Sewage sludge

Problemem towarzyszącym oczyszczaniu ścieków przemysłowych i komunalnych są powstające podczas procesów oczyszczania specyficzne odpady w postaci osadów ściekowych, które z uwagi na swoje właści-wości wymagają odpowiedniego zagospodarowania.

Przez osady ściekowe rozumie się pochodzące z oczyszczalni ścieków osady z komór fermentacyj-nych oraz infermentacyj-nych instalacji służących do oczyszczania ścieków. Ilość i skład osadów uzależnione są od sposobu i stopnia oczyszczania ścieków.

Ilość generowanych osadów wynosi jedynie ok. 1-3% objętości przepływających ścieków, mimo to mogą one stanowić potencjalne zagrożenie dla środowiska w przypadku niewłaściwego ich zagospodarowania, zawierają bowiem m.in. metale ciężkie i organizmy chorobotwórcze. Z drugiej strony, osady ściekowe mogą mieć praktyczne zastosowanie, gdyż stanowią bogate źródło substancji organicznej oraz pierwiast-ków biogennych. Osady ściekowe są wykorzystywane do: celów rolniczych, nawożenia gleb i roślin jako cenne źródło azotu i fosforu, produkcji kompostu, a także do rekultywacji terenów zdegradowanych. Odpowiednia gospodarka osadami ściekowymi okazuje się istotna z punktu widzenia gospodarki o obie-gu zamkniętym, gospodarki energetycznej oraz wyczerpywania się nieodnawialnych zasobów minerałów, z których pozyskiwany jest fosfor (apatyt, fosforyt). Osady ściekowe, otrzymywane w wyniku oczyszczania ścieków pochodzących zarówno z gospodarstw domowych, jak i z przemysłu, stanowią bogate źródło tego pierwiastka.

Od 2010 r. obserwuje się systematyczny wzrost ilości powstających osadów ściekowych, a na podstawie założeń demograficznych prognozowane jest dalsze pogłębianie tej tendencji. W 2019 r. w oczyszczal-niach ścieków przemysłowych i komunalnych wytworzono 1 048,7 tys. ton suchej masy osadów ścieko-wych, tj. o 0,2% więcej niż w roku ubiegłym. Obserwowano przy tym spadek ilości osadów przekształ-canych termicznie o 16,5% względem roku poprzedniego oraz wzrost ilości osadów wykorzystywanych w rolnictwie o 7,7% oraz stosowanych do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu o 5,7%. Ze względu na rodzaj oczyszczanych ścieków, wyodrębnia się osady z oczyszczalni ścieków przemysło-wych oraz komunalnych.

Wykres 11.

Chart 11. Postępowanie z osadami z przemysłowych oczyszczalni ścieków

Dealing with sewage sludge from industrial wastewater treatment plants

RESOURCES, USE, POLLUTION AND PROTECTION OF WATERS

tys. ton suchej masy

thousand tonnes of dry solid

2000 2005 2010 2015 2018 2019 0 100 200 300 400 500 600 800 700 ogółem wytworzone total generated Postępowanie z osadami:

Dealing with sewage sludge:

stosowane w rolnictwie

applied in agriculture

stosowane do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne

applied in land reclamation (including reclamation of land for agricultural purposes)

stosowane do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu

applied in cultivation of plants intended or compost production

przeznaczone na inne cele

for other purposes ^składowaneland lled ^{magazynowane czasowo}periodically stored

przekształcone termicznie

W 2019 r. ilość osadów ściekowych powstających w przemysłowych oczyszczalniach ścieków zmniej-szyła się o 67% w stosunku do 2000 r. (z 703,3 tys. ton suchej masy w 2000 r. do 474,0 tys. ton suchej masy w 2019 r.). Jedną z przyczyn powyższego może być zmniejszenie ilości oczyszczalni przemysłowych oraz ilości wytwarzanych ścieków przemysłowych. Zaobserwowano także pozytywny trend w postępo-waniu z przemysłowymi osadami ściekowymi, tj. wzrost ilości osadów poddanych utylizacji termicznej. W 2000 r. metodzie przekształcenia termicznego poddano 28,2 tys. ton osadów w przeliczeniu na suchą masę, a w 2019 r. masa osadów przekształconych termicznie była ponad 4-krotnie większa i wyniosła 125,5 tys. ton suchej masy.

