 zł (podczas gdy w całej badanej próbie ta grupa stanowi 51%).
1/4 reprezentantów tego segmentu to osoby z dużych ośrodków miejskich, chociaż należy podkreślić, że w porównaniu z całą próbą, a także na tle innych wyróżnionych segmentów relatywnie dużo reprezentantów to mieszkańcy wsi (16%).
Segment osób przyjeżdżających w celach typowo turystycznych oraz w celu odwiedzin krewnych i znajomych to studenci i uczniowie, nauczyciele i pracow-nicy nauki, pracowpracow-nicy administracyjno-biurowi oraz inżynieryjno-techniczni. Atrakcjami (miejscami) odwiedzanymi przez te segmenty są: Stary Rynek i okoli-ce (prawie 100% turystów), muzea (około 40% turystów), Ostrów Tumski (około 30%), kompleks rekreacyjny nad Jeziorem Maltańskim (około 30% turystów).
Chętnie odwiedzane są galerie handlowe, wśród nich Stary Browar przez prawie 80% przyjeżdżających do Poznania.
Segment „zakupy”
72% to kobiety w wieku do 34 lat (80%), z wykształceniem średnim (43%) i wyż-szym (47%), segment średnio uposażony, którego struktura dochodowa jest zbli-żona do struktury całej próby.
Atrakcjami (miejscami) odwiedzanymi najczęściej są tu Stary Browar (ponad 80% badanych), inne galerie handlowe (ponad 75%), Stary Rynek (ponad 80%). Segment dzieci i młodzieży
Istotnym segmentem na rynku turystyki krajowej jest także segment dzieci i mło-dzieży, czyli osób w wieku poniżej 18 lat i do 25 roku, z wykształceniem podsta-wowym, gimnazjalnym i średnim, nadal uczących się lub studiujących. Osoby te bardzo często uczestniczą w formach wyjazdów organizowanych przez szkoły, uczelnie, organizacje religijne itp., których celem jest zwiedzanie zabytków, udział w imprezach kulturalnych i sportowych itp., poznawanie walorów historycznych i kulturowych, uczestnictwo w wydarzeniach i prezentacjach plenerowych, im-prezach kulturalnych i sportowych. Są to wyjazdy o charakterze edukacyjnym. Dotyczą osób z obszaru całej Polski, w szczególności mieszkańców województw: wielkopolskiego i sąsiednich oraz mazowieckiego, łódzkiego i pomorskiego.
Segmentacja zagranicznego ruchu turystycznego w Poznaniu 2.6.2.
Z badań przeprowadzonych dla potrzeb niniejszego opracowania w okresie paź-dziernik 2009–sierpień 2010 wynika, że nadal największa część turystów za-granicznych przyjeżdżających do Poznania motywuje swój przyjazd sprawami służbowymi, najczęściej uczestnictwem w imprezach targowych i konferencjach. Trzeba jednak zauważyć, że w porównaniu z 1999 r. segment ten znacząco zmalał na korzyść dwóch innych, wykazujących tendencję rosnącą – turystów przyby-wających do Poznania w celu odwiedzenia rodziny i znajomych (wzrost o prawie połowę w porównaniu z 1999 r.) oraz w celach zakupowych (prawie 2,5-krotny wzrost w porównaniu z 1999 r.)
Biorąc pod uwagę najnowsze wyniki badań na temat motywów oraz struktury przyjazdów turystów zagranicznych do Poznania, wyróżnić należy następujące główne segmenty:
segment turystów przyjeżdżających w sprawach służbowych (około 31%), –
segment turystów przyjeżdżających w celach turystycznych (zwiedzanie, wy-–
poczynek, uczestnictwo w imprezach) (około 24,7%),
segment turystów odwiedzających rodzinę i znajomych (około 23,5%), –
segment turystów zakupowych (9,7%). –
Łącznie stanowią oni około 88,9% turystów zagranicznych przyjeżdżających do miasta.
Segment przyjazdów służbowych
Segment odbywający podróż w związku ze sprawami służbowymi (uczestnicy imprez targowych, kongresów i konferencji, prowadzący własne interesy w
Po-znaniu) to nadal największy segment zagraniczny dla poznańskiego rynku. W tej grupie turystów przeważają mężczyźni (76%), w dwóch grupach wiekowych: 25– 34 lata (31%) oraz 35–44 lata (45%), posiadający wyższe wykształcenie (85%), często wysoko wykwalifikowani specjaliści z różnych dziedzin, oceniający swoją sytuację materialną jako dobrą (60%) lub bardzo dobrą (25%). Są przede wszyst-kim mieszkańcami dużych ośrodków miejskich (68%) z państw Europy Zachod-niej (dominują Niemcy – 60%, za nimi Brytyjczycy – 23%), a także Azji. Niewiel-ką grupę stanowią tutaj mieszkańcy państw Europy Wschodniej. Segment ten niestety, podobnie jak analogiczny segment polskich turystów, poświęca najmniej czasu na zwiedzanie poznańskich atrakcji.
Segment „typowa turystyka”
W grupie tej 59% to mężczyźni, prawie 3/4 posiada wyższe wykształcenie (73%), prawie 2/3 wskazuje na dobrą sytuację materialną (64%), ponad 1/5 na średnią (21%).