Ilość osadów ściekowych powstających w przemysłowych oczyszczalniach ścieków w 2019 r. stanowiła 45% całkowitej masy osadów ściekowych wytworzonych w danym roku.

Wykres 12.

Chart 12. Postępowanie z osadami z przemysłowych oczyszczalni ścieków w 2019 r.

Dealing with sewage sludge from industrial wastewater treatment plants in 2019

Od wielu lat obserwuje się wzrost ilości osadów ściekowych powstających w oczyszczalniach

ście-ków komunalnych, ze względu na wzrost ilości ścieście-ków trafiających do tych oczyszczalni. Od 2000 r.

do 2019 r. ilość osadów ściekowych wytworzonych w komunalnych oczyszczalniach ścieków wzrosła o ok. 60%. Pozytywnym trendem jest coraz częstsze stosowanie utylizacji termicznej osadów z oczyszczal-ni komunalnych. Obecoczyszczal-nie przekształca się ich w ten sposób ponad 6-krotoczyszczal-nie więcej oczyszczal-niż w 2010 r. Wpływa to na sukcesywny spadek ilości osadów składowanych na terenach komunalnych oczyszczalni ścieków. Ilość osadów ściekowych wytworzonych w 2019 r. w oczyszczalniach komunalnych wyniosła 574,6 tys. ton suchej masy i stanowiła 55% całkowitej masy osadów wytworzonych w danym roku. Ponad 12% osadów z komunalnych oczyszczalni ściekowych (70,2 tys. ton suchej masy) zostało prze-kształconych termicznie, a jedynie ok. 2% osadów (9,4 tys. ton suchej masy) zostało składowanych.

ZASOBY, WYKORZYSTANIE, ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA WÓD

Postępowanie z osadami:

Dealing with sewage sludge:

stosowane w rolnictwie

applied in agriculture

stosowane do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne

applied in land reclamation (including reclamation of land for agricultural purposes)

stosowane do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu

applied in cultivation of plants intended for compost production

przeznaczone na inne cele

for other purposes

magazynowane czasowo periodically stored składowane landfilled przekształcone termicznie thermally transformed 3,8 % 2,0% 0,2% 26,5% 41,3% 21,9% 4,2 %

Wykres 13.

Chart 13. Postępowanie z osadami z komunalnych oczyszczalni ścieków

Dealing with sewage sludge from municipal wastewater treatment plants

Wykres 14.

Chart 14. Postępowanie z osadami z komunalnych oczyszczalni ścieków w 2019 r.

Dealing with sewage sludge from municipal wastewater treatment plants in 2019

RESOURCES, USE, POLLUTION AND PROTECTION OF WATERS

tys. ton suchej masy

thousand tonnes of dry solid

0 100 200 300 400 500 600 2000 2005 2010 2015 2018 2019 ogółem wytworzone total generated Postępowanie z osadami:

Dealing with sewage sludge:

stosowane w rolnictwie

applied in agriculture

stosowane do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne

applied in land reclamation (including reclamation of land for agricultural purposes)

stosowane do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu

applied in cultivation of plants intended or compost production

przeznaczone na inne cele

for other purposes

magazynowane czasowo periodically stored składowane landfilled przekształcone termicznie thermally transformed Postępowanie z osadami:

Dealing with sewage sludge:

stosowane w rolnictwie

applied in agriculture

stosowane do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne

applied in land reclamation (including reclamation of land for agricultural purposes)

stosowane do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu

applied in cultivation of plants intended for compost production

przeznaczone na inne cele

for other purposes

składowane landfilled przekształcone termicznie thermally transformed 21,5% 2,6% 5,3% 12,2% 47,9% 1,6% 8,7%