94% osób wskazujących w tym segmencie na cel, jakim jest uczestnictwo w imprezie kulturalnej bądź sportowej, nie przekroczyło 34 roku życia. Wśród osób wskazujących jako cel zwiedzanie nieco więcej, w porównaniu z poprzednią grupą, jest osób starszych – 41% osób powyżej 35 roku życia. Ponad połowa re-prezentantów tej grupy pochodzi z dużych ośrodków miejskich, 58% z Niemiec. Najczęściej zwiedzanymi miejscami (obiektami) są w kolejności Stary Rynek, Sta-ry Browar, jedno z muzeów w Poznaniu bądź okolicy, Ostrów Tumski, kompleks Malta-Ski.
Segment „odwiedziny krewnych i znajomych”
W grupie tej nieznacznie przeważają mężczyźni (55%), prawie 3/4 tego segmen-tu to osoby młode w wieku do 24 lat (37%) oraz od 25 do 34 (36%). Ponad 2/3 tej grupy to osoby z wyższym wykształceniem (69%). Najczęściej określają swoją sytuację materialną jako dobrą (62%) i średnią (27%). Ponad połowa przyjeżdża do Poznania z dużych ośrodków miejskich (55% badanych), najczęściej z Wiel-kiej Brytanii (42%) i Niemiec (39%). Z pewnością dynamiczny wzrost liczby re-prezentantów tej grupy, na tle wyników badań z 1999 r., wiąże się z falą emigracji zarobkowej Polaków w ostatnich latach i odwiedzinami „starego kraju”.
Segment „zakupy”
W grupie tej przeważają kobiety (59%), dwie grupy wiekowe: od 25 do 34 lat (38% badanych) i do 24 lat (30%), osoby z wykształceniem wyższym (59%) oraz średnim (39%), o dobrej sytuacji materialnej (63%), prawie połowa to mieszkań-cy dużych ośrodków miejskich (47%). Odwiedzanymi miejscami są Stary Browar, Stary Rynek i inne galerie handlowe. Dynamiczny wzrost liczby osób reprezentu-jących ten segment można wiązać m.in. z atrakcyjnym produktem wprowadzonym przez Poznańską Lokalną Organizację Turystyczną „Poznań za pół ceny”, którego 3 edycja, jak już wcześniej wspomniano, odbyła się w dniach 5–6.06.2010 r. We-dług badań przeprowadzonych przez Katedrę Turystyki poznańskiego
Uniwersy-tetu Ekonomicznego prawie 1/3 uczestniczących w tej akcji w 2010 r. to turyści, z których 13,5% stanowili obcokrajowcy194.
Biorąc pod uwagę specyfikę wyróżnionych segmentów oraz charakterystykę przyjazdów krajowych i zagranicznych, należy zauważyć, że dominującymi po-trzebami zgłaszanymi przez osoby odwiedzające Poznań są w kolejności:
potrzeby związane z interesami, sprawami służbowymi, –
potrzeby poznawczo-kulturowe – zwiedzanie zabytków i muzeów zlokalizo-–
wanych w historycznej części miasta, udział w imprezach i wydarzeniach kul-turalnych,
potrzeby rekreacyjno-sportowe – aktywne uczestnictwo lub kibicowanie im-–
prezom sportowo-rekreacyjnym,
potrzeby związane z dokonywaniem zakupów – korzystanie z infrastruktury –
handlowej, gastronomicznej, rozrywkowej.
Trzeba podkreślić, że segmenty wyróżnione ze względu na cel przyjazdu do Poznania są obecnie podobne wśród turystów krajowych i zagranicznych.
Istotną zmianą w ostatnich latach jest pojawienie się grupy odwiedzających i turystów przyjeżdżających do Poznania w celach zakupowych195. Rozrastająca się infrastruktura centrów handlowych z pewnością sprzyjać będzie umacnianiu się tego segmentu.
Warto także zauważyć, że wśród turystów zagranicznych pojawiła się rela-tywnie duża, w porównaniu do struktury segmentów turystów krajowych, grupa osób odwiedzających rodzinę i znajomych. Można przypuszczać, że działania pla-nowane w dokumentach strategicznych, takie jak umacnianie więzi i identyfikacji mieszkańców z miastem i regionem oraz budowanie i kreowanie tożsamości Po-znania i Wielkopolski w związku z tradycją i dziedzictwem kulturowym196, będą korzystnie wpływać na to, w jaki sposób ten segment turystów będzie spędzał w Poznaniu czas i jak będzie postrzegał miasto.
194 http://www.mmpoznan.pl (3.10.2010 r.).
195 B. Mielcarek, K. Majchrzak, Strategia rozwoju turystyki zakupowej na przykładzie miasta Pozna-nia, [w:] J. Mikołajczyk (red.), Zarządzanie usługami w gospodarce rynkowej. Handel. Gastro-nomia. Turystyka, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu, Poznań 2007.
196 Strategia rozwoju miasta Poznania do roku 2030, Program Strategiczny nr 7 „Kulturalny Po-znań”, op.cit.